Ten artykuł nale?y dopracowa? : od 2020-01 → zaktualizowa? na podstawie naj?wie?szych informacji, od 2020-01 → doda? przypisy do tre?ci niemaj?cych odno?nikow do ?rodeł. Dokładniejsze informacje o tym, co nale?y poprawi?, by? mo?e znajduj? si? w dyskusji tego artykułu . Po wyeliminowaniu niedoskonało?ci nale?y usun?? szablon {{Dopracowa?}} z tego artykułu.

Gospodarka Chin

Szanghaj ? centrum finansowe Chin
Informacje ogolne
Waluta	Yuan
Bank centralny	Ludowy Bank Chin (Zh?ngguo Renmin Yinhang)
Rok podatkowy	Rok Kalendarzowy
Organizacje gospodarcze	APEC , WTO , BRICS , G20 i inne
Dane statystyczne
PKB (nominalny)	16,64 bln $ (2021) [1]
PKB (wa?ony PSN)	27,307 bln $ (2019) [2]
PKB per capita	10009 $ (2019)
Wzrost PKB	9,1% (2019)
Struktura PKB	rolnictwo: 7,9% przemysł: 40,5% usługi: 51,6% (2017) [3]
Inflacja	3,0% (2020)
Wymiana handlowa
Eksport	2,5 bln $ (2019) [4]
Głowni partnerzy	Stany Zjednoczone 19,25% Unia Europejska 16,43% ASEAN 12,83% Hongkong 12,16% Japonia 5,91% Korea Południowa 4,37% Indie 3,08% Rosja 2,64% Inni 23,33%
Import	2,08 bln $ (2019)
Głowni partnerzy	Unia Europejska 12,82% ASEAN 12,58% Korea Południowa 9,58% Japonia 8,45% Tajwan 8,32% Stany Zjednoczone 7,24% Indie 4,03% Brazylia 3,63% Inni 33,74%
Zatrudnienie
Siła robocza	783 milionow
Struktura zatrudnienia	rolnictwo: 25% przemysł: 27% usługi: 47% (2019)
Stopa bezrobocia	4,3% (2020)
Wska?niki jako?ci ?ycia
Ludno?? poni?ej progu ubostwa	13,4%
Wspołczynnik Giniego	46,7 (2018)
Finanse publiczne
Dług publiczny	47% PKB (2017)
Deficyt bud?etowy	3,8% PKB (2017)
Przychody bud?etowe	2,553 bln $ (2017)
Wydatki bud?etowe	3,008 bln $ (2017)

Gospodarka Chin ? od 2010r. druga pod wzgl?dem wielko?ci (po USA) ^[5] i najszybciej rozwijaj?ca si? gospodarka narodowa ?wiata, osi?gaj?ca ?rednie tempo wzrostu 10% rocznie przez ostatnie kilkadziesi?t lat ^[6] . Jest rownie? najwi?kszym eksporterem na ?wiecie i drugim pod wzgl?dem wielko?ci importerem ^[7] . System gospodarczy Chin okre?lany jest obecnie jako socjalistyczna gospodarka rynkowa .

Przemysł [ edytuj | edytuj kod ]

Wydobycie [ edytuj | edytuj kod ]

Chiny s? jednym z najzasobniejszych w surowce krajow ?wiata. Zajmuj? 1. miejsce w ?wiecie w wydobyciu w?gla kamiennego z czego a? 25% pochodzi z prowincji Shanxi , gdzie głownym o?rodkiem wydobycia jest Datong . Inne wa?ne regiony wydobycia tego surowca wyst?puj? w prowincjach: Hebei ( Kajlua?skie Zagł?bie W?glowe ), Heilongjiang i Liaoning (w Fushun znajduje si? najwi?ksza odkrywkowa kopalnia tego surowca na ?wiecie).

Drugim wa?nym surowcem Chin jest ropa naftowa . Wydobywa si? j? głownie w Daqing i Shengli . Inne wa?ne zagł?bia wydobycia ropy naftowej to Nanyang , Renqiu , Karamay , Dagang , Yumen oraz na Morzu ?ołtym i Morzu Południowochi?skim . Gaz ziemny jest pozyskiwany głownie w prowincji Syczuan oraz przy wydobyciu ropy naftowej.

W Chinach wydobywa si? tak?e łupki bitumiczne (głowne o?rodki to Maoming i Fushun ), rudy ?elaza (w prowincjach Liaoning , Mongolia Wewn?trzna i Hebei ), wolframu (południowa cz??? prowincji Jiangxi , pierwsze miejsce w ?wiatowym wydobyciu), antymonu ( Hunan ; ponad 40% ?wiatowego wydobycia), cynku , ołowiu , miedzi , cyny , molibdenu , manganu , rt?ci oraz boksyty , sol kamienn? (2. miejsce po USA ), kaolin , fosforyty i metale szlachetne .

Produkcja energii [ edytuj | edytuj kod ]

Produkcja energii elektrycznej w Chinach wynosiła w 2011 roku 4721 TWh ^[8] (w 2003 wynosiła 1093 TWh, a w 1990, 618 TWh). Energi? wytwarza si? głownie w elektrociepłowniach opalanych w?glem kamiennym (70%) i rop? naftow? (17%) ^[9] . Ponad 40% energii przypada na połnocno-wschodnie i wschodnie Chiny. Najwi?ksze elektrownie cieplne znajduj? si? w Szanghaju , zagł?biach w?glowych i regionie Pekin - Tiencin - Tangshan . Elektrownie wodne s? natomiast skupione głownie w gornych biegach Huang He i Han Shui oraz na rzece Hongshui He i małych rzekach gorskich w prowincji Fujian . W połnocno-wschodnich Chinach mieszcz? si? liczne małe hydroelektrownie , obsługuj?ce wsie i miasta.

Energetyka j?drowa [ edytuj | edytuj kod ]

W 2011 Chiny posiadały 15 działaj?cych reaktorow j?drowych o ł?cznej mocy 11,8 GW ^[10] , co pozwalało zaspokoi? około 1,85% zapotrzebowania kraju na energi? elektryczn? ^[8] . W trakcie budowy jest 26 reaktorow.

Energetyka odnawialna [ edytuj | edytuj kod ]

Chiny s? jednym z krajow najintensywniej inwestuj?cych w rozwoj odnawialnych ?rodeł energii . Moc chi?skich elektrowni wodnych przekracza 200 GW i w 2011 roku wyprodukowały one 721 TWh energii elektrycznej (1. miejsce na ?wiecie) ^[9] . W Chinach znajduje si? rownie? najwi?ksza na ?wiecie elektrownia wodna na Zaporze Trzech Przełomow . Moc elektrowni wiatrowych w Chinach w 2011 roku wynosiła 66,7 GW (1. miejsce na ?wiecie) ^[11] .

Przemysł przetworczy [ edytuj | edytuj kod ]

W przemy?le przetworczym Chin przewa?a przemysł ci??ki (około 40% warto?ci produkcji przemysłowej). Popularny jest rownie? połrzemie?lniczy charakter produkcji, oparty na tradycyjnych ?rodkach produkcji .

Nowoczesny przemysł rozwija si? w specjalnych strefach ekonomicznych. Najwi?ksze znaczenie ma hutnictwo ?elaza skupione w 3 okr?gach: połnocno-wschodnim (głowne o?rodki Anshan , Benxi i Tonghua ), połnocnym ( Pekin , Tiencin , Tangshan , Taiyuan i Baotou ) oraz rejonie uj?cia Jangcy ( Szanghaj , Ma’anshan , Nankin i Hangzhou ). Natomiast najwi?kszym o?rodkiem hutnictwa metali kolorowych jest Shenyang .

Przemysł maszynowy rozwin?ł si? we wszystkich chi?skich miastach, jednak do najwi?kszych o?rodkow nale?? Shenyang , Harbin , Qiqihar , Szanghaj , Tiencin oraz Taiyuan . W przemy?le ?rodkow transportu najsilniej rozwini?ta jest produkcja taboru kolejowego (w Dalian , Qingdao i Changchun ), przemysł stoczniowy (Szanghaj, Dalian, Tiencin i Kanton ( Guangzhou )) i produkcja traktorow (Szanghaj, Tiencin, Luoyang ). Przemysł samochodowy nastawiony jest głownie na produkcj? samochodow ci??arowych (Changchun, Szanghaj i Nankin ). Głownym o?rodkiem produkcji samochodow osobowych jest Pekin .

Przemysł chemiczny oparty jest na bogatej bazie surowcowej i ma zro?nicowany profil produkcji. Najwi?kszymi, wielobran?owymi o?rodkami tego przemysłu s? Szanghaj , Tiencin i Nankin . Szybko zwi?ksza si? produkcja nawozow sztucznych (głowne o?rodki to: Nankin, Daqing i Shijiazhuang ). Chiny zajmuj? 1. miejsce w ?wiecie w produkcji nawozow azotowych i jedno z pierwszych miejsc w produkcji nawozow fosforowych. Ro?nie rola produkcji tworzyw sztucznych . W zwi?zku z rosn?cym wydobyciem ropy rozwija si? przemysł rafineryjny . Głowne o?rodki to Daqing, Yanshan , Fushun , Dalian i Szanghaj. Zdolno?? przerobowa chi?skich rafinerii jest szacowana na około 100 milionow ton.

Intensywnie rozwija si? te? przemysł elektroniczny , we wspołpracy z firmami japo?skimi. Głowne o?rodki tego przemysłu to Pekin , Szanghaj , Tiencin oraz strefy ekonomiczne.

Tradycyjne gał?zie przemysłu chi?skiego to włokiennictwo a zwłaszcza przemysł bawełniany , ktory stanowi 95% włokienniczej produkcji przemysłowej oraz jedwabniczy. Głowne o?rodki przemysłu włokienniczego to miasta u uj?cia Jangcy ( Szanghaj , Zhuzhou , Hangzhou ). W połnocno-zachodnich Chinach głowne o?rodki znajduj? si? w Sinciangu ( Urumczi , Kaszgar , Hotan ). W latach 80. XX wieku Chiny przekształciły si? z eksportera surowcow włokienniczych na eksportera wyrobow włokienniczych.

Du?e znaczenie ma przemysł spo?ywczy , obejmuj?cy przemysł cukrowniczy, tłuszczowy, młynarski, mi?sny, winno-spirytusowy, tytoniowy i herbaciany. Przemysł ten skoncentrowany jest głownie we wschodnich Chinach. W miastach nadmorskich rozwija si? przemysł rybny . Potencjał przemysłu spo?ywczego jest ci?gle za mały do potrzeb kraju. Oprocz tych gał?zi przemysłu rozwin?ły si? tak?e inne, takie jak cementowy, porcelanowy (głowne o?rodki to Jingdezhen i Liling ), skorzany i odzie?owy ( Pekin , Szanghaj ) oraz drzewny w połnocno-wschodnich Chinach. Du?e znaczenie ma tak?e r?kodzieło, a zwłaszcza artystyczne.

Rolnictwo [ edytuj | edytuj kod ]

Poziom technologiczny chi?skiego rolnictwa nie jest wysoki, mimo znacznego post?pu w zakresie mechanizacji , rozbudowy systemow irygacyjnych i zu?ycia nawozow sztucznych. Grunty orne zajmuj? tylko około 10% kraju a ł?ki i pastwiska 42%. Połowa gruntow ornych jest sztucznie nawadniana (głownie w dorzeczu Jangcy i Huang He ). Rozpowszechniony jest system uprawy tarasowej, głownie w Gorach Południowochi?skich .

Podstaw? rolnictwa w Chinach jest produkcja ro?linna. Najwi?kszy udział w strukturze upraw zajmuj? ro?liny ?ywieniowe (około 90% zasiewow). Najwa?niejsz? upraw?, w ktorej zasiewach Chiny zajmuj? 1. miejsce, jest ry?. Uprawiany jest od tysi?cleci, głownie na południe od rzeki Huai He i gor Qin Ling . W południowo-wschodniej cz??ci Chin 2-3 zbiory ry?u rocznie. Nizina Chi?ska i połnocno-wschodnie Chiny s? natomiast głownymi o?rodkami uprawy pszenicy (1. miejsce w zbiorach ?wiatowych), kukurydzy (2. miejsce po USA ), j?czmienia, prosa i gaoliangu . Plony zbo?, głownie dzi?ki du?emu nakładowi pracy s? ?rednie i osi?gaj? 43 q z ha.

Najwa?niejsz? upraw? przemysłow? jest bawełna (1. miejsce w zbiorach ?wiatowych), uprawiana głownie na Nizinie Chi?skiej . Now? uprawian? ro?lin? przemysłow? jest kauczukowiec , uprawiany głownie w południowych kra?cach prowincji Junnan przy granicy z Laosem i Mjanm? . Z ro?lin oleistych uprawia si? soj? (połnocno-wschodnia cz??? kraju i Nizina Chi?ska ), orzeszki ziemne (w prowincji Szantung ), rzepak ( Syczuan i Anhui ), sezam (Nizina Chi?ska). W zbiorach herbaty Chiny zajmuj? 2. miejsce po Indiach a tytoniu 1. miejsce. W południowych Chinach uprawa owocow cytrusowych i bananow. Ponadto powszechna jest uprawa warzyw oraz w niektorych prowincjach zbieractwo zioł i ro?lin leczniczych.

W produkcji hodowlanej najwi?ksze znaczenie ma hodowla trzody chlewnej (364 milionow sztuk), rozwini?ta zwłaszcza na Nizinie Chi?skiej i w połnocno-wschodnich Chinach. W tych samych regionach hoduje si? bydło (81 milionow sztuk) i drob (głownie kaczki ok. 3 mld). W zachodnich i połnocnych Chinach hodowla owiec (113 milionow sztuk), koz (97 milionow sztuk), koni (10 milionow sztuk) i wielbł?dow. Na Wy?ynie Tybeta?skiej ponadto hodowla jakow. W całych Chinach jest dobrze rozwini?ta hodowla jedwabnikow, a zwłaszcza w dorzeczu Jangcy i Xi Jiang .

Dobrze rozwini?te jest rybołowstwo morskie i ?rodl?dowe oraz przybrze?ne marikultury. W połowach morskich ktore wynosz? 11,2 miliona ton ryb kraj zajmuje 2. miejsce w ?wiecie. Na chi?skich wybrze?ach zlokalizowano około 140 portow rybackich, obsługuj?cych połowy przybrze?ne, dalekomorskie oraz 8 głownych łowisk szelfowych.

Turystyka [ edytuj | edytuj kod ]

Sytuacja gospodarcza Chin w latach 60. i 70. ograniczyła w tym czasie rozwoj turystyki zagranicznej i wewn?trznej. Rozwoj ruchu turystycznego nast?pił dopiero pod koniec lat 70. W 1989 roku Chiny odwiedziło 12,4 mln osob, głownie imigrantow z Hongkongu , Makau i Tajwanu . W tym samym roku wpływy z turystyki wyniosły 2,2 miliarda dolarow. W 2003 było ju? ich 47 miliardow.

Najwa?niejszym regionem turystycznym Chin jest południowo-wschodnia cz??? kraju a zwłaszcza Hongkong , Kanton ( Guangzhou ) oraz nowoczesne strefy ekonomiczne ( Shantou , Shenzhen , Zhuhai ). Liczne atrakcyjne regiony kraju, głownie z powodu nie wystarczaj?cej obsługi hotelowej i słabego dost?pu, nie s? wykorzystane turystycznie. Najliczniej odwiedzane s? stare i zabytkowe miasta takie jak Szanghaj , Pekin , Nankin , Hangzhou , Suzhou i Xi’an oraz fragmenty Wielkiego Muru Chi?skiego i park krajobrazowy z formami krasowymi koło Guilin . Zaczyna si? wykorzystywa? walory pla? południowego wybrze?a.

Transport i ł?czno?? [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobne artykuły: Transport kolejowy w Chinach , Historia kolei w Chinach i  Autostrady w Chinach .

Sie? transportowa w Chinach jest słabo i nierownomiernie rozwini?ta. Najwi?kszy udział w przewozach towarowych ma transport kolejowy ? 42,6% przewozow, a nast?pnie ?egluga ?rodl?dowa ? 13,2%. W przewozach osobowych najwi?cej przypada rownie? na koleje, bo a? 48% i na przewozy autobusowe ? ok. 45%. Długo?? linii kolejowych wynosi 75 438 km (dane z 2005), a drog samochodowych 1 930 544 km (dane z 2005). Najlepiej rozwini?ty transport l?dowy maj? wschodnie i połnocno-wschodnie Chiny. Głownymi szlakami komunikacyjnymi tej cz??ci Chin s? linie kolejowe: Pekin ? Szanghaj ? Kanton , Pekin ? Wuhan ? Kanton oraz poł?czenia Pekinu z Harbinem i Ułan Bator w Mongolii . W połnocnych i zachodnich Chinach wa?n? rol? ci?gle odgrywa transport juczny. Głownymi szlakami komunikacyjnymi s? tu drogi Chengdu ? Lhasa , Xining ? Lhasa, Lanzhou ? Turfan ? Urumczi ? Tacheng , Turfan ? Kaszgar ? Hotan ? Qiemo oraz linia kolejowa Zhengzhou ? Lanzhou ? Urumczi. Wa?n? rol? w transporcie odgrywa ?egluga ?rodl?dowa (głownie w dorzeczu Jangcy i Xi Jiang ) i kabota?owa. Długo?? drog wodnych wynosi 121 557 km. Ro?nie rola transportu lotniczego (477 lotnisk i 35 heliportow ) ^[7] . Rozbudowuje si? transport ruroci?gowy . Dzi? liczy 32 268 km ruroci?gow i gazoci?gow . Przeładunki w chi?skich portach przekraczaj? rocznie 166 milionow ton. Głowne porty morskie to Szanghaj, Qinhuangdao , Dalian , Qingdao , Kanton ( Guangzhou ), Ningbo i Tianjin . Natomiast głowne porty lotnicze znajduj? si? w miastach: Pekin, Szanghaj i Kanton ( Guangzhou ).

Telefony stacjonarne i komorkowe (w 2007): 686,2 na 1000 osob

Dost?p do Internetu (w 2008): 201,0 na 1000 osob

Emisja gazow cieplarnianych [ edytuj | edytuj kod ]

Z wysok? pozycj? gospodarcz? wi??e si? znacz?cy udział w ?wiatowej emisji gazow cieplarnianych . W 2018 Chiny emitowały około 11,3 Gt dwutlenku w?gla pochodzenia kopalnego, odpowiadaj?c za 29,7% jego ?wiatowej emisji, zajmuj?c tym pierwsze miejsce, przy czym kolejne pa?stwo, Stany Zjednoczone emitowały około dwukrotnie mniej. Ł?czna emisja rownowa?nika dwutlenku w?gla z Chin wyniosła w 1970 roku 2 Gt Mt, z czego 47,6% stanowiła emisja metanu , a 7,3% podtlenku azotu . W 1990 emisja rownowa?nika wyniosła 3 859,073 Mt, w czym 2 397,508 Mt stanowił dwutlenek w?gla, a udział metanu spadł nieco poni?ej ⅓. W przeliczeniu na mieszka?ca emisja wyniosła wowczas 2,045 t dwutlenku w?gla, a w przeliczeniu na 1 dolar PKB 1 388 kg. Po roku 1990 całkowita emisja cały czas rosła w ro?nym tempie. W 2018 emisja dwutlenku w?gla pochodzenia kopalnego wyniosła 11 255,878 Mt, a w przeliczeniu na mieszka?ca 7,954 t i w przeliczeniu na 1 dolar PKB 499 kg. Emisja metanu pozostała na podobnym poziomie, a wi?c jej udział nadal spadał do ok. 10%. W tym czasie udział emisji podtlenku azotu spadł do 3,1%, a gazow fluorowanych osi?gn?ł 2,2%. Przez cały czas głowne bran?e odpowiedzialne za emisj? dwutlenku w?gla to energetyka i inne spalanie przemysłowe. Wzrost emisji nast?pił we wszystkich bran?ach, najbardziej w transporcie, ale w energetyce te? był na tyle du?y, ?e w 2018 odpowiadała ona za 41%, podczas gdy udział pozostałego spalania przemysłowego, w 1990 b?d?cy na podobnym poziomie, co energetyka, spadł do 24%. Spalanie w?gla kopalnego rosło wolniej od spalania ropy naftowej i gazu ziemnego, ale w 2018 odpowiadało za 68,3% emisji ze spalania paliw, podczas gdy spalanie ropy naftowej za 23%, a gazu za 8,7% ^[12] .

Handel zagraniczny [ edytuj | edytuj kod ]

Chiny zajmuj? pierwsze miejsce w ?wiecie pod wzgl?dem warto?ci obrotow handlowych. Wynosz? one 4306 mld USD (2014). Warto?? eksportu to 2343 mld USD, a importu 1963 mld USD. Najwi?cej eksportuje si? maszyn i sprz?tu. Za nimi plasuj? si? tekstylia i ubrania, obuwie, zabawki, sprz?t sportowy i paliwo. Chiny eksportuj? do takich pa?stw jak USA (21,1%), Hongkong (17,4%), Japonia (13,6%), Korea Południowa (4,6%), Niemcy (4%). Natomiast importuje si? maszyny, sprz?t elektroniczny, paliwo, plastik, ?elazo, stal i chemikalia. Partnerami chi?skiego importu s? Japonia (18%), Tajwan (11,9%), Korea Południowa (10,4%), USA (8,2%), Niemcy (5,9%).

Istotn? rol? w rozwoju handlu zagranicznego maj? Targi Kanto?skie .

Regiony Chi?skiej Republiki Ludowej według wska?nika rozwoju społecznego [ edytuj | edytuj kod ]

Lista jednostek administracyjnych Chi?skiej Republiki Ludowej według wska?nika rozwoju społecznego w 2017 roku ^[13] .

Lp.	Jednostka administracyjna	WRS 2017	Porownywalne pa?stwa ( WRS 2017 [14] )
1	Hongkong	0,933	Szwecja (0,932)
2	Pekin	0,887	Czechy (0,888)
3	Szanghaj	0,860	Litwa (0,859)
4	Tiencin	0,844	Chile (0,842)
5	Jiangsu	0,795	Kostaryka (0,794)
6	Guangdong	0,784	Trynidad i Tobago (0,784)
7	Zhejiang	0,783	Trynidad i Tobago (0,784)
8	Liaoning	0,772	Meksyk (0,774)
9	Mongolia Wewn?trzna	0,767	Bo?nia i Hercegowina (0,769)
10	Jilin	0,760	Brazylia (0,760)
11	Fujian	0,758	Azerbejd?an (0,757), Liban (0,757)
11	Szantung	0,758	Azerbejd?an (0,757), Liban (0,757)
13	Hubei	0,755	Algieria (0,755), Tajlandia (0,755)
14	Chongqing	0,752	Ekwador (0,753)
?	Chi?ska Republika Ludowa (?rednia)	0,751	Peru (0,750), Ukraina (0,750)
15	Shaanxi	0,750	Peru (0,750), Ukraina (0,750)
16	Hajnan	0,744	Kosowo (0,742)
16	Hunan	0,744	Kosowo (0,742)
16	Shanxi	0,744	Kosowo (0,742)
19	Heilongjiang	0,741	Fid?i (0,741), Mongolia (0,741)
20	Ningxia	0,739	Fid?i (0,741), Mongolia (0,741)
21	Hebei	0,731	Jamajka (0,732)
22	Henan	0,725	Surinam (0,719)
22	Sinciang	0,725	Surinam (0,719)
24	Jiangxi	0,722	Surinam (0,719)
25	Kuangsi	0,721	Surinam (0,719)
26	Anhui	0,717	Botswana (0,717), Malediwy (0,717)
27	Syczuan	0,711	Uzbekistan (0,710)
28	Gansu	0,685	Irak (0,684), Palestyna (0,686)
29	Qinghai	0,680	Irak (0,684)
30	Kuejczou	0,674	Salwador (0,675), Kirgistan (0,673)
31	Junnan	0,666	Maroko (0,666)
32	Tybeta?ski Region Autonomiczny	0,580	Angola (0,581), Kambod?a (0,581)

Kryzys w 2008 r. [ edytuj | edytuj kod ]

Podczas kryzysu w 2008 r. rz?d Chin zapowiedział wsparcie gospodarki pakietem 585 miliardow dolarow ^[15] . W Chinach kryzys nie był a? tak mocny (spadł wzrost gospodarczy do 7?8%).

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

• Organy zarz?dzania gospodark? w Chi?skiej Republice Ludowej

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Analiza osi?gni?? gospodarczych Chin