Ferenc Szalasi

Ferenc Szalasi
Data i miejsce urodzenia	6 stycznia 1897 ; Kassa , Austro-W?gry
Data i miejsce ?mierci	12 marca 1946 ; Budapeszt , Republika W?gierska
	Przywodca Narodu i Premier W?gier
Okres	od 16 pa?dziernika 1944 ; do 28 marca 1945
Przynale?no?? polityczna	Strzałokrzy?owcy
Poprzednik	Geza Lakatos
Nast?pca	Bela Miklos
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ferenc Szalasi (ur. 6 stycznia 1897 w Koszycach , zm. 12 marca 1946 w Budapeszcie ) ? w?gierski wojskowy i polityk, przywodca faszystowskiego stronnictwa Strzałokrzy?owcow , ktore przej?ło władz? w Krolestwie W?gier pod koniec II wojny ?wiatowej . Od 16 pa?dziernika 1944 do 7 maja 1945 (faktycznie do 28 marca) premier i Przywodca Narodu (w?g. Nemzetvezet? ).

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Szalasi, kontynuuj?c tradycje rodzinne, wst?pił do armii. W 1915 uko?czył Terezja?sk? Akademi? Wojskow? w Wiener Neustadt , w 1925 osi?gn?ł stopie? kapitana przy sztabie generalnym . W 1930 wst?pił do tajnej organizacji o podło?u rasistowskim, a w 1935 po opuszczeniu wojska zało?ył Parti? Woli Narodowej. Ta inicjatywa polityczna zako?czyła si? fiaskiem, poniewa? partia poniosła kl?sk? w wyborach. Mimo tego Szalasi dalej prowadził swoj? radykaln? działalno?? opart? na szowinizmie i antysemityzmie , korzystaj?c w po?niejszym okresie m.in. ze wsparcia III Rzeszy . Szalasi był wielokrotnie aresztowany przez rz?d w?gierski.

Pod koniec wojny, wraz z wkroczeniem Wehrmachtu na teren W?gier 19 marca 1944, a nast?pnie odsuni?ciem (15 pa?dziernika 1944) od władzy przez Niemcow regenta Horthyego (po nieudanych probach Horthyego zawarcia zawieszenia broni z aliantami zachodnimi), Szalasi został nominaln? głow? pa?stwa z ramienia partii Strzałokrzy?owcow (premierem wykonuj?cym tak?e uprawnienia regenta) ^[1]. Stało si? to mo?liwe dzi?ki jego całkowitej lojalno?ci wobec III Rzeszy. B?d?c u władzy, umo?liwił rozpocz?cie na szerok? skal? operacji eliminowania partii lewicowych oraz wznowienie wydawania ?ydow Niemcom ( Holocaust , zdaniem S. ?erki w 1944 wyra?ał sprzeciw wobec wywo?enia ludno?ci ?ydowskiej do obozow ^[2]). Wobec braku poci?gow ?ydow wysyłano w marsze ?mierci . Szalasi kontynuował walk? u boku Wehrmachtu i Waffen-SS z wojskami rumu?skimi i radzieckimi w trakcie długotrwałych walk o Budapeszt zako?czonych zdobyciem miasta przez Armi? Czerwon? 13 lutego 1945.

W obliczu kl?ski III Rzeszy uciekł do Austrii w kwietniu 1945. Nast?pnie został uj?ty na terenie Niemiec przez Amerykanow i wydany W?grom, gdzie został skazany na ?mier? przez Trybunał Ludowy . Wyrok został wykonany 12 marca 1946 w Budapeszcie.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Krzysztof K. Wo?niakowski Krzysztof K. , ?Słowo” (1944): polski periodyk na W?grzech okupowanych przez hitlerowskie Niemcy , ?ROCZNIK HISTORII PRASY POLSKIEJ”, T. XVI, Z. 1 (31), 2013 .
↑ S. ?erko, Biograficzny leksykon II wojny ?wiatowej , Pozna? 2013, s. 396.

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

[1] Krzysztof K. Wo?niakowski Krzysztof K. , ?Słowo” (1944): polski periodyk na W?grzech okupowanych przez hitlerowskie Niemcy , ?ROCZNIK HISTORII PRASY POLSKIEJ”, T. XVI, Z. 1 (31), 2013 .

[2] S. ?erko, Biograficzny leksykon II wojny ?wiatowej , Pozna? 2013, s. 396.

[1]

[2]

Rz?d Rewolucyjny (1848-1849)	Lajos Batthyany (1848) Lajos Kossuth (1848?1849) Bertalan Szemere (1849)
Krolestwo W?gier (1867-1918)	Gyula Andrassy (1867?1871) Menyhert Lonyay (1871?1872) Jozsef Szlavy (1872?1874) Istvan Bitto (1874?1875) Bela Wenckheim (1875) Kalman Tisza (1875?1890) Gyula Szapary (1890?1892) Sandor Wekerle (1892?1895) Dezs? Banffy (1895?1899) Kalman Szell (1899?1903) Karoly Khuen-Hedervary (1903) Istvan Tisza (1903?1905) Geza Fejervary (1905?1906) Sandor Wekerle (1906?1910) Karoly Khuen-Hedervary (1910?1912) Laszlo Lukacs (1912?1913) Istvan Tisza (1913?1917) Moric Esterhazy (1917) Sandor Wekerle (1917?1918) Janos Hadik (1918) Mihaly Karolyi (1918)
W?gierska Republika Ludowa (1918-1919) W?gierska Republika Rad (1919) Rz?dy kontrrewolucyjne (1919)	Mihaly Karolyi (1918?1919) Denes Berinkey (1919) Sandor Garbai (1919) Gyula Karolyi (1919) Dezs? Pattanyus-Abraham (1919)
W?gierska Republika Ludowa (1919-1920)	Gyula Peidl (1919) Istvan Friedrich (1919) Karoly Huszar (1919?1920)
Krolestwo W?gier (1920-1946)	Sandor Simonyi-Semadam (1920) Pal Teleki (1920?1921) Istvan Bethlen (1921?1931) Gyula Karolyi (1931?1932) Gyula Gombos (1932?1936) Kalman Daranyi (1936?1938) Bela Imredy (1938?1939) Pal Teleki (1939?1941) Laszlo Bardossy (1941?1942) Miklos Kallay (1942?1944) Dome Sztojay (1944) Geza Lakatos (1944) Ferenc Szalasi (1944?1945) Bela Miklos (1944?1945) Zoltan Tildy (1945?1946)
Republika W?gierska (1946-1949)	Ferenc Nagy (1946?1947) Lajos Dinnyes (1947?1948) Istvan Dobi (1948?1949)
W?gierska Republika Ludowa (1949-1989)	Istvan Dobi (1949?1952) Matyas Rakosi (1952?1953) Imre Nagy (1953?1955) Andras Hegedus (1955?1956) Imre Nagy (1956) Janos Kadar (1956?1958) Ferenc Munnich (1958?1961) Janos Kadar (1961?1965) Gyula Kallai (1965?1967) Jen? Fock (1967?1975) Gyorgy Lazar (1975?1987) Karoly Grosz (1987?1988) Miklos Nemeth (1988?1989)
Republika W?gierska (1989-2012) W?gry (od 2012)	Miklos Nemeth (1989?1990) Jozsef Antall (1990?1993) Peter Boross (1993?1994) Gyula Horn (1994?1998) Viktor Orban (1998?2002) Peter Medgyessy (2002?2004) Ferenc Gyurcsany (2004?2009) Gordon Bajnai (2009?2010) Viktor Orban (od 2010)