Eryk IX

Eryk IX Jedvardsson
	; ?wi?ty Eryk IX
	Krol Szwecji
Okres	od ok. 1155 ; do ok. 1160
Poprzednik	Swerker I Starszy
Nast?pca	Magnus Henriksson
	Dane biograficzne
Dynastia	Erykidzi
Data urodzenia	ok. 1120
Data ?mierci	1160
?ona	Krystyna
Dzieci	Knut Eriksson
	Multimedia w Wikimedia Commons

?wi?ty Eryk IX Jedvardsson , szw. Erik den helige (ur. ok. 1120 w okolicy jeziora Melar , zm. ok. 1160 ) ? pierwszy przedstawiciel dynastii Erykidow na tronie szwedzkim , ?wi?ty katolicki . Panował prawdopodobnie od ok. 1155 do ok. 1160 (do ko?ca XII wieku daty ?ycia i panowania władcow szwedzkich s? niepewne).

Data urodzenia Eryka IX nie jest dokładnie znana. Jego ojciec miał na imi? Edward (szw. Jedvard). Przyjmuje si?, ?e matka Eryka miała na imi? Cecylia i była cork? poga?skiego uzurpatora do tronu ? Swena Blota , panuj?cego od około 1084 do 1087.

Eryk zorganizował wypraw? krzy?ow? na Finlandi? w celu podboju i chrystianizacji kraju . Wyprawa zako?czyła si? niepowodzeniem. W 1155 roku chc?c schrystianizowa? kraj zostawił w Turku biskupa Henryka z Uppsali , ktory został zabity przez fi?skiego rolnika.

Około 1150 krol Swerker I Starszy powołał go na wspołwładc?. Po ?mierci Swerkera I (25 grudnia 1156) Eryk IX obj?ł samodzielne rz?dy, odsuwaj?c od tronu syna Swerkera ? Karola VII . Za ?mier? Swerkera I był odpowiedzialny Du?czyk Magnus Henriksson , ktory podawał si? za ostatniego potomka szwedzkich krolow z rodu Stenkila (jego matka Ingrida była wnuczk? krola Inge I Starszego ). Eryk IX zgin?ł zamordowany w 1159 lub 1160 roku niedaleko Uppsali , o co tak?e podejrzewano Magnusa Henrikssona.

?on? Eryka IX była Krystyna, corka du?skiego mo?nego Bjorna Jernside (wnuk krola Danii Eryka I) i Katarzyny (corki krola Szwecji Inge I Starszego). Ich synem był Knut Eriksson , krol Szwecji od 1167.

Kult [ edytuj | edytuj kod ]

Eryk IX bywa uwa?any za ?wi?tego - jako takiego wymienia go kalendarz z Valentuny z 1198 roku. Przypuszczalnie około 1220 roku ^[1] zwłoki Eryka przeniesiono do katedry w Uppsali . Pozostały tam pomimo wprowadzenia reformacji , ktora odrzucała kult ?wi?tych. Szcz?tki ?w. Eryka pozostaj?c w katedrze uppsalskiej - głownej ?wi?tyni pa?stwa - były wa?nym symbolem Szwecji ^[2].

Wspomnienie liturgiczne ?w. Eryka, w Ko?ciele katolickim , obchodzone jest 18 maja .

Jest patronem Szwecji .

W ikonografii , ?wi?ty przedstawiany jest jako m??czyzna w stroju krolewskim, z koron? na głowie , w jednej r?ce trzyma miecz , w drugiej sztandar .

Jego atrybutami s?: model ko?cioła w Uppsali i ołtarz , przy ktorym został zamordowany oraz palma m?cze?ska.

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Fros, Sowa, Ksi?ga imion i ?wi?tych , t. 2, szpalta 190.
↑ Maja Jowita G?ssowska, Rozwoj kultu ?w. Eryka w ?redniowiecznej Szwecji , " Kwartalnik Historyczny ", R. 100, 1993, nr 1, s. 27.

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Małgorzata M. Hertmanowicz-Brzoza Małgorzata M. , Kamil K. Stepan Kamil K. , Słownik władcow ?wiata , Krakow: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2005, s. 203, ISBN 83-7435-077-6 , OCLC 749692036 .
H. Fros, F. Sowa, Ksi?ga imion i ?wi?tych , t. 2, Krakow 1997, szpalta 190.
?wi?ty Eryk IX Jedvardsson na brewiarz.katolik.pl [ostatnia aktualizacja: 29.04.2010]

[1] Fros, Sowa, Ksi?ga imion i ?wi?tych , t. 2, szpalta 190.

[2] Maja Jowita G?ssowska, Rozwoj kultu ?w. Eryka w ?redniowiecznej Szwecji , " Kwartalnik Historyczny ", R. 100, 1993, nr 1, s. 27.

[1]

[2]

Englingerowie	Eryk VI Zwyci?ski (970?995) Olaf Skotkonung (995?1022) Anund Jakub (1022?1050) Emund Stary (1050?1060)
Stenkilowie	Stenkil Ragnvaldsson (1060?1066) Eryk VII Stenkilsson i Eryk VIII Poganin (1066?1067) Halsten (1067?1070) Anund Gardske (1070?1075) Hakan Ry?y (1075?1080) Inge I Starszy (ok. 1080?1084) Swen Ofiarnik (1084?1087) Eryk Arsall (1087?1088) Inge I Starszy (1088?1110) Filip (1110?1118) Inge II Młodszy (1118?1125) Ragnvald Okr?głogłowy (1125?1126) Magnus Silny (1125?1130)
Swerkerydzi i Erykidzi	Swerker I Starszy (1130?1156) Eryk IX (1156?1160) Magnus Henriksson (1160?1161) Karol VII (I) (1161?1167) Knut I (1167?1196) Kol / Bolesław (1167?1173) Swerker II Młodszy (1196?1208) Eryk X (1208?1216) Jan I (1216?1222) Eryk XI (1222?1229) Knut II Długi (1229?1234) Eryk XI (1234?1250)
Folkungowie	Waldemar Birgersson (1250?1275) Birger jarl (regent 1250?1266) Magnus I Birgersson (1275?1290) Birger I Magnusson (1290?1318) Mats Kettilmundsson (regent 1318?1319) Magnus II Eriksson (1319?1364) Eryk XII Magnusson (1356?1359) Haakon Magnusson (1362?1364)
dynastia meklemburska	Albrecht Meklemburski (1364?1389)
okres unii kalmarskiej	Małgorzata (1389?1412) Eryk XIII Pomorski (1396?1439) Engelbrekt Engelbrektsson (regent 1435?1436) Karol Knutsson Bonde (regent 1438?1440) Krzysztof Bawarski (1440?1448) Bengt Jonsson i Nils Jonsson (regenci 1448) Karol VIII (II) Knutsson Bonde (1448?1457) Jons Bengtsson i Eryk Axelsson (regenci 1457) Chrystian I Oldenburg (1457?1464) Kettil Karlsson Waza (1464 regent) Karol VIII (II) Knutsson Bonde (1464?1465) Kettil Karlsson Waza (1465 regent) Jons Bengtsson (1465?1466 regent) Eryk Axelsson (1466?1467 regent) Karol VIII (II) Knutsson Bonde (1467?1470) Sten Sture Starszy (1470?1497 regent) Jan II Oldenburg (1497?1501) Sten Sture Starszy (1501?1503 regent) Svante Nilsson Sture (1504?1512 regent) Eryk Trolle (regent 1512) Sten Sture Młodszy Svantesson (regent 1512?1520) Chrystian II Oldenburg (1520?1521) Gustaw Waza (regent 1521?1523)
Wazowie	Gustaw I (1523?1560) Eryk XIV (1560?1568) Jan III (1569?1592) Zygmunt (1592?1599) Karol, ksi??? Sudermanii (regent 1599?1604) Karol IX (1604?1611) Gustaw II Adolf (1611?1632) Krystyna (1632?1654)
Wittelsbachowie	Karol X Gustaw (1654?1660) Karol XI (1660?1697) Karol XII (1697?1718) Ulryka Eleonora (1718?1720)
Dynastia Heska	Fryderyk I (1720?1751)
Oldenburgowie	Adolf Fryderyk (1751?1771) Gustaw III (1771?1792) Gustaw IV Adolf (1792?1809) Karol, ksi??? Sudermanii (regent 1792?1796) Karol XIII (1809?1818)
Bernadotte	Karol XIV Jan (1818?1844) Oskar I (1844?1859) Karol XV (1859?1872) Oskar II (1872?1907) Gustaw V (1907?1950) Gustaw VI Adolf (1950?1973) Karol XVI Gustaw (od 1973)