Edward Donald Slovik (ur. 18 lutego 1920 , zm. 31 stycznia 1945 ) ? szeregowy US Army podczas II wojny ?wiatowej pierwszy i jedyny ameryka?ski ?ołnierz rozstrzelany za dezercj? od czasow wojny secesyjnej . Jakkolwiek ponad 21 tysi?cy ?ołnierzy otrzymało wyroki za tchorzostwo w obliczu nieprzyjaciela, w tym 49 wyrokow ?mierci, Slovik był jedynym, na ktorym wyrok ten wykonano ^[1] .

Młode lata [ edytuj | edytuj kod ]

Slovik urodził si? w rodzinie polskiego pochodzenia w Detroit , w stanie Michigan ^[2] . Jako nastolatek cz?sto wchodził w konflikt z prawem. Pierwszy raz został aresztowany w wieku lat 12, gdy włamał si? z kolegami do odlewni metali kolorowych z zamiarem ukradzenia pewnej ilo?ci br?zu . W latach 1932?1937 był kilkakrotnie zatrzymywany za drobne kradzie?e z włamaniem oraz za zakłocanie spokoju. W pa?dzierniku roku 1937 został uwi?ziony, a w rok po?niej zwolniony warunkowo z dalszego odbywania kary, jednak po kradzie?y i rozbiciu po pijanemu samochodu, ponownie trafił do wi?zienia w styczniu 1939 roku.

W kwietniu 1942 roku Slovik został ponownie warunkowo zwolniony i otrzymał prac? w firmie hydraulicznej Montella Plumbing & Heating w Dearborn . Tam poznał Antoinett? Wisniewski, pracownic? ksi?gowo?ci w biurze wła?ciciela zakładu, Jamesa Montelli. Pobrali si? 7 listopada 1942 roku i zamieszkali u jej rodzicow. Kryminalna przeszło?? Slovika wykluczała go z mo?no?ci odbycia słu?by wojskowej (kategoria 4-F), ale krotko po pierwszej rocznicy ?lubu Slovik został uznany za zdolnego do pełnienia słu?by i otrzymał kategori? 1-A, a w konsekwencji został powołany do armii.

Slovik przybył 24 stycznia 1944 roku do Fortu Wolters w Teksasie, by odby? podstawowe przeszkolenie, a w sierpniu tego? roku został skierowany do oddziałow walcz?cych we Francji , gdzie dotarł 20 sierpnia jako jeden z dwunastu ?ołnierzy stanowi?cych uzupełnienie kompanii G, 109. pułku, 28 Dywizji Piechoty.

Dezercja [ edytuj | edytuj kod ]

W drodze do miejsca przeznaczenia Slovik i jego kolega, szeregowiec John Tankey, dostali si? pod ostrzał artyleryjski nieprzyjaciela. Przeczekali go w ukryciu, ale stracili kontakt z reszt? oddziału. Nast?pnego dnia rano napotkali pododdział kanadyjskiej ?andarmerii ( Canadian Forces Military Police ) i nast?pne sze?? tygodni sp?dzili wraz z nim. Tankey napisał do dowodztwa rodzimego pułku list wyja?niaj?cy nieobecno??, po czym wraz ze Slovikiem zameldował si? 7 pa?dziernika 1944 roku w kompanii G. Nie poci?gni?to ich za to do odpowiedzialno?ci.

Nast?pnego dnia, 8 pa?dziernika, Slovik zameldował si? u dowodcy kompanii, kapitana Ralpha Grottego, i oznajmił, ?e jest ?zbyt przera?ony” by moc słu?y? w kompanii strzeleckiej oraz prosił o przeniesienie do słu?b tyłowych. Powiedział Grottemu, ?e ucieknie, je?li zostanie posłany na pierwsz? lini? i zapytał, czy b?dzie to potraktowane jak dezercja. Grotte potwierdził, ?e tak si? stanie. Odmowił pro?bie Slovika o przeniesienie i odesłał do plutonu.

9 pa?dziernika Slovik zjawił si? w placowce ameryka?skiej ?andarmerii wojskowej ( Military Police ), gdzie zostawił notatk?, w ktorej zawiadamiał, ?e zamierza uciec, je?li zostanie posłany do słu?by liniowej. Został, wobec powy?szego, postawiony przed obliczem podpułkownika Rossa Henbesta, ktory dał mu mo?liwo?? podarcia notatki i unikni?cia w ten sposob kary. Slovik odmowił i napisał kolejn? notatk?, w ktorej oznajmił, ?e wie co robi i ?e zdaje sobie spraw? z konsekwencji.

Slovik został wobec powy?szego zatrzymany i zamkni?ty w dywizyjnym areszcie. Naczelny prawnik dywizji, ppłk Henry Summer, ponownie przedstawił mu ofert? wycofania oskar?enia o dezercj? w zamian za powrot do kompanii. Zaproponował mu rownie? przeniesienie do innego oddziału. Slovik odrzucił te oferty mowi?c: ?Podj?łem decyzj?. Chc? stan?? przed s?dem polowym”.

S?d i rozstrzelanie [ edytuj | edytuj kod ]

28 Dywizja była przeznaczona do ataku w lesieHurtgen . ?ołnierze wiedzieli o tym. Wiedzieli rownie?, ?e mog? spodziewa? si? wysokich strat. Niemcy walczyli z ogromn? determinacj?, a nieprzyjazny teren i pogoda zmniejszały ameryka?sk? przewag? w broni pancernej i lotnictwie niemal do zera. Niewielka grupa (mniej ni? 0,5%) ?ołnierzy mowiła otwarcie, ?e wolałaby dosta? si? do niewoli ni? walczy?. Odsetek dezerterow i popełniaj?cych inne wyst?pki dla unikni?cia walki zacz?ł rosn?? w gwałtownym tempie. Dowodztwu potrzebny był odstraszaj?cy przykład.

Slovik został oskar?ony o dezercj? w obliczu nieprzyjaciela i postawiony przed s?dem polowym 11 listopada 1944 roku. Oskar?yciel, kpt. John Green, przedstawił s?dowi ?wiadkow, ktorym Slovik wyjawił, ?e ?ma zamiar uciec”. Obro?ca z urz?du, kpt. Edward Woods, ogłosił, ?e Slovik nie ma zamiaru zeznawa?. Składaj?cy si? z dziewi?ciu oficerow sztabowych 28 Dywizji s?d uznał Slovika winnym i skazał go na ?mier?. Jeden z s?dziow, płk Benedict B. Kimmelman, tak opisał po?niej ow proces:

Przesłuchano pi?ciu ?wiadkow, ktorym zadano wiele pyta?. Obro?ca nie wygłosił mowy ko?cowej. S?d ogłosił dziesi?ciominutow? przerw?, by nast?pnie uda? si? na narad?. Przy drzwiach zamkni?tych odbyły si? trzy głosowania; w ich wyniku uznano oskar?onego winnym wszystkich postawionych mu zarzutow. Po powrocie na sal? s?dow? przewodnicz?cy ogłosił wyrok: oskar?ony b?dzie usuni?ty z wojska z pozbawieniem honorow, on i jego rodzina utrac? prawo do ?ołdu i zapomog, a on sam zostanie rozstrzelany. Rozprawa rozpocz?ła si? o godz. 10.00, zako?czyła o 11.40. ^[1]

Wyrok został zatwierdzony przez dowodc? dywizji, generała-majora Normana Cot?.

9 grudnia Slovik napisał list do głownego dowodcy sił sprzymierzonych, gen. Eisenhowera , z pro?b? o ułaskawienie . Na jego nieszcz??cie dezercja stała si? problemem w US Army, wobec czego Eisenhower zatwierdził wyrok 23 grudnia. Egzekucja przed plutonem egzekucyjnym nast?piła o godzinie 10.04 31 stycznia 1945 roku w pobli?u wioski Sainte-Marie-aux-Mines .

Slovik został pochowany w kwaterze ?E” ameryka?skiego cmentarza wojennego w Fere-en-Tardenois , wraz z innymi 96 ameryka?skimi ?ołnierzami rozstrzelanymi za zbrodnie takie jak morderstwo lub gwałt . Ich czarne nagrobki oznaczono numerami w miejsce nazwisk, wi?c bez uzyskania dokładnych informacji niemo?liwe było rozpoznanie. W roku 1987, 42 lata po egzekucji, szcz?tki Slovika spocz?ły na Cmentarzu Woodmere w Detroit, obok ?ony Antoinette Slovik, ktora zmarła w roku 1979. Mimo ?e ?ona Slovika i inni apelowali do siedmiu kolejnych prezydentow o łask?, Slovik nigdy nie został oczyszczony z zarzutow.

Slovik w kulturze [ edytuj | edytuj kod ]

W roku 1960 Frank Sinatra ogłosił zamiar nakr?cenia filmu zatytułowanego The Execution of Private Slovik , według scenariusza napisanego przez znajduj?cego si? na czarnej li?cie Hollywood Alberta Maltza. Zgłoszenie spotkało si? z gło?nym sprzeciwem, a Sinatra został oskar?ony o sympatyzowanie z komunizmem . Sinatra brał w tym czasie udział w kampanii prezydenckiej Kennedy’ego , został wi?c poproszony o rezygnacj? ze swych planow ^[3] .

Egzekucja Slovika stała si? w roku 1954 kanw? ksi??ki Williama Bradforda Huie’go . W roku 1974 ksi??ka ta stała si? kanw? dla filmu telewizyjnego (Slovika zagrał Martin Sheen ). Rozkaz Eisenhowera odno?nie do egzekucji Slovika znalazł miejsce w filmie z roku 1963: The Victors .

Kurt Vonnegut wspominał o egzekucji Slovika w swojej powie?ci Rze?nia numer pi?? . Vonnegut napisał te? libretto do opery Igora Strawinskiego Histoire du soldat , ktora opowiada dzieje Slovika. Slovik pojawia si? rownie? w opowiadaniu Nicka Arvina w roku 2005 Articles of War, w ktorym jego fikcyjny oponent, szeregowiec George (Heck) Tilson, jest jednym z członkow plutonu egzekucyjnego.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Restrospective of one of the judges at the trial . americanheritage.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-22)].
• Eddie Slovik
• Smutna historia szeregowca Eddiego Slovika . 28-110-k.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-07)].
• Egzekucja Eddiego Slovika . info.detnews.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-05)].