Ci?g wektorowany ? rozwi?zanie konstrukcyjne pozwalaj?ce na zmian? (w pewnym zakresie) kierunku wektora siły ci?gu silnika odrzutowego i rakietowego wzgl?dem własnej osi podłu?nej. Kierowanie wektorem ci?gu uzyskuje si? przez zmian? k?ta pomi?dzy osiami symetrii dyszy wylotowej a pozostałej cz??ci silnika. Zmian? ustawienia kierunku dyszy lub tylko jej elementow wykonuj? siłowniki . Proby zbudowania samolotu z ci?giem wektorowanym, w ktorym do uzyskania zmiany kierunku wektora ci?gu porusza si? całym silnikiem nie wyszły poza fazy bada? eksperymentalnych. Podczas załogowych lotow na Ksi??yc , w programie Apollo , człon zni?ania modułu ksi??ycowego miał przegubowo zawieszony silnik, w ktorym zmian? wektora ci?gu uzyskiwano poprzez poruszanie całym silnikiem ^[1] .

Samoloty wyposa?one w silniki z wektorowanym ci?giem odznaczaj? si? podwy?szon? manewrowo?ci? przez co mog? wykonywa? figury akrobacyjne wymagaj?ce du?ej zwrotno?ci, jak np. tzw. "kobra" , maj? te? mo?liwo?? wykonywania skroconych lub całkowicie pionowych startow i l?dowa? ( VTOL i STOL ). Rozwi?zanie to ma jednak rownie? wady, w?rod ktorych na pierwszy plan wysuwaj? si? trudno?ci w kontroli wyposa?onego w wektorowany ci?g samolotu, co wymaga najnowocze?niejszych elektronicznych systemow kontroli aerodynamiki płatowca oraz wektora ci?gu, o bardzo du?ym stopniu niezawodno?ci.

Odmiana silnikow z wektorowanym ci?giem ( Rolls-Royce Bristol Pegasus 101 ) u?ywana jest w brytyjskim samolocie Harrier b?d?cym pierwszym samolotem wyposa?onym w to rozwi?zanie. Wektorowanie ci?gu polega w tym przypadku na obrocie całych dysz silnika (samolot posiada jeden silnik z kilkoma dyszami). Dzi?ki temu Harrier ma mo?liwo?? wykonywania lotu charakterystycznego dla ?migłowcow : zawisu , przemieszcze? bocznych a tak?e lotu do tyłu.

Innym przykładem statku powietrznego wykorzystuj?cym ci?g wektorowany jest ameryka?ski V-22 Osprey . Jest to statek powietrzny posiadaj?cy na ko?cach nieruchomych skrzydeł silniki, ktore maj? mo?liwo?? wykonywania obrotu dookoła osi ł?cz?cej oba silniki.

Wektorowanie ci?gu stosowane jest tak?e w ?migłowcach i w tym przypadku jest zwi?zane ze specyfik? tych statkow powietrznych. Wektorowanie ci?gu uzyskuje si? tu poprzez sterowanie skokiem okresowym łopat wirnika no?nego . Zmienny wektor ci?gu został te? po raz pierwszy zastosowany tak?e w silnikach rakietowych ? we wchodz?cym w skład ameryka?skiego systemu antybalistycznego Ballistic Missile Defense ? pocisku Kinetic Energy Interceptor (KEI) , w ktorym ka?dy z trzech stopni nap?dowych dysponuje własnym systemem wektorowania ci?gu.

Lista samolotow z ci?giem wektorowanym [ edytuj | edytuj kod ]

Ta sekcja wymaga okre?lenia jasnych kryteriow wyboru. Kryteria powinny by? poparte ?rodłami , nie mog? narusza? zasady neutralnego punktu widzenia , nale?y te? unika? pustosłowia . Zapoznaj si? rownie? z zasadami tworzenia list . Dokładniejsze informacje o tym, co nale?y poprawi?, by? mo?e znajduj? si? w dyskusji tej sekcji . Po wyeliminowaniu niedoskonało?ci nale?y usun?? szablon {{Dopracowa?}} z tej sekcji.

• Boeing V-22 Osprey ( turbo?migłowy )
• General Dynamics F-16 MATV
• Hawker Siddeley Harrier
• NASA Dryden F-15 ACTIVE
• Lockheed F-22 Raptor
• Lockheed F-35 Lightning II
• McDonnell Douglas/British Aerospace AV-8B Harrier II
• McDonnell Douglas F-18 HARV
• McDonnell Douglas X-36
• Mikojan-Guriewicz MiG-35
• Moller Skycar
• Rockwell-MBB X-31
• Suchoj Su-30 (w wersji MKI)
• Suchoj Su-37
• X-44 MANTA

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Artykuł o silniku EJ200 . eurofighter-typhoon.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-04-22)]. ( ang. )