Chrystian I Oldenburg

Chrystian I Oldenburg
	Krol Danii
Okres	od 1448 ; do 21 maja 1481
Poprzednik	Krzysztof Bawarski
Nast?pca	Jan Oldenburg
	Krol Norwegii
Okres	od 1450 ; do 21 maja 1481
Poprzednik	Karol VIII Knutsson Bonde
Nast?pca	Jan Oldenburg
	Krol Szwecji
Okres	od 1457 ; do 1464
Poprzednik	Karol VIII Knutsson Bonde ; Eryk Axelsson
Nast?pca	Karol VIII Knutsson Bonde
	Ksi??? Szlezwika
Okres	od 1460 ; do 21 maja 1481
Poprzednik	Adolf VIII Holszty?ski
Nast?pca	Jan Oldenburg
	Ksi??? Holsztynu
Okres	od 1460 (do 1474 hrabia) ; do 21 maja 1481
Poprzednik	Adolf VIII Holszty?ski
Nast?pca	Jan Oldenburg
	Dane biograficzne
Dynastia	Oldenburgowie
Data i miejsce urodzenia	luty 1426 ; Oldenburg
Data i miejsce ?mierci	21 maja 1481 ; Kopenhaga
Miejsce spoczynku	Katedra w Roskilde
Ojciec	Dietrich Oldenburg
Matka	Jadwiga von Schauenburg
?ona	Dorota brandenburska
Dzieci	Olaf, ; Kanut, ; Jan Oldenburg , ; Małgorzata Du?ska , ; Fryderyk I Oldenburg
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chrystian I Oldenburg (ur. w lutym 1426 w Oldenburgu , zm. 21 maja 1481 w Kopenhadze ^[1]) ? krol Danii w latach 1448?1481 (pierwszy z dynastii Oldenburgow ) oraz na prawach Unii kalmarskiej , władca Norwegii w latach 1450?1481 i Szwecji w latach 1457?1464.

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Panowanie Chrystiana rozpocz?ło si? problemami z uznaniem go za krola w Norwegii; Szwecja natomiast zerwała Uni? kalmarsk?, a na tron wst?pił tam Karol VIII Knutsson Bonde . Jednym z pierwszych posuni?? Karola było za??danie od Chrystiana oddania Gotlandii , kolejnym, w 1449, ogłoszenie si? krolem Norwegii, cho? formalnie miał nim by? Chrystian ^[2]. Na spotkaniu krolow w Halmstad doszło do porozumienia: w zamian za koron? Norwegii Chrystian uznał prawa Karola do Szwecji ^[2]. Wkrotce jednak Karol wypowiedział Danii wojn? i zaatakował Skani? . Przeci?gaj?ce si? pi?? lat potyczki sko?czyły si? w 1457 roku kl?sk? Karola; wtedy rownie? na tronie Szwecji zasiadł Chrystian. Karol zbiegł do Gda?ska .

W latach 1459?1460 Chrystian przył?czył do krolestwa południow? Jutlandi? , został władc? Szlezwiku i Holsztyna (z zastrze?eniem wymuszonym przez holszty?skich mo?nych, ?e obie te krainy nie zostan? nigdy rozdzielone; drugim warunkiem było coroczne zwoływanie rady holszty?skich i szlezwickich mo?nych). Sprawa przej?cia cz??ci Jutlandii, Holsztynu i Szlezwiku wymagała nakładow na wojny z innymi ch?tnymi na te tereny. Wojny te były finansowane podatkami nało?onymi w Skanii. Doprowadziło to do buntu, z ktorego skorzystał Karol Bonde, ktory powrocił i ponownie koronował si? na krola Szwecji.

Po ?mierci Karola, w 1470, Chrystian probował ponownie przej?? Szwecj?. Poniosł jednak druzgoc?c? kl?sk? w bitwie na wzgorzu Brunkeberg (10 pa?dziernika 1471) ^[3]. W 1474 roku został przez cesarza Fryderyka III podniesiony z tytułu hrabiego do rangi ksi?cia Holsztynu .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Małłek 2019 ↓ , s. 251.
↑ ^a ^b Małłek 2019 ↓ , s. 241.
↑ Lena L. Hulden Lena L. , Sten Sture d.a. , [w:] Biografiskt lexikon for Finland 1. Svenska tiden [online] [dost?p 2016-10-15] ( szw. ) .

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Janusz Małłek: Historia Norwegii (do roku 1814) . Toru?: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2019. ISBN 978832314118-1 . ( pol. ) .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Biografia w Nordisk familjebok ? Kristian, s. 1361?1362 ( szw. ) [dost?p 18 lutego 2010]

[CITEREFMałłek2019251-1] Małłek 2019 ↓ , s. 251.

[CITEREFMałłek2019241-2] Małłek 2019 ↓ , s. 241.

[:0-3] Lena L. Hulden Lena L. , Sten Sture d.a. , [w:] Biografiskt lexikon for Finland 1. Svenska tiden [online] [dost?p 2016-10-15] ( szw. ) .

[1]

[2]

[3]

Englingerowie	Eryk VI Zwyci?ski (970?995) Olaf Skotkonung (995?1022) Anund Jakub (1022?1050) Emund Stary (1050?1060)
Stenkilowie	Stenkil Ragnvaldsson (1060?1066) Eryk VII Stenkilsson i Eryk VIII Poganin (1066?1067) Halsten (1067?1070) Anund Gardske (1070?1075) Hakan Ry?y (1075?1080) Inge I Starszy (ok. 1080?1084) Swen Ofiarnik (1084?1087) Eryk Arsall (1087?1088) Inge I Starszy (1088?1110) Filip (1110?1118) Inge II Młodszy (1118?1125) Ragnvald Okr?głogłowy (1125?1126) Magnus Silny (1125?1130)
Swerkerydzi i Erykidzi	Swerker I Starszy (1130?1156) Eryk IX (1156?1160) Magnus Henriksson (1160?1161) Karol VII (I) (1161?1167) Knut I (1167?1196) Kol / Bolesław (1167?1173) Swerker II Młodszy (1196?1208) Eryk X (1208?1216) Jan I (1216?1222) Eryk XI (1222?1229) Knut II Długi (1229?1234) Eryk XI (1234?1250)
Folkungowie	Waldemar Birgersson (1250?1275) Birger jarl (regent 1250?1266) Magnus I Birgersson (1275?1290) Birger I Magnusson (1290?1318) Mats Kettilmundsson (regent 1318?1319) Magnus II Eriksson (1319?1364) Eryk XII Magnusson (1356?1359) Haakon Magnusson (1362?1364)
dynastia meklemburska	Albrecht Meklemburski (1364?1389)
okres unii kalmarskiej	Małgorzata (1389?1412) Eryk XIII Pomorski (1396?1439) Engelbrekt Engelbrektsson (regent 1435?1436) Karol Knutsson Bonde (regent 1438?1440) Krzysztof Bawarski (1440?1448) Bengt Jonsson i Nils Jonsson (regenci 1448) Karol VIII (II) Knutsson Bonde (1448?1457) Jons Bengtsson i Eryk Axelsson (regenci 1457) Chrystian I Oldenburg (1457?1464) Kettil Karlsson Waza (1464 regent) Karol VIII (II) Knutsson Bonde (1464?1465) Kettil Karlsson Waza (1465 regent) Jons Bengtsson (1465?1466 regent) Eryk Axelsson (1466?1467 regent) Karol VIII (II) Knutsson Bonde (1467?1470) Sten Sture Starszy (1470?1497 regent) Jan II Oldenburg (1497?1501) Sten Sture Starszy (1501?1503 regent) Svante Nilsson Sture (1504?1512 regent) Eryk Trolle (regent 1512) Sten Sture Młodszy Svantesson (regent 1512?1520) Chrystian II Oldenburg (1520?1521) Gustaw Waza (regent 1521?1523)
Wazowie	Gustaw I (1523?1560) Eryk XIV (1560?1568) Jan III (1569?1592) Zygmunt (1592?1599) Karol, ksi??? Sudermanii (regent 1599?1604) Karol IX (1604?1611) Gustaw II Adolf (1611?1632) Krystyna (1632?1654)
Wittelsbachowie	Karol X Gustaw (1654?1660) Karol XI (1660?1697) Karol XII (1697?1718) Ulryka Eleonora (1718?1720)
Dynastia Heska	Fryderyk I (1720?1751)
Oldenburgowie	Adolf Fryderyk (1751?1771) Gustaw III (1771?1792) Gustaw IV Adolf (1792?1809) Karol, ksi??? Sudermanii (regent 1792?1796) Karol XIII (1809?1818)
Bernadotte	Karol XIV Jan (1818?1844) Oskar I (1844?1859) Karol XV (1859?1872) Oskar II (1872?1907) Gustaw V (1907?1950) Gustaw VI Adolf (1950?1973) Karol XVI Gustaw (od 1973)