Berek Joselewicz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jozef Berek Joselewicz
Ilustracja
Berek Joselewicz na obrazie Juliusza Kossaka
pułkownik
Data i miejsce urodzenia

1764 lub 19 marca 1765
Kretynga

Data i miejsce ?mierci

5 lub 8 maja 1809
Kock

Przebieg słu?by
Lata słu?by

1794?1809

Siły zbrojne

Legiony Polskie we Włoszech
Armia Ksi?stwa Warszawskiego

Jednostki

Pułk Lekkokonny Starozakonny
Legia Naddunajska

Głowne wojny i bitwy

Praga , Hohenlinden , Austerlitz , Frydland , Kock

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Henryk Pillati: ?mier? Berka Joselewicza
Grób_Berka_Joselewicza
Kopiec i pomnik pami?ci Berka Joselewicza na trasie Białobrzegi-Kock

Jozef Berek Joselewicz [1] (ur. 1764 [2] lub 19 marca 1765 w Kretyndze [1] , zm. 5 [2] lub 8 maja [3] 1809 pod Kockiem ) ? polski kupiec ?ydowskiego pochodzenia, pułkownik wojska polskiego, oficer Legionow Polskich we Włoszech .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Urodził si? w nale??cej wowczas do Rzeczypospolitej Kretyndze na ?mudzi , jako syn Josla [1] (st?d druga ?odojcowska” cz??? nazwiska). Był faktorem i handlarzem ko?mi. Zatrudniony przez ksi?cia Massalskiego , biskupa wile?skiego, ktory wysyłał go w interesach za granic? [4] . Podczas tych woja?y nauczył si? francuskiego . Sp?dził troch? czasu w Pary?u , kiedy rozpocz?ła si? rewolucja francuska . Prze?ycie to by? mo?e zainspirowało go do po?niejszego przył?czenia si? do Ko?ciuszki .

Podczas insurekcji ko?ciuszkowskiej w 1794 organizował Pułk Lekkokonny Starozakonny (?ydowski). 17 wrze?nia 1794 roku Ko?ciuszko oficjalnie ogłosił utworzenie ?ydowskiego oddziału. Berek Joselewicz, wraz z innym ?ydem, Jozefem Aronowiczem, stworzyli patriotyczn? odezw? w j?zyku jidysz wzywaj?c? do walki, wydan? 23 kwietnia [5] .

500 m??czyzn odpowiedziało na wezwanie, uformowano z nich regiment kawalerii ? według niektorych autorow Berek Joselewicz miał jednak za mało czasu i ?rodkow na jego sformowanie, bo jedynie 3 tygodnie i 3000 złp. [6] Na pro?b? Berka Joselewicza zapewniono im mo?liwo?? przestrzegania religijnych obyczajow, dost?p do koszernego jedzenia, powstrzymywania si? od pracy w szabat (kiedy to było mo?liwe), a tak?e noszenia tradycyjnych ?ydowskich brod. W okresie insurekcji warszawsk? Prag? zamieszkiwało ok. 7000 ludzi, z czego ok. 5000 stanowili ?ydzi. Oprocz oddziału Berka Joselewicza sformowano oddziały ?ydowskiej milicji [7] . Oddział Berka Joselewicza brał udział w obronie warszawskiej Pragi , podczas ktorej został rozbity. Tylko cz??? prze?yła, wł?czaj?c w to samego Berka Joselewicza, ktory dostał si? do niewoli rosyjskiej [5] .

Dwa lata po kl?sce insurekcji ko?ciuszkowskiej w 1796 roku Berek Joselewicz, przebywaj?c w Galicji , zaoferował austriackiemu zaborcy swoj? pomoc w utworzeniu ochotniczego korpusu zło?onego z ?ydow. Według propozycji Berka Joselewicza korpus miał si? składa? z 6000 do 8000 ?ołnierzy. Pomysł przedstawiony został hrabiemu Janowi Gaisruckowi gubernatorowi wschodniej Galicji, a nast?pnie przekazany do Wiednia, gdzie nie znalazł jednak uznania [8] [9] . Nast?pnie wyemigrował do Włoch . Tam trafił do legionow Jana Henryka D?browskiego . Został mianowany rotmistrzem [1] . Brał udział w bitwach nad Trebbi? i pod Novi . Nast?pnie przeszedł do Legii Naddunajskiej , bił si? pod Hohenlinden jako kapitan [1] .

W polskich legionach musiał zmaga? si? z szykanami ze strony towarzyszy broni, poniewa? w przeciwie?stwie do innych oficerow nie był szlachcicem i nominacj? oficersk? otrzymał za zasługi, a nie, jak to wowczas było w zwyczaju, ze wzgl?du na szlacheckie urodzenie. Generał Kniaziewicz , dowodz?cy Legi? Naddunajsk?, opisał to w li?cie do Wybickiego :

Berek, co w Polszcze był pułkownikiem, co dwie kampanie we Włoszech odprawił, tu przybywszy, tym dobrowolnie starsze?stwa odst?pił, ktorzy tu ?adnej kampanii nie odprawili; dlatego jednak jego prze?ladowa? nie przestaj?, ktoremu jednak niczego wi?cej zarzuci? nie mo?na jak to, ?e si? nie szlachcicem urodził [10] .

Zmuszony do odej?cia z LN w czerwcu 1802, dzi?ki poparciu francuskiego gen. Mortiera (przyszłego marszałka) przeszedł do Legionu Hanowerskiego, jako dowodca kompanii wyborczej dragonow i wzi?ł udział w bitwie pod Austerlitz , za co otrzymał Legi? Honorow? [1] .

W kwietniu lub maju 1807 przeszedł do armii Ksi?stwa Warszawskiego [1] , dowodził szwadronem 5 pułku strzelcow konnych. Walczył pod Tczewem, Gda?skiem i Frydlandem [1] . 8 marca 1808 został kawalerem orderu Virtuti Militari . Zgin?ł podczas potyczki z Austriakami pod Kockiem w 1809 [11] . Przy drodze Kock ? Białobrzegi, w miejscu, w ktorym zatrzymały si? konie wioz?ce rannego pułkownika, a on sam zmarł, umieszczono pionowy głaz z napisem ?Berek Joselewicz ur. 1760 zg. 1809. Tu pochowany”.

W 1808 był członkiem lo?y wolnomularskiej Bracia Polacy Zjednoczeni [12] .

Syn Berka Joselewicza, Jozef Berkowicz (1789-1846), rownie? wojskowy, brał udział w bitwie pod Kockiem, w ktorej zgin?ł jego ojciec.

Upami?tnienie [ edytuj | edytuj kod ]

13 czerwca 1909 odsłoni?to we Lwowie tablic? upami?tniaj?c? Berka Joselewicza przy ulicy jego imienia [13] . Ulice jego imienia stanowiono te? w B?dzinie, Ozorkowie, Cz?stochowie (w dzielnicy Stare Miasto), Warszawie (w dzielnicy Praga-Południe ), na krakowskim Kazimierzu, Brzesku, Chrzanowie, Lubartowie, Lesku, My?lenicach, D?browie Tarnowskiej, O?wi?cimiu, Przasnyszu, Przemy?lu, Rzeszowie, Sarnakach, Siedlcach, W?growie, Wyszkowie , Sopocie, Sanoku, Nowym S?czu, Brzesku, Głogowie Małopolskim , Radomsku, Szczecinie (w dzielnicy Podjuchy), Tomaszowie Mazowieckim, Hrubieszowie, Chrzanowie [14] , J?drzejowie [15] , Kocku, Kole, Kutnie, Mielcu, Łodzi, Brzezinach, Ostroł?ce, ?aganiu, Biłgoraju, Kaliszu, Łosicach, Turobinie i ?arkach (niegdy? zwanych ?ydowskimi lub Miasto).

W 200. rocznic? ?mierci Berka Joselewicza odbyła si? z inicjatywy Ambasady Francji w Polsce konferencja ?Berek Joselewicz: bojownik o wolno??”, ktorej wspołorganizatorem było Muzeum Historii ?ydow Polskich [16] .

Poczta Polska wraz z Poczt? Izraelsk? wprowadziły do obiegu znaczek pocztowy w bloku dla upami?tnienia Roku Polskiego w Izraelu (2009) z postaci? Berka Joselewicza z obrazu Juliusza Kossaka [17] .

Berek Joselewicz w literaturze [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ a b c d e f g h Jan Pacho?ski: Oficerowie Legionow Polskich 1796-1807 . T. 2: Słownik biograficzny oficerow Legionow Polskich 1796-1807. Krakow: Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległo?ciowego, 1998-2003, s. 12. ISBN  83-7188-003-0 .
  2. ↑ a b Berek Joselewicz , [w:] Encyklopedia PWN [dost?p 2008-11-22] .
  3. ↑ Kronika powsta? polskich 1794-1944 , Marian B   Michalik (red.), Eugeniusz   Duraczy?ski (oprac.), Warszawa: Wydawnictwo Kronika, 1994, s. 75, ISBN  83-86079-02-9 , OCLC   834009097 .
  4. ↑ Dominik Flisiak, Participation of Jews in the Ko?ciuszko Uprising : the memory of Polish and Jewish brotherhood of arm , ?Studia Humanistyczno-Społeczne”, t. 14 (2016), s. 19-20.
  5. ↑ a b Pismo Berka Joselewicza i Jozefa Aronowicza w sprawie naboru do wojska w?rod ludno?ci ?ydowskiej z 23 IV 1794 roku . [w:] Skarby Dziedzictwa Narodowego [on-line]. Polska.pl. [dost?p 2009-07-02].
  6. ↑ Bogdan Borucki. Bohater trzech narodow . ? Mowi? Wieki ”. nr 06/09 (593), s. 7, czerwiec 2009. Bellona S.A.. ISSN   1230-4018 .  
  7. ↑ Maria   Janion , ?yd, bohater Polakow [online], Wyborcza.pl, 24 marca 2008 [zarchiwizowane z adresu 2008-06-09] .
  8. ↑ Ernest   Łuni?ski , Wiadomo?ci Literackie , 28 listopada 1926 .
  9. ↑ Nathan Michael   Gelber , Aus zwei Jahrhunderten: Beitrage zur neueren Geschichte der Juden , 1924, s. 11?12 .
  10. ↑ Listy znakomitych Polakow wyja?niaj?ce histori? Legionow Polskich, Krakow 1831, s. 89?90.
  11. ↑ Dominik Flisiak, Participation of Jews in the Ko?ciuszko Uprising : the memory of Polish and Jewish brotherhood of arm , ?Studia Humanistyczno-Społeczne”, t. 14 (2016), s. 22-23.
  12. ↑ Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lo? wolnomularskich oraz ich członkow w latach 1738?1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Krakow 1930, s. 222.
  13. ↑ Ku czci ?yda-bohatera . ? Nowo?ci Illustrowane ”. Nr 25, s. 2?3, 19 czerwca 1909.  
  14. ↑ Spis ulic Chrzanowa . Chrzanovia Patria Parva. [dost?p 2010-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 stycznia 2004)]. ( pol. ) .
  15. ↑ Super   User , J?drzejowskie ulice [online], andreovia.pl [dost?p 2021-04-11] .
  16. ↑ Berek Joselewicz: bojownik o wolno?? . Muzeum Historii ?ydow Polskich, 2009-04-20. [dost?p 2012-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-03)].
  17. ↑ Poczta Polska, Numer katalogowy Bla 150, data wydania: 22.04.2009 .

Literatura uzupełniaj?ca [ edytuj | edytuj kod ]

?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Berek_Joselewicz&oldid=73576334 ”