Ten artykuł dotyczy znaczenia politycznego. Zobacz te?: Autonomia w kontek?cie religijnym.

Zobacz hasło autonomia w Wikisłowniku

Ten artykuł od 2012-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Nale?y poda? wiarygodne ?rodła w formie przypisow bibliograficznych . Cz??? lub nawet wszystkie informacje w artykule mog? by? nieprawdziwe. Jako pozbawione ?rodeł mog? zosta? zakwestionowane i usuni?te. Sprawd? w ?rodłach: Encyklopedia PWN  • Google Books  •  Google Scholar  •  Federacja Bibliotek Cyfrowych  • BazHum  • BazTech  • RCIN  • Internet Archive ( texts / inlibrary ) Dokładniejsze informacje o tym, co nale?y poprawi?, by? mo?e znajduj? si? w dyskusji tego artykułu . Po wyeliminowaniu niedoskonało?ci nale?y usun?? szablon {{Dopracowa?}} z tego artykułu.

Poj?cie autonomia pochodzi od starogreckiego αυτονομ?α, (α?τονομ?α) autonomia ? mo?liwo?? stanowienia norm samemu sobie, samodzielno?? prawna . Dzi? u?ywa si? go w zale?no?ci od dyscypliny (gospodarka, prawo, polityka) lub kontekstu w znaczeniu suwerenno?? , niezawisło?? , niezale?no?? , samorz?dno?? (całkowita lub cz??ciowa). Dotyczy zarowno zbiorowo?ci, jak jednostek (samodzielno?? w decydowaniu o sobie, w etyce ? niezale?no?? od innych norm ni? własne sumienie) ^[1] .

Autonomia polityczna [ edytuj | edytuj kod ]

Autonomia polityczna oznacza samozarz?dzanie cz??ci? lub cało?ci? terytorium kraju , w zakresie wyznaczonym przez konstytucj? . Inaczej: zasada ograniczenia zakresu ingerencji władz pa?stwa w sfer? praw zastrze?onych do kompetencji organow wyłanianych przez mniejszo?ci polityczne. Dzi?ki autonomii politycznej władze nie maj? pełnej kontroli oraz nie mog? ingerowa?, wtr?caj?c si? do praw zastrze?onych przez ludzi wyłonionych przez mniejszo?? polityczn?.

Autonomiczne parlamenty i rz?dy prowadz? działalno?? pod nadzorem organow centralnych. Statut autonomii jest ustanawiany i uchwalany przez organ ogolnopa?stwowy, najcz??ciej przez parlament.

Warunki autonomii politycznej [ edytuj | edytuj kod ]

O powstaniu autonomii decyduj? m.in.:

1. uwarunkowania geograficzne ? wyspiarskie poło?enie (np. Grenlandia , terytorium zale?ne Danii )
2. uwarunkowanie historyczne ? np. w Szkocji
3. uwarunkowanie narodowo?ciowe ? np. w hiszpa?skiej Katalonii i Baskonii
4. uwarunkowanie j?zykowe ? np. we włoskiej Dolinie Aosty i Friulii , nale?y tu te? Trydent-Gorna Adyga
5. uwarunkowanie ekonomiczne ? np. na Sycylii i w hiszpa?skiej Andaluzji
6. uwarunkowanie geopolityczne ? np. w irackim Kurdystanie i na mi?dzywojennym, polskim Gornym ?l?sku .

Obszary autonomiczne w historii Polski [ edytuj | edytuj kod ]

W okresie mi?dzywojennym obszarem autonomicznym wchodz?cym w skład Polski było wojewodztwo ?l?skie , co okre?lał Statut Organiczny Wojewodztwa ?l?skiego .

Obecnie powrotu do autonomii ?l?ska domagaj? si? od władz III RP działacze Ruchu Autonomii ?l?ska i Młodzie?y Gorno?l?skiej .

Od autonomii odro?ni? nale?y b?d?ce osobnym podmiotem prawa mi?dzynarodowego Wolne Miasto Gda?sk (WMG) ktorego status regulowała Konwencja polsko-gda?ska (1920) .

Autonomia prawa [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: autonomia prawa .

Autonomia prawa oznacza niezale?no?? prawa od innego rodzaju bytow (np. polityki czy moralno?ci). Problem znaczenia i zakresu autonomii prawa jest bardzo istotny dla teorii , filozofii i socjologii prawa . Szczegolnym przypadkiem autonomii prawa jest autonomia prawa podatkowego .

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

• Terytoria autonomiczne na ?wiecie
• Autonomia Wile?szczyzny
• Autonomia regionalna
• Ruch Autonomii ?l?ska
• Młodzie? Gorno?l?ska
• ?l?ski Zwi?zek Akademicki
• Autonomia uniwersytetow
• Kondominium (kolonia)
• Protektorat
• Niepodległo??

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Sarah S.   Buss   Sarah S. , Andrea A.   Westlund   Andrea A. , Personal Autonomy , [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy , CSLI, Stanford University , 15 lutego 2018 , ISSN 1095-5054 [dost?p 2018-08-11]   ( ang. ) . (Autonomia osobista)