한국   대만   중국   일본 
August Mroczkowski ? Wikipedia, wolna encyklopedia Przejd? do zawarto?ci

August Mroczkowski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
August Mroczkowski
Ilustracja
August Mroczkowski (1911)
Data i miejsce urodzenia

3 sierpnia 1845
Zatwarnica

Data i miejsce ?mierci

29 stycznia 1920
Sanok

Miejsce spoczynku

Cmentarz Centralny w Sanoku

Zawod, zaj?cie

nauczyciel

Narodowo??

polska

Stanowisko

c. k. profesor gimnazjalny

Mał?e?stwo

Michalina z d. Łuszczy?ska

Dzieci

Zofia Kłaczy?ska

Faksymile
Odznaczenia
Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych

August Mroczkowski (ur. 3 sierpnia 1845 w Zatwarnicy , zm. 29 stycznia 1920 w Sanoku ) ? powstaniec styczniowy , nauczyciel , ziemianin.

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Urodził si? 3 sierpnia 1845 w Zatwarnicy [1] [2] [a] [3] . Jako student przyst?pił do powstania styczniowego w 1863 [1] . Słu??c jako szeregowiec karabinierow w oddziale ochotnikow Franciszka Ksawerego Horody?skiego brał udział w wyprawie na Radziwiłłow (zako?czonej niepowodzeniem 2 lipca 1863) [1] [4] . Jesieni? znalazł si? w partii pułkownika Wojciecha Komorowskiego i wraz z wypraw? 31 pa?dziernika 1863 przybył do wsi ?d?ary nad Bugiem , pełni? wtedy funkcj? tytularnego tr?bacza i hejnalisty (przyznanej mu w zwi?zku z wcze?niejszej grze na tr?bce w orkiestrze gimnazjalnej) [5] . Noc? na 1 listopada wyruszył z powsta?cami w dalsz? drog? na Poryck . Ugrupowanie składało si? z oddziałow IV, VI i VII, a on słu?ył w 1 kompanii 1 plutonu karabinierow w IV oddziale [6] . Wraz z powsta?cami w południe tego dnia wkroczył do Porycka, po czym wraz ze swoj? kompani? zaj?ł pozycje w rowach przy szosie biegn?cej rownolegle do frontu nieprzyjaciela uczestnicz?c w walce z nacieraj?cymi siłami wroga [7] [1] [4] . Wieczorem pełnił jeszcze słu?b? na widecie, a około połnocy opu?cił z powsta?cami Poryck w my?l decyzji dowodcy Komorowskiego [8] [9] . Potem wraz z towarzyszami został wyparty po?cigiem rosyjskim na obszar Galicji, po czym w gronie powsta?cow odstawiony przez wojska austriackie do Sokala [10] . W trakcie powstania był ranny (miał przebity bok bagnetem) [11] .

W 1871 uzyskał absolutorium na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego [12] [13] . Podj?ł prac? w zawodzie nauczyciela 24 wrze?nia 1873 [2] . Od tego czasu w charakterze zast?pcy nauczyciela pracował w C. K. Miejskim Wy?szym Gimnazjum w Ja?le , gdzie uczył przyrody [14] [15] [16] . Reskryptem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 11 wrze?nia 1876 w charakterze zast?pcy nauczyciela został przeniesiony z Jasła do C. K. Gimnazjum ?w. Jacka w Krakowie [17] [18] . W szkole uczył j?zyka polskiego, matematyki, historii naturalnej, kaligrafii, nauk przyrodniczych [19] . Egzamin nauczycielski zło?ył 5 czerwca 1882 [2] .

Rozporz?dzeniem z 31 lipca 1883 C. K. Ministra Wyzna? i O?wiecenia został przeniesiony ze stanowiska zast?pcy nauczyciela w C. K. Gimnazjum ?w. Jacka w Krakowie do C. K. Gimnazjum w Sanoku , gdzie został mianowany nauczycielem rzeczywistym 22 sierpnia 1883 [2] [20] [21] . Reskryptem Wysokiego C. K. Prezydium Rady Szkolnej Krajowej z 10 wrze?nia 1886 został zatwierdzony na stałe w zawodzie nauczycielskim i mianowany c. k. profesorem [22] . Jako profesor sanockiego gimnazjum wykładał histori? naturaln?, matematyk?, j?zyk polski [23] . Nadzorował oddział filialny sanockiego gimnazjum od 22 listopada 1902 [24] do 28 grudnia 1908 [25] [26] . W roku szkolnym 1909/1910 przebywał na urlopie [27] . Ponadto nauczał historii w Instytucie Wy?szym Naukowo-Wychowawczym przygotowuj?cym dziewcz?ta do zawodu nauczycielskiego [28] oraz j?zyka polskiego i stylistyki w Szkole Przemysłowej Uzupełniaj?cej w Sanoku, powołanej w 1893 [29] . Otrzymał VIII rang? słu?bow? 1 pa?dziernika 1899 [30] , nast?pnie VII rang? 13 pa?dziernika 1903 [2] . W sprawozdaniach szkolnych sanockiego gimnazjum w latach 1907 i 1908 ukazały si? jego publikacje na temat higrometrow [31] . W zawodzie nauczyciela pracował przez prawie 40 lat [32] . Reskryptem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 18 marca 1911 został przeniesiony w stały stan spoczynku [33] . Postanowieniem cesarza Franciszka Jozefa I z 26 grudnia 1915 otrzymał tytuł c. k. radcy szkolnego wraz z uwolnieniem od taksy [34] . Po odzyskaniu przez Polsk? niepodległo?ci Rada Szkolna Krajowa rozporz?dzeniem z dnia 10 pa?dziernika 1919 upowa?niła do zaj?cia w zakładzie (sanockiego gimnazjum) emerytowanego profesora Mroczkowskiego [35] .

Był członkiem Towarzystwa Nauczycieli Szkoł Wy?szych we Lwowie [36] . 17 listopada 1894 został wybrany zast?pc? członka wydziału na rok 1895 koła jasielsko-sanockiego TNSW z siedzib? w Sanoku, z zast?pstwem w Sanoku [37] , był zast?pc? przewodnicz?cego koła jasielsko-kro?nie?sko-sanockiego [38] , aktywist? koła sanockiego [39] , w 1910 był jego przewodnicz?cym [40] . Był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego ?Sokoł” od 1 stycznia 1899 [41] i działał w jego strukturach [42] , od 1908 pełnił funkcj? zast?pcy członkow s?du honorowego, a od 1911 był s?dzi? w s?dzie honorowym [43] [44] . Jego nazwisko zostało umieszczone w drzewcu sztandaru TG Sokoł w Sanoku, na jednym z 125 gwo?dzi upami?tniaj?cych członkow [45] . Był działaczem Towarzystwa Upi?kszania Miasta Sanoka [46] , w ktorym był członkiem komisji rewizyjnej od 18 marca 1905 [47] , wydziałowym [48] , zast?pc? prezesa (1910 [49] , 1911 [50] [51] , 1912 [52] ). W lipcu 1912 uczestniczył w Zje?dzie Zwi?zku Towarzystw Upi?kszania Kraju [53] . Był członkiem zwyczajnym Macierzy Szkolnej dla Ksi?stwa Cieszy?skiego [54] . Zasiadł w radzie nadzorczej Towarzystwa Kasy Zaliczkowej w Sanoku [55] . 20 lipca 1904 został wybrany członkiem rady nadzorczej Powiatowego Towarzystwa Zaliczkowego w Sanoku [56] . W 1904, 1905 był wybierany członkiem wydziału ?Towarzystwa Bursy”, sprawuj?cego piecz? nad Burs? Jubileuszow? im. Cesarza Franciszka Jozefa w Sanoku [57] [58] . 27 pa?dziernika 1905 został wybrany ponownie przewodnicz?cym wydziału Towarzystwa Pomocy Naukowej w Sanoku [59] [60] [61] .

Posiadał gospodarstwo rolne z dworem w Krajowicach [62] . Do ko?ca ?ycia przez 44 lata był ?onaty z Michalin? z domu Łuszczy?sk? (zm. 1936) [63] [64] . Jego cork? była Zofia, ktora została ?on? duchownego greckokatolickiego Antoniego Jaksy Kłaczy?skiego [65] .

Nagrobek Augusta Mroczkowskiego w Sanoku

August Mroczkowski zmarł 29 stycznia 1920 w Sanoku na zapalenie płuc [63] . 31 stycznia 1920 został pochowany na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku po pogrzebie pod przewodnictwem sanockiego proboszcza ks. Franciszka Salezego Matwijkiewicza [63] [66] . Opiek? nad nagrobkiem Augusta Mroczkowskiego podj?li harcerze z Hufca Ziemi Sanockiej im. ks. hm. Zdzisława Peszkowskiego [67] .

Wspomnienia powsta?cze Augusta Mroczkowskiego (podpisane inicjałami ?A. M.”) opisuj?ce wypraw? na Poryck, walki tam?e i odwrot, zostały wydrukowane na łamach ? Tygodnika Ziemi Sanockiej ” wiosn? 1912 [68] . O osobie Augusta Mroczkowskiego, w tym w kontek?cie udziału w powstaniu styczniowym, oraz nauki w sanockim gimnazjum wspominali w 1958 wychowankowie tego zakładu: Jozef Stachowicz [4] , dr Jan ?wierzowicz [69] i prof. Karol Zaleski [70] [71] , Walerian B?tkowski [72] , Franciszek Bielak [73] .

Publikacje [ edytuj | edytuj kod ]

  • O higrometrach i sposobie ich u?ycia (1907)
  • O higrometrach i sposobie ich u?ycia (doko?czenie) (1908) [74] [75]

Odznaczenia [ edytuj | edytuj kod ]

austro-w?gierskie

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

  1. Tu podano miejsce urodzenia: Brze?any . Ksi?ga zmarłych i pochowanych w Sanoku na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki od 1895 do 1952 r. . Sanok. s. 160 (poz. 2385).

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. a b c d Nieco szczegołow biograficznych dotycz?cych uczestnikow organizacyi i partyzantki r. 1863/64. W: Jozef Białynia Chołodecki : Ksi?ga pami?tkowa opracowana staraniem Komitetu Obywatelskiego w czterdziest? rocznic? powstania r. 1863/1864 . Lwow: 1904, s. 309. Biogram Augusta Mroczkowskiego autorstwa Jozefa Białyni Chołodeckiego został wykorzystany jako identyczny w publikacjach: Sanoczanie w powstaniu . ? Tygodnik Ziemi Sanockiej ”. Nr 5, s. 2, 26 stycznia 1913.   oraz Edward Zaj?c . Sanoczanie w powstaniu styczniowym 1863 r. . ? Gazeta Sanocka ? Autosan ”. Nr 2 (473), s. 5, 10-20 stycznia 1989.  
  2. a b c d e Henryk Kopia : Spis nauczycieli szkoł ?rednich w Galicyi oraz polskiego gimnazyum w Cieszynie . Lwow: Towarzystwo Nauczycieli Szkoł Wy?szych, 1909, s. 82.
  3. Zatwarnica - historia i tera?niejszo??. Rys historyczny Zatwarnicy . twojebieszczady.net. [dost?p 2014-06-29].
  4. a b c Jozef Stachowicz : W słu?bie ojczyzny. W: Ksi?ga pami?tkowa Gimnazjum M?skiego w Sanoku 1888-1958 . Krakow: Pa?stwowe Wydawnictwo Naukowe , 1958, s. 113.
  5. A. M.. Ze wspomnie? w 49. rocznic? powstania styczniowego . ? Tygodnik Ziemi Sanockiej ”. Nr 15, s. 1-2, 14 kwietnia 1912.  
  6. A. M.. Ze wspomnie? w 49. rocznic? powstania styczniowego. II . ? Tygodnik Ziemi Sanockiej ”. Nr 16, s. 1-2, 21 kwietnia 1912.  
  7. A. M.. Ze wspomnie? w 49. rocznic? powstania styczniowego. III . ? Tygodnik Ziemi Sanockiej ”. Nr 18, s. 2, 5 maja 1912.  
  8. A. M.. Ze wspomnie? w 49. rocznic? powstania styczniowego. III . ? Tygodnik Ziemi Sanockiej ”. Nr 18, s. 3, 5 maja 1912.  
  9. A. M.. Ze wspomnie? w 49. rocznic? powstania styczniowego. IV . ? Tygodnik Ziemi Sanockiej ”. Nr 20, s. 1-2, 19 maja 1912.  
  10. A. M.. Ze wspomnie? w 49. rocznic? powstania styczniowego. V . ? Tygodnik Ziemi Sanockiej ”. Nr 22, s. 2, 2 czerwca 1912.  
  11. Karol Zaleski : Tradycje Powstania Styczniowego (wspomnienia z lat chłopi?cych w Sanoku). W: Ksi?ga pami?tkowa Gimnazjum M?skiego w Sanoku 1888?1958 . Krakow: Pa?stwowe Wydawnictwo Naukowe , 1958, s. 178.
  12. ?Studia Historyczne”, Tom 22, 1979, s. 207.
  13. Ryszarda Czepulis-Rastenis: Inteligencja polska XIX i XX wieku. Studia, Tom 2. Warszawa 1981, s. 102, 104.
  14. Szematyzm Krolestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Ksi?stwem Krakowskiem na rok 1874 . Lwow: 1874, s. 403.
  15. Szematyzm Krolestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Ksi?stwem Krakowskiem na rok 1876 . Lwow: 1876, s. 397.
  16. Ksi?ga pami?tkowa 70-lecia Pa?stwowego Gimnazjum imienia krola Stanisława Leszczy?skiego w Ja?le 1868?1938 . Jasło: 1938, s. 12, 113.
  17. Sprawozdanie Dyrektora c. k. Gimnazyum ?w. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1877 . Krakow: 1877, s. 47.
  18. Szematyzm Krolestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Ksi?stwem Krakowskiem na rok 1877 . Lwow: 1877, s. 381.
  19. Sprawozdanie Dyrektora c. k. Gimnazyum ?w. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1877 . Krakow: 1877, s. 50.
    ? Sprawozdanie Dyrektora c. k. Gimnazyum ?w. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1878 . Krakow: 1878, s. 39.
    ? Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum ?w. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1879 . Krakow: 1879, s. 25.
    ? Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum ?w. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1880 . Krakow: 1880, s. 25.
    ? Sprawozdanie Dyrektora c. k. Gimnazyum ?w. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1881 . Krakow: 1881, s. 40.
    ? Sprawozdanie Dyrektora c. k. Gimnazyum ?w. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1882 . Krakow: 1882, s. 40.
    ? Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum ?w. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1883 . Krakow: 1884, s. 59.
  20. Sprawozdanie Dyrektora c. k. Gimnazyum ?w. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1884 . Krakow: 1884, s. 7.
  21. Sprawozdanie C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1884 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1884, s. 103.
  22. Sprawozdanie C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1887 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1887, s. 15.
  23. Sprawozdanie C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1884 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1884, s. 101.
    ? Sprawozdanie C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1885 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1885, s. 21.
    ? Sprawozdanie C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1886 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1886, s. 59.
    ? Sprawozdanie C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1887 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1887, s. 13.
    ? Sprawozdanie C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1888 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1888, s. 67.
    ? Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1889 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1889, s. 29.
    ? Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1890 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1890, s. 39.
    ? Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1891 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1891, s. 21.
    ? Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1892 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1892, s. 23.
    ? Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1893 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1893, s. 15.
    ? Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1894 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1894, s. 33.
    ? XIV. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1895 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1895, s. 43.
    ? XVI. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1897 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1897, s. 33.
    ? XVII. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1898 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1898, s. 65.
    ? 18. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1898/9 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1899, s. 1.
    ? 19. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1899/1900 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1900, s. 1.
    ? 20. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1900/1901 . Sanok: 1901, s. 2.
    ? 21. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1901/1902 . Sanok: 1902, s. 2.
    ? 22. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1902/1903 . Sanok: 1903, s. 2.
    ? 23. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1903/1904 . Sanok: 1904, s. 2.
    ? 24. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1904/1905 . Sanok: 1905, s. 2.
    ? 25. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1905/1906 . Sanok: 1906, s. 2.
    ? 26. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1906/1907 . Sanok: 1907, s. 3.
    ? XXVII. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1907/8 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1908, s. 2.
    ? XXVIII. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1908/9 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1909, s. 2.
    ? XXIX. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1909/10 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1910, s. 2.
    ? Sprawozdanie Jubileuszowe z działalno?ci Pa?stwowego Gimnazjum w Sanoku w latach 1888-1938 wydane z okazji Wielkiego Zjazdu wychowawcow i wychowankow Zakładu w 50 rocznic? pierwszego egzaminu dojrzało?ci . Sanok: 1938, s. 40.
    ? Ksi?ga pami?tkowa Gimnazjum M?skiego w Sanoku 1888-1958 . Krakow : Pa?stwowe Wydawnictwo Naukowe , 1958, s. 74.
    ? Alojzy Zielecki , Społecze?stwo Sanoka u progu XX wieku. ?ycie kulturalne. W epoce autonomii galicyjskiej , w: Sanok. Dzieje miasta . Praca zbiorowa pod redakcj? Feliksa Kiryka , Krakow 1995, s. 462.
  24. 22. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1902/1903 . Sanok: 1903, s. 5.
  25. XXVII. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1907/8 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1908, s. 2.
  26. XXVIII. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1908/9 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1909, s. 5.
  27. XXIX. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1909/10 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1910, s. 2, 5.
  28. Wojciech Sołtys : W epoce autonomii galicyjskiej. O?wiata i szkolnictwo. W: Sanok. Dzieje miasta . Krakow: Secesja, 83-86077-57-3, s. 435.
  29. Szkoła przemysłowa uzupełniaj?ca w Sanoku . ?Gazeta Sanocka”. Nr 59, s. 2-3, 17 maja 1896.  
  30. 19. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1899/1900 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1900, s. 3.
  31. Maria My?ka-Kril : Dorobek nauczycieli i uczniow Gimnazjum w Sanoku. W: Ksi?ga pami?tkowa Gimnazjum M?skiego w Sanoku 1888?1958 . Krakow: Pa?stwowe Wydawnictwo Naukowe , 1958, s. 98.
  32. Kronika . ? Tygodnik Ziemi Sanockiej ”. Nr 26, s. 3, 18 czerwca 1911.  
  33. XXX. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1910/11 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1911, s. 8.
  34. XXXIV. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1915/16 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1916, s. 13.
  35. XXXV. Sprawozdanie Dyrekcji Pa?stwowego Gimnazjum w Sanoku za rok szkolny 1920/1921 wraz z dodatkiem za lata 1917, 1918, 1919 i 1920 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1921, s. 37.
  36. Spis członkow Towarzystwa Nauczycieli Szkoł Wy?szych we Lwowie . ? Muzeum ”. Z. 6-7, s. 21, 1895.  
  37. Sprawy Towarz. nauczycieli szkoł wy?szych. Koło jasielsko-sanockie . ? Muzeum ”. Z. 1, s. 48, 1895.  
  38. Sprawozdanie z działalno?ci Towarzystwa Nauczycieli Szkoł Wy?szych za czas od 26. maja 1901 do 18. maja 1902. Koło jasielsko-kro?nie?sko-sanockie . ? Muzeum ”. Z. 7-8, s. 8, 1902.  
  39. Ruch w kołach. Koło sanockie . ? Muzeum ”. 5, s. 158, 1908.  
  40. Zarz?dy koł . ? Muzeum ”. Z. 4, s. 8, 1910.  
  41. Sprawozdanie Wydziału Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego ?Sokoł” w Sanoku za rok administracyjny 1898 . Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne ?Sokoł” w Sanoku , 1898, s. 10.
  42. Lista członkow z dniem 31 grudnia 1899. W: Sprawozdanie Wydziału Polskiego Towarz. Gimnastycznego ?Sokoł” w Sanoku za rok administracyjny 1899 . Sanok: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne ?Sokoł” , 1900, s. 14.
  43. Władze . sokolsanok.pl. [dost?p 2014-06-29].
  44. Kronika . ? Tygodnik Ziemi Sanockiej ”. Nr 14, s. 3, 2 kwietnia 1911.  
  45. Sztandar . sokolsanok.pl. [dost?p 2015-06-16].
  46. Zbigniew Koziarz. Towarzystwo Rozwoju i Upi?kszania Miasta Sanoka (1904 ? 1994) . ? Rocznik Sanocki ”. Tom VII, s. 10, 1995. Towarzystwo Rozwoju i Upi?kszania Miasta Sanoka. ISSN   0557-2096 .  
  47. Kronika. Tow. dla Upi?ksz. m. Sanoka . ?Gazeta Sanocka”. Nr 65, s. 3, 26 marca 1905.  
  48. Kronika. Walne Zgr. Tow. Upi?ksz. miasta . ?Gazeta Sanocka”. Nr 129, s. 3, 17 czerwca 1906.  
  49. Kronika . ? Tygodnik Ziemi Sanockiej ”. Nr 3, s. 3, 15 maja 1910.  
  50. Kronika. Tow. Upi?ksz. m. Sanoka . ? Tygodnik Ziemi Sanockiej ”. Nr 24, s. 3, 11 czerwca 1911.  
  51. Sprawozdanie Wydziału Tow. Upi?kszania Miasta Sanoka . ? Miesi?cznik Artystyczny ”. Nr 7, s. 67, 1912.  
  52. T. U. M. S. . ? Tygodnik Ziemi Sanockiej ”. Nr 26, s. 3, 30 czerwca 1912.  
  53. Ochrona pi?kno?ci kraju . ? Architekt ”. Nr 6-7, s. 76, 1912.  
  54. Sprawozdanie Macierzy Szkolnej dla Ksi?stwa Cieszy?skiego z czwartego roku jej istnienia, tj. 1888-1889 zło?one przez zarz?d na walnem zgromadzeniu 14 grudnia 1889 . s. 7.
    ? Sprawozdanie Macierzy Szkolnej dla Ksi?stwa Cieszy?skiego z osmego roku jej istnienia tj. 1893 zło?one przez zarz?d na walnem zgromadzeniu dnia 17 marca 1894 . s. 11.
    ? Sprawozdanie Macierzy Szkolnej dla Ksi?stwa Cieszy?skiego z dziewi?tego roku jej istnienia tj. 1894 zło?one przez zarz?d na walnem zgromadzeniu dnia 4 maja 1895 . s. 9.
    ? Sprawozdanie Macierzy Szkolnej dla Ksi?stwa Cieszy?skiego za czas od 31 stycznia do 15 wrze?nia 1897 (dwunasty rok istnienia) zło?one przez zarz?d na walnem zgromadzeniu dnia 18 grudnia 1897 . s. 9.
  55. Kasa zaliczkowa w Sanoku . ?Gazeta Sanocka”. Nr 9, s. 2, 28 lutego 1904.  
  56. Powiatowe Tow. zaliczkowe w Sanoku . ?Gazeta Sanocka”. Nr 31, s. 3, 31 lipca 1904.  
  57. Kronika. Bursa Jubileuszowa . ?Gazeta Sanocka”. Nr 40, s. 4, 3 pa?dziernika 1904.  
  58. Kronika . ?Gazeta Sanocka”. Nr 93, s. 4, 8 pa?dziernika 1905.  
  59. Kronika . ?Gazeta Sanocka”. Nr 97, s. 4, 5 listopada 1905.  
  60. Walne Zgromadzenie Tow. Pomocy Naukowej w Sanoku . ? Tygodnik Ziemi Sanockiej ”. Nr 202, s. 2, 17 listopada 1907.  
  61. XXVII. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1907/8 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1908, s. 42.
  62. II. W ziemi sanockiej 1920?1930. W: Stanisław Pro? : Szukałem człowieka. Wspomnienia . Krakow: Muzeum Farmacji Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiello?skiego , 2016, s. 72. ISBN  978-83-933657-8-4 .
  63. a b c Ksi?ga Zmarłych 1904?1934 Sanok . T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pa?skiego w Sanoku , s. 244 (poz. 20).
  64. Indeks do ksi?g zmarłych od roku 1914, lit. M, rok 1936.
  65. II. W ziemi sanockiej 1920?1930. W: Stanisław Pro? : Szukałem człowieka. Wspomnienia . Krakow: Muzeum Farmacji Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiello?skiego , 2016, s. 71. ISBN  978-83-933657-8-4 .
  66. 150. rocznica Powstania Styczniowego. Miejsca pami?ci. Wojewodztwo Podkarpackie . prezydent.pl. [dost?p 2017-01-07].
  67. Rozkaz L. 12/2013 z 14 wrze?nia . zhpsanok.pl, 14 wrze?nia, 2013. [dost?p 2015-03-24].
  68. A. M.. Ze wspomnie? w 49. rocznic? powstania styczniowego . ? Tygodnik Ziemi Sanockiej ”. Nr 15, s. 1-2, 14 kwietnia 1912.  
    ? A. M.. Ze wspomnie? w 49. rocznic? powstania styczniowego. II . ? Tygodnik Ziemi Sanockiej ”. Nr 16, s. 1-2, 21 kwietnia 1912.  
    ? A. M.. Ze wspomnie? w 49. rocznic? powstania styczniowego. III . ? Tygodnik Ziemi Sanockiej ”. Nr 18, s. 2-3, 5 maja 1912.  
    ? A. M.. Ze wspomnie? w 49. rocznic? powstania styczniowego. IV . ? Tygodnik Ziemi Sanockiej ”. Nr 20, s. 1-2, 19 maja 1912.  
    ? A. M.. Ze wspomnie? w 49. rocznic? powstania styczniowego. V . ? Tygodnik Ziemi Sanockiej ”. Nr 22, s. 1-2, 2 czerwca 1912.  
  69. Jan ?wierzowicz : Wspomnienia z lat 1901?1908. W: Ksi?ga pami?tkowa Gimnazjum M?skiego w Sanoku 1888?1958 . Krakow: Pa?stwowe Wydawnictwo Naukowe , 1958, s. 174.
  70. Karol Zaleski : Tradycje Powstania Styczniowego (wspomnienia z lat chłopi?cych w Sanoku). W: Ksi?ga pami?tkowa Gimnazjum M?skiego w Sanoku 1888?1958 . Krakow: Pa?stwowe Wydawnictwo Naukowe , 1958, s. 177-180.
  71. Edward Zaj?c : Szkice z dziejow Sanoka . Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 173-174. ISBN  83-909787-0-9 .
  72. Walerian B?tkowski : Wspomnienia przyrodnika (1915?1922). W: Ksi?ga pami?tkowa Gimnazjum M?skiego w Sanoku 1888-1958 . Krakow : Pa?stwowe Wydawnictwo Naukowe , 1958, s. 250.
  73. Promieniowcy i Tekowcy w Sanoku (1905?1907). W: Franciszek Bielak : Z odległo?ci lat. Wspomnienia i sylwetki . Krakow: Wydawnictwo Literackie , 1979, s. 68. ISBN  83-08-00193-9 .
  74. XXVII. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1907/8 . Sanok: Fundusz Naukowy, 1908, s. 1-24.
  75. O higrometrach i sposobie ich u?ycia: Teil 2 . books.google. [dost?p 2014-06-29].
  76. a b Hof- und Staatshandbuch der Osterreichisch-Ungarischen Monarchie fur das Jahr 1911 . Wiede?: 1911, s. 911.