Aniela Steinsbergowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aniela Steinsbergowa
Aniela Zofia Berlinerblau
Ilustracja
Wizerunek Anieli Steinsbergowej na muralu ?Kobiety Wolno?ci” w Gda?sku
Imi? i nazwisko

Aniela Steinsberg [1]

Data i miejsce urodzenia

27 czerwca 1896
Wiede? , Austro-W?gry

Data i miejsce ?mierci

22 grudnia 1988
Warszawa , Polska

Miejsce spoczynku

Cmentarz ewangelicko-reformowany w Warszawie

Zawod, zaj?cie

prawniczka, społeczniczka, tłumaczka

Narodowo??

polsko-?ydowska

Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Partia

PPS , PZPR

Rodzice

Jozef Berlinerblau, Helena Oppenhem

Mał?e?stwo

Emil Steinsberg

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi
Multimedia w Wikimedia Commons
Grob Anieli Steinsbergowej na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie , zdj?cie z dnia 29 czerwca 2013

Aniela Zofia Steinsbergowa z domu Berlinerblau (ur. 27 czerwca 1896 w Wiedniu , zm. 22 grudnia 1988 w Warszawie ) ? polska prawniczka, społeczniczka i tłumaczka ?ydowskiego pochodzenia, adwokatka w wielu procesach politycznych i ? po 1956 ? rehabilitacyjnych (w 1968 pozbawiona prawa wykonywania zawodu), działaczka Polskiej Partii Socjalistycznej , wspołzało?ycielka Komitetu Obrony Robotnikow i Komitetu Samoobrony Społecznej ?KOR” [2] .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Urodziła si? w Wiedniu w zamo?nej rodzinie zasymilowanych polskich ?ydow, jako corka Jozefa (zm. 1935), ktory uko?czył Konserwatorium Muzyczne w Warszawie , a po?niej uzyskał habilitacj? z chemii na uniwersytecie w Bernie i był wła?cicielem (a tak?e dyrektorem) fabryki przerobu juty Stradom w Cz?stochowie , oraz Heleny z domu Oppenhem (Oppenheim; 1870?1939), absolwentki warszawskiej Szkoły Rysunku. Miała troje rodze?stwa: siostra Dorota (1898?1943) była malark?, brat Adolf (1900?1977) in?ynierem chemikiem i dyrektorem technicznym fabryki Stradom (w czasie II wojny ?wiatowej osiadł w Stanach Zjednoczonych ), drugi brat Tadeusz (1907?1941 lub 1942) uko?czył Akademi? Sztuk Pi?knych w Krakowie i pracował jako architekt w pracowni Szymona Syrkusa w Warszawie (zgin?ł we Lwowie z r?k Ukrai?cow) [3] .

Dzieci?stwo i młodo?? sp?dziła w Warszawie. W 1905 rozpocz?ła nauk? szkoln?, a jej nauczycielk? była m.in. Stefania Sempołowska , działaczka doby rewolucji 1905 roku , organizatorka pomocy dla wi??niow politycznych, z ktor? w bliskich zwi?zkach pozostawała a? do jej ?mierci [4] .

Po uko?czeniu studiow w 1920 na Uniwersytecie Warszawskim , rozpocz?ła aplikacj? adwokack? u Leona Supi?skiego [3] . Po ?lubie w 1921 zamieszkała w Krakowie , gdzie własn?, uznan? kancelari? adwokack? prowadził jej m?? Emil Steinsberg (1879?1943). W 1931 została wpisana na list? adwokatow, co uczyniło j? jedn? z pierwszych w Polsce kobiet-adwokatow. Nale?ała do Zrzeszenia Prawnikow Socjalistow, od 1934 była członkini? Polskiej Partii Socjalistycznej [3] . Podejmowała si? obrony komunistow i robotnikow ? była jednym z adwokatow, ktorzy bronili w 1936 robotnikow krakowskiej fabryki Semperit , oskar?onych o udział w krwawych zamieszkach , ktore wybuchły po stłumieniu z u?yciem broni przez policj? robotniczej demonstracji.

Podczas II wojny ?wiatowej w konspiracji PPS w Krakowie, blisko wspołpracowała z Jozefem Cyrankiewiczem , wspołredagowała podziemny biuletyn ?Wolno??” [5] . Po aresztowaniu Jozefa Cyrankiewicza w 1941 ukrywała si? w Warszawie i pracowała w Radzie Pomocy ?ydom ?egota (referacie ?ydowskim Delegatury Rz?du na Kraj ) [6] , wyszukuj?c kryjowki dla uciekaj?cych na aryjsk? stron? ?ydow. Nale?ała wowczas do Polskiej Partii Socjalistycznej ? Wolno??, Rowno??, Niepodległo?? , uczestniczyła w pracy zespołow problemowych przygotowuj?cych nowy program partii [7] . Wtedy te? opiekowała si? ci??ko chor? Stefani? Sempołowsk? , do czasu jej ?mierci w 1944 [8] .

Bezpo?rednio po wojnie pracowała w Biurze Prawnym Prezydium Rady Ministrow (w latach 1948?1952 jako zast?pczyni dyrektora), ktore zajmowało si? legislacyjn? poprawno?ci? rz?dowych aktow prawnych [3] . Od 1946 nale?ała do ?lubelskiej” PPS , a od 1948 do PZPR , z ktorej wyst?piła w 1955. Od 1954 zacz?ła pracowa? ponownie jako adwokatka. W 1955 razem z mecenasem Władysławem Winawerem reprezentowała Kazimierza Moczarskiego , po?niejszego autora Rozmow z katem . W 1956 oboje obro?cy doprowadzili do zwolnienia wi??nia, wznowienia procesu i rozprawy rehabilitacyjnej. Reprezentowała tak?e innych oficerow Armii Krajowej i pracownikow Delegatury Rz?du skazanych pod nieprawdziwymi zarzutami. Wra?enia z tamtych procesow spisała w swojej kronice Widziane z ławy obro?czej wydanej przez Instytut Literacki w Pary?u [3] .

Od 1955 do 1962 była członkini? Klubu Krzywego Koła . Broniła w procesach s?dzonych członkow Klubu ? Hann? Rewsk? (1958?1959) i Ann? Rudzi?sk? (1962). Po rozwi?zaniu Klubu uczestniczyła w nieformalnych kontaktach jego najaktywniejszych działaczy, blisko wspołpracuj?c zwłaszcza z Janem Jozefem Lipskim i Janem Olszewskim . Udzielała wielu porad prawnych osobom zaanga?owanym w działania opozycyjne, broniła m.in. w procesie Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego (1965). Jako adwokatka anga?owała do obecno?ci na sali rozpraw i gestow solidarno?ci z oskar?onymi znanych intelektualistow (po raz pierwszy w 1956 w sprawie Moczarskiego). Wyst?powała tak?e w obronie oskar?anych o publikowanie na Zachodzie Januarego Grz?dzi?skiego i Jana Nepomucena Millera . Udzielała porad prawnych studentom anga?uj?cym si? w akcje protestu na Uniwersytecie Warszawskim , m.in. Adamowi Michnikowi . Od 1967 była przedmiotem działa? ze strony Słu?by Bezpiecze?stwa , wymierzonych te? w innych adwokatow podejmuj?cych obron? krytykow re?imu. W kwietniu 1968 Ministerstwo Sprawiedliwo?ci wszcz?ło przeciw niej post?powanie, blokuj?c mo?liwo?? wykonywania zawodu i ostatecznie w 1970 przenosz?c j? na emerytur? [9] .

Od 1968 nale?ała do grupy przedwojennych działaczy PPS probuj?cych skupia? si? dla obrony praw obywatelskich i utrzymuj?cych kontakty z Adamem Ciołkoszem , przywodc? PPS na emigracji (na czele grupy stali Jozef Stopnicki i Ludwik Cohn ). Z tego powodu przeprowadzono u niej i kilku innych działaczy socjalistycznych rewizj? 25 listopada 1971 i wszcz?to ?ledztwo umorzone 29 marca 1972 [10] . Prawdopodobnie była autork? opublikowanego w Pary?u w 1972 instrukta?u zachowania na wypadek aresztowania i ?ledztwa. Inwigilowana przez SB, miała zało?ony podsłuch w swoim mieszkaniu [9] .

W 1975 nale?ała do inicjatorow Listu 59 , przeciwko projektowi zmian w Konstytucji PRL . Pomysł kampanii konstytucyjnej powstał w jej mieszkaniu. Podpisała te? list 14 ze sprzeciwem wobec umieszczenia w konstytucji zapisu o ?przyja?ni” z ZSRR [11] . W czerwcu 1976 sygnowała list solidaryzuj?cy si? z robotnikami represjonowanymi w Radomiu i Ursusie . Była członkini? zało?ycielk? Komitetu Obrony Robotnikow . Odegrała istotn? rol? w nadaniu odpowiedniej formuły prawnej KOR-u, utrudniaj?cej władzom represje [12] . Korygowała od strony prawnej dokumenty KOR, nast?pnie Komitetu Samoobrony Społecznej ?KOR” . W jej mieszkaniu zbierała si? komisja redakcyjna KSS ?KOR”, przygotowuj?ca teksty o?wiadcze? komitetu. Blisko wspołpracowała rownie? z Biurem Interwencyjnym KSS ?KOR” [13] .

W 1980 sygnowała ? wraz z Ludwikiem Cohnem, Edwardem Lipi?skim i Zbigniewem Romaszewskim ? ?Raport Madrycki o przestrzeganiu praw człowieka i obywatela w Polsce” [14] . W grudniu 1980 nale?ała do inicjatorow Komitetu Obrony Wi?zionych za Przekonania powołanego przy władzach krajowych NSZZ ?Solidarno??”, a tak?e do tworcow Stowarzyszenia ?Patronat” . W 1983 rozesłała do niektorych czasopism oraz opublikowała w podziemiu pod własnym nazwiskiem broszur? ?Proces KSS <KOR>: refleksje i analogie”, w ktorej dowodziła bezpodstawno?ci zarzutow karnych postawionych aresztowanym działaczom Komitetu. Anga?owała si? te? w przygotowywanie ich obrony, a w 1984 uczestniczyła w odbywanych pod protekcj? Episkopatu Polski rozmowach na temat warunkow uwolnienia wi??niow politycznych [15] .

W 1983 opublikowała w paryskich ?Zeszytach Historycznych” artykuł negatywnie oceniaj?cy postaw? s?dziow orzekaj?cych w procesach politycznych okresu stalinowskiego [16] . Na krotko przed ?mierci? zaanga?owała si? w prob? reaktywacji Polskiej Partii Socjalistycznej [3] , do ktorej nale?ała w 1988.

W latach 50. była redaktork? pism zebranych Stefanii Sempołowskiej. Przetłumaczyła m.in. Smutek tropikow i Totemizm Claude’a Levi-Straussa [17] .

Zmarła w Warszawie. Jest pochowana na cmentarzu ewangelicko-reformowanym przy ulicy ?ytniej [3] (kwatera 15-3-2) [18] .

Odznaczenia [ edytuj | edytuj kod ]

Publikacje ksi??kowe [ edytuj | edytuj kod ]

Tłumaczenia

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ a b Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 wrze?nia 2006 r. o nadaniu orderow ( M.P. z 2006 r. nr 84, poz. 848 ).
  2. ↑ Kryptonim ?Gracze”. Słu?ba Bezpiecze?stwa wobec Komitetu Obrony robotnikow i Komitetu Samoobrony społecznej ?Kor” 1976?1981, wybor, wst?p i opracowanie Ł. Kami?ski i G. Waligora, Warszawa 2010, s. 53.
  3. ↑ a b c d e f g R. Jarocki, Aniela Steinsberg , w: Polski Słownik Biograficzny , tom XLIII, 2004?2005
  4. ↑ J. Sokoli?ska, Ostrygi i KOR w ?yciu Anieli Steinbergowej . ? Wysokie Obcasy ”, 2006.
  5. ↑ A. Friszke: Wst?p do A. Steinsbergowa, ? Widziane z ławy obro?czej” , Warszawa 2016, s. 7?10.
  6. ↑ J.   Kuro? , Wiara i wina: do i od komunizmu , Warszawa: Niezale?na Oficyna Wydawnicza, 1990, ISBN  83-7054-000-7 , OCLC   834110474 .
  7. ↑ A. Friszke, Wst?p... s. 11?12.
  8. ↑ Archiwum Opozycji: kolekcja ?rodowisk Jacka Kuronia : walterowcy, komandosi, korowcy, solidarno?ciowcy. Warszawa, Fundacja O?rodka Karta , 2009.
  9. ↑ a b S?d orzekł , Seria ?Dokumenty”, Instytut Literacki, Pary? 1972.
  10. ↑ A. Friszke, Wst?p... , Warszawa 2016, s. 68?71.
  11. ↑ J. Skorzy?ski, List 59 i narodziny opozycji demokratycznej , ?Zeszyty Historyczne” (Pary?) 2008, nr 163, s. 137?158.
  12. ↑ A. Friszke, Wst?p... , s. 79?83; J. Skorzy?ski, Siła bezsilnych. Historia Komitetu Obrony Robotnikow , Warszawa 2012.
  13. ↑ J. Skorzy?ski, Siła bazsilnych... ; A. Friszke, Czas KOR-u. Jacek Kuro? a Geneza Solidarno?ci , Krakow 2011.
  14. ↑ ?Raport Madrycki o przestrzeganiu praw człowieka i obywatela w Polsce”, druk powielaczowy, Warszawa 1980.
  15. ↑ A. Friszke, ?Wst?p”, s. 90?92; J. Skorzy?ski, Odrzucona propozycja. Rozmowy o uwolnieniu przywodcow Solidarno?ci 1983?1984 , ?Wolno?? i Solidarno??. Studia z dziejow opozycji wobec komunizmu i dyktatury” 2012, nr 4, s. 104?112.
  16. ↑ A. Steinsbergowa, ?Uwagi na marginesie memoriału doktora Mieczysława Szerera”, ?Zeszyty Historyczne”, nr 66 z 1983
  17. ↑ J. Sokoli?ska, Aniela Steinsbergowa (1896?1988) . http://zakladajciekomitety.pl , 2011.
  18. ↑ Informacje w serwisie Grobonet .
  19. ↑ Krzysztof   Biernacki , Steinsbergowa Aniela [online], encysol.pl [dost?p 2023-05-03] .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aniela_Steinsbergowa&oldid=71906110 ”