Alto Douro
(
port.
Gorne Douro
) ?
region winiarski
w połnocno-wschodniej
Portugalii
, nad rzek?
Duero
; z historycznego punktu widzenia południowa cz??? regionu
Tras-os-Montes
. Tradycja produkcji
wina
w dolinie Douro si?ga przynajmniej czasow rzymskich
[1]
[2]
. Był to pierwszy na ?wiecie (wyznaczony w 1756) region winiarski o okre?lonych granicach i klasyfikacji winnic
[3]
.
W 2001 region został wpisany na
list? ?wiatowego dziedzictwa UNESCO
jako ?wiadectwo krajobrazu przekształconego przez człowieka i podporz?dkowanego uprawie
winoro?li
i produkcji wina
[1]
. Podstawowy wyrob, wino
porto
było niegdy? spławiane w beczkach na specjalnych łodziach (
barco rabelo
[4]
) w doł rzeki do miejscowo?ci
Vila Nova de Gaia
, poło?onej naprzeciw miasta
Porto
, gdzie dojrzewało w piwnicach
[5]
. Po?niej beczki na łodziach zast?piono cysternami
[5]
[6]
.
Region zajmuje 24,6 tys. hektarow, a strefa ochronna ? 225 tys. ha
[1]
. Obejmuje gorzyste tereny doliny Duero i jej dopływow
[1]
. Strome zbocza (nachylenia wynosz? od 35 do 70°) wymagały ci??kiej pracy ludzkiej, by utrzyma? warstw? gleby i zatrzyma? wod?
[7]
[8]
. W ro?nych okresach historycznych stoki w Alto Douro kształtowano na ro?ne sposoby: od umacniania murkami oporowymi (
socalcos
) poprzez
terasy
wzmocnione
łupkami
, a po?niej metalowymi słupkami, a na ograniczon? skal? ? wyrownywane spychaczami
[7]
[9]
. Poza winoro?l? wa?nym elementem krajobrazu s?
drzewa oliwkowe
i
migdałowce
oraz gaje
pomara?czowe
[1]
. Na stokach rozpo?cieraj? si? posiadło?ci winiarskie ?
quintas
, z budynkami gospodarczymi
[1]
.
Podczas wykopalisk w pobli?u
Mirandeli
odnaleziono licz?ce 3?4 tys. lat nasiona
winoro?li wła?ciwej
[1]
. Rozwoj uprawy winoro?li i winiarstwa nast?pił podczas panowania rzymskiego, w III i IV wieku
[1]
. W
?redniowieczu
du?y wkład w zagospodarowanie regionu wło?yli
cystersi
[1]
[2]
. Wraz ze wzrostem znaczenia handlowego wina zwrocono uwag? na jego jako??, a
wzmacniane
wino porto stało si? od XVII wieku wa?nym towarem eksportowym, przede wszystkim na rynek holenderski i angielski
[1]
.
10 wrze?nia 1756 roku
markiz de Pombal
przeforsował utworzenie Generalnego Stowarzyszenia Hodowcow Winoro?li Gornego Porto
[2]
(
Companhia Geral da Agricultura das Vinhas do Alto Douro
), ktorego zadaniem była m.in. klasyfikacja winnic i win w regionie o oznaczonych granicach oraz prowadzenie dokumentacji
[1]
[9]
. W terenie granice zostały oznakowane 335 granitowymi znakami
[1]
. Regulacje ochroniły region przed utrat? renomy, ktora mogłoby nast?pi? gdyby przył?czano gorsze tereny albo obni?ano jako?? wina
[10]
. Dzi?ki temu po dwudziestu latach ceny porto uległy potrojeniu
[10]
. Po?niej pierwotne granice regionu zostały poszerzone
[1]
.
W latach 1847?1848 agronom A. Moreira da Fonseca sklasyfikował działki w poszczegolnych winnicach i podzielił je na sze?? klas, ktore bior? pod uwag? wszystkie czynniki wpływaj?ce na jako?? winogron i wina oraz nadal obowi?zuj?
[10]
. W połowie XIX wieku choroby i przede wszystkim
filoksera
w 1863 spustoszyły winnice, ktore były odtwarzane od 1876 roku z wykorzystaniem innych technik kształtowania stokow
[1]
. Na odrodzenie winiarstwa pozytywny wpływ miały zmiany legislacyjne oraz budowa linii kolejowej w dolinie Duero w latach 1873?1887
[1]
. W 1907 granice regionu zostały poszerzone i si?gały na wschod do granicy hiszpa?skiej
[1]
.
Od lat 70. XX wieku rozpocz?to mechanizacj? cz??ci prac winogrodniczych, w tym urz?dzania winnic, co spowodowało zmiany w krajobrazie
[1]
. Za pogodzenie interesow winiarzy (skupionych w
Casa do Douro
) i eksporterow wina odpowiada
Instituto do Vinho do Porto
[9]
.
Tradycyjnie w regionie uprawia si? winogrona z przeznaczeniem do produkcji
wina porto
i winifikuje je
[4]
. Do 1986 z monopolu na starzenie i butelkowanie porto korzystały piwnice winne w
Vila Nova de Gaia
, do ktorych winiarze z Alto Douro wysyłali wino
[11]
. Od 1986 roku porto mo?e by? produkowane bezpo?rednio w maj?tkach winiarskich (
quintas
), co sprzyja pojawieniu si? nowych marek
[6]
. Dopuszczalny wolumen produkcji (
beneficio
) i cena winogron z poszczegolnych działek winnicy zale?y od oceny w klasyfikacji, ktora z kolei zale?y od punktacji w poszczegolnych kryteriach, jak np. poło?enie, nachylenie stoku, rodzaj gleby, uprawiane odmiany itd.
[4]
[12]
.
W 1982 ustanowiono
apelacj?
Douro DOC dla niewzmacnianych
win białych
i
czerwonych
[9]
. Zwi?kszyło to ro?norodno?? produkowanych win i podniosło presti? win z winogron uprawianych na glebach
granitowych
, gdy? dla porto zarezerwowane s? gleby łupkowe
[13]
[14]
.
Szacuje si?, ?e w regionie Douro uprawia si? ponad 80
szczepow
winoro?li
[15]
. Do uprawy na produkcj? wina porto jest dopuszczonych a? 48 z nich, przy czym oficjalna klasyfikacja okre?la podział na bardzo dobre, dobre i przeci?tne
[4]
. Za najlepsz? uchodzi
touriga nacional
, ale niemal zawsze wino jest
kupa?owane
z kilku odmian
[12]
.
- ↑
a
b
c
d
e
f
g
h
i
j
k
l
m
n
o
p
q
UNESCO/CLT/WHC and Advisory Body Evaluation:
Alto Douro Wine Region
. World Heritage List. [dost?p 2014-10-07].
(
ang.
?
fr.
?
ros.
?
hiszp.
?
jap.
)
.
- ↑
a
b
c
Krieger 2009 ↓
, s. 660.
- ↑
Krieger 2009 ↓
, s. 650.
- ↑
a
b
c
d
Stevenson 2005 ↓
, s. 334?336.
- ↑
a
b
Johnson i Robinson 2008 ↓
, s. 220.
- ↑
a
b
MacNeil 2001 ↓
, s. 486.
- ↑
a
b
Johnson i Robinson 2008 ↓
, s. 216.
- ↑
MacNeil 2001 ↓
, s. 485.
- ↑
a
b
c
d
Krieger 2009 ↓
, s. 661.
- ↑
a
b
c
Krieger 2009 ↓
, s. 662.
- ↑
Stevenson 2005 ↓
, s. 334-336.
- ↑
a
b
MacNeil 2001 ↓
, s. 487.
- ↑
Krieger 2009 ↓
, s. 663.
- ↑
Krieger 2009 ↓
, s. 666.
- ↑
MacNeil 2001 ↓
, s. 483.
- Hugh Johnson, Jancis Robinson:
Wielki atlas ?wiata win
. Buchmann, 2008.
ISBN
978-83-7670-164-6
.
(
pol.
)
.
- Joachim Krieger: Portugalia. W: Andre Domine:
Wino
. Wyd. 2. O?arow Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009.
ISBN
978-83-7626-712-8
.
(
pol.
)
.
- Karen MacNeil:
The Wine Bible
. Nowy Jork: Workman Publishing, 2001.
ISBN
978-1-56305-434-1
.
(
ang.
)
.
- Tom Stevenson:
The Sotheby's Wine Encyclopedia
. Wyd. 4. Londyn: Dorling Kindersley, 2005.
ISBN
0-7566-1324-8
.
(
ang.
)
.