Ten artykuł dotyczy polskiej jednostki pancernej PSZ na Zachodzie. Zobacz te?: 4 Pułk Czołgow ? inne pułki pancerne z numerem 4.

Pułk 4 Pancerny

Odznaka pułkowa
Historia
Pa?stwo	Polska
Sformowanie	1942
Rozformowanie	1947
Nazwa wyro?niaj?ca	Skorpion
Tradycje
?wi?to	18 maja
Dowodcy
Pierwszy	kpt. Bronisław Rafalski
Ostatni	mjr Marian Karpi?ski
Działania zbrojne
II wojna ?wiatowa
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	bro? pancerna
Podległo??	2 Warszawska Brygada Pancerna
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Pułk 4 Pancerny ?Skorpion” ? oddział broni pancernej Polskich Sił Zbrojnych .

Pułk wchodził w skład 2 Warszawskiej Brygady Pancernej . Walczył pod Monte Cassino, nad Adriatykiem, w Apeninach i o Boloni?. 11 listopada 1966 roku nadano pułkowi Order Virtuti Militari ^[1]

Formowanie, zmiany organizacyjne i szkolenie [ edytuj | edytuj kod ]

Pułk swoje korzenie wywodzi ze sformowanego na przełomie 1941?1942 w Karabałty ( Kirgizja ) O?rodka Organizacyjnego Broni Pancernej . 26 marca 1942 ewakuowano O?rodek Organizacyjny z ZSRR do Persji . Od 2 do 26 kwietnia o?rodek wraz z Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej zakwaterował si? na terenie Iranu w Pahlewi , Teheranie i Ahwazie . 27 kwietnia 1942 oddziały pancerne zostały zaokr?towane w porcie Abadan i poprzez Ocean Indyjski przybyły do Adenu, a dalej przez Morze Czerwone do Suezu . Dalszy transport zmierzał do Palestyny przez Al-Kantar? ? Gaz? do Rechowot , sk?d 14 maja samochodami przewieziono ?ołnierzy do Gedery i Bajt D?id?a . 1 czerwca 1942 ze składu o?rodka wydzielono 1 Batalion Czołgow . Na dowodc? wyznaczony został przybyły z Londynu mjr Stanisław Gli?ski . Od 14 czerwca batalion przesuni?ty został do Egiptu i wraz z innymi jednostkami stanowił odwod Armii Nil. W tym czasie w obozie Cowley otrzymał pierwsze czołgi. Były to czołgi szkoleniowe Mk. VIB . Po kilku tygodniach batalion powrocił do Palestyny, a 4 sierpnia przemianowany został na 4 Batalion Czołgow i wszedł w skład nowo utworzonej 2 Brygady Pancernej. We wrze?niu nast?piło przegrupowanie pułku do Iraku sposobem kombinowanym. Od 6 wrze?nia głowne siły przegrupowały si? drog? morsk? poprzez Morze Czerwone, Ocean Indyjski, Zatok? Persk? do portu Basra , a nast?pnie kolej? przez Bagdad do Kizil Rabat . Inny, mniejszy pododdział pod dowodztwem ppor. Sawickiego pomi?dzy 21 sierpnia i 1 wrze?nia prowadził rozpoznanie drogi z Rechowot przez Aful? , Al-Mafrak , Ar-Rutb? , Al-Habbanijj? , Bagdad do Chanakin i Kizil Rabat. Ł?czna długo?? drogi marszu to 2750 km. W ko?cu sierpnia przybył tak?e do Iraku, w ramach drugiej ewakuacji z ZSRR, O?rodek Szkolny Broni Pancernej. Oddział ten (14 oficerow oraz 306 podoficerow i szeregowych) prawie w cało?ci został wcielony do 4 Batalionu Czołgow.

We wrze?niu wysyłano ?ołnierzy batalionu na kursy specjalne w Al-Abbasijji (Kair) w Centrum Broni Pancernej (Royal Armoured Corps) , oraz w Dajr Sunajd (Palestyna) (kurs przeszkolenia taktycznego) . Szkolono si? rownie? w Kizil Rabat, w Szkole Podchor??ych Broni Pancernej. Wyszkolenie techniczne odbywało si? w brytyjskiej bazie warsztatowej w Aleksandrii i Tall al-Kabir. Ponadto w Kizil Rabat działało Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej. 25 lutego 1943 4 Batalion otrzymał 10 nowych czołgow typu Mk III Valentine . W celach szkoleniowych przekazano do batalionu włoskie czołgi M 13 (S.P.A.XIII) 12 kwietnia batalion ?wiczył przed Naczelnym Wodzem, gen. Władysławem Sikorskim. Były to pierwsze ?wiczenia broni pancernej na ?rodkowym Wschodzie poł?czone z ostrym strzelaniem. Pod koniec czerwca batalion przeszedł do nowego miejsca postoju w Taza-Churmatu pod Kirkukiem w celu obrony pol naftowych, gdzie 1 sierpnia 1943 został przemianowany na 4 Pułk Pancerny. 28 wrze?nia drog? pustynn? przez Bagdad, Al-Habbanijj?, Ar-Rutb? pułk opu?cił Irak i przeszedł do Gazy, do obozu wojskowego Nuseirat. Od listopada pułk zaj?ł oboz wojskowy w El Mughazi na pustyni Negew. 21 pa?dziernika 1943 roku do pułku dotarły pierwsze czołgi Sherman III (M4A2). Do pułku przybyła grupa brytyjskich instruktorow, ktorzy podj?li wyszkolenie bojowe pułku, w tym liczne strzelania i zaj?cia taktyczne. Od 16 grudnia 1943 roku pułk rozpocz?ł przemieszczanie si? do obozu Qassasin w Egipcie. W tym obozie otrzymał pozostałe czołgi i brał udział od 14 stycznia 1944 r. w ?wiczeniach wokoł Wielkiego Jeziora Gorzkiego. Po tych ?wiczeniach jako godło przybrano znak "skorpiona". 12 lutego do pułku dotarło 11 czołgow Stuart V "Recce". 13 marca pułk przybył do El Amiryia, sk?d po tygodniu czołgi i ci??ki sprz?t załadowano na statki w porcie w Aleksandrii, a ?ołnierzy 4 kwietnia w Port Said. 6 kwietnia ?ołnierzy pułku wyładowano w Neapolu, a ci??ki sprz?t w Taranto ^[2] .

Pułk walczył pod Monte Cassino, nad Adriatykiem, w Apeninach i o Boloni?. W kampanii włoskiej poległo 46 ?ołnierzy w tym 12 oficerow; rannych zostało 174, a zaginionych 3.

Rozkazem dziennym Nr 47 2 Brygady Czołgow z 5 czerwca 1944 roku pułk zmienił nazw? na ?Pułk 4 Pancerny” ^[3] .

Działania bojowe pułku [ edytuj | edytuj kod ]

Pułk w bitwie o Monte Cassino [ edytuj | edytuj kod ]

Okres przygotowawczy [ edytuj | edytuj kod ]

2 Brygada Pancerna przybyła do Włoch jako ostatnia z wielkich jednostek. Osobno transportowane były rzuty g?sienicowe i kołowe. Oba rzuty pułku poł?czyły si? dopiero w Villa Volturno, sk?d pułk został przesuni?ty w rejon Capriati. Tu ?ołnierze przyst?pili do obsługi sprz?tu. Wynikłe w drodze uszkodzenia usuwane były przez patrole REP i czołowki naprawcze. Oficerowie techniczni przeprowadzili dokładne przegl?dy sprz?tu. Wprawdzie ju? w Egipcie sprz?t był w pełni sprawny, przygotowanie jego było solidne, ale z natury rzeczy musiało by? ograniczone w czasie i przeprowadzone w terenie i warunkach nieeuropejskich. Odmienne warunki terenowe, zupełnie ro?ne od pustynnych, zmusiły do przystosowania go pod k?tem miejscowych potrzeb. ?ołnierze pułku w około 50% słu?yli w polskiej broni pancernej przed wrze?niem 1939 roku. Wymogi pola walki zwi?zane z post?pem technicznym, zadania stawiane broni pancernej w zwi?zku z jej wzmo?on? ruchliwo?ci? i spot?gowan? sił? ognia, uzale?nienie powodzenia ka?dego działania od ?cisłej wspołpracy z innymi broniami i słu?bami, zmusiły nawet rutynowanych pancerniakow, na wszystkich szczeblach, do intensywnej pracy nad sob?. Pułk szkolił załogi bojowe. Około 80% ?ołnierzy posiadało dwie specjalno?ci wojskowe. W wyszkoleniu technicznym nie było brakow. Wyszkolenie taktyczne było dobre, przeprowadzone jednak w do?? krotkim okresie, nie obejmowało praktycznych ?wicze? wspołdziałania z innymi rodzajami broni ? zwłaszcza z piechot?. ?wiczenie, przeprowadzone raz w Palestynie, ktoremu przygl?dał si? gen. Sosnkowski, nie mogło rozwi?za? problemu, a aplikacyjne rozwi?zywanie zagadnie?, wynikaj?cych ze wspołpracy, dawało co prawda pewien obraz dowodcom, nie przynosiło jednak korzy?ci załogom pancernym, jak i ?ołnierzom piechoty. Dlatego, po przybyciu w rejon Capriati, 2 szwadron odszedł na ?wiczenia z 3 DSK , a 3 szwadron do 5 KDP , z ktorymi to wielkimi jednostkami szwadrony miały wspołpracowa? w czasie natarcia HONKER. Problem ł?czno?ci, zwłaszcza w gorzystym terenie, gdzie piechur ginie z oczu dowodcy pancernego, okazał si? trudny ju? w fazie ?wicze?. Nawi?zano konieczne w wypadkach wspołpracy kontakty osobiste, ustalono kody znakow, zamontowano na czołgach dowodcow plutonow dodatkowe radiostacje 38 (ktore zreszt? kompletnie zawiodły w akcji), a przede wszystkim niejeden ?ołnierz piechoty zobaczył po raz pierwszy Shermana z bliska. W szwadronach prowadzone było ostateczne zgranie załog bojowych. W ostatnich niemal dniach przed wyj?ciem pułku w rejon wyczekiwania przeprowadzono modyfikacje sprz?tu pancernego. Do ka?dego z 52 Shermanow przyspawano na przod czołgu i g?sienice po 3 płyty pancerne. Ofiarnie pracowały: Czołowka Kompanii Warsztatowej, pułkowe LAD, szwadronowe REP i załogi bojowe. 26 kwietnia z-ca d-cy pułku kpt. Iwanowski wraz z dowodcami szwadronow kpt. Drelicharzem , kpt. Dzi?ciołowskim i por. Bortnowskim dokonali rozpoznania drog dojazdowych do rejonu wyczekiwania w San Michele, gdzie w tym czasie stał kanadyjski szwadron czołgow. Nast?pnego dnia dowodcy ustalili termin i sposob wymiany kanadyjskich załog czołgowych obsadzaj?cych pozostawione na wysuni?tej pozycji (przed pierwsz? Gardziel? na drodze Polskich Saperow) Shermany nowozelandzkie.

Pierwsi Pancerni 2 Korpusu na linii [ edytuj | edytuj kod ]

W dniu 28 kwietnia 1944 z miejsca postoju pułku wyjechał pluton zło?ony z załog zapasowych szwadronu pod dowodztwem ppor. Bobaka, by zmieni? załogi kanadyjskie w wysuni?tych czołgach. Pluton miał zadania przede wszystkim obronne, w razie niemieckiego natarcia miał zamkn?? ogniem 1. Gardziel, prowadzi? stał? obserwacj? przedpola i utrzymywa? stał? ł?czno?? z dowodc? 14 Baonu. Załogi od pierwszej chwili pracowały w silnym ogniu artylerii i mo?dzierzy niemieckich. Stanowiska czołgow były znane obserwatorom niemieckim, ci jednak nie wiedzieli czy Shermany te nadaj? si? do walki, czy jak inny pozostawiony sprz?t pancerny uszkodzony w natarciu, s? tylko schronami. Nie ujmuj?c sławy bojowej poprzednim załogom wysuni?tych czołgow trzeba stwierdzi?, ?e czołgi, w chwili przyj?cia przez polskie załogi, nie nadawały si? do akcji. Bro? i pokr?tła celownicze uszkodzone, akumulatory zupełnie wyładowane, home lite nie działały ? to musiały załogi naprawi?, by moc wykona? swoje zadanie. Przy czołgach w dzie? nie mo?na było pracowa?, bo stanowiska były pod obserwacj?, silnikow nie wolno było uruchamia?, a wszelki ruch był surowo wzbroniony przez dowodc? 14 batalionu.

Noc? wymieniono akumulatory i zepsute cz??ci, uszkodzenia usuni?to, a silniki sprawdzono w czasie wywołanego na specjaln? pro?b? dowodcy plutonu, ognia artyleryjskiego. Co noc dostarczano dla tych załog zaopatrzenie z S.Michele, a oni pracowali, pełnili swoje zadanie, trwali pod ci?głym ogniem do 18 maja. Dowodztwa na wysuni?tych pozycjach obiegały niesprawdzone wiadomo?ci, ?e na zachod od Mass-Albanette s? jakie? czołgi niemieckie, co stwarzało specjalne warunki pracy dla dowodcow Shermanow, ktorzy za wszelk? cen? starali si? usprawni? i opanowa? przej?ty sprz?t. Dla czołgisty sprz?t jest nie tylko opancerzonym ?rodkiem transportowym broni i załogi, ale przede wszystkim ma, w jego poj?ciu dusz?, ktor? czołgista musi umie? wykorzysta? do wypełnienia zada?. 1 maja 3 szwadron wysłał 1 pluton do rejonu Car-Park z zadaniem ubezpieczenia na kierunku Cairo-Villa. Pluton ten podlegał dowodcy 6 Lwowskiej Brygady Piechoty . Załogi pełniły swoje zadanie do dnia 11 maja, prawie stale pod ogniem artylerii i mo?dzierzy nieprzyjaciela.

Rozpoznanie terenu przed akcj? [ edytuj | edytuj kod ]

Działanie na odcinku Monte Cassino miało by? zaskoczeniem dla nieprzyjaciela, z tego to powodu ograniczono do minimum patrolowanie przedpola i wszelki ruch na własnych pozycjach, b?d?cych pod doskonał? obserwacj? nieprzyjaciela. Wgl?d w teren działania nadchodz?cej akcji z polskich punktow obserwacyjnych był znikomy. Prace nad terenem działania oparto w głownej mierze na zdj?ciach lotniczych, ktore dawały obraz mo?liwo?ci ruchu i działania. Fakt, ?e czołgi ameryka?skie doszły pod Widmo i Mass-Albanetta był podstaw? wyj?ciow? w rozwa?aniach nad terenem. Pozycja czołgow ameryka?skich stwarzała niew?tpliwy pewnik, ?e Niemcy, licz?c si? z działaniem czołgow na tym kierunku, musieli oprocz licznych pol minowych, przygotowa? inne przeszkody lub wprowadzi? bro? ppanc. Działania czołgow niemieckich w rejonie Mass-Albanetta była bardzo problematyczna, zdj?cia bowiem wykazały, ?e nie było w tym rejonie dro?yn dojazdowych. Jednak owczesna technika prac saperskich, zwłaszcza na odcinku ustabilizowanego frontu, mogła zgotowa? niespodzianki. Teren zaj?ty przez własne oddziały, gorzysty, o kamienistych zboczach, obrazował w du?ej mierze to, z czym musiały si? spotka? załogi czołgow po tamtej stronie frontu. Stworzono dwie grupy rozpoznawcze z dowodcami szwadronow i plutonow, ktore miały działa? jako czołowe. Prace bazowano na stanowiskach obserwacyjnych 14 batalionu, stanowiskach 3 wysuni?tych czołgow, obsadzonych pułkowymi załogami i stanowiskach 3 batalionu. Kpt. Dzi?ciołowski, z grup? oficerow 3 szwadronu, liczył si? z wyj?ciem na Widmo, kpt. Drelicharz penetrował i szukał mo?liwo?ci objazdu zniszczonej drogi z Mass-Albanetta do Klasztoru, por. Bortnowski prac? swoj? musiał oprze? wył?cznie na zdj?ciach lotniczych. Dowodcy szwadronow bojowych zgadzali si?, ?e działa? mo?na tylko jednym plutonem. Dopiero rejon Mass-Albanetta pozwalał na szersze rozwini?cie. Wszystko zreszt? uzale?niali od prac własnych saperow nad rozminowaniem przej?? i usuni?ciem przeszkod terenowych w postaci du?ych głazow. Problem ?cisłej wspołpracy z saperami urastał do jednego z wa?niejszych zagadnie?. Powa?ne trudno?ci przedstawiała kwestia zaopatrzenia. Zmuszało to dowodztwo pułku do wybrania dodatkowego punktu amunicyjnego w takim miejscu, z ktorego b?dzie mo?na szybko dostarcza? j? do czołgow operuj?cych na Mass-Albanetta. Rozpoznano pod wzgl?dem działa? czołgowych kierunek połnocny, jako przypuszczalny dla pułku z chwil? niemieckiego przeciwnatarcia na prawe skrzydło Korpusu.

Prace zwi?zane z wprowadzeniem pułku w rejon wyczekiwania (S.Michele) i rozpoznaniem przez dowodcow zacz?ły si? 28 kwietnia. 1 maja odchodzi z S. Michele kanadyjski szwadron czołgow, a instaluje si? tam rzut dowodzenia pułku ? na razie z kpt. Iwanowskim.

Zadanie pułku i szwadronow

W natarciu HONKER miały wzi?? udział: 2 szwadron (dowodca kpt. Drelicharz), wspołdziałaj?cy z 3 DSK i 3 szwadron (dowodca kpt. Dzi?ciołowski), działaj?cy na korzy?? 5 KDP. 1 szwadron (dowodca por. Bortnowski) przydzielony został do 17 Lwowskiego Batalionu Strzelcow i stanowili odwod dowodcy Korpusu. Szwadrony przydzielone do dywizji otrzymały zadanie: wspierania ruchem i ogniem natarcia piechoty na jej kierunkach, a po opanowaniu celow natarcia przez piechot? pomoc jej przy konsolidacji. Szwadron 1, jako odwod, miał by? gotowy do działania w S. Michele na kierunku połnocnym, oraz do ewentualnego wzmocnienia dywizji ^[4] .

Zadanie bojowe 3 szwadronu
1 pluton miał postawione zadanie: 11 V 44, godz.23.00 wyj?? z rejonu CAR PARK drog? Cavendish i działa? na korzy?? 3 DSK na Mass Albanetta, ubezpieczy? zgrupowanie piechoty i trwa? tam, a? do nadej?cia 2 szwadronu, działaj?cego na korzy?? 3 DSK. 2 pluton miał za zadanie: 11 maja o 23:30 wyj?? z rejonu S.Michele, przej?? do rejonu Cairo, gdzie wspołdziała? z Pułkiem Ułanow Karpackich w przypadku natarcia nieprzyjaciela z kierunku Terelle-Cairo. Pluton ten podlegał dowodcy 6 Lwowskiej Brygady Piechoty. 3 pluton ? zadanie: 11 maja, godz.23:30 wyj?? z rejonu S.Michelle do rejonu Portella, gdzie pozosta? do dyspozycji dowodcy 5 KDP. Reszta szwadronu, pod dowodztwem kpt. Dzi?ciołowskiego, w składzie 4 pluton i czołgi dowodzenia, wyj?? z rejonu S.Michelle 11 maja o godz.23:30 drog? M.Villa-Cavendish, wesprze? natarcie 5 Brygady Wile?skiej na Widmo, sk?d wspiera? ogniem na wzgorze 575, oraz Balkon.

Zadanie 2 szwadronu
Wej?? cało?ci? w rejon Mass Albanette (gdzie 1 pluton 3 szwadronu) wesprze? ogniem działanie 1 BSK, a w drugiej fazie natarcia wesprze? ogniem i ruchem działania 2 BSK na klasztor. Dla wykonania zadania szwadrony 2 i 3 otrzymały wsparcie po jednej baterii ppanc, na shermanowskich podwoziach, a dla torowania drogi czołgom przez pola minowe i przeszkody terenowe i przeciwczołgowe przydzielono do pułku trzy kompanie saperow Korpusu pod dowodztwem mjr. Witkowskiego. Dnia 12 maja 27 czołgow -Shermany nowozelandzkie miały by? obsadzone załogami pułku. A?eby nie doszło do niepotrzebnych powikła? (zwłaszcza, ?e szwadrony miały działa? na korzy?? dwu dywizji) powierzono koordynowanie wspołpracy mi?dzy saperami i bateriami ppanc. kpt. Iwanowskiemu, zast?pcy dowodcy pułku.

Przebieg działania [ edytuj | edytuj kod ]

Na podstawach wyj?ciowych [ edytuj | edytuj kod ]

Szwadron 3, 2 czołgi szwadronu dowodzenia, 2 szwadron i dwie baterie ppanc. wychodz? z rejonu S.Michelle, zgodnie z tabel? marszu R.R. o 23:30. Ruch czołgow odbywa si? w czasie nawały artylerii własnej. 3 szwadron zostawia w Portelli 3 pluton, a w rejonie Cairo 2 pluton. 1 pluton 3 szwadronu, pierwszy wyje?d?a po Cavendish Road i osi?ga podstaw? wyj?ciow? o 1:30.

Ruch na Cavendish du?y: uszkodzenie sprz?tu na drodze musiało spowodowa? niebezpieczny w tych warunkach zator i popsu? tabel? marszu. Bantamy ci?gn?ce 6-funtowe działa powoduj? opo?nienie ruchu. Jeden czołg 2 szwadronu na skutek uszkodzenia silnika, zamyka na pewien czas ruch po Cavendish. Czołg zepchni?to w przepa??. Ostatecznie rejon podstawy wyj?ciowej (tam gdzie stały czołgi nowozelandzkie) osi?gni?to o 4:30, w sile: 2 czołgi dowodzenia, 4 czołgi 3 szwadronu (2 czołgi ugrz?zły po drodze na skutek złej widoczno?ci i o?lepienia kierowcow ogniem artylerii), 15 czołgow 2 szwadronu.

Działania czołgow [ edytuj | edytuj kod ]

Pluton, ktory miał wspołdziała? z 3 DSK na Mass Albanetta (w grupie kpt. Orłowskiego), dochodzi do pierwszej gardzieli przed Widmem o godz.02.00. Pluton dostaje silny ogie? artylerii i mo?dzierzy. Saperzy, ktorzy mieli rozminowa? drog? do drugiej gardzieli, nie mog? wyj?? za pierwsz?. Dostaj? silny ogie? ? nie maj? osłony piechoty. Trasa dla czołgow jest niezbyt wyra?nie oznaczona. Na skutek tego i złej widoczno?ci, jeden czołg zje?d?a z drogi i grz??nie. Drugi czołg, trafiony pociskiem artyleryjskim w silnik, zaczyna si? pali?. Ostatni czołg dowodcy plutonu manewruje w gardzieli, zajmuje stanowisko ogniowe, ugodzony pociskiem artyleryjskim w g?sienice, staje si? niezdolny do ruchu. Saperzy przydzieleni do pułku, bardzo ci??ko pracuj?. W nocy poprzedzaj?cej natarcie rozminowali własne pola minowe, na skutek niecałkowitego ich rozpoznania, dwa czołgi zostały uszkodzone na własnych minach. Min mi?dzy pierwsz? gardziel? a drug? było bardzo du?o. Saperzy pracuj? pod ogniem wszelkich broni npla, przed ?witem 12 maja, na skutek poniesionych strat, zostali wycofani. Droga do drugiej gardzieli jest nierozpoznana, ale według meldunku dowodcy kompanii saperow wej?cie na Widmo jest mo?liwe. Przed ?witem, dowodca zgrupowania czołgow kpt. Iwanowski otrzymuje od dowodcy 5 BP meldunek sytuacyjny: oddziały własne opanowały Widmo i wzgorze 593 ? droga dla czołgow otwarta. Kpt. Iwanowski rozkazał dowodcy 3 szwadronu wykona? swoje zadanie, informuj?c go o sytuacji i wynikach prac saperskich. O 5:00 12 maja 4 pluton (2 czołgi) oraz pluton dowodzenia (2 czołgi) 3 szwadronu dochodz? do rejonu postawy wyj?ciowej piechoty na Widmo. Dowodca szwadronu wykonuje ruch w ugrupowaniu: pierwszy ? dca 4 plutonu ppor. Białecki, drugi czołg plutonu, po tym czołg dowodcy szwadronu i ostatni czołg oficera zwiadowczego szwadronu. Chce zaj?? stanowiska na Widmie i wesprze? ogniem piechot? w działaniu na 575 i Balkon. Widoczno?? bardzo słaba. Ruch czołgow wykonywany jest pod silnym ogniem. Czołg pierwszy dochodzi na wysoko?? drugiej gardzieli i tu wje?d?a na wi?zank? min. Czołg zapala si?, amunicja detonuje, gin? pierwsi pancerni. Pozostałe czołgi, nie maj?c ł?czno?ci z piechot?, oraz wobec złej widoczno?ci, zatrzymuj? si? na stanowiskach ogniowych, zamykaj?c ogniem gardziel. Tymczasem meldunki piechoty o sytuacji na przedpolu, ktore otrzymuje kpt. Iwanowski, s? sprzeczne. Nie mo?na wykorzysta? siły ognia czołgow, ktore z Widma i z 593 otrzymuj? silny ogie? broni maszynowej ? przecie? tam miała by? własna piechota. Szwadron 3 zamyka ogniem obie gardziele, pozostaje na stanowiskach do nocy. Dowodca dowiaduje si?, ?e własna piechota wycofała si? na poprzednie stanowiska i przeszła do obrony. Kpt. Iwanowski ?ci?ga czołgi w rejon podstawy wyj?ciowej. Przez cały czas akcji w dniu 11 maja i 12 maja zgrupowanie czołgow jest pod bardzo silnym ogniem mo?dzierzy i ci??kiej artylerii npla. Straty w ludziach wynosz?: zabici ? 1 oficer, 4 szeregowych, ranni ? 2 oficerow (lekarze) 5 szeregowych. Straty w sprz?cie ? 4 czołgi niezdolne do akcji. Rozkazem Dowodcy Korpusu z 12 maja szwadron 1 wraz z batalionem ppanc. przechodzi pod dowodztwo dowodcy Pułku 4 Pancernego.

13 maja kpt. Iwanowski, na skutek zmienionej sytuacji (niepowodzenia pierwszego natarcia) obejmuje dowodztwo zgrupowania pancernego w składzie : czołgi 2 i 3 szwadronu, czołgi nowozelandzkie, dwie baterie ppanc SP i bateria 6-funtowych dział ppanc. Zorganizowanie ubezpieczonego postoju i nie zdawanie si? na ubezpieczenie własnej piechoty okazuj? si? słuszne, bo około 5:30 13 maja patrole npla podeszły w rejon stanowisk czołgow na odległo?? 400 m. Czołgi ubezpieczaj?ce otwieraj? ogie? i npl wycofuje si? bezładnie.

Dowodca zgrupowania pancernego wysyła własnych oficerow ł?cznikowych do dowodcy piechoty, celem usprawnienia ł?czno?ci. Rejon czołgow jest ustawicznie ostrzeliwany przez npla. Wobec braku wiadomo?ci o sytuacji na przedpolu kpt. Iwanowski prosi o wspołprac? piechot?, chce bowiem rozpozna? rejon drugiej gardzieli i uzyska? wgl?d na Mass Albanetta. Piechoty jednak nie mo?e otrzyma?. Wysyła 4 czołgi 2 szwadronu, ktore osi?gaj? 14 maja o 17:00 rejon drugiej gardzieli z wgl?dem w rejon Mass Albanetta. Czołgi na stanowiskach ogniowych prowadz? ogie? do wykrytych bunkrow, nie mog? si? dalej posuwa? na skutek min.

Dowodca 2 szwadronu wymienia czołgi na drugiej gardzieli, pierwszym bowiem ko?czy si? amunicja ? prosi o saperow i piechot?. Jest on zdania, ?e w wypadku otrzymania tej pomocy, czołgi mogłyby działa? ogniem na cały rejon Mass Albanette i na stanowiska npla za tym rejonem. Poniewa? w mi?dzyczasie anulowano przydział 3 kompanii saperow do Pułku, a przydzielono po plutonie do ka?dej Wielkiej Jednostki, ktore były odpowiedzialne za doprowadzenie czołgow w ich pasie działa?, czołgi czekaj? długo na saperow. Gdy ci rozpocz?li prace, dostaj? silny ogie? npla z Widma i z 593. Czołgi niszcz? wykryte ?rodła ogni npla. Saperzy rozminowali gardziel z naszej strony. W wyniku akcji w tym dniu, rozpoznano drug? gardziel, południowy stok Widma i cz??ciowo rejon Mass Albanetta. Na noc czołgi zajmuj? stanowiska ogniowe przed gardziel?.

Straty w ludziach: zabici ? 1 oficer, ranni ? 1 oficer, 5 szeregowych. Straty w sprz?cie: 2 czołgi uszkodzone na minie.

15 maja doł?czaj? do 3 szwadronu jego dwa plutony, w rejon zgrupowania na podstawie wyj?ciowej zostały oprocz tego przesuni?te 3 czołgi Stuart dla u?ytku saperow. Jeden z czołgow 3 szwadronu zostaje na Cavendish Road uszkodzony i na rozkaz władz R.R. str?cony w przepa??. W dniu tym Dowodca Pułku ppłk Gli?ski daje osobi?cie instrukcje i rozkazy, dotycz?ce montowanego na dzie? nast?pny natarcia, ktore ostatecznie przesuni?to na 17 maja, a 16 maja o 19:40, z rozkazu zast?pcy dowodcy 5 KDP płk. Rudnickiego, 3 szwadron wykonuje wypad na Widmo. Cel: osłabienie obrony, zniszczenie bunkrow. Wypad ma powodzenie. Czołgi dochodz? pod Widmo i do godz.22.00 kład? bardzo silny ogie? na wykryte bunkry npla po czym zajmuj? poprzednie stanowiska. Straty w sprz?cie: 1 czołg uszkodzony na minie.

Zdolnych do akcji na dzie? 17 maja w zgrupowaniu jest: 1 czołg szwadronu Dowodzenia, 14 czołgow 2 szwadronu, 10 czołgow 3 szwadronu, 3 czołgi nowozelandzkie, 3 Stuarty, 4 działa ppanc. S.P., 1 czołg Valentine, most no?ycowy. W mi?dzyczasie dwa plutony 1 szwadronu przejmuj? zadanie zabezpieczenia kierunku Cairo-Terelle i przesuwaj? si? w rejon M.Cairo.

17 maja, w ramach ogolnej operacji, o 7:00 ruszaj? czołgi do natarcia z zadaniem: 3 szwadron, jako czołowy, ma wej?? na Widmo, opanowa? je i wspiera? piechot? ogniem na 575 i wzgorze Balkon. 2 szwadron ma przej?? przez drug? gardziel, opanowa? j?, zdoby? Mass Albanetta i dalej wspiera? ogniem piechot? 3 DSK. 3 szwadron, w czasie wchodzenia na Widmo, dostaje silny ogie? mo?dzierzy i broni z bunkrow. Czołgi, w terenie niezmiernie ci??kim (głazy i pochyło?? stoku) boksuj? g?sienicami, ale rozkaz jest: wej?? za wszelk? cen?. O 11.00 bez własnej piechoty i pomocy saperow, pluton 3 osi?gn?ł Widmo. Czołgi bior? kilkunastu je?cow, ktorych przekazano nast?pnie patrolowi piechoty. Obserwacja jednak i prowadzenie ognia s? utrudnione, bo na czołgach kład? si? raz po raz silne nawały artylerii i mo?dzierzy npla. Pancerni granatami r?cznymi wyp?dzaj? Niemcow z kryjowek. Czołgi trwaj? na stanowiskach ogniowych do zmroku, prowadz?c ogie? na wykryte cele. Na noc schodz? do podstawy wzgorza Widmo, na postoj ubezpieczony.

Jednocze?nie szwadron 2 osi?ga rejon drugiej gardzieli i prowadzi bardzo silny ogie? na podno?e wzgorza 593, na ruiny zabudowania Mass Albanette i rejon kotliny. Dalszy ruch czołgow 2 szwadronu został wstrzymany wobec niewytyczenia i nierozbrojenia drogi. Nat??enie ognia npla w tym rejonie bardzo du?e. Nale?y nadmieni?, ?e tylko dwa czołgi mogły z gardzieli prowadzi? skuteczny ogie? w rejon Mass Albanetta. Droga została oczyszczona dopiero z 17 na 18 maja, dzi?ki bardzo ofiarnej pracy saperow. Poniewa? czołgi obydwu szwadronow zostaj? na noc na wysuni?tych stanowiskach, za? załogi s? pom?czone całodzienn? akcj? i brak jest osłony własnej piechoty ? dowodca pułku wysyła celem zapewnienia osłony czołgom, ochotniczy oddział sformowany z załog zapasowych i patroli REP, ktory o 20.00 zajmuje stanowiska przed czołgami. Dla wzmocnienia czołgow 2 szwadronu dowodca pułku wysłał na rozkaz dowodcy 2 Brygady Pancernej w godzinach wieczornych, 8 czołgow 1 szwadronu pod dowodztwem por. Bortnowskiego. Na miejsce 1 szwadronu, jako odwodowego, przybył w rejon San Michele 3 szwadron 6 Pułku Pancernego Dzieci Lwowskich i przeszedł pod rozkazy Dowodcy Pułku 4 Pancernego.

Straty w ludziach w tym dniu: zabici 1 oficer, 1 szeregowy, ranni ? 2 oficerow, 2 szeregowych. Straty w sprz?cie: 4 czołgi uszkodzone na minach.

W ci?gu nocy silny ogie? artylerii npla w rejon czołgow trzech szwadronow. Po oczyszczeniu drogi za drug? gardziel?, szwadrony 2 i 1 przechodz? o ?wicie dnia 18 maja, w rejon zabudowa? Mas Albanetta. 2 szwadron zajmuje stanowiska na drodze do Klasztoru, 1 szwadron ? koło ruin. Plutony prowadz? przez cały czas ogie? na wzgorze 575, wspieraj?c nasz? piechot?. 3 szwadron zajmuje od ?witu stanowiska ogniowe na Widmie, sk?d wspiera ogniem działanie piechoty. W godzinach popołudniowych, organizuj?c odpraw? dowodcow szwadronow dla omowienia sytuacji, ginie kpt. Iwanowski. Ranni zostaj?: dowodca 2 szwadronu, dowodca 1 szwadronu (umiera w GPO). Straty: zabici ? 2 oficerow, 1 szeregowy, ranni ? 2 oficerow, 6 szeregowych. Dowodc? zgrupowania czołgow w rejonie Mass Albanetta zostaje kpt. Dzi?ciołowski.

19 maja dowodca 3 szwadronu otrzymuje rozkaz wysłania szwadronu drog? przez Mass Albanetta i zej?cia z gor w kierunku Villa S.Lucia z zadaniem wspołdziałania z piechot? w dalszym natarciu. Wobec niemo?no?ci zej?cia t? drog? natychmiast, mimo pomocy saperow (dowodca saperow ocenia prace na kilka dni), dowodca 3 szwadronu prosi dowodc? 5 KDP o mo?no?? wykorzystania do tego celu drogi Cavendish i drog do szosy Nr 6. Odpowiedzi na pro?b? nie ma. Rozkaz zmieniono o tyle, ?e zadanie działania na Villa S.Lucia i Piedimonte zostaj? powierzone 1 szwadronowi czołgow, ktory ma przej?? drog? przez Mass Albanetta. Rozpoznanie przeprowadzone przez 1 szwadron stwierdza, ?e droga ta absolutnie nie nadaje si? do ruchu czołgow. Według nowego rozkazu, 1 szwadron przechodzi do dyspozycji płk. Nowiny-Sawickiego, dowodcy odcinka obronnego, a pozostałe dwa szwadrony przesuni?te zostaj? do S.Michele Szwadron 3 Pułku 6 Pancernego wraca pod rozkazy swojego dowodcy. Po wykonaniu zadania, dnia 20 maja, szwadrony 2 i 3 schodz? drog? Polskich Saperow do rejonu wyczekiwania S.Michele. Szwadron 1 zostawia jeden pluton w rejonie M.Cairo, pozostałe za? czołgi przechodz? na ?yczenie dowodcy odcinka obronnego, rownie? do S.Michele, pozostaj?c w pogotowiu.

Straty Pułku 4 Pancernego w natarciu Honker: zabitych -5 oficerow, 8 szeregowych, rannych ? 8 oficerow, 27 szeregowych. Straty w sprz?cie: 12 czołgow Sherman, 1 czołg Stuart, 1 Scout-car. Do reperacji i ewakuacji nadawało si? 8 czołgow Sherman.

Omowienie zabezpieczenia działa? [ edytuj | edytuj kod ]

Naprawa sprz?tu [ edytuj | edytuj kod ]

Sprz?t pancerny, jak np. chłodnice, g?sienice, rolki, naprawiany był w czasie akcji przez patrole REP i Czołowk? Naprawcz? Pułku. Prace wykonywano pod ogniem artylerii i mo?dzierzy npla.

Ł?czno?? [ edytuj | edytuj kod ]

Szwadrony pracowały na własnych cz?stotliwo?ciach z tym, ?e jeden lub dwa czołgi szwadronu były na cz?stotliwo?ci pułkowej. Czołgi te miały po dwie radiostacje Nr 19. Z piechot? ł?czno?? radiow? nawi?zano w ten sposob, ?e szwadron 2 i 3 miały w czołgach dowodcow zestrojone radiostacje Nr 19 z dowodztwem piechoty. Ł?czno?? radiowa na radiostacjach wzor 38, w praktyce zawiodła. Rownie? telefony czołgowe zamontowane na zewn?trz okazały si? niepraktyczne z powodu niewła?ciwego przeprowadzenia kabli i mało kto z nich korzystał. Oficerowie ł?cznikowi mi?dzy dowodca odcinka 5 KDP i dowodca zgrupowania pancernego, oraz mi?dzy szwadronami czołgow i dowodcami batalionow piechoty pracowali poruszaj?c si? pieszo. Scout-carow w ten rejon wprowadzi? nie było mo?na. Zawiodła ł?czno?? z nacieraj?c? piechot?. Czołgi nie dostawały celi od piechoty, pro?by za? pod jej adresem szły drog? do tyłu, traciły wi?c du?o ze swej aktualno?ci, na skutek zmian sytuacji. O ile wspołpraca piechoty z czołgami nie wygl?dała tak, jak sobie tego ?yczyli dowodcy, trzeba to przypisa? temu, ?e rzeczywiste tzw. o?enienie si? piechoty z czołgami, nast?piło na placu boju. Obie te bronie wyci?gn?ły z tej pierwszej, wspolnej akcji wnioski, ktore wykorzystano w dalszej kampanii na ziemi włoskiej. Czołg jest pot?g? przez sw? sił? ognia, ktor? nale?y w pełni wykorzysta?, stwarzaj?c odpowiednie ku temu warunki.

Zaopatrzenie [ edytuj | edytuj kod ]

Zaopatrzenie pułku na pocz?tku działania Honker organizowane było na bazie logistyki dwoch dywizji piechoty, ze wzgl?du na przydział szwadronow czołgow. Z chwil? zmian rozkazow, zaopatrzenie całego pułku opierało si? na bazie zaopatrzeniowej 3 DSK Cervaro-S.Michele. Pułk potworzył dora?ne punkty zaopatrzenia, a to w Car-Parku, a potem u wylotu Cavendish Road. Dostarczanie amunicji, wody, ropy i ?ywno?ci, bezpo?rednio do samych czołgow, odbywało si? własnymi Wilisami, oraz czołgami Stuart. Praca zaopatrywania była bardzo ci??ka: droga od S.Michele na gor? do czołgow pod ogniem artylerii nieprzyjaciela, ruch uj?ty ?ci?le tabelami R.R. Wszystko to zmuszało ?ołnierzy do du?ego wysiłku i po?wi?cenia.

Słu?ba sanitarna [ edytuj | edytuj kod ]

Oprocz pułkowego punktu opatrunkowego, na czas akcji został przydzielony WPO z 9 Lekkiej Kompanii Sanitarnej. Oba te punkty od nocy 11 na 12 maja znajdowały si? w bezpo?rednim pobli?u czołgow. Były to najbardziej wysuni?te punkty opatrunkowe na tym odcinku. Mie?ciły si? w schronie, pod czołgiem. Wszyscy lekarze pracuj?cy na punktach byli w tej akcji ranni, a mimo to opatrywali dalej (dr Duma-Ro?ycki, dr Bie?y?ski, dr Dudek). Pomagał im w pracy sanitarnej kapelan pułku o. Studzi?ski , ktory w rejonie rozmieszczenia czołgow pełnił obowi?zki duszpasterskie i sanitarne.

Struktura pułku w okresie walk [ edytuj | edytuj kod ]

• dowodztwo
• szwadron dowodzenia
• 1 szwadron
• 2 szwadron
• 3 szwadron

W dowodztwie pułku znajdowały si? 4 czołgi Sherman oraz 11 czołgow lekkich Stuart i scout-carow. Ka?dy z trzech szwadronow pancernych składał si? z pi?ciu plutonow, w ktorych znajdowało si? 16 czołgow ?rednich Sherman.
Pułk liczył 34 oficerow i 596 szeregowych.
Ł?cznie na uzbrojeniu pułku znajdowało si?:

• 52 czołgi ?rednie Sherman III,
• 11 czołgow lekkich M3A3 Stuart V? 11,
• 12 samochodow opancerzonych Scout-car typu Daimler Dingo Mk. II,
• 4 transportery opancerzone M3A1 White .

Obsada etatowa [ edytuj | edytuj kod ]

Dowodztwo pułku

• dowodca pułku ? ppłk Stanisław Gli?ski ? /czołg 1./
• adiutant ? kpt. Jerzy Orzeszko,
• zast?pca dowodcy pułku ? kpt. Władysław Iwanowski ? /czołg 2./,
• czołg dowodzenia ? st. sier?. pchor. Wiktor Gajlikowski ? /czołg 3./,
• oficer bezp. ? por. Anatol Mikli?ski ? /czołg 4./,
• oficer inf. ? ppor. Stanisław Kaczmarz.

Szwadron dowodzenia:

• d-ca szwadronu - kpt. Marian Rudnicki,
• z-ca d-cy szwadronu ? por. in?. Marian Rudnicki,

szwadron rozpoznawczy:

• d-ca szwadronu ? por. Witold Goł?biowski,
• d-cy plutonow ? por. Kazimierz Ziomkowski, ppor. Zbigniew Domiszewski i ppor. Kazimierz Pi?tek,
• szef szwadronu ? sier?. Bolesław Brze?i?ski,

pluton ł?cznikowy

• dowodca ? chor. Walenty ?liwi?ski
• oficerowie ł?cznikowi na Scout-carach ? ppor. Jerzy Adlerstein, ppor. Zygmunt Stankiewicz i ppor. Kazimierz Grossman,

pluton tech.-gospodarczy

• dca ? ppor. Henryk Janiszewski,

szef szwadronu dowodzenia ? st.sier?. Czesław Pajchrowski.

1 szwadron

• dowodca szwadronu ? por. Stefan Bortnowski
• zast?pca dowodcy szwadronu ? por. Tadeusz Siczek
• 2. zast?pca szwadronu ? ppor. Władysław Balon,
• dowodcy plutonow ? ppor. Marian Krahelski, ppor. Leonid Fiedorczuk, ppor. Bolesław Szejniuk, ppor. Władysław Tylka, ppor. Tadeusz Bobak, ? po?niej ? ppor. Władysław Antosewicz, ppor. Władysław Dzi?ciołowski, ppor. Stefan Pieczora, ppor. Piotr Roch Kalinowski,
• szef szwadronu ? sier?. Maksymilian Sadko

2 szwadron

• dowodca szwadronu ? kpt. Władysław Drelicharz
• zast?pca dowodcy szwadronu ? por. Edward Budzianowski
• dowodcy plutonow ? por. Mieczysław Hopko, ppor. Leopold ?ołnierski, ppor. Mieczysław Białkiewicz, ppor. Antoni Piłatowicz, ppor. Czesław Filmanowicz, ppor. Ludwik Kranas i ppor. Stanisław Szczytnicki, po?niej ppor. Jan Lewak i ppor. Tomasz Połosa

3 szwadron

• dowodca szwadronu ? kpt. Antoni Dzi?ciołowski
• zast?pca dowodcy szwadronu ? por. Tadeusz Trejdosiewicz
• dowodcy plutonow ? ppor. Witold Besser, ppor. Jan Kochanowski, ppor. Ludomir Białecki, ppor. Stefan Makoochin, ppor. Romuald Fait, ppor. Bronisław Wojciechowski, ppor. Jerzy Lutowski, ppor. Stanisław Chmielowski Alfred Kornreich
• dowodca plutonu techniczno-gospodarczego ? por. Wacław Włask
• szef szwadronu ? sier?. Tadeusz Woły?ski

pułkowa czołowka naprawcza /L.A.D…C/

• dowodca por. in?. Stanisław Biza?ski

pluton ł?czno?ci

• dowodca ppor. Jozef Jachowicz

kwatermistrzostwo

• kwatermistrz ? por. Jozef Czepul
• oficer techniczny ? ppor. Stanisław Kleniewski
• lekarz pułkowy ? ppor. dr Duma Ro?ycki i ppor. Jan Dudek,
• oficer gospodarczy ? chor. Tadeusz Piekiełko
• ks. kapelan ? Adam Studzi?ski

Przydzielony czasowo pluton zaopatrzenia z brygadowej kompanii zaopatrywania

• dowodca ? por. Kazimierz Mittelstaedt

Przez pułk przeszło około 1000 ?ołnierzy ro?nych stopni.

Dalsze walki pułku 1944-1945 [ edytuj | edytuj kod ]

Po zako?czeniu walk o Monte Cassino pułk przeszedł na wypoczynek, gdzie dokonano uzupełnienia załog, broni i sprz?tu oraz naprawy uszkodzonego. 5 czerwca 1944 roku zmieniono nieco nazw? pułku zmieniaj?c szyk nazwy.

Bitwa o Ankon? [ edytuj | edytuj kod ]

21 czerwca Pułk 4 Pancerny wszedł ponownie do działa? bojowych. 1 szwadron pancerniakow wszedł w skład Oddziału Wydzielonego 5 Kresowej Dywizji Piechoty, ktorego głown? jednostk? był 15 Pułk Ułanow Pozna?skich. OW wraz z 1 szwadronem opanował San Biagio. Na przełomie czerwca i lipca 2 szwadron pancerny wspierał w walce 18 lwowski batalion strzelcow w rejonie Monte San Giusto - Morovalle. W dniach 2 i 3 lipca 2 szwadron wspierał 18 batalion, ktory zaj?ł w ci??kiej walce miejscowo?? Centofinestre. 1 szwadron walczył wraz 15 PUł. w rejonie Montaro oraz przy opanowaniu przyczołka na rzece Musone w pobli?u Casenuove. 6 lipca pułk 4 wspierał szwadronem 15 wile?ski batalion strzelcow "Wilkow" podczas walk na linii rzeki Musone w zdobyciu Montaro i Filottrano, Pomi?dzy 7, a 16 lipca pancerni zostali wycofani na wypoczynek, uzupełnienie strat osobowych i sprz?tu bojowego. Powołano nowego zast?pc? dowodcy pułku rtm. Z. Sokołowskiego. Od 17 lipca poszczegolne szwadrony wspierały; 3, 13 batalion "Rysiow", 1, 15 batalion "Wilkow" i 2, 3 batalion strzelcow karpackich w walkach o przełamanie nieprzyjacielskiej obrony i opanowanie wzg. San Stefano, miejscowo?ci Paterniano, Offagna, wzg. 226 ^[5] . W dniu 18 lipca w walkach o zdobyto Palazzo Simonetti, Monte Sicuro, Pinocchio gdzie czołowy pluton 1 szwadronu dotarł do zachodniej cz??ci Ancony i nawi?zał kontakt z Pułkiem Ułanow Karpackich. 19 lipca 2 szwadron pancerny wszedł w skład Oddziału Wydzielonego "A" płk. dypl. K. Stafieja maj?cego prowadzi? po?cig za uchodz?cym nieprzyjacielem. Oddział prowadził po?cig od rzeki Esino w trakcie jego pancerniacy ze znakiem "Skorpiona" zlikwidowali punkt oporu na wzgorzach w rejonie Ciambuttara bior?c do niewoli 40 je?cow, zatrzymuj?c po?cig 22 lipca przed rzek? Misa. W bitwie straty pułku to 6 poległych, 52 rannych i zniszczonych 7 czołgow Sherman ^[6] . Po dniu 23 lipca Pułk 4 Pancerny przebywał na tyłach poza lini? frontu, wypoczywaj?c, uzupełniaj?c stan osobowy i sprz?t bojowy, 12 sierpnia nast?piła zmiana na stanowisku dowodcy pułku nowym dowodc? został ppłk dypl. Zbigniew Dudzi?ski.

Od Ankony do rzeki Metauro [ edytuj | edytuj kod ]

Od 16 sierpnia pancerniacy 4 pułku wspierali 6 Lwowsk? Brygad? Piechoty w natarciu poprzez rzek? Cesano, z uwagi na ulewne deszcze i zabagnione brzegi rzeki podj?li natarcie 18 sierpnia, 3 szwadronem przej?ciowo opanował wzg. 169, jednak z uwagi na kontrnatarcia wroga z udziałem broni pancernej poniosł straty. Ponowione nazajutrz natarcie doprowadziło do zdobycia przez 2 szwadron wraz z 18 lbs wzg. 171, natomiast z uwagi na opo?nienie 16 lwowskiego batalionu strzelcow o godz. 14 wykonał samodzielne natarcie siłami czołgow 1 i 2 szwadronu pułku w kierunku wzg. 189 Il Vicinato zdobywaj?c go, po wprowadzeniu do natarcia 3 szwadronu. Jednak od ognia niemieckiej broni pancernej ze wzg. 186 poniosł wysokie straty. Prowadzone dalsze natarcie wraz z 16 lbs doprowadziło do opanowania przeciwstoku wzg. 189 Il Vicinato i jego oczyszczenia, w wyniku walk zdobyto 2 działa samobie?ne, a 4 zniszczono. 20 sierpnia do południa "Skorpiony" prowadziły walk? ogniow? z nieprzyjacielem, ze startami własnymi, niszcz?c czołg Panthera. Rozpocz?te po południu natarcie w kierunku wzgorz Monte Rosario z 1 i 2 szwadronem w I rzucie, 3 szwadronem i bateri? samobie?n? M-10 z 7 PAPpanc. w II rzucie doprowadziło w zaci?tych walkach do opanowania wzgorza wspolnie z 17 lwowskim batalionem strzelcow i 1 szwadronem Pułku 6 Pancernego. Zdobyto działo samobie?ne i 2 transportery opancerzone, zniszczono czołg i transporter opancerzony. Szturmuj?ce szwadrony I rzutu obsadziły wzg. 169, natomiast pododdziały II rzutowe Monte Rosario przechodz?c do obrony. W trakcie ostatnich walk poległo 6 ?ołnierzy, 23 zostało rannych utracono jako zniszczonych 5 Shermanow ^[7] . 21 sierpnia 3 szwadronem wraz bateri? M-10 wspierał cz??? 17 lbs w natarciu w kierunku M.S. Giovanni i wzg. 215 pokonuj?c pola minowe i inne przeszkody terenowe. Nast?pnie od 22 sierpnia pułk przebywał w II rzucie bez styczno?ci z nieprzyjacielem po czym został wycofany poza stref? frontow? i przebywał na odpoczynku, urlopach, przyj?ł uzupełnienia stanu osobowego i sprz?tu pancernego oraz prowadził szkolenie.

Walki w Apeninach Emilia?skich [ edytuj | edytuj kod ]

22 wrze?nia 1944 roku Pułk 4 Pancerny został skierowany w stref? frontow? i podporz?dkowany 5 KDP z zadaniem przełamania niemieckiej obrony w trudnym terenie gorskim w Apeninach Emilia?skich i wyj?cia w dolin? rzeki Pad. Jako zgrupowanie uderzeniowe została wyznaczona 5 Wile?ska Brygada Piechoty wzmocniona 1 szwadronem pancernym. Z uwagi na gorski teren, opady deszczu i ?niegu, skromn? infrastruktur? drog, rozmokły i bagnisty teren w dolinach, niemo?liwe było u?ycie wi?kszych oddziałow pancernych. 18 pa?dziernika 1 szwadron wspolnie z 13 wbs "Rysie" opanował miasto Santa Sofia. Czołgi poruszały si? głownie dolinami i po drogach, wspieraj?c piechot? rownie? ogniem na otaczaj?cych pasmach gorskich. Zaj?to wspolnie ze strzelcami wile?skimi Monte Marsicano, rejon San Zeno, ogniem wspierano walki o wzgorza Calle Fontaine, Monte Caalcinari i Monte Altaccacio. Od 23 pa?dziernika do 10 listopada 1 szwadron wspierał 6 Lwowsk? Brygad? Piechoty, ktora zmieniła 5 WBP w I rzucie, pozostała cz??? pułku pancernego przemieszczała si? jako odwod dywizji pokonuj?c trudny teren. 11 listopada 1 szwadron podj?ł natarcie w kierunku Santa Marina in Particeto, wspierał 17 lbs podczas walk o zdobycie wzg. 642 oraz Monte Colombo. Udzielał wsparcia w prowadzeniu walki strzelcow lwowskich o okoliczne przedmioty terenowe, przekroczył cz??ci? sił rzek? Rabbi, gdzie na skutek intensywnych opadow deszczu i powodzi został odci?ty. 2 szwadron od 10 listopada został przydzielony do 3 DSK, od 17 listopada wspierał bezpo?rednio ogniem 4 batalion strzelcow karpackich w natarciu na Fattoria i Monte Fortino. Strzelcy karpaccy po zdobyciu przedmiotow terenowych, nie zdołali ich utrzyma?, z uwagi na kontratak grenadierow pancernych z 26 DPanc. Do odzyskania utraconych pozycji wyznaczono 2 Brygad? Strzelcow Karpackich z przydzielon? m.in. cz??ci? Pułku 4 Pancernego. Jako czołowy pododdział prowadziły natarcie czołgi 2 szwadronu pancernego. Natarcie czołgow miało przechodzi? poprzez grzbiety gor. 21 listopada 2 szwadron z bateri? samobie?n? M-10 z II/7 PAPpanc. z podstaw wyj?ciowych w M. Converselle rozpocz?ł natarcie, o ?wicie przechodz?c w rejon zaj?ty przez 4 bsk. Batalion karpacki zaległ przed M. Fortino, wsparcie ogniowe i manewr szwadronu "Skorpionow" umo?liwiły mu wykonanie zadania. Nast?pnie 2 szwadron wspierał w natarciu 5 bsk w kierunku Casa dell Ficci. Natarcie piechoty wobec zablokowania drogi zniszczonymi czołgami wspierano ogniem z miejsca z rejonu Casa Collina, a? do wyczerpania amunicji. W natarciu tym 2 szwadron poniosł ci??kie straty, w tym dowodc? szwadronu kpt. Władysława Drelicharza ^[8] . 22 listopada wobec nieprzejezdno?ci i zatłoczenia drog usiłowano podci?gn?? do I rzutu 3 szwadron pancerny. 23 listopada jedynie ogniem z miejsca 3 szwadron wraz z bateri? M-10 wspierał 1 bsk w natarciu na wzg. Monte Ricci, w godzinach popołudniowych zaj?ł stanowiska obronne na zdobytym przez strzelcow karpackim wzgorzu i wsi Caviana. Planowane nazajutrz natarcie 1 i 3 szwadronow z uwagi na wycofanie si? obrony niemieckiej odwołano. 25 i 26 listopada trwało wyci?ganie z trudnego terenu wozow bojowych i koncentracja pułku, poza własnymi liniami obrony. W trakcie walk poległo 4 ?ołnierzy, 8 zostało rannych, a zniszczone zostały 2 Shermany ^[9] . W okresie od grudnia 1944 roku do stycznia 1945 roku pułk przebywał na wypoczynku. Wydzielono z niego kadr? kilkunastu oficerow i szeregowych dla wsparcia formowanej 3 Wielkopolskiej Brygady Pancernej, jednocze?nie przybyło w styczniu 1945 r. uzupełnienie Polakow je?cow i dezerterow z armii niemieckiej.

Bitwa o Boloni? [ edytuj | edytuj kod ]

W okresie od 6 stycznia do 9 lutego 1 szwadron wspołdziałał z 5 KDP w obronie odcinka nad rzek? Senio. Pod koniec lutego przybyło do pułku uzupełnienie sprz?tu: czołgi Sherman IB (hb 105), Sherman IC (Firefly). Podczas bitwy o Boloni? pułk działał w składzie macierzystej 2 BPanc. wchodz?cej w skład Grupy "Rak", do 16 kwietnia Pułk 4 Pancerny przebywał w odwodzie grupy. 16 kwietnia w godzinach popołudniowych nad kanałem di Medicina zluzował bratni Pułk 6 Pancerny. W natarciu w dniach 17 i 18 kwietnia czołgi "Skorpionow" wspierała wzmocniona kompania 13 wbs "Rysiow" poruszaj?ca si? na Carrierach. W prowadzonym natarciu pułk doszedł do rzeki Gaiana, 19 kwietnia usiłował wraz ze strzelcami wile?skimi uchwyci? przyczołek na rzece. Dopiero atak wykonany na pełnej pr?dko?ci przez zaskoczenie w miejscowo?ci Zambonini na most przez pluton 1 szwadronu pozwolił na uchwycenie przyczołka przez 1 szwadron. Pomimo ognia artylerii i kontratakow spadochroniarzy niemieckiej 1 DSpad. przyczołek został utrzymany przy wsparciu cz??ci batalionu "Rysiow" i 1 kompanii 2 batalionu komandosow. Dalsze natarcie z przyczołka podj?ł 2 szwadron probuj?c sforsowa? kanał Fossatone, lecz wobec silnej niemieckiej obrony ppanc. i przy du?ych stratach natarcie załamało si?. Ponownie natarcie podj?ł wprowadzony z odwodu 3 szwadron przy udziale artylerii i czołgow z 4 i 6 pułkow z haubicami 105 mm. Wieczorem przy udziale komandosow z 2 batalionu, strzelcow lwowskich z 18 batalionu pułk 4 sforsował kanał i utworzył przyczołek. 20 kwietnia 1945 roku taktyczna grupa bojowa 4 pułku w składzie czołgow "Skorpionow", 18 lbs i cz??ci 2 batalionu komandosow osi?gn?ła kanał i rzek? Quaderna, przy wsparciu lotnictwa dokonała jej forsowania, a nast?pnie wieczorem osi?gn?ła rubie? rzeki Idice, przechodz?c do obrony. 21 kwietnia wraz z przydzielonymi komandosami Pułk 4 Pancerny sforsował Idice i podj?ł po?cig za uchodz?cym wrogiem. Tego dnia "Skorpiony" otrzymały rozkaz wstrzymania dalszych działa?. Straty pułku w bitwie o Boloni?, to 6 zabitych i spalonych 37 rannych i 6 zniszczonych Shermanow ^[10] .

Pułk po wojnie 1945-1947 [ edytuj | edytuj kod ]

Po zako?czeniu działa? bojowych we Włoszech "Skorpiony" stacjonowali w Potenza Picena, 15 lipca 1945 roku brał udział w defiladzie 2 Warszawskiej Dywizji Pancernej na lotnisku w Loreto. 30 pa?dziernika 1945 roku odszedł z dowodzenia pułkiem ppłk dypl. Z. Dudzi?ski. 4 lipca 1946 pułk odbył ostatnie ?wiczenia ze sprz?tem, ktory zdał 10 lipca 1946 stronie brytyjskiej. Pułk został przetransportowany do Wielkiej Brytanii, 17 sierpnia 1946 roku przybył do obozu Duncombe Park. 12 marca 1947 roku Pułk 4 Pancerny "Scorpion" został rozformowany, a ?ołnierze stopniowo zdemobilizowani ^[11] .

"Skorpiony" [ edytuj | edytuj kod ]

Dowodztwo pułku [ edytuj | edytuj kod ]

Dowodcy pułku [ edytuj | edytuj kod ]

• kpt. Bronisław Rafalski ? (15 I-1 VI 1942)
• mjr Stanisław Szostak ? (VIII 1942)
• mjr Stanisław Gli?ski ? (do 10 VII 1944)
• ppłk dypl. Zbigniew Dudzi?ski ? (do 21 IX 1945) → szef sztabu 1 DPanc ^[12]
• płk Ignacy Kowalczewski ? (10 I - XI 1946)
• mjr Marian Karpi?ski ? do rozwi?zania (do IV 1947)

zast?pcy dowodcy pułku [ edytuj | edytuj kod ]

• kpt. Bronisław Rafalski (do XI 1942 ^[13] )

• kpt. Władysław Iwanowski (do +18 V 1944)
• mjr Feliks Motyka (19 - 23 V 1944)
• rtm./mjr Zygmunt Sokołowski

adiutanci pułku [ edytuj | edytuj kod ]

• por./kpt. Jerzy Orzeszko
• por. Anatol Mikli?ski

dowodcy szwadronow (kompanii) [ edytuj | edytuj kod ]

dowodzenia [ edytuj | edytuj kod ]

• kpt. J. ?ymierski ^[14]
• kpt. Jan Piotr Przybyłowicz ^[15]
• kpt. Władysław Samira ^[16]

• kpt. Marian Rudnicki ^[16]
• por./kpt. Czesław Konopacki ^[17]

- oddział (szwadron) rozpoznawczy [ edytuj | edytuj kod ]

• por. Witold Goł?biowski ^[16]

• ppor. Jerzy Adlerstein ^[17]
• por. Mieczysław Hopko ^[18]
• por. Czesław Filmanowicz ^[19]

1 szwadron [ edytuj | edytuj kod ]

• kpt. M. Kosiewicz ^[14]
• kpt. Wincenty Iwanowski ^[20]
• por. Stefan Bortnowski (do +18 V 1944)
• kpt. Marian Rudnicki (od 19 V 1944)

2 szwadron [ edytuj | edytuj kod ]

• kpt. Pisz ^[14]
• kpt. Władysław Drelicharz (do +21 XI 1944)
• por./rtm. Edward Budzianowski (od 21 XI 1944 ^[21] )

3 szwadron [ edytuj | edytuj kod ]

• kpt. Antoni Dzi?ciołowski (do 27 XII 1944 ^[22] )
• por. Tadeusz Trejdosiewicz ^[21]
• por. Zygmunt Szepett (od III 1945) ^[19]

Odznaczeni Krzy?em Złotym Orderu Virtuti Militari

• kpt. Władysław Drelicharz

Odznaczeni Krzy?em Srebrnym Orderu Virtuti Militari

Symbole pułkowe [ edytuj | edytuj kod ]

Sztandar

Pułk otrzymał sztandar 15 pa?dziernika 1967 w Londynie w 25 rocznic? powstania pułku. Jest on replik? przedwojennego sztandaru 4 Batalionu Pancernego z Brze?cia n. Bugiem ^[23] . Ufundowali go byli ?ołnierze batalionu. Sztandar wr?czył gen. Andres ^[23] . W tym te? dniu udekorowany został orderem Virtuti Militari ^[24] .

Na prawej stronie sztandaru znajduje si?:

• w ?rodku krzy?a kawalerskiego na czerwonym tle ? orzeł pa?stwowy haftowany srebrem i złotem w wie?cu laurowym.
• na białych polach płatu: w prawym gornym i lewym dolnym cyfra 4 , w prawym dolnym ?Skorpion”, a w lewym gornym rami? pancerne 2 Dywizji Pancernej.

Lewa strona sztandaru zawiera ^[25] :

• w prawym gornym rogu płatu ? wizerunek Matki Boskiej Kode?skiej
• w lewym gornym rogu ? wizerunek ?w. Michała
• w prawym dolnym rogu ? herby Brze?cia i Polesia
• w lewym dolnym rogu ? odznaki pami?tkowe 4 bpanc i 4 ppanc
• w ?rodku krzy?a kawalerskiego napis: "HONOR I OJCZYZNA"

Na podstawie orła ? srebrny znak pancerny

Na wst?dze sztandaru widnieje napis: "Jedyna siła spoczywa w naszym r?ku pomocy Bo?ej." Kircholm 27.IX.1605 r."

Sztandar (2010) znajduje si? w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego.

Odznaka pami?tkowa

Zatwierdzona została 10 maja 1946 rozkazem dowodcy 2 Korpusu Nr 59/46 pkt 324. Projekt płk. Kowalczewskiego wykonał artysta rze?biarz kpt. Ludwik Ku?niarz. Odznaka przedstawiała Krzy? Monte Cassino emaliowany na czarno, na ?rodku nało?ony srebrny skorpion głow? w doł. Wymiary 42 × 42 mm, wykonanie picchiani, barllacchi- Frienze ^[26] .

Proporczyk
Proporczyki kroju kawaleryjskiego czarno-pomara?czowe z p?sowym paskiem przez ?rodek i nało?onym skorpionem z białego metalu; na berecie po lewej stronie skorpion z białego metalu (haftowany srebrn? nitk? u oficerow) na p?sowym sukiennym podkładzie w kształcie rombu ^[27] .

Marsz pułkowy: "Gdy graj? motory"
Słowa i melodi? skomponował w 1942 w Karabałt kpr. Władysław Gryksztas.

W nas husarii płynie krew rycerska

W stal hartowany honor nasz

Nam praojcow dana cze?? ?ołnierska

My narodu przednia stra?

Los tułactwa daje nam tradycj?

Legionow ?ciel?c szlak

?wiat przemierzym g?sienic?

Glori? wsławim orli znak.

Gdy graj? motory

Pancernych płynie ra?niej krew

Gdy graj? motory

Pancernych brzmi bojowy ?piew.

Gdy graj? motory,

Stalowych smokow sunie roj

W ten ostatni z Krzy?akami

Nasz ?miertelny boj.

Pasek na r?kawie ? czerwony ^[28]

?wi?to pułkowe obchodzono 18 maja, w rocznic? zdobycia Monte Cassino.

Czołgi pułku [ edytuj | edytuj kod ]

Oznakowanie czołgow
W pułku, z lewej i prawej strony wie?y, malowano czerwone figury geometryczne ^[28] :

• szwadron dowodzenia ? romb;
• 1 szwadron ? trojk?t;
• 2 szwadron ? kwadrat;
• 3 szwadron ? koło/okr?g.

Cz??? wozow pułku, w polu znaku rozpoznawczego, miała namalowanego czarnego skorpiona.

Typy czołgow

• 
  Tank, Light, Mk VI ? czołgi szkoleniowe
• 
  Mk III Valentine ? czołgi batalionu w 1943
• 
  Sherman

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Władysław Balon [...] Czwartak pancerny Nr 66; Biuletyn Koła ?ołnierzy Pułku 4 Pancernego Skorpion. Londyn 18 maja 1969
• Witold Biega?ski : Wojsko Polskie: krotki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny ?wiatowej. 5, Regularne jednostki Wojska Polskiego na Zachodzie: formowanie, działania bojowe, organizacja, metryki dywizji i brygad . Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967. brak strony w ksi??ce
• Zbigniew Dunin-Wilczy?ski : Wojsko Polskie w Iraku. 1942-1943 . Warszawa: Muzeum Niepodległo?ci, 1993. ISBN  83-900727-2-6 .
• Tadeusz Krz?stek, Andrzej ?ak: Z ziemi włoskiej do Polski . Warszawa: Wydawnictwo Marrow SA, 1997. ISBN  83-907396-5-8 .
• Jan Partyka : Odznaki i oznaki PSZ na Zachodzie 1939-1945. Wojska L?dowe . Rzeszow: Wydawnictwo Libri Ressovienses, 1997. ISBN  83-902021-9-0 .
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie . Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN  978-83-204-3299-2 .
• Harvey Sarner, Piotr K Domaradzki: Zdobywcy Monte Cassino : generał Anders i jego ?ołnierze . Pozna?: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2006. ISBN  83-7506-003-8 . brak strony w ksi??ce
• Juliusz Tym: Pancerni i ułani generała Andersa. Bro? pancerna i kawaleria pancerna Polskich Sił Zbrojnych na ?rodkowym Wschodzie i we Włoszech 1941-1946 . Warszawa: Wydawnictwo Tetragon, 2012. ISBN  978-83-63374-01-3 .
• Marian ?ebrowski ? "Zarys historii polskiej broni pancernej 1918-1947" . Zarz?d Zrzeszenia Koł Oddz. Broni Pancernej. Londyn 1971
• Zbigniew Lalak: ?ladami polskich g?sienic 1939-1947.Polskie Oddziały Pancerne na Zachodzie tom 4, Pułk 4 Pancerny . Warszawa: Edipresse-Kolekcje Sp.o.o., 2014. ISBN  978-83-7989-103-0 .
• Władysław Tylka: Waleczne Skorpiony. Z dziejow Pułku 4 Pancernego "Skorpion" (1942-1947) tom I . Londyn-Tarnowskie Gory: Wydawnictwo Instytutu Tarnogorskiego i Muzeum, 2004. ISBN  83-87470-71-6 .
• Marek Wro?ski: Waleczne Skorpiony. Barwa Pułku 4 Pancernego "Skorpion" tom II . Londyn-Tarnowskie Gory: Wydawnictwo Instytutu Tarnogorskiego i Muzeum Instytutu Tarnogorskiego, 2007. ISBN  978-83-87470-50-0 .
• Juliusz S. Tym: ?ladami polskich g?sienic 1939-1947.Polskie Oddziały Pancerne na Zachodzie tom 25, U?ycie wojsk pancernych w bitwie o Ankon? 1-19 lipca 1944 roku . Warszawa: Edipresse-Kolekcje Sp.o.o., 2015. ISBN  978-83-7989-124-5 .
• Jakub ?ak: Nie walczyli dla siebie. Powojenna odyseja 2 Korpusu Polskiego . Warszawa: Oficyna Wydawnicza ?Rytm”, 2014. ISBN  978-83-7399-621-2 .