Władysław I Łokietek

Rysunek Jana Matejki z cyklu Poczet krolow i ksi???t polskich
ksi???, a nast?pnie krol Polski
Okres	od około 1 wrze?nia 1306 do 2 marca 1333
Koronacja	20 stycznia 1320
Poprzednik	Wacław III
Nast?pca	Kazimierz III Wielki
ksi??? brzeski
Okres	od 1267 do 1300
Poprzednik	Kazimierz I kujawski
Nast?pca	Wacław II
ksi??? dobrzy?ski razem z bra?mi
Okres	od 1267 do 1288
Poprzednik	Kazimierz I kujawski
Nast?pca	Siemowit dobrzy?ski
ksi??? sieradzki
Okres	od 1288 do 1300
Poprzednik	Leszek Czarny
Nast?pca	Wacław II
ksi??? sandomierski
Okres	od 1289 do 1292
Poprzednik	Konrad II czerski
Nast?pca	Wacław II
ksi??? krakowski
Okres	1289
Poprzednik	Bolesław II mazowiecki
Nast?pca	Henryk IV Probus
ksi??? ł?czycki
Okres	od 1294 do 1300
Poprzednik	Kazimierz II ł?czycki
Nast?pca	Wacław II
ksi??? wielkopolski i gda?ski
Okres	od 1296 do 1300
Poprzednik	Przemysł II
Nast?pca	Wacław II
ksi??? sandomierski
Okres	od 1305 do 1333
Poprzednik	Wacław II
Nast?pca	Kazimierz III Wielki

ksi??? wielkopolski
Okres	od 1314 do 1333
Poprzednik	Henryk IV Wierny , Konrad ole?nicki , Jan ?cinawski , Bolesław ole?nicki i Przemko głogowski
Nast?pca	Kazimierz III Wielki
ksi??? sieradzko-ł?czycki
Okres	od 1306 do 1327
Poprzednik	Wacław III
Nast?pca	Bolesław dobrzy?ski , Władysław Garbaty i Przemysł inowrocławski
ksi??? wielkopolski
Okres	od 1314 do 1333
Poprzednik	Henryk IV Wierny , Konrad I ole?nicki , Jan ?cinawski , Bolesław ole?nicki i Przemko głogowski
Nast?pca	Kazimierz III Wielki
Dane biograficzne
Dynastia	Piastowie
Data urodzenia	mi?dzy 3 marca 1260 a 19 stycznia 1261
Data i miejsce ?mierci	2 marca 1333 Krakow
Ojciec	Kazimierz I kujawski
Matka	Eufrozyna opolska
?ona	Jadwiga kaliska
Dzieci	Kunegunda , Stefan, Władysław, El?bieta , Kazimierz III Wielki , Jadwiga
Multimedia w Wikimedia Commons

Władysław ^[a] I Łokietek (ur. mi?dzy 3 marca 1260 , a 19 stycznia 1261 ^[1] , zm. 2 marca 1333 w Krakowie ) ? krol Polski w latach 1320?1333 ^[2] , ojciec Kazimierza III Wielkiego . Do najwa?niejszych osi?gni?? Władysława Łokietka na drodze do tronu krolewskiego nale?ało stłumienie buntow mieszczan wywołanych przez krakowskiego wojta Alberta oraz pozna?skiego Przemka, a tak?e umiej?tnie prowadzona działalno?? dyplomatyczna. Był pierwszym władc? Polski koronowanym w Krakowie ? w katedrze wawelskiej , przez arcybiskupa gnie?nie?skiego Janisława ^[3] .

Zanim został krolem Polski, nosił szereg tytułow ksi???cych. W latach 1267?1275 był ksi?ciem na Kujawach Brzeskich i Dobrzyniu (pod opiek? matki). Nast?pnie sprawował udzielne rz?dy razem z bra?mi w latach 1275?1288. Ponadto był ksi?ciem brzeskim i sieradzkim w latach 1288?1300, ksi?ciem sandomierskim w latach 1289?1292; w okresie 1292?1300 był lennikiem Wacława II , w latach 1293?1295 był regentem w ksi?stwie dobrzy?skim, w latach 1294?1300 był ksi?ciem ł?czyckim , a w latach 1296?1300 ? ksi?ciem wielkopolskim i pomorskim . Przebywał na wygnaniu w latach 1300?1304, od 1304 rz?dził w Wi?licy , od 1305 ponownie w Sandomierzu, Sieradzu, Ł?czycy i Brze?ciu, od 1306 w Krakowie i sprawował zwierzchnictwo nad ksi?stwami: inowrocławskim i dobrzy?skim ; w latach 1306?1308/1309 rz?dził na Pomorzu, od 1314 w Wielkopolsce. W 1327 zamienił Sieradz i Ł?czyc? na Inowrocław i Dobrzy? ^[4] , w 1329 utracił ziemi? dobrzy?sk? ^[5] , w 1332 Kujawy ^[6] .

Tytulatura [ edytuj | edytuj kod ]

Wladislaus, Dei gracia, Rex Polonie, nec non Terrarum Cracovie, Sandomirie, Lancicie, Cuyavie, Siradieque Dominus et Heres. Tłumaczenie: Władysław, z Bo?ej łaski krol Polski , pan i dziedzic ziemi krakowskiej , sandomierskiej , ł?czyckiej , Kujaw i ziemi sieradzkiej .

Rodowod [ edytuj | edytuj kod ]

Władysław Łokietek był trzecim pod wzgl?dem starsze?stwa synem Kazimierza I kujawskiego , a najstarszym z jego trzeciego mał?e?stwa z Eufrozyn? , ksi??niczk? opolsk?. Imi? otrzymał po swoim wuju, bracie matki, ksi?ciu opolskim Władysławie .

4. Konrad I mazowiecki zm. 31 sierpnia 1247
			2. Kazimierz I kujawski zm. 14 grudnia 1267
5. Agafia ?wiatosławowna zm. 2 czerwca(?) po 1247
						1. Władysław I Łokietek zm. 2 marca 1333
6. Kazimierz I opolski zm. 13 maja w 1229 lub w 1230
			3. Eufrozyna opolska zm. 4 listopada w latach 1292?1294
7. Wiola opolska zm. 7 wrze?nia 1251

Przydomek [ edytuj | edytuj kod ]

Ju? we wspołczesnych ?rodłach wyst?puje z przydomkiem Łokietek (w ?rodłach obcych w formie nie zdrobniałej: Łokie? ). Genez? tego przydomka, jako wynikaj?cego z niskiego wzrostu Władysława, tłumaczy jednak dopiero w XV wieku Jan Długosz ^[7] . Andrzej Nowak przytacza opini? Sławomira Gawlasa , zgodnie z ktor? wspomniany przydomek ksi?cia pojawił si? bardzo wcze?nie i nie miał nic wspolnego ze wzrostem, tylko pogardliwie opisywał wielko?? i pot?g? jego dziedzicznego ksi?stwa w stosunku do przejawianych przez Łokietka ambicji politycznych ^[8] . Mianownik przydomka brzmiał w czasach Łokietka Łoktek , a w dopełniaczu ? Łokietka , z czasem jednak temat mianownika wyrownał si? do tematu dopełniacza ^[9] . Według naukowcow badaj?cych grobowiec polskiego krola w 2019 roku, Władysław I miał 152-155 cm wzrostu, co w okresie ?redniowiecza stanowiło przeci?tny wzrost ^[10] .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Pocz?tki władzy ksi???cej [ edytuj | edytuj kod ]

Gdy Łokietek miał 7 lat, w 1267 roku zmarł jego ojciec, w zwi?zku z czym wraz z młodszym rodze?stwem znalazł si? pod opiek? matki sprawuj?cej regencj? w ich imieniu na obszarach, ktorych nie zagarn?li starsi bracia Łokietka, tj. na Kujawach Brzeskich oraz w ziemi ł?czyckiej i dobrzy?skiej. Po ?mierci ojca Łokietek wyjechał do Krakowa na dwor swojego bliskiego krewnego Bolesława V Wstydliwego . Samodzielne rz?dy nad dzielnic? obj?ł w 1275. Pocz?tkowo władz? sprawował w tzw. niedziale , tj. wspolnie ze swoimi młodszymi bra?mi Kazimierzem II i Siemowitem , by w 1287 lub 1288 w wyniku podziału zosta? ksi?ciem brzeskim i obj?? w 1288 po swoim bracie przyrodnim Leszku Czarnym władz? w ksi?stwie sieradzkim.

Z okresu sprzed 1288 zachowało si? niewiele ?ladow działalno?ci Władysława. W 1273 brał udział w arbitra?u Bolesława Pobo?nego maj?cym pogodzi? go i jego matk? Eufrozyn? z Krzy?akami . Natomiast w pa?dzierniku 1277 tereny, b?d?ce we władaniu młodych Kazimierzowicow zostały najechane przez Litwinow , ktorzy po uprowadzeniu je?cow i zagarni?ciu łupow bez przeszkod powrocili na Litw? . Była to cena, jak? musieli zapłaci? synowie Eufrozyny za bycie protegowanymi Bolesława Wstydliwego, b?d?cego w tym czasie w przeciwnym obozie politycznym (proczeskim) ni? ksi??? mazowiecki Konrad II , przez ktorego ziemie został przepuszczony najazd litewski. Dwa lata po?niej, w 1279, według Kodeksu hipackiego Łokietek miał by? jednym z pretendentow do nast?pstwa w Małopolsce po ?mierci Bolesława Wstydliwego ^[11] .

Po obj?ciu przez Leszka Czarnego w 1279 roku władzy w Krakowie i Sandomierzu Łokietek wraz z młodszymi bra?mi uznał zwierzchnictwo tego pierwszego, co zaowocowało m.in. przyj?ciem jednego herbu przez wszystkich synow Kazimierza kujawskiego: poł-lwa, poł-orła ^[12] , a w po?niejszych czasach wyst?pował zawsze jako sojusznik swojego starszego brata. W tym okresie, tj. w 1280 Władysław wspomogł zbrojnie sojusznika Leszka ? ksi?cia mazowieckiego Bolesława II w walce z bratem tego ostatniego, Konradem II, a wyprawa zdobyła grod Jazdow . Mo?liwe te?, ?e w lutym 1284 na spotkaniu Leszka Czarnego i Przemysła II , ksi?cia wielkopolskiego w Sieradzu ^[13] omawiane było mał?e?stwo Władysława z siostr? stryjeczn? Przemysła ? Jadwig? , ktora w ramach posagu wniosłaby Zagople ^[14] . W roku nast?pnym, w sierpniu, Władysław był obecny, wraz z Przemysłem II i Siemomysłem kujawskim przy finalizacji reformy klasztoru sulejowskiego , tj. przy obejmowaniu przez mnichow w?chockich zabudowa? klasztornych. By? mo?e przy tej okazji doszło do ostatecznego rozwi?zania kwestii Zagopla, ktore miało przypa?? Łokietkowi ^[15] . Po tym wydarzeniu Łokietek znowu pojawił si? na Mazowszu, gdzie wspomagał, zapewne z ramienia Leszka Czarnego ^[16] , Bolesława II w walce z Konradem II odbijaj?c niedługo po 15 sierpnia 1286 z r?k tego ostatniego stołeczny Płock . W odwecie za te działania Konrad II ponownie przepu?cił wojska litewskie, ktore w 1287 zdobyły Dobrzy? .

Walka o panowanie nad Krakowem (1288?1292) [ edytuj | edytuj kod ]

30 wrze?nia 1288 zmarł ksi??? krakowski i sieradzki Leszek Czarny, przekazuj?c władz? w ksi?stwie sieradzkim najstarszemu bratu przyrodniemu, Władysławowi Łokietkowi. Od tego momentu był on ksi?ciem w Brze?ciu i w Sieradzu . ?mier? Leszka spowodowała pocz?tek walk o panowanie w stołecznym Krakowie, w pocz?tkowej fazie ktorych głownymi kandydatami do rz?dow w ksi?stwie krakowskim byli ksi??? mazowiecki Bolesław II oraz ksi??? wrocławski Henryk IV Probus . Łokietek postanowił wesprze? w tej walce tego pierwszego. Henryk IV Probus, korzystaj?c z poparcia niemieckiego patrycjatu i cz??ci mo?nych, pod koniec 1288 opanował stołeczne miasto. Bolesław II z pomoc? posiłkow kujawskich Władysława, jego brata Kazimierza II Ł?czyckiego i by? mo?e wojsk Przemysła II ^[17] jednak nie rezygnował i 26 lutego 1289 zaatakował pod Siewierzem wracaj?ce na ?l?sk oddziały koalicjantow Probusa: Henryka III Głogowczyka , Bolka opolskiego i Przemka ?cinawskiego . Rozegrana na polach niedaleko Siewierza krwawa bitwa (zgin?ł w niej Przemko ?cinawski) zako?czyła si? ?wietnym zwyci?stwem oddziałow mazowiecko-kujawskich ^[18] .

Po bitwie pod Siewierzem z nieznanych powodow Bolesław II zrezygnował z ubiegania si? o Małopolsk? co spowodowało, ?e to Władysław Łokietek zacz?ł si? tytułowa? ksi?ciem Krakowa i Sandomierza. Zaj?cie stolicy Małopolski (bez Wawelu) pomimo pocz?tkowych zwyci?stw w bitwach pod Skał? i ?wi?cicami , nie było trwałe i rychło Łokietek musiał uchodzi? z miasta, ktore zostało zdobyte przez Probusa, i z ktorego wydostał si? tylko dzi?ki pomocy franciszkanow . W drugiej połowie 1289 zdołał ksi??? kujawski umocni? swoje panowanie w ksi?stwie sandomierskim ^[19] .

?mier? 23 czerwca 1290 ksi?cia wrocławskiego Henryka IV Probusa i obj?cie tronu krakowskiego przez Przemysła II spowodowało ugruntowanie podziału na dwa ksi?stwa: krakowskie i sandomierskie. Nie wiadomo jak dokładnie układały si? stosunki mi?dzy ksi?ciem wielkopolskim a Łokietkiem, chocia? bardzo prawdopodobne jest, ?e były przyjazne, a tym samym spowodowało to, ?e podział odbył si? bezkrwawo albo na podstawie oddolnej decyzji mo?nych albo w wyniku ugody pomi?dzy tymi ksi???tami ^[20] . Niewykluczone jednak, ?e stosunki te mogły by?, co rownie? jest mo?liwe, chłodne, a mo?e wr?cz nawet wrogie ^[21] . Przemysł II wprawdzie bez problemow opanował grod wawelski , lecz od pocz?tku zmagał si? ze znaczn? opozycj? wewn?trzn? (ktorej cz??? popierała Łokietka, a cz??? czeskiego monarch? Wacława II ) i ju? w połowie wrze?nia 1290 opu?cił Krakow udaj?c si? do Wielkopolski ^[22] . Wowczas to, w celu dalszego zwi?kszenia swego owczesnego znaczenia Władysław wydał swoj? bratanic? Fenenn? za m?? za krola w?gierskiego z dynastii Arpadow , Andrzeja III , co stało si? jesieni? 1290.

Przemysł II zrzekł si? ostatecznie władzy nad Krakowem w połowie stycznia roku nast?pnego, tj. w 1291, a ksi?stwo krakowskie obj?ł w posiadanie Wacław II ^[b] . Władysław w przeciwie?stwie do swojego wielkopolskiego kuzyna postanowił walczy? o Małopolsk?, korzystaj?c z pomocy w?gierskiej udzielonej mu przez Andrzeja III. W 1292 oddziały czeskie dzi?ki liczebnej przewadze i posiłkom ksi???t ?l?skich i margrabiego brandenburskiego najpierw wyparły Łokietka z Sandomierza, by we wrze?niu tego? samego roku oblec go w umocnionym Sieradzu. Wkrotce obl??enie zako?czyło si? sukcesem, a Władysław wraz z bratem Kazimierzem II znale?li si? w niewoli. 9 pa?dziernika 1292 została podpisana ugoda, na mocy ktorej Władysław Łokietek wraz ze swoim bratem zostali zmuszeni do zrzeczenia si? pretensji do Małopolski i zło?enia hołdu lennego czeskiemu władcy, w zamian za co mogli pozosta? przy swoich kujawskich dzier?awach ^[23] .

Wspołpraca z Przemysłem II (1293?1296) [ edytuj | edytuj kod ]

Niedawne niepowodzenia i zagro?enie ze strony Wacława II skłoniły w styczniu 1293 Przemysła II i Władysława, dotychczasowych konkurentow do tronu krakowskiego, do spotkania w Kaliszu w celu wypracowania strategii likwidacji rz?dow czeskich. Do pogodzenia przeciwnikow doszło na skutek zabiegow arcybiskupa gnie?nie?skiego Jakuba ?winki (przy tej okazji arcybiskup otrzymał obietnic? du?ych dochodow z ?up solnych po zdobyciu Małopolski). Tajna umowa zawarta 6 stycznia 1293 zobowi?zała ksi???t (w układzie uczestniczył rownie? Kazimierz II ł?czycki ) do wzajemnego wspierania si? w wysiłkach zmierzaj?cych do odzyskania Krakowa ^[24] . Zawarto te? wtedy zapewne układ o prze?ycie , ktory miał gwarantowa? wzajemne dziedziczenie w razie odzyskania Krakowa. Przy okazji tego zjazdu doszło prawdopodobnie do zawarcia mał?e?stwa Władysława Łokietka z cork? Bolesława Pobo?nego , stryja Przemysła II, Jadwig? ^[c] . Plany zatwierdzone w Kaliszu, trzeba było zrewidowa? ju? w 1294, kiedy w walce z Litwinami zgin?ł ksi??? ł?czycki Kazimierz II ^[30] , a jego ksi?stwo zostało poł?czone z dzier?awami Łokietka. 26 czerwca 1295 sprzymierzeniec ksi?cia kujawskiego Przemysł II koronował si? za zgod? papie?a na krola Polski. Nie znamy reakcji na ten fakt Władysława Łokietka. Z koronacji nowo kreowany krol cieszył si? jednak tylko siedem miesi?cy, gdy? ju? 8 lutego 1296 Przemysł II został zamordowany z inspiracji margrabiow brandenburskich.

Obj?cie rz?dow w Wielkopolsce i na Pomorzu [ edytuj | edytuj kod ]

W my?l paktu czterech ksi???t ziemie po Przemysławie II miały przej?? w posiadanie jego brata ciotecznego Henryka, ksi?cia głogowskiego. Przeciwni jednak takiemu rozwi?zaniu byli panowie wielkopolscy i pomorscy. Po pogrzebie ksi?cia Przemysława odbyli narad?, na ktorej do obj?cia rz?dow w obu dzielnicach wezwali Władysława Łokietka, uznaj?c, ?e to oni maj? najwi?ksze prawo decydowania o wyborze nowego władcy, a nie układy poprzedniego monarchy. Podstaw? prawn? na jakiej mo?nowładcy oparli decyzj? o sukcesji Władysława Łokietka po Przemysławie II było mał?e?stwo z Jadwig?, blisk? krewn? zamordowanego krola. Władysław Łokietek jako mał?onek Jadwigi, corki Bolesława, ksi?cia kaliskiego mogł wysuwa? swoje roszczenia tylko do ksi?stwa kaliskiego z tego powodu, ?e Bolesław obiecał mu da? ziemie w Wielkopolsce lub 120 grzywien tytułem posagu. Do ziemi pomorskiej nie miał ?adnych dziedzicznych praw ^{[d] [31]} .

Do Wielkopolski wtargn?ły wojska Henryka III Głogowczyka. Prawdopodobnie do wojny nie doszło, gdy? Władysław Łokietek, chocia? otrzymał władz? z r?k panow wielkopolskich, cały czas uznawał prawa ksi?cia głogowskiego do tych ziem. Do układu doszło dnia 10 marca 1296 w Krzywiniu , gdzie Władysław zgodził si? odda? Głogowczykowi cz??? Wielkopolski na zachod i południe od granicy biegn?cej rzek? Obr? i Wart? a? do uj?cia do niej Noteci oraz ustanowi? swoim nast?pc? w całej Wielkopolsce w wypadku swojej bezpotomnej ?mierci (w chwili podpisywania układu nie posiadał Łokietek synow), najstarszego syna Henryka III ? Henryka IV Wiernego , ktorego ksi??? kujawski przy tej okazji usynowił. Henryk IV Wierny bez wzgl?du na narodziny m?skich potomkow Władysława miał w chwili osi?gni?cia pełnoletnio?ci otrzyma? z jego r?k ksi?stwo pozna?skie ^[32] .

Dziel?cy Wielkopolsk? układ w Krzywiniu nie załatwił wszystkich spornych spraw, zwłaszcza wobec faktu, ?e wkrotce na ?wiat przyszli m?scy dziedzice Łokietka. Rz?dy Łokietka w jego cz??ci Wielkopolski nie były udane, poniewa? rozpanoszyli si? w niej bandyci i rosła w sił? opozycja wewn?trzna, na ktorej czele stan?ł biskup pozna?ski Andrzej Zaremba (istniej? podejrzenia, przez cz??? historykow negowane, ?e Andrzej rzucił nawet na Łokietka kl?tw? ko?cieln?). Tak?e arcybiskup Jakub ?winka widz?c, ?e ksi??? kujawski ma problemy ze sprawnym rz?dzeniem, coraz bardziej oddalał si? od swojego wcze?niejszego protegowanego. W 1298 pomi?dzy opozycj? wielkopolsk? a Henrykiem III Głogowczykiem doszło w Ko?cianie do zawarcia porozumienia, na mocy ktorego, w zamian za urz?dy w przyszłym odnowionym krolestwie opozycja zdecydowała si? poprze? jego kandydatur? na tron Wielkopolski.

Ucieczka z kraju. Podro? do Rzymu [ edytuj | edytuj kod ]

Zagro?enie dla władzy Władysława przyszło jednak z innej strony. Oto? ostatecznie z ksi?ciem kujawskim postanowił rozprawi? si? krol czeski (od 1297) Wacław II. W 1299 w Kl?ce doszło do zawarcia umowy, na mocy ktorej Władysław Łokietek zobowi?zał si? zło?y? ponownie hołd lenny, w zamian za co miał otrzyma? 400 grzywien oraz o?mioletnie dochody z kopal? w Olkuszu . Warunkow umowy kl?ckiej Łokietek nie dotrzymał, wobec czego Wacław II zorganizował w połowie 1300 roku wypraw? zbrojn?, w wyniku ktorej ksi??? musiał ratowa? si? ucieczk? z kraju ^[33] .

Nie wiadomo, gdzie Władysław Łokietek dokładnie przebywał w latach 1300?1304. Według tradycji miał uda? si? do Rzymu , gdzie brał udział w obchodach wielkiego jubileuszu roku 1300 zorganizowanego przez papie?a Bonifacego VIII . Prawdopodobnym miejscem pobytu jest rownie? Ru? Halicka i W?gry (w tym przypadku najpewniej Słowacja , gdzie swoje rozległe dziedziny posiadali mo?nowładcy w?gierscy wyst?puj?cy przeciwko synowi Wacława II ? Wacławowi III ), z ktorymi to mo?nowładcami Władysław zachowywał sojusznicze relacje. W tym czasie mał?onka Łokietka Jadwiga wraz z dzie?mi przebywała w kujawskim Radziejowie w przebraniu zwykłej mieszczki.

Odzyskanie Małopolski, Kujaw i Pomorza Gda?skiego [ edytuj | edytuj kod ]

Do kraju Łokietek powrocił w 1304, osiadł w Sandomierzu, dzi?ki pomocy w?gierskiego magnata Amadeja Aby . Jeszcze w tym samym roku udało mu si? opanowa? grody w Wi?licy i Lelowie . Sukces niezłomnego ksi?cia z pewno?ci? okazałby si? krotkotrwały, gdyby nie splot sprzyjaj?cych okoliczno?ci. 21 czerwca 1305 niespodziewanie zmarł krol czeski i polski Wacław II, przekazuj?c swoje dziedzictwo jedynemu synowi Wacławowi III. Zaistniał? sytuacj? wykorzystał doskonale Władysław Łokietek, opanowuj?c do ko?ca roku ksi?stwo sandomierskie, sieradzko-ł?czyckie i Kujawy Brzeskie. Upadaj?ce rz?dy czeskie probował ratowa? Wacław III, organizuj?c wypraw? przeciwko Władysławowi. Tak?e tym razem Łokietkowi sprzyjało szcz??cie ? 4 sierpnia 1306 Wacław III zgin?ł zamordowany skrytobojczo w Ołomu?cu na Morawach , a Czechy pozbawione monarchy znalazły si? w wirze wojny domowej.

?mier? ostatniego Przemy?lidy na tronie czeskim sprawiła, ?e w Krakowie odbył si? wiec rycerstwa, ktory zaowocował oficjalnym zaproszeniem Łokietka do obj?cia władzy. Uroczysty wjazd do stolicy Małopolski nast?pił 1 wrze?nia 1306 i został poł?czony z wydaniem przywileju dla miasta oraz dla dotychczasowego czołowego zwolennika rz?dow czeskich biskupa krakowskiego Jana Muskaty .

Kolejnym celem Łokietka było dziedzictwo po Przemy?le II ? Wielkopolska i Pomorze Gda?skie. Akcja zjednoczeniowa napotkała jednak spore trudno?ci. W Wielkopolsce udało si? zaj?? wył?cznie granicz?ce z Kujawami miejscowo?ci z Koninem , Kołem i Nakłem na czele, gdy? reszt? dzielnicy zaj?ł dawny wrog Łokietka Henryk III Głogowczyk (z wyj?tkiem ziemi wielu?skiej zaj?tej przez ksi?cia opolskiego Bolka I ). Pomorze, cho? w wyniku wyprawy pod koniec 1306 zostało podporz?dkowane władzy Łokietka, było odległym terytorium z konieczno?ci rz?dzonym przez namiestnikow. Do roli tej wyznaczono w rejonie Gda?ska mo?ny rod ?wi?cow , za? w Tczewie i ?wieciu bratankow Łokietka ? Przemysła i Kazimierza III .

Walki o Pomorze Gda?skie z Brandenburgi? i Zakonem Krzy?ackim [ edytuj | edytuj kod ]

Niedługo po ?mierci Wacława III margrabiowie brandenburscy postanowili wykorzysta? nadarzaj?c? si? okazj? i zaj?li na Pomorzu ziemi? sławie?sk? . Natomiast w grudniu 1306 r. Władysław Łokietek obj?ł w posiadanie Pomorze Gda?skie, przyjmuj?c w Byszewie na Kujawach hołd przedstawicieli społecze?stwa pomorskiego. Łokietek nie ufał ju? pomorskiemu rodowi ?wi?cow, wi?c, pomimo pozostawienia seniora rodu na stanowisku wojewody, odebrał Piotrowi ?wi?cowi urz?dy starostow, oddaj?c je ksi???tom kujawskim ? Przemysł obj?ł starostwo w ?wieciu, a Kazimierz w Tczewie i Gda?sku. Przeciwko Piotrowi ?wi?cowi wyst?pił te? biskup kujawski Gerward , ??daj?c s?downie zwrotu ukradzionych przez niego dochodow biskupich w czasach gdy Piotr był starost? czeskim. Piotr przegrał proces przed s?dem polubownym, ktory nakazał mu zwrot biskupowi ogromnej kwoty 2 tys. grzywien. Pomimo cz??ciowego por?czenia przez Łokietka, ?wi?cowie nie byli w stanie wypłaci? takiej kwoty w zwi?zku z tym w konsekwencji wypowiedzieli posłusze?stwo Łokietkowi i 17 lipca 1307 wydali dokument poddania si? margrabiemu brandenburskiemu Waldemarowi i przyj?li od niego w lenno ziemie: darłowsk?, polanowsk?, sławie?sk?, Tuchol? i Nowe, a w do?ywocie otrzymali ziemi? słupsk? . W sierpniu Waldemar zaatakował Pomorze Gda?skie. Opor naje?d?com stawił s?dzia pomorski z ramienia Łokietka ? Bogusza , ktory obwarował si? w grodzie w Gda?sku. Szybko stało si? jednak jasne, ?e własnymi siłami nie jest w stanie poradzi? sobie z agresorami. Za rad? niemieckiego przeora zakonu dominikanow w Gda?sku Łokietek postanowił sprowadzi? na pomoc zakon krzy?acki . Rycerze zakonni pod dowodztwem komtura chełmi?skiego Guntera von Schwarzburga z powodzeniem wyparli z Gda?ska brandenburczykow i nast?pnie ruszyli na Tczew. Mistrz krajowy pruski nie posłuchał namiestnika Łokietka, rezyduj?cego w Tczewie ksi?cia Kazimierza, i bez walki zaj?ł miasto. Nast?pnie Krzy?acy zaj?li Nowe i na tym w 1308 zako?czyli kampani?. W r?kach Władysława Łokietka pozostała jedynie ziemia ?wiecka . W kwietniu 1309 w Grabiu na Kujawach doszło do spotkania Władysława Łokietka z mistrzem pruskim krajowym w sprawie zaj?cia Pomorza Gda?skiego gdzie Zakon wystawił ksi?ciu absurdalny rachunek za odsiecz Gda?ska, a nast?pnie zaproponował wykup tej dzielnicy. Jedna i druga propozycja została przez Władysława odrzucona. W konsekwencji w lipcu 1309 Krzy?acy przyst?pili do obl??enia ?wiecia. Załoga poddała miasto dopiero we wrze?niu. W celu uprawomocnienia swojego post?powania Krzy?acy wykupili we wrze?niu w?tpliwe zreszt? prawa do dzielnicy od Brandenburczykow. Zabor Pomorza umo?liwił wielkiemu mistrzowi ostateczne przeniesienie stolicy z Wenecji do Malborka .

Zdławienie opozycji w Małopolsce [ edytuj | edytuj kod ]

Powodem, dla ktorego Władysław Łokietek nie mogł zaanga?owa? si? bezpo?rednio w sprawy pomorskie, była nieustabilizowana sytuacja w Małopolsce. ?rodłem niepokojow był dawny stronnik Wacławow czeskich, biskup krakowski Jan Muskata , ktory wnet po odzyskaniu tronu krakowskiego przez Łokietka zacz?ł wichrzy? przeciwko niemu, probuj?c nawi?za? kontakty z jego wrogami: ksi???tami opolskim Bolkiem I i głogowskim Henrykiem III. Na pomoc ksi?ciu krakowskiemu przyszedł arcybiskup gnie?nie?ski Jakub ?winka , ktory 14 czerwca 1308 wykl?ł Jana Muskat? i skazał na pozbawienie biskupstwa za nadu?ycia. Łokietek pomimo ?e został wykl?ty przez biskupa Muskat?, rozkazał go aresztowa? i uwi?zi? (w wi?zieniu przebywał poł roku), a nast?pnie zmusił do opuszczenia ksi?stwa. Jan Muskata powrocił do Krakowa dopiero w 1317, po zdj?ciu kl?twy z siebie i z Władysława Łokietka ^[34] .

W 1311 nast?pił kolejny kryzys. Tym razem niebezpiecze?stwo utraty władzy zagroziło ze strony Krakowa, gdzie miejscowy niemiecki patrycjat wypowiedział ksi?ciu posłusze?stwo i poparł Jana Luksemburskiego. Powodem były nadmierne ? ich zdaniem ? obci??enia podatkowe spowodowane polityk? jednoczenia ziem polskich oraz kryzys spowodowany problemami ekonomicznymi zwi?zanymi z utrat? Pomorza. Na czele buntu stan?ł wojt krakowski Albert , ktory do miasta wezwał ksi?cia opolskiego Bolesława . Buntownikom z powodzeniem udało si? opanowa? miasto i uzyska? poparcie kilku innych miast małopolskich, Wawel jednak został obroniony przez wojska wierne Łokietkowi, co postawiło szanse rebelii pod znakiem zapytania. Niewiele zmieniło sytuacj? przybycie w kwietniu 1312 ksi?cia opolskiego. Historycy spieraj? si?, czy Bolko I zjawił si? we własnym imieniu, czy jako namiestnik nowego krola czeskiego, u?ywaj?cego rownie? tytułu krola Polski ? Jana Luksemburczyka , ktory jednak nie mogł poprze? buntu militarnie na skutek buntu na Morawach. Proby zdobycia Wawelu nie powiodły si?, a wzmocniony posiłkami w?gierskimi Władysław Łokietek opanował tak?e zbuntowany Sandomierz, a nast?pnie zmusił Bolka opolskiego w czerwcu 1312 do opuszczenia Krakowa. Wracaj?c do Opola, ksi??? ?l?ski porwał przywodc? buntownikow, wojta Alberta, ktorego z nieznanych przyczyn uwi?ził (by? mo?e w celu odzyskania poprzez okup kosztow, jakie poniosł w zwi?zku z wypraw? na Krakow). U?mierzywszy bunt, Władysław Łokietek przyst?pił do ukarania buntownikow. Kary były surowe, cz??? rajcow została powieszona i skonfiskowano ich maj?tki, rownie? samo miasto Krakow za kar? straciło cz??? przywilejow (m.in. dziedziczne wojtostwo). Wkrotce po buncie wprowadzono do ksi?g miejskich zamiast niemieckiego łacin?.

Opanowanie Wielkopolski [ edytuj | edytuj kod ]

W dniu 9 grudnia 1309 zmarł uwa?aj?cy si? za sukcesora krola Przemysła II głowny konkurent Łokietka ksi??? głogowski i wielkopolski Henryk III Głogowczyk , zostawiaj?c swoj? dzielnic? do podziału mi?dzy pi?ciu synow. Henryk, Jan i Przemko otrzymali Pozna?, z kolei Bolesław i Konrad ? otrzymali Kalisz i Gniezno. Podział ten miał wytworzy? now? organizacj? terytorialn? opart? na miastach, zamiast wcze?niejszego podziału kasztela?skiego. Zagroziło to miejscowej elicie urz?dniczej, w zwi?zku z czym mo?nowładztwo i rycerstwo podniosły w 1314 roku bunt przeciwko synom Głogowczyka. Wydarzenia zaskoczyły ksi???t głogowskich na tyle, ?e nie zdołali skutecznie powstrzyma? rebelii, za? wysłane oddziały pod dowodztwem Janusza z Bibersteinu doznały kl?ski w bitwie pod Kłeckiem . Miejscowe rycerstwo zdobyło tak?e d???cy do samodzielnej pozycji politycznej Pozna?, broniony przez wojta Przemka i mieszczan. Wielkopolskie rycerstwo, wiedz?c o zdławieniu buntu wojta Alberta w Krakowie, dostrzegało w Łokietku obro?c? swych interesow ekonomicznych i politycznych. Konsekwencj? było oddanie władzy Łokietkowi, ktory wkroczył do Poznania w sierpniu 1314 roku. Po wypadkach pozna?skich ponownie zacz?ł si? on tytułowa? ksi?ciem Krolestwa Polskiego ^{[35] [e]} .

W r?kach Głogowczykow, zmuszonych do pogodzenia si? ze strat? Wielkopolski, pozostała tylko cz??? terytoriow poło?onych nad rzek? Obr? i Noteci? ^[37] . Odzyskanie Wielkopolski umo?liwiło Władysławowi uaktywnienie szerszej mi?dzynarodowej polityki. W 1315 r. Polska zawarła z monarchiami skandynawskimi ? Dani? , Szwecj? i Norwegi? , oraz Meklemburgi? i Pomorzem przymierze skierowane przeciwko Brandenburgii . Wojna wybuchła rok po?niej ? nie przyniosła jednak sukcesu, a tylko zniszczenie pogranicznych terytoriow.

Koronacja na krola Polski [ edytuj | edytuj kod ]

W tym czasie Władysław Łokietek rozpocz?ł te? starania o zgod? papiesk? na koronacj? krolewsk?. Polityk? ksi?cia krakowskiego w tej mierze aktywnie wspierał rownie? ko?cioł polski z arcybiskupem Borzysławem (nast?pc? zmarłego w 1314 Jakuba ?winki) i biskupem włocławskim Gerwardem na czele. W 1317 roku arcybiskup Borzysław uzyskał w Awinionie zgod? na to by mogł zdj?? kl?tw? z Łokietka oraz decyzj? łagodz?c? spor z biskupem Janem Muskat? ^[38] . O sprawie koronacji zadecydowano ostatecznie podczas dwoch wiecow mo?nych i rycerstwa zorganizowanych w dniach 20?23 czerwca 1318 w Sulejowie , gdzie przygotowano specjaln? suplik? z pro?b? do papie?a oraz 29 czerwca w Pyzdrach . Do Awinionu z dokumentami wysłano biskupa włocławskiego Gerwarda z Ostrowa oraz kanonikow Nankera, Jana Grotowica i Franciszka ^[38] . O pomy?lnym załatwieniu zadecydowała z pewno?ci? sprawa zamiany sposobu naliczania ?wi?topietrza na korzystniejszy dla papiestwa. Zgoda została wydana przez papie?a Jana XXII 20 sierpnia 1319 (cho? nie wprost z uwagi na sprzeciw Luksemburgow ). Papie? zalecił, by czyni? tak, aby swoje prawa zachowa? i cudzych nie naruszy?, i uznał, ?e luksemburskie roszczenia (pomimo ich w?tłych podstaw prawnych) odnosz? si? do wielkopolskiego terytorium, ktore obejmowało krolestwo Przemysła II. Po?rednio uznał prawa Łokietka, uznaj?c, ?e koronacja w Krakowie nie naruszy praw Jana Luksemburskiego. 20 stycznia 1320 w katedrze wawelskiej arcybiskup gnie?nie?ski Janisław koronował Władysława Łokietka na krola Polski. Insygnia krolewskie wykonano na nowo, poniewa? te, z ktorych korzystali Przemysł II i Wacław II , zostały wywiezione do Czech i prawdopodobnie nigdy stamt?d nie powrociły ^[39] . Miejsce koronacji, Krakow zamiast Gniezna, wybrane zostało najprawdopodobniej w wyniku naciskow ze strony kurii papieskiej, pragn?cej unikni?cia konfliktu z Janem Luksemburskim , ktory rownie? ro?cił sobie prawa do korony ^[40] . Dokonanie obrz?du koronacji w Krakowie spowodowało jednak kwestionowanie przez Luksemburga jej legalno?ci. W zwi?zku z dzier?eniem tytułu krola Polski przez Jana Luksemburskiego, na arenie mi?dzynarodowej Łokietek był uwa?any za krola Krakowa, nie za? całego kraju ^[41] . Inne mo?liwe powody wybrania Krakowa to fakt, ?e miasto to ju? za czasow Bolesława Krzywoustego nabrało stołecznego charakteru, ponadto w okresie rozbicia dzielnicowego to przede wszystkim z Krakowem ł?czyły si? podejmowane proby zjednoczeniowe. Ponadto szlachta wielkopolska udzielała w przeszło?ci poparcia Wacławowi II i Henrykowi głogowskiemu , a w Sulejowie nie odnotowano ?adnego przedstawiciela z tego regionu ^[39] .

Rok 1320 był wa?ny dla polityki Władysława Łokietka rownie? z innych powodow. 14 kwietnia 1320 w Inowrocławiu , a nast?pnie w Brze?ciu Kujawskim rozpocz?ł obrady s?d papieski, maj?cy rozs?dzi? spraw? zaboru Pomorza Gda?skiego przez Krzy?akow . Proces wygrał Łokietek. Po przesłuchaniu dwudziestu pi?ciu ?wiadkow strony polskiej s?dziowie w dniu 10 lutego 1321 roku wydali wyrok korzystny dla krola. Zgodnie z tym rozstrzygni?ciem Zakon miał zwroci? Polsce Pomorze Gda?skie i zapłaci? 30 000 grzywien srebra odszkodowania z tytułu pobierania ze? dochodow, a ponadto został obci??ony kosztami procesu. Krzy?acy nie zamierzali si? temu wyrokowi podporz?dkowa? i zło?yli apelacj?. Papie? powierzył rewizj? biskupowi Sambii, ale z kolei na skutek protestow polskich w Awinionie sprawa apelacji nie została rozpatrzona. Wyrok nie został jednak wykonany ^[42] . Stwarzało to Stolicy Apostolskiej mo?liwo?? instrumentalnego wykorzystywania w nast?pnych latach konfliktu do swoich celow.

Sojusz z W?grami [ edytuj | edytuj kod ]

Pa?stwo Łokietka otaczały trzy wrogie siły: Brandenburgia, pa?stwo zakonu krzy?ackiego i luksemburskie Czechy. Dlatego szukaj?c sojusznikow podczas wielkiego europejskiego konfliktu Jana XXII z Ludwikiem Wittelsbachem, pa?stwo Władysława Łokietka znalazło si? w obozie papieskim. Sojusz Władysława z krolem W?gier Karolem Robertem umocniony został w 1320 r. jego mał?e?stwem z cork? Władysława El?biet? Łokietkown? .

Interwencja na ?l?sku [ edytuj | edytuj kod ]

W 1322 roku Łokietek wł?czył si? konflikty mi?dzy ksi???tami ?l?skimi. Podczas zam?tu na ?l?sku otrzymał od Henryka VI ofert? przej?cia władzy nad Wrocławiem . Z nieznanych przyczyn propozycj? t? odrzucił (mogł si? obawia? oporu mo?nowładztwa ?l?skiego i małopolskiego, b?d? zbrojnej interwencji Czech) ^{[43] [44]} .

Wyprawa na Ru? i wojna z Brandenburgi? [ edytuj | edytuj kod ]

Trzy lata po?niej sojusz w?giersko-polski sprawdził si? na Rusi Halickiej . Zostali zamordowani wowczas dwaj ostatni ksi???ta tej ziemi wywodz?cy si? z dynastii Rurykowiczow . Sojusznicy postanowili wspomoc w opanowaniu tamtejszego tronu najbli?szego krewnego zabitych ksi???t Bolesława Jerzego ? syna ksi?cia mazowieckiego Trojdena . Wyprawa wowczas podj?ta zwi?kszyła wpływy polskie na Rusi, co za czasow Kazimierza Wielkiego umo?liwiło przej?cie tej dzielnicy.

Kolejnym sojusznikiem krola stał si? od 1325 ksi??? litewski Giedymin . Przymierze zostało poparte mał?e?stwem corki władcy Litwy ? Aldony (ktora na chrzcie przyj?ła imi? Anna) i nast?pc? Władysława, jego synem Kazimierzem .

W 1323 doszło do otwartego konfliktu mi?dzy cesarzem a papiestwem . Papie? Jan XXII wezwał swych stronnikow, by nie dopu?cili do obj?cia spadku po Aska?czykach przez dom bawarskich Wittelsbachow. W 1326 Władysław Łokietek jako stronnik papie?a z pomoc? litewskich posiłkow (tzw. pogan) zorganizował wypraw? i 10 lutego wkroczył do Brandenburgii. O bior?cych udział w wyprawie wojskach litewskich poinformował zakon krzy?acki. Mogł, przynajmniej czasowo, liczy? na jego neutralno??, poniewa? obowi?zywał rozejm, ktorego termin upływał dopiero pod koniec 1326. Wyprawa zako?czyła si? sukcesem, szczegolnie dla oddziałow litewskich ktore spl?drowały co bogatsze ko?cioły i opactwa. Odzyskana została kasztelania mi?dzyrzecka . Wyprawa nie przysporzyła Łokietkowi popularno?ci w Europie ^[45] , uznano bowiem, ?e krol polski razem z tzw. poganami wszcz?ł wojn? ze ?wiatem chrze?cija?skim. Papiestwo zachowało milczenie i nie poparło krola polskiego, ale te? go nie pot?piło. Wojna z Brandenburgi? zaniepokoiła tak?e ksi???t ?l?skich. W tym samym roku Władysław Łokietek odzyskał na ksi?ciu niemodli?skim Bolesławie Pierworodnym ziemi? wielu?sk? .

Nieudana proba opanowania Mazowsza [ edytuj | edytuj kod ]

Kolejn? wypraw? zbrojn? Łokietek zorganizował w roku nast?pnym (1327). Tym razem celem było podporz?dkowanie ksi?cia płockiego ? Wacława . Wyprawa, pomimo zdobycia i spalenia Płocka , zako?czyła si? niepowodzeniem, głownie dlatego, ?e do wojny przył?czył si? po stronie Wacława Zakon, a wkrotce potem Jan Luksemburski. Do wi?kszych star? z przeciwnikami nie doszło, lecz krol czeski, korzystaj?c z aktywno?ci militarnej na ?l?sku, przyj?ł w lutym 1327 hołd lenny od ksi???t gorno?l?skich w Opawie .

W zwi?zku z wybuchem w 1327 roku wojny polsko-krzy?ackiej i zwi?zanym z tym zagro?eniem obszarow przygranicznych doszło do wymiany posiadło?ci pomi?dzy krolem a jego bratankami. Mi?dzy 28 maja 1327 a 14 pa?dziernika 1328 Przemysł inowrocławski odst?pił Władysławowi ksi?stwo inowrocławskie wraz z Wyszogrodem i Bydgoszcz? w zamian za ksi?stwo sieradzkie. Prawdopodobnie w tym samym czasie, na przełomie 1327 i 1328 tak?e synowie Siemowita dobrzy?skiego ? Władysław Garbaty i Bolesław dokonali zamiany ksi?stwa dobrzy?skiego na ksi?stwo ł?czyckie ^[46] .

Utrata ziemi dobrzy?skiej [ edytuj | edytuj kod ]

W 1329 doszło do wznowienia wojennych podchodow. Jan Luksemburski, korzystaj?c z pomocy Krzy?akow, zaj?ł ziemi? dobrzy?sk? , ktor? wkrotce oddał swoim sojusznikom. Kolejnym niepowodzeniem było przymuszenie Wacława Płockiego do zło?enia w marcu Luksemburgowi hołdu lennego. Tak wi?c ksi??? płocki, wzbraniaj?cy si? dot?d z przyj?ciem zwierzchnictwa polskiego monarchy, został zdominowany przez obcego. Krzy?acy, korzystaj?c z faktu, ?e Kujawy nie były przygotowane do wojny, przekroczyli Wisł? i pal?c oraz niszcz?c, złupili biskupi Włocławek , Raci?? i Przedecz ^[47] .

Wojna z Krzy?akami o Kujawy. Bitwa pod Płowcami [ edytuj | edytuj kod ]

W 1330 wznowiono działania wojenne. Krzy?acy z powodzeniem kontynuowali pl?drowanie kujawskich i wielkopolskich miast ? Radziejowa , Bydgoszczy i Nakła . Tylko dzi?ki ?miałemu przekroczeniu Wisły przez Władysława i wtargni?ciu z pomoc? litewsk? do ziemi chełmi?skiej udało si? we wrze?niu oblec zamek w Kowalewie Pomorskim ^[48] , a 18 pa?dziernika 1330 pod obleganym zamkiem krzy?ackim w Lipienku zawrze? siedmiomiesi?czny rozejm. Niestety, podczas tej wyprawy sojusz z ksi?ciem litewskim został zaprzepaszczony na skutek osobistej kłotni Władysława z Giedyminem.

W roku 1331 nast?piła kolejna wyprawa zbrojna Krzy?akow na ziemie polskie. Tym razem zgodnie z planem działania wojsk Zakonu pod dowodztwem Dietricha von Altenburga miały by? skoordynowane z wypraw? krola czeskiego Jana Luksemburczyka. Do spotkania obu armii miało doj?? pod murami Kalisza . W połowie roku oddziały krzy?ackie realizuj?ce to przedsi?wzi?cie wkroczyły do Kujaw i Wielkopolski na rekonesans, zajmuj?c m.in. Pyzdry (pod t? miejscowo?ci? doszło do zwyci?skiej potyczki z oddziałami polskimi) i Gniezno . Głowna wyprawa została zorganizowana we wrze?niu. Armia zakonna dotarłszy pod Kalisz nie zastała jednak wojsk czeskich. Jana Luksemburczyka zatrzymał skutecznie opor ksi?cia ?widnickiego Bolka II i nieuregulowana sprawa Głogowa po ?mierci ksi?cia Przemka . Nie mog?c zada? Łokietkowi decyduj?cego ciosu, Krzy?acy zdecydowali si? na ostateczne opanowanie Kujaw. W nocy z 23 na 24 wrze?nia doszło do pierwszego wi?kszego nierozstrzygni?tego starcia pod Koninem . Trzy dni po?niej, rankiem 27 wrze?nia 1331, oddziały polskie licz?ce około 5000 ludzi, dowodzone osobi?cie przez krola Władysława Łokietka i jego syna krolewicza Kazimierza napotkały w rejonie Radziejowa tyln? stra? krzy?ack?, korpus Altenburga. Korzystaj?c z zaskoczenia, Polacy rozbili wrogi oddział, bior?c do niewoli rannego dowodc? wyprawy Dietricha von Altenburga (po?niej odbitego przez Krzy?akow). Po południu doszło do kolejnego starcia pod wsi? Płowce . W bitwie mi?dzy Radziejowicami a Płowcami poległo w sumie 73 braci zakonnych ^[49] . Krzy?acy wycofali si? za Wisł?, rezygnuj?c z opanowania Kujaw. Dokonali tego w roku nast?pnym, a na mocy zawartego rozejmu Kujawy i ziemia dobrzy?ska pozostały w ich r?ku. Wkrotce po zawarciu rozejmu (2 marca 1333 roku) Władysław Łokietek zmarł. Do rokowa? z Krzy?akami powroci jego syn Kazimierz Wielki ^[50] . Bitwa nie została ostatecznie rozstrzygni?ta, ale wskutek poniesionych strat, Krzy?acy zniech?cili si? na blisko 80 lat do militarnej konfrontacji z Polsk?. Krolewicz Kazimierz został prawdopodobnie odesłany przez ojca z pola bitwy, w obawie o jego ?ycie ^[49] . Starcie pod Płowcami, cho? nierozstrzygni?te, podbudowało morale Polakow, przekonuj?c ich, ?e rycerzy zakonnych mo?na pokona?.

Wkrotce po tych wydarzeniach zostały wszcz?te rokowania pokojowe w Inowrocławiu . Jednak?e i tym razem nie udało si? z Krzy?akami doj?? do porozumienia. W 1332 zorganizowali wielk? wypraw? zbrojn? pod dowodztwem Ottona von Luterberga . Tym razem siły polskie były za szczupłe, by stawi? Krzy?akom opor w otwartym polu. 20 kwietnia, po prawie dwutygodniowym obl??eniu, padła stolica Kujaw ? Brze??. Wkrotce w r?kach Krzy?akow znalazły si? te? pozostałe głowne grody prowincji ? Inowrocław i zniszczone na rozkaz ksi?cia tej ziemi Kazimierza Gniewkowo .

Strata nale??cych do ojca Kujaw była z pewno?ci? dla Władysława bardzo dotkliwa, cho? jeszcze w tym samym roku, korzystaj?c ze ?mierci Przemka głogowskiego , zaj?ł ? b?d?c? dot?d w posiadaniu Głogowczykow ? cz??? Wielkopolski za Obr? , ze Zb?szyniem .

  Osobny artykuł: Wojna polsko-krzy?acka (1327?1332) .

?mier? [ edytuj | edytuj kod ]

Władysław Łokietek zmarł 2 marca 1333 roku na Wawelu . Został pochowany w tamtejszej Katedrze (by? mo?e 12 marca tego? roku ^[51] ).

Rodzina [ edytuj | edytuj kod ]

Z mał?e?stwa z Jadwig? kalisk? ^[52] pochodziło zapewne sze?cioro ^[53] znanych dzieci:

• Kunegunda (ur. raczej nie po?niej ni? ok. 1295, zm. 9 kwietnia 1331 lub 1333) ? ?ona Bernarda (przed 1291?1326), ksi?cia ?widnickiego (1307?1326), a nast?pnie Rudolfa (ok. 1284?1356), ksi?cia saskiego na Wittenberdze (1298?1356) i elektora saskiego (1356)
• Stefan (ur. mi?dzy 1296 a 1300, zm. 1306) ? prawdopodobnie imi? genealogiczne nawi?zuj?ce albo do Stefana V , wuja Jadwigi lub po prostu do ?wi?tego Stefana , tym niemniej nale?y doszukiwa? si? w tym wpływow w?gierskich ^[54] . Pochowany został w ko?ciele franciszkanow krakowskich .
• Władysław (ur. mi?dzy 1296 a 1311, zm. 1312) ? imi? odziedziczył po ojcu, pochowany został, podobnie jak Stefan, w ko?ciele franciszkanow w Krakowie
• El?bieta (ur. 1305, zm. 1380) ? ?ona Karola I Roberta (1288?1342), krola w?gierskiego (1308?1342)
• Kazimierz III Wielki (ur. 1310, zm. 1370), krol Polski (1333?1370),
• Jadwiga (ur. mi?dzy 1306 a 1309, zm. 3 czerwca mi?dzy 1320 a 1325, ewentualnie ur. mi?dzy 1311 a 1319, zm. 3 czerwca mi?dzy 1320 a 1335) ^[55] ? imi? otrzymała po matce. By? mo?e w 1331 starał si? o jej r?k? Otto Wesoły (1301?1339), ksi??? austriacki (1330?1339) ^[56] .

Podsumowanie rz?dow [ edytuj | edytuj kod ]

Tre?? tej sekcji mo?e nie by? zgodna z zasadami neutralnego punktu widzenia . Dokładniejsze informacje o tym, co nale?y poprawi?, by? mo?e znajduj? si? w dyskusji tej sekcji . Po wyeliminowaniu niedoskonało?ci nale?y usun?? szablon {{Dopracowa?}} z tej sekcji.

Władysław Łokietek wytrwale d??ył do zjednoczenia Polski. Niespodziewane zgony kolejnych ksi???t polskich: Leszka Czarnego, Henryka IV Probusa, Kazimierza II Ł?czyckiego, Przemysła II wielkopolskiego, Wacława II i Wacława III, wreszcie Henryka III Głogowczyka, miały wpływ na karier? polityczn? Władysława, ktor? zaczynał jako ksi??? niewielkiego Brze?cia na Kujawach. Za panowania Władysława Łokietka poza kontrol? Piastow znalazło si? Pomorze Gda?skie, a zbyt mało elastyczna polityka zraziła ksi???t ?l?skich. Gdyby jednak nie konsekwentne działania Władysława Łokietka, Polska mogłaby sta? si? cz??ci? monarchii Luksemburgow, albo uległaby trwałemu podziałowi. To za jego niespokojnego panowania Polska po raz pierwszy powa?nie starła si? z Krzy?akami i nawi?zała zaskakuj?cy, na owe czasy, sojusz z Litw?. Dzi?ki koronacji na Wawelu krol stworzył precedens i utrwalił pozycj? Polski jako krolestwa. Wreszcie wła?nie wtedy rozpocz?ła si? akcja wewn?trznej unifikacji pa?stwa; zacz?to organizowa? ogolnopolsk? kancelari? i administracj? oraz skarbowo??. Akcj? t? z powodzeniem kontynuował jego syn i nast?pca ? Kazimierz III Wielki . Gdyby nie zasługi ojca, krol ten nie byłby w stanie, ju? u progu panowania, zapłaci? krolowi czeskiemu i tytularnemu krolowi polskiemu Janowi Luksemburskiemu gigantycznej wtedy sumy 1,2 miliona groszy praskich za rezygnacj? z praw do korony polskiej, rozmawia? z najwi?kszymi europejskimi władcami, ani rozwin?? gospodarczo zunifikowanego pa?stwa.

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

• Piastowie
• Madonna Łokietkowa
• 100 złotych 1986 Władysław I Łokietek

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Władysław Łokietek a Habsburgowie: (1300-1332)/ Adam Kłodzi?ski, Krakow 1916 Polona
• Stanowisko kuryi papieskiej wobec koronacji Łokietka / Władysław Abraham, Lwow 1900 Polona
• Bolesław Chrobry ; Odrodzenie si? Polski za Władysława Łokietka / Karol Szajnocha, Krakow 1887 Polona
• Zaj?cie Wielkopolski: (rok 1313-1314) / napisał Karol Potka?ski, Krakow 1905 Polona
• Stosunki Krzy?akow z Gedyminem i Łokietkiem/ Prochaska Antoni, Lwow 1896 Polona
• Władysław I Łokietek, r?kopisy koniec XIII i pierwsza połowa XIV wieku w zbiorach biblioteki cyfrowej Polona