Najwy?szy Trybunał Narodowy
? polski
[1]
s?d szczegolny utworzony 18 lutego 1946 roku i działaj?cy na podstawie
Dekretu z dnia 22 stycznia 1946 r. o Najwy?szym Trybunale Narodowym
(
Dz.U. z 1946 r. nr 59, poz. 327
,
Dz.U. z 1947 r. nr 32, poz. 143
oraz
Dz.U. z 1949 r. nr 32, poz. 238
), zajmuj?cy si? wymierzaniem kar dla
faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajcow Narodu Polskiego
. Trybunał procedował w latach 1946?1948.
Genez? NTN było to, ?e polska strona, uznaj?c, ?e
Mi?dzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze
nie uwzgl?dnił nale?ycie skarg polskich, postanowiła powoła? jego krajowy odpowiednik
[2]
.
Dekret o utworzeniu Trybunału podpisał prezydent
Krajowej Rady Narodowej
(KRN)
Bolesław Bierut
, a kontrasygnowali: premier
Edward Osobka-Morawski
, minister sprawiedliwo?ci
Henryk ?wi?tkowski
oraz minister bezpiecze?stwa publicznego
Stanisław Radkiewicz
. Trybunał orzekał na podstawie całego obowi?zuj?cego po wojnie ustawodawstwa karnego:
- Rozporz?dzenia Prezydenta Rzeczypospolitej
z dnia 11 lipca 1932 r. ?
Kodeksu karnego
(
Dz.U. z 1932 r. nr 60, poz. 571
, ze zm.; art. 225, 235, 236, 246, 259 i 278);
- Dekretu
Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego
z dnia 23 wrze?nia 1944 r. ?
Kodeksu karnego Wojska Polskiego
(
Dz.U. z 1957 r. nr 22, poz. 107
, ze zm.);
- przepisow szczegolnych, jak np.
Dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 31 sierpnia 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabojstw i zn?cania si? nad ludno?ci? cywiln? i je?cami oraz dla zdrajcow Narodu Polskiego
(
Dz.U. z 1946 r. nr 69, poz. 377
, ze zm.).
Trybunał orzekał w składzie trzech s?dziow i czterech ławnikow powoływanych spo?rod posłow do KRN. Jego wyroki, podobnie jak orzeczenia
S?du Najwy?szego
, były ostateczne i niezaskar?alne. Skazanym przysługiwało prawo do zwrocenia si? o łask? do Prezydenta KRN. Najwy?szy Trybunał Narodowy s?dził w szczegolno?ci:
Trybunał działał do 1948 roku, mimo ?e nie został zlikwidowany ?adnym
aktem prawnym
[3]
. Kolejne procesy przeciwko zbrodniarzom wojennym toczyły si? przed s?dami powszechnymi.
Skład Najwy?szego Trybunału Narodowego
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Wymagania formalne, wybor oraz kadencja członkow Trybunału
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Ta sekcja jest niekompletna. Je?li mo?esz,
rozbuduj j?
.
Zgodnie z art. 3 ust. 2 dekretu o Najwy?szym Trybunale Narodowym, prezydium Krajowej Rady Narodowej na wniosek Ministra Sprawiedliwo?ci powoływała na s?dziow Najwy?szego Trybunału Narodowego osoby posiadaj?ce kwalifikacje s?dziowskie.
Osoby zasiadaj?ce w Trybunale
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Ta sekcja jest niekompletna. Je?li mo?esz,
rozbuduj j?
.
s?dziowie:
s?dziowie ławnicy:
Ta sekcja jest niekompletna. Je?li mo?esz,
rozbuduj j?
.
prokuratorzy:
Post?powanie przed Najwy?szym Trybunałem Narodowym
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Ta sekcja jest niekompletna. Je?li mo?esz,
rozbuduj j?
.
Wyroki Trybunału były ostateczne i prawomocne, a przepisy
kodeksu post?powania karnego
dotycz?ce apelacji zostały wył?czone. Skazanemu przysługiwała pro?ba do
Prezydenta Krajowej Rady Narodowej
o zastosowanie
prawa łaski
.
W wypadku orzeczenia w wyroku skazuj?cym kary ?mierci akta sprawy wraz z opini? Trybunału trafiały do Prezydenta KRN, z mo?liwo?ci? skorzystania przez niego z prawa łaski.
Obro?cy w procesach przed Trybunałem
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Ta sekcja jest niekompletna. Je?li mo?esz,
rozbuduj j?
.
Procesy przed Najwy?szym Trybunałem Narodowym
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Przed Trybunałem odbyło si? siedem procesow:
- Oskar?ony:
Arthur Greiser
.
- Proces odbył si? w
Poznaniu
22 czerwca ? 7 lipca 1946.
- Miejsce: aula
Uniwersytetu Pozna?skiego
[7]
- Wyrok: kara ?mierci, wyrok wykonano.
- Oskar?ony:
Amon Goth
.
- Proces w
Krakowie
27 sierpnia ? 5 wrze?nia 1946.
- Miejsce: sala S?du Okr?gowego w Krakowie
[7]
- Wyrok: kara ?mierci, wyrok wykonano.
- Oskar?eni:
Ludwig Fischer
,
Ludwig Leist
,
Josef Meisinger
,
Max Daume
- Proces w
Warszawie
17 grudnia 1946
[8]
? 24 lutego 1947
- Miejsce: sala w siedzibie
Zwi?zku Nauczycielstwa Polskiego
przy ul. Smulikowskiego 6/8
[9]
- Wyrok: Fischer, Meisinger, Daume ? kara ?mierci, Leist ? 8 lat wi?zienia, wyroki wykonano.
- Oskar?ony:
Rudolf Hoß
.
- Proces w Warszawie 11 marca
[10]
? 29 marca 1947
- Miejsce: sala w siedzibie Zwi?zku Nauczycielstwa Polskiego przy ul. Smulikowskiego 6/8
[9]
- Wyrok: kara ?mierci, wyrok wykonano.
- Oskar?eni:
40 członkow załogi obozu w O?wi?cimiu
.
- Pierwszy proces o?wi?cimski
w Krakowie 24 listopada ? 16 grudnia 1947
- Wyroki: 23 wyroki ?mierci, 16 wyrokow pozbawienia wolno?ci od 3 lat do do?ywotniego, jeden wyrok uniewinniaj?cy.
- Oskar?ony:
Albert Forster
.
- Proces w
Gda?sku
5 kwietnia ? 29 kwietnia 1948
- Wyrok: kara ?mierci, wyrok wykonano.
- Oskar?ony:
Josef Buhler
.
- Proces w Krakowie 17 czerwca ? 5 lipca 1948
- Wyrok: kara ?mierci, wyrok wykonano.
Dodatkowo Najwy?szy Trybunał Narodowy uznał
rz?d Generalnego Gubernatorstwa
za organizacj? przest?pcz?.
- ↑
Grzegorz Jakubowski,
S?downictwo powszechne w Polsce w latach 1944?1950
, Instytut Pami?ci Narodowej, Warszawa 2002, s. 37;
Marian Kallas
,
Historia ustroju Polski X?XX w.
, PWN, Warszawa 2001, s. 496;
Najwy?szy Trybunał Narodowy
, [w:]
Wielka encyklopedia PWN
, t. 18, Warszawa 2003, s. 303.
- ↑
Alexander V.
A.V.
Prusin
Alexander V.
A.V.
,
Polska Norymberga. Siedem procesów przed Najwy?szym Trybunałem Narodowym, 1946?19481
, ?Zagłada ?ydów. Studia i Materiały” (9), 2013, s. 116?140
,
ISSN
1895-247X
[dost?p 2023-06-03]
(
pol.
)
.
- ↑
Grzegorz Jakubowski,
S?downictwo powszechne w Polsce w latach 1944?1950
, Instytut Pami?ci Narodowej, Warszawa 2002, s. 49.
- ↑
Forster przed s?dem | Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej
. www.repozytorium.fn.org.pl. [dost?p 2017-06-07].
- ↑
a
b
c
d
e
f
g
h
i
j
k
Proces ludobojcy Amona Leopolda Goetha przed Najwy?szy Trybunałem Narodowym
. Warszawa, Lodz, Krakow: Centralna ?ydowska Komisja Historyczna w Polsce, 1947.
brak strony w ksi??ce
- ↑
a
b
c
d
Marian
M.
Podgoreczny
Marian
M.
,
Proces gauleitera Alberta Forstera
, s. 22
.
- ↑
a
b
Marek Henzler.
Wojna os?dzona
. ?Polityka”, s. 67, 17 lutego?23 lutego 2016.
- ↑
Kronika wydarze? w Warszawie 1945?1958
. ?Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 36, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego ?Stolica”.
- ↑
a
b
Marek Henzler.
Wojna os?dzona
. ?Polityka”, s. 68, 17 lutego?23 lutego 2016.
- ↑
Kronika wydarze? w Warszawie 1945?1958
. ?Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 38, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego ?Stolica”.
- Tadeusz Cyprian
,
Jerzy Sawicki
,
Siedem procesow przed Najwy?szym Trybunałem Narodowym
, Pozna? 1962.
- Marian Podgoreczny
,
Proces gauleitera Alberta Forstera
, Palestra R. 1975 nr 19/9(213), s. 20?38. Artykuł dost?pny w
kolekcji cyfrowej Muzeum Historii Polski
.
- Grzegorz Jakubowski,
S?downictwo powszechne w Polsce w latach 1944?1950
, Instytut Pami?ci Narodowej, Warszawa 2002.
- Dekret z dnia 22 stycznia 1946 r. o Najwy?szym Trybunale Narodowym
(
Dz.U. z 1946 r. nr 5, poz. 45
)
- Dekret z dnia 17 pa?dziernika 1946 r. o zmianie dekretu z dnia 22 stycznia 1946 r. o Najwy?szym Trybunale Narodowym
(
Dz.U. z 1946 r. nr 59, poz. 325
)
- Dekret z dnia 11 kwietnia 1947 r. o zmianie dekretu o Najwy?szym Trybunale Narodowym
(
Dz.U. z 1947 r. nr 32, poz. 143
)
- Tekst jednolity Dekretu o Najwy?szym Trybunale Narodowym zamieszczony w Obwieszczeniu Ministra Sprawiedliwo?ci z dnia 31 pa?dziernika 1946 r.
(
Dz.U. z 1946 r. nr 59, poz. 327
)