Jan Emil Skiwski
Data i miejsce urodzenia
|
13 lutego
1894
Warszawa
|
Data i miejsce ?mierci
|
2 marca
1956
Caracas
|
Zawod, zaj?cie
|
krytyk literacki
|
Narodowo??
|
polska
|
Rodzice
|
Jan Kazimierz Teofil i Zofia Wanda Lambertyna z d. Maleszewska
|
Mał?e?stwo
|
Jadwiga Sabina Kami?ska
|
Dzieci
|
Tomasz, Roman Rogalski, Wojciech Rogalski
[1]
|
Krewni i powinowaci
|
dziadek
Emil Skiwski
|
Jan Emil Skiwski
(ur.
13 lutego
1894
w
Warszawie
, zm.
2 marca
1956
w
Caracas
) ? polski pisarz, publicysta, jeden z najwybitniejszych przedwojennych krytykow literackich.
Do 1918 roku przebywał w Rosji, gdzie w 1909 w
Moskwie
uko?czył gimnazjum. Pocz?tkowo był zwi?zany politycznie z
obozem sanacyjnym
(
BBWR
i
OZN
), nast?pnie zadeklarował si? jako zwolennik
endecji
.
W 1929 roku, Emil Skiwski porownał psychologizm dzieł
Dostojewskiego
do
?eromskiego
i odmawiał temu drugiemu ?rozległej wiedzy o człowieku”, jak? posiadał Dostojewski. Podkre?lał te? dystans dziel?cy go nie tylko od autora
Zbrodni i kary
, ale i ?od wszelkiej na wysokim poziomie kultury psychologicznej i artystycznej tworzonej literatury”. Chciał tym samym pomniejszy? rang? autora
Przedwio?nia
, ktorego Skiwski nie lubił i krytykował z pozycji prawicowych
[2]
.
Członek polskiego
PEN-Clubu
od 1939 roku, wiceprzewodnicz?cy Zwi?zku Zawodowego Literatow Polskich. Po roku 1939 był zwolennikiem wspołpracy politycznej i wojskowej z Niemcami, wspołwydawc?
gadzinowek
?
Ster
”, ?
Przełom
”, wydawanych przy poparciu Niemcow. Zwolennik wspołdziałania z Niemcami przeciwko Sowietom. W kwietniu 1943 roku, podobnie jak inni literaci:
Ferdynand Goetel
i
Jozef Mackiewicz
przebywał w
Katyniu
, gdzie był ?wiadkiem ekshumacji polskich oficerow zamordowanych przez Sowietow.
W lutym 1945 roku Skiwski wraz z rodzin?, uciekaj?c przed wkraczaj?c? do Krakowa
Armi? Czerwon?
, udał si? do Wrocławia, a stamt?d do siedziby
Hansa Franka
w Neuhaus (obecnie dzielnica
Schliersee
) niedaleko
Monachium
. Po?niej Skiwski przybył do austriackiego miasteczka
Kufstein
, gdzie doczekał wkroczenia wojsk ameryka?skich. Nast?pnie przebywał wraz z rodzin? w tamtejszym obozie prowadzonym przez francuskie władze okupacyjne, a tak?e w obozie dla przesiedle?cow w
Wildflecken
. Latem 1946 Skiwski udał si? do
Włoch
w zamiarze wyemigrowania z
Europy
. We Włoszech skontaktował si? z płk. B?kiewiczem, szefem II Oddziału
II Korpusu Polskiego
, ktory przekazał go do dyspozycji wojsk brytyjskich. W rezultacie Skiwski, jako Jan Rogalski został osadzony w obozie dla je?cow niemieckich w
Rimini
, gdzie sp?dził blisko rok. Po wyj?ciu z obozu rodzina Skiwskich udała si? do
Wenezueli
. Skiwski pierwotnie planował emigracj? do
Kanady
, lecz władze tego kraju odmowiły jego przyj?cia. Po przybyciu do
Ameryki Południowej
, Skiwscy (a w zasadzie Rogalscy) zostali umieszczeni w obozie
El Trompillo
koło
Valencii
, sk?d wyjechali do
Caracas
[3]
.
25 czerwca 1945 roku prokurator Specjalnego S?du Karnego w Krakowie
Roman Martini
postanowił wszcz?? dochodzenie w sprawie przeciwko Skiwskiemu i
Goetlowi
o ?działaniu na szkod? Pa?stwa Polskiego we wspołpracy z niemieckimi władzami okupacyjnymi”. Podstaw? wydania nakazu aresztowania była najprawdopodobniej wiedza obu naocznych ?wiadkow ekshumacji na temat morderstw popełnionych przez NKWD na oficerach polskich, internowanych w obozie w
Kozielsku
i zamordowanych w lesie
katy?skim
[4]
. 13 czerwca 1949 roku Jan Emil Skiwski został zaocznie skazany przez S?d Okr?gowy w Krakowie, na podstawie Dekretu PKWN z 31 lipca 1944 roku, na do?ywocie oraz utrat? praw obywatelskich i publicznych, za ?wspołprac? z okupacyjn? pras? niemieck? wydawan? w j?zyku polskim”. Zdaniem oskar?aj?cych, prokuratorow
Auscalera
i
Czuczkiewicza
, było to ?konsekwencj? jego przedwojennej antydemokratycznej i wrogiej wobec Zwi?zku Sowieckiego postawy”
[5]
.
Na emigracji w Wenezueli pracował w
Biblioteca Nacional
w Caracas, gdzie kompletował dział polski. Aktywnie brał udział w pracach Centralnego Komitetu Uchod?cow (
El Central Comite de los Refugiados en Venezuela
), w ktorym reprezentował emigrantow narodowo?ci polskiej, czeskiej, słowackiej, litewskiej, ukrai?skiej i w?gierskiej
[6]
. Publikował tak?e w ?
Kulturze
” paryskiej pod pseudonimami: ?Karol Ignacy Hołobocki”, ?Rogall”. Zmarł 2 marca 1956 roku w Caracas w Wenezueli w zapomnieniu i został pochowany pod przybranym nazwiskiem Jan Rogalski.
Wszystkie jego utwory obj?te były w 1951 roku
zapisem cenzury w Polsce
, podlegały natychmiastowemu wycofaniu z bibliotek
[7]
.
W roku 1999 ukazał si? zbior jego tekstow
Na przełaj i inne szkice o literaturze i kulturze
[8]
, w 2014 tom
To, o czym si? nie mowi. Szkice polityczne z lat 1946?1956
[9]
, w 2020 zbior
Umieraj?ce miasto. Opowiadania i wspomnienia
[10]
.
- ↑
Jan Emil Władysław Skiwski
[online], M.J. Minakowski: Wielka Genealogia Minakowskiego
[dost?p 2021-05-31]
.
- ↑
J.E. Skiwski,
Poza wieszczbiarstwem i pedanteri?
, Pozna? 1929,s.35.
- ↑
M. Urbanowski, Człowiek z gł?bszego podziemia. ?ycie i tworczo?? Jana Emila Skiwskiego, Arcana, Krakow 2003, s. 95?98, 102?110.
- ↑
M. Urbanowski, Człowiek z gł?bszego podziemia. ?ycie i tworczo?? Jana Emila Skiwskiego, Arcana, Krakow 2003, s. 98?99.
- ↑
M. Urbanowski, Człowiek z gł?bszego podziemia. ?ycie i tworczo?? Jana Emila Skiwskiego, Arcana, Krakow 2003, s. 121?124.
- ↑
M. Urbanowski, Człowiek z gł?bszego podziemia. ?ycie i tworczo?? Jana Emila Skiwskiego, Arcana, Krakow 2003, s. 127.
- ↑
Cenzura PRL
, posłowie Zbigniew ?migrodzki, Wrocław 2002, s. 38.
- ↑
Na przełaj oraz inne szkice o literaturze ? JAN EMIL SKIWSKI | Ksi??ka | Literatura pi?kna polska | merlin.pl
[online], merlin.pl
[dost?p 2020-02-05]
.
- ↑
To, o czym si? nie mowi. Szkice polityczne z lat 1946?1956
[online], Wydawnictwo LTW
[dost?p 2020-02-05]
[zarchiwizowane z
adresu
2020-02-05]
(
pol.
)
.
- ↑
Umieraj?ce miasto
[online], Wydawnictwo LTW
[dost?p 2020-02-05]
[zarchiwizowane z
adresu
2020-02-05]
(
pol.
)
.
- Maciej Urbanowski,
Człowiek z gł?bszego podziemia: ?ycie i tworczo?? Jana Emila Skiwskiego
, Wydawnictwo Arcana, Krakow 2003.
- Jakub Beczek,
Dialektyka mitu. Par? uwag o Jana Emila Skiwskiego emigracyjnym dyskursie politycznym
, [w:]
Pisarz na emigracji. Mitologie, style, strategie przetrwania
, red. Hanna Gosk, Andrzej Stanisław Kowalczyk, Warszawa 2005.