Innocenty VIII

Innocentius Octavus

Giovanni Battista Cibo
Papie? Biskup Rzymu
Kraj działania	Pa?stwo Ko?cielne
Data i miejsce urodzenia	1432 Genua
Data i miejsce ?mierci	25 lipca 1492 Rzym
Miejsce pochowku	bazylika ?w. Piotra
Papie?
Okres sprawowania	29 sierpnia 1484?25 lipca 1492
Biskup Molfetty
Okres sprawowania	16 wrze?nia 1472?29 sierpnia 1484
Wyznanie	katolicyzm
Ko?cioł	rzymskokatolicki
Prezbiterat	ok. 1460
Nominacja biskupia	5 listopada 1466
Kreacja kardynalska	7 maja 1473 Sykstus IV
Ko?cioł tytularny	S. Balbinae (17 maja 1473) S. Ceciliae trans Tiberim (1474)
Pontyfikat	29 sierpnia 1484

Innocenty VIII ( łac.   Innocentius VIII , wła?c. Giovanni Battista Cibo ; ur. w 1432 w Genui , zm. 25 lipca 1492 w Rzymie ) ? papie? w okresie od 29 sierpnia 1484 do 25 lipca 1492 ^[1] .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Giovanni Battista Cibo urodził si? w 1432 roku w Genui jako syn rzymskiego senatora ^[1] Arana Cibo i Teodoriny de Mari. Młodo?? sp?dził na dworze krolewskim w Neapolu , gdzie prowadził rozwi?złe ?ycie. W tym okresie został ojcem co najmniej dwojki nie?lubnych dzieci ? Franceschetto (1449?1519) i Teodoriny (1455?1508). Nast?pnie studiował w Padwie i w Rzymie ^[1] . Około roku 1460 prze?ył nawrocenie i przyj?ł ?wi?cenia kapła?skie. Wst?pił na słu?b? do kardynała Filippa Clandriniego i dzi?ki jego protekcji uzyskał nominacj? na biskupa Savony (5 listopada 1466), ktorym pozostał do 16 wrze?nia 1472, kiedy mianowano go biskupem Molfetty ^[1] . W 1471 został datariuszem nowo wybranego papie?a Sykstusa IV . Rychło stał si? protegowanym papieskiego bratanka kardynała Giuliana della Roverego , ktory rekomendował go do nominacji kardynalskiej ^[1] .

Kardynał z Molfetty [ edytuj | edytuj kod ]

Na konsystorzu celebrowanym 7 maja 1473 papie? Sykstus IV mianował go kardynałem -prezbiterem. 10 maja otrzymał kapelusz kardynalski, a 17 maja ko?cioł tytularny S. Balbinae , ktory nast?pnie (prawdopodobnie w 1474 ^[2] ) wymienił na S. Cecilia . Był odt?d znany jako kardynał z Molfetty, gdy? przez cały czas pozostawał biskupem tej diecezji. W 1476 był legatem Sykstusa IV w ogarni?tym zaraz? Rzymie; papie? i kuria przeniosły si? wowczas do Viterbo . W 1480 po?redniczył w negocjacjach pokojowych mi?dzy Florencj? a Sien? jako delegat Sykstusa IV. Od 1483 sprawował funkcj? protektora zakonu karmelitow ^[3] . 19 stycznia 1484 został wybrany na urz?d kamerlinga ?wi?tego Kolegium Kardynałow na roczn? kadencj?. W jej trakcie 12 sierpnia 1484 zmarł Sykstus IV.

Wybor na papie?a [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Konklawe 1484 .

Giovanni Battista Cibo został wybrany na papie?a 29 sierpnia 1484 ^[4] . Przyj?ł imi? Innocenty VIII, na cze?? innego genue?skiego papie?a Innocentego IV (1243?1254). 12 wrze?nia 1484 został uroczy?cie koronowany na schodach bazyliki watyka?skiej przez protodiakona Francesco Piccolominiego .

Wybor Innocentego VIII podyktowany był faktem, ?e dwaj liderzy frakcji w Kolegium Kardynałow , Giuliano della Rovere i Rodrigo Borgia nie byli w stanie przeforsowa? swoich własnych kandydatur: della Rovere był wowczas jeszcze zbyt młody ^[1] (miał 41 lat), a Borgii nie udało si? uzyska? poparcia wystarczaj?cej liczby elektorow. W tym stanie rzeczy obaj d??yli do wyboru ?papie?a przej?ciowego”, ktory by był człowiekiem słabego charakteru, podatnym na ich wpływy, przy ktorym by mogli umocni? swoje pozycje przed nast?pnym konklawe. Giovanni Battista Cibo w pełni odpowiadał tym wymogom i pod tym wzgl?dem nie zawiodł nadziei swoich wyborcow. W chwili wyboru miał wprawdzie tylko 52 lata, nie był wi?c zbyt stary, jednak jego słabe zdrowie nie wro?yło długiego pontyfikatu ^[1] . Jego głownym promotorem na konklawe był Giuliano della Rovere ^[4] .

Pontyfikat [ edytuj | edytuj kod ]

Nepotyzm i sprawy finansowe [ edytuj | edytuj kod ]

Sykstus IV przez swoj nepotyzm , wystawny tryb ?ycia i czynne zaanga?owanie w konflikty zbrojne we Włoszech doprowadził do opustoszenia skarbca papieskiego i pozostawił po sobie spore długi ^[1] . Mimo to, Innocenty VIII nie szukał oszcz?dno?ci i kontynuował dotychczasowy sposob ?ycia na dworze papieskim ^[1] . Lubił przepych i wygody, a przy tym był człowiekiem pro?nym i leniwym. Wybudował w ogrodach watyka?skich will? wypoczynkow? ? Belweder , ktory miał słu?y? do urz?dzania festynu i zabaw dworu papieskiego. W celu zdobycia funduszy potrzebnych na te cele oddał w zastaw papiesk? tiar? i kontynuował zapocz?tkowan? na du?? skal? przez Sykstusa IV sprzeda? urz?dow ko?cielnych ( symonia ), a nawet tworzył specjalnie w tym celu nowe, nikomu niepotrzebne ^[1] . W ten sposob 31 grudnia 1487 utworzył Sekretariat Apostolski zło?ony z 26 sekretarzy; stanowiska te wystawiono na licytacj?. Ludzie ktorzy w ten sposob zdobyli urz?dy kurialne w celu odzyskania wydanych na ten cel pieni?dzy dopuszczali si? rozmaitych nadu?y?. W 1489 z rozkazu papie?a stracono dwoch urz?dnikow zamieszanych w proceder sprzedawania fałszywych bulli papieskich. Sytuacja ta ze zrozumiałych wzgl?dow powodowała obni?enie autorytetu papie?a.

Innocenty VIII, podobnie jak jego poprzednicy, wspierał swoj? rodzin?, jednak przez pierwsze pi?? lat pontyfikatu nie mianował ?adnego ze swoich krewnych kardynałem. Jego głownym doradc? w kurii pozostał kardynał Giuliano della Rovere. Nieco mniejsz?, cho? tak?e znacz?c? rol? odgrywał wicekanclerz Rodrigo Borgia, rywal Giuliano della Rovere. Wpływy obydwu kardynałow były tym wi?ksze, ?e papie? był słabego zdrowia i cz?ste choroby uniemo?liwiały mu zajmowanie si? na bie??co sprawami Stolicy Apostolskiej. Nawet kiedy w 1489 roku wreszcie wyniosł do godno?ci kardynalskiej swego bratanka Lorenzo Cibo de Mari , nie uzyskał on wi?kszego wpływu na rz?dy i pozostawał w cieniu kardynała della Rovere. Jedynymi wi?kszymi beneficjami jakie Lorenzo otrzymał były arcybiskupstwo Benewentu (w grudniu 1485, jeszcze przed kreacj? kardynalsk?) oraz diecezja Vannes (w 1490). Od pocz?tku natomiast skandal wywołał fakt, ?e papie? oficjalnie uznawał dwojk? swoich nie?lubnych dzieci Franceschetto i Teodorin? i przyj?ł je na dwor papieski ^[1] . Cho? nie był pierwszym papie?em maj?cym nie?lubne dzieci (przed nim był np. Pius II ), to jednak był pierwszym, ktory te dzieci legitymizował. Cho? urodziły si? one jeszcze zanim Cibo wybrał stan duchowny i nie ma dowodow by po przyj?ciu ?wi?ce? kontynuował rozwi?zły tryb ?ycia, na jego temat zacz?ły kr??y? bardzo niepochlebne komentarze w zwi?zku z t? sytuacj?. Wybryki rozpustnego Franceschetto dodatkowo osłabiały i tak nie najwi?kszy presti? Innocentego VIII. W grudniu 1487 Franceschetto został gubernatorem Rzymu i naczelnym wodzem armii papieskiej, a w 1490 otrzymał lenna Cerveteri i Anguillara . Starania o apana?e dla swoich dzieci wkrotce wci?gn?ły papie?a w konflikt zbrojny z krolestwem Neapolu , gdzie Franceschetto Cibo, z poparciem papie?a i kardynała della Rovere sprzymierzył si? z opozycj? baronow wobec krola Ferrante I ^[1] .

Konflikt z Neapolem [ edytuj | edytuj kod ]

Wkrotce po wyborze Innocentego VIII w Rzymie doszło do walk skłoconych od wiekow rodow Orsini i Colonna , przy czym Orsini zwrocili si? tak?e przeciwko papie?owi i kardynałowi della Rovere. Przywodca rodu, Virginio Gentile Orsini uzyskał wsparcie krola neapolita?skiego Ferrante I, rozgniewanego na papie?a za wspieranie opozycji w jego krolestwie. W rezultacie w 1485 wybuchła wojna mi?dzy Neapolem a Stolic? Apostolsk? ^[1] . Papie? uzyskał poparcie Genui, Wenecji i Francji, ktore miały nadziej? na odzyskanie tronu neapolita?skiego przez Andegawenow . Neapol wsparły natomiast Florencja i Mediolan . Wojna nie układała si? po my?li Stolicy Apostolskiej i zim? 1485 wojska neapolita?skie zagroziły Rzymowi. W sierpniu 1486 dzi?ki kardynałowi Rodrigo Borgii udało si? doprowadzi? do pokoju, przypiecz?towanego mał?e?stwem papieskiej wnuczki Peretty Cibo-Usodimare (corki Teodoriny Cibo i Gherardo Usodimare ) z wnukiem krolewskim Alfonso del Carretto , margrabi? Finale i Noli . Uroczysto?ci ?lubne odbyły si? w Rzymie 16 listopada 1488. Ponadto papie? nawi?zał przyjazne stosunki z rz?dz?cymi Florencj? Medyceuszami , sojusznikami Neapolu ^[1] . 25 lutego 1487 doszło do zawarcia per procura mał?e?stwa Franceschetto Cibo z Maddalen? de Medici , cork? Lorenzo de Medici ^[1] . W zamian papie? przyrzekł nominacj? kardynalsk? dla syna Wawrzy?ca Giovanni de Medici , do ktorej faktycznie doszło w marcu 1489 ^[1] . Z uwagi jednak na młodociany wiek Giovanniego publicznie ogłoszono j? dopiero trzy lata po?niej. Przyjazne stosunki nawi?zano tak?e z drugim sprzymierze?cem Neapolu Mediolanem, ktory w 1487 pomogł w stłumieniu rebelii w Osimo .

Pokoj z Neapolem opierał si? jednak na kruchych podstawach. Ferrante I wykorzystał go do rozprawienia si? z opozycj?. Wbrew obietnicom amnestii podst?pnie wymordował zbuntowanych baronow i w 1489 doszło do wznowienia walk. Innocenty VIII ekskomunikował krola i zło?ył go z tronu, nie zrobiło to jednak na nim ?adnego wra?enia, tym bardziej, ?e jego wojska zaj?ły cz??? terytorium Pa?stwa Ko?cielnego ^[1] . W styczniu 1492 doszło wreszcie do zawarcia pokoju, jednak na dobre konflikt zako?czył si? dopiero w 1494 roku, ju? po ?mierci Innocentego VIII.

Sprawa krucjaty przeciw Turkom [ edytuj | edytuj kod ]

Pocz?tkowo Innocenty VIII, wzorem swych poprzednikow i zgodnie ze zobowi?zaniami podj?tymi na konklawe, probował wznowi? starania o zorganizowanie krucjaty przeciw Turkom Osma?skim . Pocz?tkowo na przeszkodzie stał konflikt z Neapolem, po?niej jednak przypadek sprawił, ?e papie? poniechał całkowicie tych planow ^[4] . W 1486 wielki mistrz zakonu joannitow na Rodos Pierre d’Aubusson zobowi?zał si? do oddania papie?owi swojego najcenniejszego je?ca wojennego Cema , młodszego brata sułtana Bajezyda II , pojmanego w 1482 roku ^[1] . W 1489 Cem ostatecznie znalazł si? w Rzymie. Innocenty VIII pocz?tkowo probował wykorzysta? pretensje Cema do tronu tureckiego i w 1490 zwołał kongres monarchow w sprawie zorganizowania krucjaty. Po oddaniu tronu tureckiego Cemowi miało doj?? do wycofania Turcji z Europy. Kongres ten wprawdzie si? odbył, ale nic z niego nie wynikło. W tej sytuacji papie? doszedł do osobliwego porozumienia z sułtanem Bajezydem II, ktory traktował brata jako rywala do tronu ^[1] . W zamian za 40 tysi?cy dukatow rocznie i relikwi? ?wi?tej Włoczni papie? obiecał sułtanowi trzymanie Cema pod stra?? w Rzymie ^[1] . Poniewa? była to poka?na suma pieni?dzy, a Innocenty VIII miał stale kłopoty finansowe, sprawa krucjaty dzi?ki temu układowi została odło?ona ad acta .

Mimo fiaska planow wojny z Turkami papie? wspierał rekonkwist? w Hiszpanii. Na wie?? o zdobyciu Grenady (2 stycznia 1492) nadał krolowi Ferdynandowi II Arago?skiemu i jego nast?pcom tytuł ?krolow katolickich” ^[1] .

Sprawy religijne [ edytuj | edytuj kod ]

Innocenty VIII nie podj?ł ?adnej proby reform w Ko?ciele. Za jego czasow nast?piło dalsze obni?enie poziomu moralnego duchowie?stwa, na co niemały wpływ miała postawa samego papie?a wzgl?dem jego nie?lubnych dzieci ^[4] . Co wi?cej, cz?sto nawracaj?ce choroby powodowały, ?e bywał wył?czony z zajmowania si? nawet bie??cymi sprawami Ko?cioła na okres kilku tygodni, a niekiedy nawet miesi?cy (np. przez trzy miesi?ce od marca do czerwca 1485 r.). Skutkowało to pogł?bianiem si? kryzysu moralnego w Ko?ciele.

5 grudnia 1484 Innocenty VIII wydał słynn? bull? Summis desiderantes affectibus ^[1] . Potwierdzał w niej pełnomocnictwa dla inkwizytorow Heinricha Kramera i Jakoba Sprengera do podejmowania działa? inkwizycyjnych na terenie niemieckich prowincji ko?cielnych Brema , Kolonia , Moguncja , Trewir i Salzburg przeciwko osobom podejrzanym o konszachty z diabłami i uprawianie czarow na szkod? innych ludzi i ich dobytku. Wbrew wyra?anemu niekiedy pogl?dowi bulla ta nie dawała inkwizycji ?adnych szczegolnych uprawnie?, nie rozp?tywała te? masowych polowa? na czarownice. Jej tre?? nie ro?ni si? zasadniczo od dziesi?tkow podobnych dokumentow rutynowo wystawianych przez papie?y dla inkwizytorow w ci?gu poprzednich 250 lat. Nie miała te? dogmatycznego charakteru. Znaczenie bulli Summis desidarantes brało si? st?d, ?e była to jedna z pierwszych bulli papieskich wydanych drukiem, przez co zasi?g jej oddziaływania był znacznie szerszy. Jeden z jej adresatow, inkwizytor Heinrich Kramer doł?czył j? do swojego dzieła Malleus Maleficarum w 1487, co było powielane tak?e w jego po?niejszych wydaniach ^[5] .

Innocenty VIII kontynuował niekonsekwentn? polityk? Sykstusa IV wzgl?dem działalno?ci hiszpa?skiej inkwizycji. Protestował przeciw nadu?yciom, ale nie podejmował ?adnych realnych działa?, aby je ukroci?. W 1487 roku zatwierdził Tomasa Torquemad? na stanowisku Wielkiego Inkwizytora. Za jego pontyfikatu inkwizycja hiszpa?ska ostatecznie uniezale?niła si? od Stolicy Apostolskiej .

W 1486 roku papie? pot?pił 900 tez Giovanniego Pico della Mirandola , poszukuj?cego pogodzenia chrze?cija?stwa z naukami antycznych filozofow ^[1] . Tylko dzi?ki wstawiennictwu swojego protektora Lorenzo de Medici filozof unikn?ł powa?niejszych represji.

W 1487 Innocenty VIII ogłosił krucjat? przeciwko waldensom w dolinach alpejskich. Do jej zorganizowania doszło w latach 1488?89 pod dowodztwem papieskiego komisarza Alberto de' Capitanei i hrabiego Anax Hugues de La Palu , przy poparciu parlamentu w Grenoble oraz krola Francji Karola VIII . Wskutek niepowodze? militarnych, takich jak pora?ka w bitwie pod Prali, wojska krzy?owe rozpocz?ły systematyczn? pacyfikacj? wiosek waldenskich; najbardziej znanym przykładem jest masakra około 70 waldenskich uchod?cow (w tym wielu dzieci), ktorzy schronili si? w jaskini Aigue-Fraide. Mimo to nie zdołano całkowicie zniszczy? herezji, gdy? wi?kszo?? waldensow zdołała uciec w gory. Krotko po zako?czeniu krucjaty ich wspolnoty zacz?ły si? odradza?.

Kardynałowie z nominacji Innocentego VIII [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Kardynałowie z nominacji Innocentego VIII .

?mier? [ edytuj | edytuj kod ]

Innocenty VIII zawsze był człowiekiem słabego zdrowia i chorował bardzo cz?sto. Kilkakrotnie w ci?gu jego pontyfikatu jego stan wydawał si? na tyle powa?ny, ?e spodziewano si? jego ?mierci. Wspołczesny, niekoniecznie wiarygodny, kronikarz Stefano Infessura twierdził, ?e w lipcu 1492, gdy Innocenty VIII był ju? ?miertelnie chory, jego ?ydowski lekarz zaproponował mu podanie ludzkiej krwi jako jedyny ratunek dla jego ?ycia; w tym celu lekarz ten podobno pobrał krew od trzech 10-letnich chłopcow, ktorzy po?niej zmarli. Innocenty VIII miał si? jednak nie zgodzi? na ten zabieg, a ow lekarz musiał ucieka? z miasta. Niezale?nie od tego, czy historia ta jest prawdziwa czy te? nie ^[6] , krotko potem, w dniu 25 lipca 1492 w godzinach wieczornych 60-letni Innocenty VIII zmarł. Został pochowany w bazylice watyka?skiej, gdzie jego grob znajduje si? do dzi?. Jest to jedyny grob papieski z dawnej tzw. bazyliki ?konstanty?skiej”, ktory został zachowany w nowej bazylice.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Ludwig von Pastor, History of the Popes vol. 5 , Londyn 1901.
• Kazimierz Dopierała, Ksi?ga Papie?y , Wyd. Pallottinum, Pozna? 1996.
• Pope Innocent VIII . Catholic Encyclopedia. [dost?p 2013-04-11]. ( ang. ) .
• Cibo, Giovanni Battista . The Cardinals of the Holy Roman Church. [dost?p 2013-04-11]. ( ang. ) .
• The election of Pope Innocent VIII (1484) . The Cardinals of the Holy Roman Church. [dost?p 2013-04-11]. ( ang. ) .