Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ci?g wektorowany
? rozwi?zanie konstrukcyjne pozwalaj?ce na zmian? (w pewnym zakresie) kierunku
wektora
siły ci?gu
silnika odrzutowego
i rakietowego wzgl?dem własnej osi podłu?nej. Kierowanie wektorem ci?gu uzyskuje si? przez zmian? k?ta pomi?dzy osiami symetrii
dyszy
wylotowej a pozostałej cz??ci silnika. Zmian? ustawienia kierunku dyszy lub tylko jej elementow wykonuj?
siłowniki
. Proby zbudowania samolotu z ci?giem wektorowanym, w ktorym do uzyskania zmiany kierunku wektora ci?gu porusza si? całym silnikiem nie wyszły poza fazy bada? eksperymentalnych. Podczas załogowych lotow na
Ksi??yc
, w
programie Apollo
,
człon zni?ania
modułu ksi??ycowego
miał przegubowo zawieszony silnik, w ktorym zmian? wektora ci?gu uzyskiwano poprzez poruszanie całym silnikiem
[1]
.
Samoloty wyposa?one w silniki z wektorowanym ci?giem odznaczaj? si? podwy?szon? manewrowo?ci? przez co mog? wykonywa?
figury akrobacyjne
wymagaj?ce du?ej zwrotno?ci, jak np. tzw.
"kobra"
, maj? te? mo?liwo?? wykonywania skroconych lub całkowicie pionowych startow i l?dowa? (
VTOL
i
STOL
). Rozwi?zanie to ma jednak rownie? wady, w?rod ktorych na pierwszy plan wysuwaj? si? trudno?ci w kontroli wyposa?onego w wektorowany ci?g samolotu, co wymaga najnowocze?niejszych elektronicznych systemow kontroli aerodynamiki płatowca oraz wektora ci?gu, o bardzo du?ym stopniu niezawodno?ci.
Odmiana silnikow z wektorowanym ci?giem (
Rolls-Royce
Bristol
Pegasus 101
) u?ywana jest w brytyjskim samolocie
Harrier
b?d?cym pierwszym samolotem wyposa?onym w to rozwi?zanie. Wektorowanie ci?gu polega w tym przypadku na obrocie całych dysz silnika (samolot posiada jeden silnik z kilkoma dyszami). Dzi?ki temu Harrier ma mo?liwo?? wykonywania lotu charakterystycznego dla
?migłowcow
:
zawisu
, przemieszcze? bocznych a tak?e lotu do tyłu.
Innym przykładem
statku powietrznego
wykorzystuj?cym ci?g wektorowany jest ameryka?ski
V-22 Osprey
. Jest to statek powietrzny posiadaj?cy na ko?cach nieruchomych skrzydeł silniki, ktore maj? mo?liwo?? wykonywania obrotu dookoła osi ł?cz?cej oba silniki.
Wektorowanie ci?gu stosowane jest tak?e w
?migłowcach
i w tym przypadku jest zwi?zane ze specyfik? tych statkow powietrznych. Wektorowanie ci?gu uzyskuje si? tu poprzez sterowanie skokiem okresowym łopat
wirnika no?nego
. Zmienny wektor ci?gu został te? po raz pierwszy zastosowany tak?e w
silnikach rakietowych
? we wchodz?cym w skład ameryka?skiego
systemu antybalistycznego
Ballistic Missile Defense
? pocisku
Kinetic Energy Interceptor (KEI)
, w ktorym ka?dy z trzech stopni nap?dowych dysponuje własnym systemem wektorowania ci?gu.
Lista samolotow z ci?giem wektorowanym
[
edytuj
|
edytuj kod
]
|
Ta sekcja wymaga okre?lenia jasnych kryteriow wyboru.
|