한국   대만   중국   일본 
Virtual International Authority File ? Wikipedia, wolna encyklopedia

Virtual International Authority File

mi?dzynarodowa kartoteka haseł wzorcowych

Virtual International Authority File ( VIAF ) ? mi?dzynarodowa kartoteka haseł wzorcowych . Jej celem jest ujednolicenie zapisu nazw osobowych (haseł), dlatego zbiera z bibliotek z całego ?wiata ? ich ro?ne wersje i prezentuje je razem, pod jednym, unikatowym identyfikatorem numerycznym. Pozwala to obni?y? koszty i zwi?kszy? u?yteczno?? danych gromadzonych przez biblioteki. Informacje po dopasowaniu i poł?czeniu s? udost?pniane online bibliotekom na całym ?wiecie.

Historia

edytuj

Potrzeb? mi?dzynarodowej wspołpracy w zakresie tworzenia i utrzymywania kartotek wzorcowych zauwa?ono jeszcze w latach 70. XX wieku. Zaproponowano wowczas, aby narodowe agencje bibliograficzne odpowiadały za tworzenie haseł dla własnych autorow i w ten sposob stworzona baza mogłaby by? stosowana w pozostałych krajach. Jednak ro?nice kulturowe (m.in. ro?nice w sposobie katalogowania czy u?ywanie ro?nych alfabetow) nie pozwoliły na powodzenie tego projektu. Kolejnym pomysłem usprawnienia wymiany rekordow kartoteki haseł wzorcowych w skali mi?dzynarodowej było wprowadzenie International Standard Authority Data Number, czyli numeru, ktory identyfikowałby hasło w skali globalnej. Poniewa? wymagałoby to powstania instytucji, ktora zajmowałaby si? nadawaniem i nadzorowanie poprawno?ci stosowania okazało si? trudne do zrealizowania [1] . Pomysł stworzenia VIAF powstał w 1998 roku. Biblioteka Kongresu i Niemiecka Biblioteka Narodowa podj?ły wspołprac?, aby sprawdzi? mo?liwo?? powi?zania ze sob? haseł osobowych w prowadzonych kartotekach. Za stron? techniczn? miało by? odpowiedzialne OCLC [1] . Podczas odbywaj?cej si? w Berlinie w 2003 roku Konferencji IFLA Biblioteka Kongresu i Niemiecka Biblioteka Narodowa podpisały porozumienie, ktore stało si? pocz?tkiem VIAF (Mi?dzynarodowej Kartoteki Haseł Wzorcowych). W 2007 roku do projektu doł?czyła Biblioteka Narodowa Francji , a w nast?pnych latach przył?czały si? inne biblioteki [2] .

Zasady wspołpracy

edytuj
  • rekordy kartoteki haseł wzorcowych oraz rekordy bibliograficzne, w ktorych je zastosowano biblioteka wspołpracuj?ca przesyła do OCLC ( Online Computer Library Center ) [2] .
  • hasła pochodz?ce z ro?nych kartotek s? dopasowywane i rozbudowywane o wła?ciwe dane. Słu?? do tego specjalne algorytmy [2] .
  • w zdefiniowanych polach s? umieszczane dane, a hasła wyst?puj?ce w ro?nych kartotekach s? automatycznie synchronizowane [2] .
  • u?ytkownik mo?e przeszukiwa? kartoteki wzorcowe według haseł osobowych, kooperatywnych, geograficznych i tytułow ujednoliconych [2] .

Rada VIAF

edytuj

Rada VIAF odpowiada za polityk? i funkcjonowanie VIAF. Wyznacza zasady wyboru nowych uczestnikow. Promuje efektywne i odpowiednie wykorzystanie VIAF. Natomiast hostingiem, oprogramowaniem i danymi dla VIAF zarz?dza OCLC. Swojego pełnomocnika do Rady mo?e wyznaczy? ka?dy dostawca VIAF. Rownie? OCLC wyznacza osob? kontaktow?, ktora wchodzi w skład Rady. Na czele Rady stoi prezes. Podczas dorocznego spotkania Rady, ktore odbywa si? w pi?tek przed Kongresem ?wiatowej Biblioteki i Informacji IFLA jest wybierany nowy prezes, ktory przez rok pełni rol? elekta zanim obejmie stanowisko [3] [4] .

Prezesi Rady

edytuj

VIAF a Wikidane

edytuj

W 2012 roku w angielskoj?zycznej Wikipedii został uruchomiony projekt automatycznej identyfikacji haseł osobowych w Wikipedii, w bazie VIAF. Inicjatorami tych działa? byli wikipedy?ci pracuj?cy w OCLC i Biritsh Library. Aby moc to zrealizowa? powstał VIAFbot23, ktory umie?cił identyfikatory VIAF w ponad 250 tysi?cach haseł osobowych. Podobne działania podj?to w niemieckoj?zycznej Wikipedii . Informacje VIAF pojawiaj? si? automatycznie w module kontrola autorytatywna [5] .

Przypisy

edytuj
  1. a b ?nie?ko L. 20 kartotek za jednym klikni?ciem, czyli VIAF ? Wirtualna Kartoteka Haseł Wzorcowych Tytuł Ujednolicony 2012 nr 7 s.
  2. a b c d e Jo?wiak J. Wykorzystanie nowoczesnych narz?dzi informatycznych do opracowania zbiorow i wspołtworzenia katalogu centralnego NUKAT [dost?p 2019-06-10].
  3. VIAF Council [online], OCLC, 17 pa?dziernika 2018 [dost?p 2019-06-10] ( niem. ) .
  4. Marta Cicho? prezesem Rady VIAF [online], Biblioteka Narodowa [dost?p 2019-06-10] ( pol. ) .
  5. (PDF) Integracja kartotek haseł wzorcowych nazw osobowych w semantycznej bazie wiedzy Wikidane [online], ResearchGate [dost?p 2019-06-10] ( ang. ) .