![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Emoji_u1f48a.svg/30px-Emoji_u1f48a.svg.png) | Ta strona w pigułce:
- Ta strona opisuje zalecenia co do stylu pisania artykułow. Stylu w sensie ogolnym, czyli po prostu
zwyczaje
jakie stosujemy przy pisaniu artykułow.
- Staraj si? korzysta? z tych zwyczajow aby zachowa? spojno?? i czytelno?? artykułow. Przy edytowaniu pomo?e ci to zacz??, a czytelnikom ułatwi znalezienie informacji.
|
- Dla ka?dego
- Te informacje dotycz? zarowno
edytora wizualnego
, jak i edytora
wikikodu
(
Czym to si? ro?ni?
)
Poprawne napisanie artykułu encyklopedycznego nie jest trudne i zawsze mo?na liczy? na pomoc innych, bardziej do?wiadczonych u?ytkownikow. Poczytaj poni?sze porady, a jeszcze lepiej zrob do nich zakładk? i si?gaj w razie potrzeby. Edytuj ?miało, a gdy czego? nie rozumiesz, pytaj. To ?aden wstyd. Nawet my ? gdy mamy w?tpliwo?ci ? pytamy kolegow czy kole?anek lepiej poruszaj?cych si? w danym temacie. Zapraszamy do lektury i zadawania pyta?. Jeste?my tu tak?e po to, by na nie odpowiada?.
Polecane wzory
Wzorami dla ka?dego pocz?tkuj?cego powinny by?
artykuły na medal
oraz
dobre artykuły
, a wi?c takie, ktore społeczno?? wikipedystow uznała za warte wyro?nienia. Radzimy przeczyta? kilka z nich, na przykład
tutaj
.
Pami?taj, ?e w ro?nych rodzajach artykułow mog? by? ro?ne zwyczaje. Je?li chcesz napisa? artykuł o pisarce, zajrzyj do paru biogramow, w szczegolno?ci o ludziach zwi?zanych z literatur?. Je?li chcesz napisa? artykuł o piłkarzu, zajrzyj do paru artykułow o znanych piłkarzach. Pami?taj, ?e nie musisz dodawa? od razu wszystkich informacji na raz. Wikipedia jest oparta na wspołpracy. Łatwiej te? b?dzie ci zacz?? od uzupełniania artykułow ni? pisania od zera.
Wi?cej o wzorcach i standardach na stronie:
Wikipedia:Standardy artykułow
.
Zasady j?zykowe
By stworzy? dobry artykuł, potrzebna jest łatwo?? pisania. By j? osi?gn??, trzeba du?o czyta?. Dlatego zach?camy do si?gania po najwybitniejsze dzieła literatury ?wiatowej.
Edytuj?c w Wikipedii, musimy pami?ta? o tym, ?e obowi?zuje nas
standardowy j?zyk polski
. Chodzi o taki, jaki jest uj?ty w słownikach (na przykład poprawno?ciowych) lub rekomendowany przez
Rad? J?zyka Polskiego
. Jest to bowiem j?zyk, w ktorym pisane s? wszystkie encyklopedie i dzieła naukowe. Styl encyklopedyczny powinien by? pozbawiony
regionalizmow
, a tak?e niezadomowionych
kalk
i innych
odst?pstw j?zykowych
.
Wi?cej o typowych bł?dach na:
Pomoc:Powszechne bł?dy j?zykowe
.
Prostota j?zyka
J?zyk, jakim napisany jest artykuł encyklopedyczny, powinien by? bardzo precyzyjny. Nale?y unika? pl?taniny my?li, nadmiernych ubarwie?. Jako ?e Wikipedia jest jednak encyklopedi? specyficzn?, w miejsce znanych np. z PWN-u rownowa?nikow zda? stosujmy zdania. Mog? to by? zdania zło?one, jednak nie nazbyt długie ? w trosce o łatwiejsze rozumienie tekstu przez czytelnika. W zdaniach wielokrotnie zło?onych dbajmy o poprawn? interpunkcj?, tak aby nie pozostawia? miejsca na ro?n? interpretacj?.
Nale?y tak?e wystrzega? si? nadmiernej ?argonowo?ci specjalistycznej. Zwłaszcza w pocz?tkowej cz??ci artykułu. Te wst?pne definicje powinny by? jak najbardziej czytelne dla si?gaj?cego po nie laika.
Unikaj potocznego j?zyka
Wikipedia powinna stanowi? wzorzec j?zykowy dla jej czytelnikow, czerpi?cy z normy wysokiej j?zyka ogolnopolskiego. Nie stosujmy zatem:
- kolokwializmow
(np. nie u?ywaj
chajtn?? si?
zamiast
o?eni? si?
,
wyj?? za m??
lub
pobra? si?
);
- nadmiarowych zapo?ycze? z j?zykow obcych, je?li istnieje wspołcze?nie u?ywany polski odpowiednik (np. nie stosuj anglicyzmu
sofistykowany
zamiast
zaawansowany
,
wyrafinowany
lub
zło?ony
).
- form postrzeganych jako wzorcowe, a w istocie nienormatywnych lub zabarwionych potocznie (np. potoczne
zje?? kebaba
zamiast wzorcowego
zje??
kebab
,
pod rz?d
zamiast normatywnego
z rz?du
[1]
[2]
,
odno?nie czego?
zamiast
w odniesieniu do
[3]
,
odno?nie do czego?
[4]
,
percepowa?
zamiast normatywnego
percypowa?
);
- form istniej?cych w systemie j?zykowym, ale praktycznie nigdy niestosowanych (np. martwy
czas zaprzeszły
,
tryumf
zamiast cz?stszego
triumf
);
- form w istocie poprawnych, ale niemaj?cych wyja?nienia historycznoj?zykowego, akceptowanych przez analogi? do innych form (np.
nadwyr??y?
zamiast wła?ciwszego
nadwer??y?
,
watasze
zamiast wła?ciwszego
wata?e
).
Jednorodno?? czasow
W artykułach zawsze stosujemy:
- czas przeszły, dokonany
do wydarze?, ktore ju? si? zako?czyły oraz
- czas tera?niejszy, prosty
do wydarze?, ktore s? w trakcie oraz gdy artykuł dotyczy obiektow lub konstrukcji trwaj?cych stale.
Przykład: ?Stopie? generała brygady uzyskał w roku 1998. Od czerwca 2004 pełni obowi?zki zast?pcy dowodcy Okr?gu...”.
Nigdy nie stosujemy czasu tera?niejszego do wydarze?, ktore si? zako?czyły. Nie nale?y u?ywa? sformułowa?, ktore umieszczaj? tekst w kontek?cie tera?niejszo?ci, gdy? ? prawdziwe i istotne w chwili pisania ? z biegiem czasu si? dezaktualizuj?.
Typowym bł?dem jest stosowanie stylu podr?cznikowo-sensacyjnego i pisanie o zdarzeniach przeszłych w czasie tera?niejszym. Np. ?Wst?pił na tron w roku 1332. Ju? w trzecim roku panowania usuwa ze stanowiska kanclerza...”.
Ponadczasowo??
Wpis w encyklopedii pozostanie w niej na lata. Nie stosuj nigdy czasu przyszłego,
czasu zaprzeszłego
oraz
trybu przypuszczaj?cego
, bo to, co napiszesz, mo?e si? szybko zdezaktualizowa?.
Nie przewiduj nigdy przyszło?ci i nie pisz o zdarzeniach, ktore dopiero maj? nast?pi?
.
Nie mo?na napisa?: ?W ławach poselskich b?dzie zasiadał do 2021 r.”
Bł?dem jest te? u?ywanie zapisow typu ?w bie??cym roku”, ?w obecnym sezonie”, ?w ubiegłym roku”, ?w przyszłym roku” i podobnych. Taki wpis za rok stanie si? nieaktualny. Lepiej jest napisa?: ?w 2009 roku”, ?w sezonie 2009/2010”, wowczas tre?? b?dzie poprawna tak?e w przyszło?ci.
Styl i zasady Wikipedii
Cz??? tego jak piszemy artykuły wynika z
podstawowych zasad
jakie przyj?te zostały przez tworcow Wikipedii i po?niej przez społeczno??.
Neutralno??
Zgodnie z
zasad? neutralno?ci
artykuły musz? by? pisane j?zykiem pozbawionym ozdob stylistycznych maj?cych nastawia? czytelnika pozytywnie lub negatywnie do omawianego tematu. Przekłada si? to tak?e na styl artykułow, ktory powinien by? całkowicie wolny od tzw. wyra?e?
pro?nych
i
zwodniczych
. Czyli mowi?c najpro?ciej ? w artykułach na Wikipedii nale?y unika? sformułowa? znanych z tekstow reklamowych i propagandowych.
Typowe przykłady
wyra?e? pro?nych
: ?dobrze znany”, ?sztandarowy” ?legendarny”, ?wybitny”, ?najlepszy” itp.
Typowe przykłady
wyra?e? zwodniczych
: ?faktycznie, jasno, oczywi?cie, rzekomo, widocznie, wyra?nie...”, ?powszechnie wiadomo, ?e...”, ?niektorzy (ludzie, nauczyciele, historycy, badacze...) zgadzaj? si? z...”, ?badania pokazuj?, ?e...”. Stosowanie tych ostatnich sformułowa? jest dopuszczalne jedynie przy podaniu ?rodła, np.: ?
Tarkwiniusz Pyszny
panował, jak wykazuj? niektorzy badacze
[5]
, w latach 534?510 p.n.e.”.
Weryfikowalno??, czyli fakty przede wszystkim
Wikipedia to encyklopedia, ktora stara si? przedstawia? fakty daj?ce si?
potwierdzi? w wiarygodnych ?rodłach
. Dlatego w tek?cie nale?y unika? przypuszcze? i spekulacji. Czyli unika? sformułowa? typu ?przypuszczalnie”, ?najprawdopodobniej”.
Je?li artykuł przedstawia jakie? hipotezy naukowe, to musz? mie? one odniesienie do ?rodeł naukowych. Wikipedia nie słu?y do przedstawiania
tworczo?ci własnej
. Czym innym s? jednak własne hipotezy, a czym innym s? hipotezy potwierdzone naukowymi badaniami. Nie piszemy zatem ?najprawdopodobniej jest tak”, tylko ?według bada? instytutu X jest tak”.
Styl podr?cznikowy i beletrystyczny a styl encyklopedyczny
Wikipedia to encyklopedia
, a nie podr?cznik, dlatego nale?y w niej unika? stylu podr?cznikowego, zwłaszcza pisania w pierwszej osobie liczby mnogiej oraz udzielania czytelnikom porad i poucze?.
Typowe przykłady stylu podr?cznikowego: ?mo?emy rozwa?a?”, ?przyjmujemy, ?e”, ?w niniejszym paragrafie podamy twierdzenie”, ?warto zauwa?y?...”, ?nie nale?y popełni? bł?du...” itp.
Wikipedia to encyklopedia, dlatego nie nale?y stosowa? w niej zabiegow stylistycznych maj?cych wci?gn?? czytelnika w akcj?. Nie stosujemy zatem ozdobnikow w rodzaju
pyta? retorycznych
,
wielokropkow
na ko?cu zdania,
wykrzyknikow
,
przypowie?ci
,
metafor
, niedomowie? i wszelkich innych literackich
figur retorycznych
.
Powy?sze uwagi ilustruje przykład:
Warto zauwa?y?, ?e w ramach Wikipedii przyjmujemy, ?e taki styl pisania cz?sto daje nam wiatr by umieszcza? (pod?wiadomie?) w artykułach
okre?lenia zwodnicze
i
pro?ne
. Młody i stary Wikipedysto... Pami?taj, ?e nie nale?y popełnia? tego bł?du!!!
Cytaty
Tworzenie Wikipedii nie mo?e polega? na wklejaniu cytatow z tekstow ?rodłowych (z wyj?tkiem odpowiednio opisanych tre?ci opublikowanych na licencjach wymaganych w Wikipedii, napisanych stylem encyklopedycznym). Zamieszczenie cytatu musi by? uzasadnione celami takimi jak ?wyja?nianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie lub prawami gatunku tworczo?ci”
[6]
.
Nazewnictwo
Tytuły artykułow
Co do zasady tytuł artykułu to okre?lenie w liczbie pojedynczej. Staramy si? przy tym by tytuł był mo?liwie prosty i krotki. Inne formy nazwy czy np. pseudonim podajemy ju? w tre?ci samego artykułu.
Je?li jest jaki? termin nie jest jednoznaczny to dodajemy dopisek w nawiasie ? np.
Piła (miasto)
,
piła (narz?dzie)
. Wi?cej o niejednoznacznych terminach znajdziesz na stronie:
Wikipedia:Strona ujednoznaczniaj?ca
.
Odmiana nazwisk polskich i obcych
Nazwiska polskie i obce nale?y pisa?
zawsze
, czyli tak?e w
bibliografii
, podaj?c najpierw imi? (czasem tak?e drugie imi? lub przydomek), a nast?pnie nazwisko, a wi?c
Adam Mickiewicz
,
Akira Kurosawa
,
Bruce Lee
,
John Quincy Adams
,
Chester W. Nimitz
,
Edwin (Buzz) Aldrin
,
Dick Cheney
lub
Martin Luther King, Jr
. Oczywi?cie w zapisach kategorii i przy stosowaniu szablonu
{{
Cytuj ksi??k?
}}
napiszemy najpierw nazwisko, a po nim imi?, ale po wy?wietleniu uka?e si? zapis zgodny z polsk? norm? j?zykow?.
Zgodnie z zasadami pisowni polskiej wszystkie imiona i nazwiska si? odmienia. Wyj?tek stanowi? jedynie te imiona i nazwiska, ktore nie maj? w j?zyku polskim wzorca odmiany (np. Lee)
[7]
. Niekiedy, np. w wypadku bardzo krotkich słow, nale?y zrezygnowa? z odmiany nazwiska b?d? imienia, je?li odmiana znacz?co zmienia to słowo (np.
Umberto Eco
? Umbertem Eco zamiast Umbertem Ekiem). Oto przykłady:
- M. Akira Kurosawa
- D. Akiry Kurosawy
- C. Akirze Kurosawie
- B. Akir? Kurosaw?
- N. Akir? Kurosaw?
- Msc. Akirze Kurosawie
- W. Akiro Kurosawo!
|
|
- Bruce Lee
- Bruce’a Lee
- Bruce’owi Lee
- Bruce’a Lee
- Bruce’em Lee
- Brusie Lee
- Brusie Lee!
|
|
- Luciano Pavarotti
- Luciana Pavarottiego
- Lucianowi Pavarottiemu
- Luciana Pavarottiego
- Lucianem Pavarottim
- Lucianie Pavarottim
- Lucianie Pavarotti!
|
|
- Dick Cheney
- Dicka Cheneya
- Dickowi Cheneyowi
- Dicka Cheneya
- Dickiem Cheneyem
- Dicku Cheneyu
- Dicku Cheneyu!
[a]
|
Zasady odmiany nazwisk i imion obcoj?zycznych mo?na znale?? w internetowym słowniku ortograficznym PWN
[b]
. W tym słowniku istnieje tak?e mo?liwo?? wyszukania odmiany konkretnego obcoj?zycznego nazwiska, je?li nosiła je bardzo znana osoba, co mo?e by? przydatne tak?e w przypadkach mniej znanych postaci ? wystarczy znale?? nazwisko z podobn? ko?cowk?.
Osobny problem stwarza pisownia polskich nazwisk kobiet (z ko?cowk?
-ska/cka/dzka
) zamieszkałych za granic?. Tam, w zwi?zku z nieodmienialno?ci? nazwisk, pojawia si? konflikt: ?ona m??czyzny o nazwisku
Kowalski
nie mo?e nazywa? si?
Kowalska
, bo to dla obcokrajowcow całkiem inne nazwisko. Dlatego Polki mieszkaj?ce na obczy?nie stosuj? m?sk? ko?cowk? nazwiska, np.
Wanda Rapaczynski
(zamiast Wanda Rapaczy?ska) i tak musimy jej nazwisko zapisywa?. W tym wypadku b?dziemy odmienia? tylko imi?, nigdy nazwisko. Jedyny wyj?tek stanowi nazwisko kobiety niezam??nej, ktora postanowiła zachowa? ko?cowk?
-ska/cka/dzka
.
W?rod
Polonii
pojawia si? nadto maniera nieodmieniania (nawet w polskoj?zycznych zapisach) wszelkich nazwisk (np.
Janusz Kope?
chciałby by? pisany w dopełniaczu
Janusza Kope?
), co jest oczywistym bł?dem.
Nazwy geograficzne
Z zasady nazwy geograficzne polskie i obce zapisujemy zgodnie z zaleceniami
Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych
, ale czasami spotykamy si? z nazwami tymi zaleceniami nieobj?tymi. Nale?y wowczas si?gn?? do artykułow ju? istniej?cych w Wikipedii (np. ?Snake River” zapisujemy jako ?rzeka
Snake
”). Je?li jednak napotkamy takie rzeki, jeziora, pasma gorskie, szczyty, ktore nie maj? odpowiednikow, pytajmy bardziej do?wiadczonych wikipedystow; na pewno co? doradz?.
S? te? ? to oczywiste ? nazwy nieprzetłumaczalne (zobacz np. artykuł ?
Overhill Cherokee
”). W takich przypadkach nie probujemy tłumaczy? i zostawiamy nazw? oryginaln?.
Synonimy ?radziecki” lub ?sowiecki”
W nazwach oficjalnych, czyli pa?stwowych, organizacyjnych itp. stosuje si? przymiotnik ?radziecki”. W innych przypadkach przymiotniki ?radziecki” i ?sowiecki” s? rownoprawnymi synonimami, ponadto przyj?to w celu zapobie?enia wojnom edycyjnym, ?e dane okre?lenie wprowadzone w danym tek?cie po raz pierwszy nie ulega ju? zmianom
[8]
.
Interpunkcja
- Jako
my?lnik
nale?y stosowa?
połpauzy
(pierwsza kreska w symbolach do wstawienia), a wewn?trz wyrazow
dywizy
(dost?pny bezpo?rednio z klawiatury)
[9]
.
- W charakterze
cudzysłowu
nale?y stosowa? znak z drugiego pola w?rod symboli do wstawienia ?”, a nie klawiaturowe " ".
- Nie jest zalecane stosowanie bardzo rzadkich w j?zyku polskim kombinacji znakow interpunkcyjnych, takich jak ?!?”.
- Gdy umieszczamy cudzysłow wewn?trz innego cudzysłowu, u?ywamy dost?pnego w?rod symboli do wstawienia cudzysłowu francuskiego ≪≫ lub cudzysłowu niemieckiego.
- Gdy tylko to mo?liwe, unikamy umieszczania nawiasu wewn?trz innego nawiasu.
Jednostki
Wszystkie miary i wagi podajemy w układzie metrycznym, ewentualnie dodaj?c w nawiasach ich odpowiedniki w innych układach. Czyli co do zasady podajemy odległo?ci i wysoko?? w metrach (lub kilometrach), a pr?dko?? w km/h.
Wyj?tek mo?e stanowi? nast?puj?ce zdanie zwi?zane z podro?ami morskimi: ?Odległo?? z
Gda?ska
do
Hawru
wynosi 1850 km (ok. 1000
MM
), co przy ?redniej pr?dko?ci 10
w?złow
pozwoli statkowi dotrze? do celu po czterech dobach...”.
Je?li rozro?nienie liczebnikow głownych i porz?dkowych mo?e budzi? w?tpliwo?ci, u?ywamy kropek po liczebnikach porz?dkowych. W przypadku jasno?ci mo?esz kropek nie u?ywa?
[10]
.
W Wikipedii staramy si? unika? nadmiernego formatowania tekstu (dodawania kolorow itp.), ale formatujemy tekst, by zachowa? przejrzyst? struktur? artykułu. Ułatwia to czytanie tekstu ro?nym grupom społecznym (zobacz:
dost?pno??
).
- Staraj si? by artykuł był podzielony na sekcje, wprowadzaj?c odpowiednie nagłowki.
- Stosuj listy tam, gdzie wypunktowujesz jakie? elementy.
- Dodawaj linki wewn?trzne, ktore rozwijaj? temat, ale głownie do terminow, ktore mog? by? niejasne (?argon, terminy niejednoznaczne).
To, w jaki sposob b?dziesz wprowadza? formatowanie, zale?y od edytora, jakiego u?ywasz. Edytor wizualny pozwala edytowa? w sposob znany z edytorow typu MS Word czy Open Office Writer. Edytor kodu pozwala na bardziej precyzyjne formatowanie tekstu i jest mniej obci??aj?cy (zwłaszcza przy długich artykułach).
Wi?cej o formatowaniu i edytowaniu artykułow na:
Pomoc:Edytowanie
.
Przykłady niepoprawnego stylu
Recenzje, streszczenia i ciekawostki
Tworz?c opisy fabuły filmu czy ksi??ki, nale?y unika? elementow recenzji, a tym bardziej zach?t do przeczytania/obejrzenia dzieła, podobnie zreszt? autor artykułu powinien powstrzyma? si? od zniech?cania potencjalnych odbiorow.
Nale?y te? unika? zwrotow takich jak:
- Pan Kot ucieka z miejsca przest?pstwa...
? je?eli tak ko?czy si? opis fabuły, gdzie wielokropek sugeruje istnienie dalszego ci?gu, ale recenzent nie chce go zdradzi? ? to na pewno takiej formy gazetowej nie u?ywamy,
- Gusia jak co dzie? otwiera drzwi swojemu m??owi
? takie zdanie na pocz?tku opisu fabuły, gdy czytelnik nie wie, kto to jest Gusia, jej m?? i o jakie drzwi chodzi, mo?e wywoła? u?miech, ale nie nadaje si? do encyklopedii ? poza tym zobacz sekcj? na temat czasu gramatycznego.
Nie tworzymy tak?e sekcji z ciekawostkami. Je?eli co? jest interesuj?ce, warto zamie?ci? to w tre?ci artykułu.
Kolokwializmy i slang w artykułach o artystach i grupach muzycznych
Poni?ej znajduje si? lista kolokwializmow cz?sto pojawiaj?cych si? w opisach artystow i grup muzycznych:
Kolokwializm (wyra?enie potoczne)
|
Wła?ciwa forma
|
?kr??ek”
|
album, ew. płyta
|
?winyl”
|
płyta gramofonowa
|
?kapelka”, ?kapela”, ?band”
|
grupa muzyczna, zespoł muzyczny
|
?kawałek”
|
utwor, piosenka
|
?wokal”
|
?piew
|
?przygoda z...”, ?rozpocz?ł przygod? z...”
|
działalno?? w, zacz?ł działa? w/rozpocz?ł karier? w
|
Nieporadno?ci
W wielu artykułach napotykamy nieporadno?ci j?zykowe, ktore wynikaj? z co najmniej kilku przyczyn: bezkrytycznego przenoszenia składni j?zykow obcych, bł?dow tłumaczeniowych, a tak?e z nieznajomo?ci wła?ciwej terminologii. Przykład
poni?szy
[c]
zawiera kilka z nich:
Uszkodzony statek ?Brisbane Star”, z zalan? jedn? ładowni?, id?cy samotnie w pobli?u wybrze?a Tunezji, zdołał nie atakowany dotrze? na Malt? 14 sierpnia. Podczas podro?y, 13 sierpnia, funkcjonariusze francuskich
władz Vichy
dostali si? z patrolowca na jego pokład i usiłowali zmusi? kapitana do zawini?cia do portu tunezyjskiego i internowania, lecz jego kapitan F. Riley zdołał przekona? ich do kontynuowania rejsu.
Przeprowad?my analiz? cytowanego tekstu:
uszkodzony statek ?Brisbane Star”, z zalan? jedn? ładowni?
? cytowany fragment mo?e sugerowa?, ?e ow statek został uszkodzony (jak?, kiedy?), a ponadto miał zalan? jedn? z ładowni, niekoniecznie w wyniku uszkodze?. W dodatku okre?lenie ?statek” wydaje si? zbyt ogolnikowe. Z cał? pewno?ci? nie był to
tankowiec
(tankowce nie maj? ładowni) ani
kontenerowiec
(takowe jeszcze wowczas nie istniały), ale nie wiemy, czy był to
drobnicowiec
czy te?
masowiec
, dlatego lepiej u?y? bezpiecznego okre?lenia ?
frachtowiec
”.
id?cy samotnie w pobli?u wybrze?a Tunezji
? okre?lenie ?w pobli?u” nie wyznacza kierunku. Niby wszystko w porz?dku, lecz brak precyzji. Poza tym do okre?lania ruchu statku u?ywamy wyrazu ?płyn?c”. Lepiej u?y? tu imiesłowu przysłowkowego.
Podczas podro?y, 13 sierpnia, funkcjonariusze francuskich
władz Vichy
dostali si? z patrolowca na jego pokład...
? okre?lenie ?podczas podro?y” jest nieprecyzyjne i nijak odnosi si? do operacji militarnej. W dodatku nie jest istotne, z pokładu jakiej jednostki (chyba ?e podamy jej nazw?) dostali si? (lepiej zabrzmi ?wtargn?li” lub ?wdarli si?”) owi funkcjonariusze.
lecz jego kapitan F. Riley zdołał przekona? ich do kontynuowania rejsu
? z tego fragmentu wnioskowa? by mo?na, ?e kapitan powiedział im ?pły?cie swoim kursem”, co zupełnie opacznie oddaje sens akcji.
Ten sam fragment, napisany poprawnie, powinien wygl?da? tak:
Uszkodzony (zalana jedna z ładowni) frachtowiec ?Brisbane Star” zdołał dotrze? nieatakowany 14 sierpnia na Malt?, płyn?c wzdłu? wybrze?y Tunezji, cho? 13 sierpnia na jego pokład wtargn?li funkcjonariusze władz
Vichy
z zamiarem internowania jednostki w jednym z tunezyjskich portow, na co nie przystał jej kapitan F. Riley, rozkazuj?c utrzymanie dotychczasowego kursu.
Zalecenia dla tłumaczy
Dla wikipedystow pragn?cych zajmowa? si? tłumaczeniami z j?zykow obcych oferujemy zestaw materiałow, ktore znajduj? si? na stronie
Wikipedia:Tłumaczenia
. Przykładem mo?e tu by?
Pomocnik ameryka?ski
.
Tłumacz?c teksty z innych j?zykow, nale?y stara? si? dopasowa? układ zda? do norm j?zyka polskiego, a nie bezkrytycznie kopiowa? konstrukcj? oryginalnego tekstu. Dobor słownictwa tak?e powinien ułatwia? zrozumienie tekstu.
Nale?y pami?ta?, ?e przy tłumaczeniu artykułow z innych wersji j?zykowych Wikipedii
obowi?zuj?
normalne zasady weryfikowalno?ci
. Wszystkie informacje w przetłumaczonym artykule musz? mie? odzwierciedlenie w zacytowanych ?rodłach.
Podczas tłumaczenia na j?zyk polski nale?y skupia? si? nie tylko na oddaniu tre?ci, lecz tak?e na formie ? czyli na stylu. To wła?nie on cechuje naprawd? dobrego tłumacza. Nawet osoby znaj?ce j?zyk obcy na poziomie zaawansowanym mog? mie? problem z dobrym stylistycznie przekazem, gdy? musz? jednocze?nie wykazywa? bardzo dobr? sprawno?? w zakresie poprawnej polszczyzny. Nale?y unika? bezpo?redniego tłumaczenia
zwi?zkow frazeologicznych
z danego j?zyka na polski (kalki j?zykowe) ? w miar? mo?liwo?ci nale?y je zast?powa? rodzimymi frazeologizmami. Zaleca si?, po pierwszym tłumaczeniu, odło?y? tekst na jaki? czas i powroci? do niego ze ??wie?? głow?”, staraj?c si? wej?? w skor? odbiorcy-czytelnika i odpowiedzie? sobie na pytanie: na ile moj tekst brzmi gładko, czytelnie i poprawnie?
Cz?sto mamy do czynienia z poj?ciami wieloznacznymi. Oto zdanie, ktore przysporzyło kłopotow jednemu z kolegow: ?Some of these regimes have been pretty quiet since September the 11th”. Zajrzyjmy do słownika j?zyka angielskiego:
pretty
znaczy zarowno
ładny
,
?liczny
, jak i
niemały
,
spory
oraz
dosy?
,
mniej wi?cej
i
całkiem
. Nie wystarczy tu ani zbyt słaba znajomo?? j?zyka angielskiego, ani polskiego. Oba trzeba zna? dobrze, przy czym polski bardzo dobrze. Tylko wtedy przetłumaczymy ww. zdanie poprawnie, zmieniaj?c rownie? jego szyk: ?Po 11 wrze?nia niektore z tych re?imow zachowywały si? całkiem/do?? spokojnie”.
W ?adnym razie nie wolno wkleja? do Wikipedii tekstu tłumaczonego przez elektroniczne translatory ? NIGDY nie b?dzie on w pełni fortunny stylistycznie, a tak?e (z powodu wieloznaczno?ci wielu wyrazow) mo?e by? niepoprawny merytorycznie. Takie oprogramowanie mo?e by? tylko ułatwieniem w zrozumieniu niektorych wyrazow czy sensu danego tekstu.
Pułapk? dla tłumacza stanowi? tak?e
przepisy interpunkcyjne
? niejednokrotnie ro?ni?ce si? w obu j?zykach. Przykładem mo?e by? oddzielanie przecinkami okre?le? czasu od reszty zdania w j?zyku angielskim, czego w polszczy?nie si? nie stosuje.
In 1993, they moved to the capital.
=
W 1993 przeprowadzili si? do stolicy.
Podobne zasady obowi?zuj? przy przypisach: w j?zyku angielskim przypis wstawia si? po znaku interpunkcyjnym, w polskim za? przed nim, tak, by stanowił integraln? cz??? zdania.
Kolejn? trudno?? niesie szyk zdania ? nie zawsze trzeba tłumaczy? je bezpo?rednio. Nale?y zadba? o precyzyjny, niezakłocaj?cy sensu przekaz relacji wyrazow w zdaniu, w razie potrzeby modyfikuj?c ich kolejno?? zgodnie ze wzorcami j?zyka polskiego, o czym mowa trzy akapity wy?ej.
Przy tłumaczeniach (zwłaszcza z
angielskiego
) unikajmy
dokładnego
przeliczania
stop
,
jardow
,
mil
,
funtow
,
galonow
itp., stosuj?c zaokr?glenia z ewentualnym okre?leniem
około
(np. w odniesieniu do kalibrow dział lub temperatur w
skali Fahrenheita
).
Uwagi
Przypisy
- ↑
Z wyj?tkiem (a nie: za wyj?tkiem), z rz?du (a nie: pod rz?d) ? Porady j?zykowe ? Obcy j?zyk polski
.
- ↑
Z rz?du czy pod rz?d?
[online], Jak to powiedzie?, 11 wrze?nia 2015
[dost?p 2018-11-04]
.
- ↑
Mirosław
M.
Ba?ko
Mirosław
M.
,
odno?nie (do) czego?
, [w:] Poradnia j?zykowa [online], PWN, 11 lutego 2011
[dost?p 2019-09-09]
.
- ↑
Jan Miodek
:
Odno?nie do czego?
. Gazeta Wrocławska, 2013-03-04. [dost?p 2014-03-05].
- ↑
Aleksander Krawczuk:
Kronika staro?ytnego Rzymu
, Iskry, Warszawa 1994,
ISBN?
83-207-1432-X
.
- ↑
Art. 29
ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
.
- ↑
Zasady pisowni i interpunkcji: Pisownia polska: IX. Pisownia nazw własnych: 62. Odmiana nazwisk. Uwagi ogolne
. Wydawnictwo Naukowe PWN
- ↑
Porownaj dyskusje:
sowiecki vs radziecki
,
Zwi?zek Radziecki czy Zwi?zek Sowiecki
.
- ↑
[408] Zasady pisowni i interpunkcji: Interpunkcja polska: XII. Znaki interpunkcyjne: 93. My?lnik: 93.12. My?lnik wyznaczaj?cy relacje mi?dzy dwoma wyrazami lub warto?ciami
. Wydawnictwo Naukowe PWN
- ↑
Kropka po cyfrach arabskich oznaczaj?cych liczebniki porz?dkowe
. [w:]
Słownik j?zyka polskiego
[on-line]. PWN. [dost?p 2015-10-19].