Tectonica de las placas

Tièra de 1000 articles que totas las Wikipèdias deurián aver.
Aqueste article es redigit en provençau.
Un article de Wikipedia, l'enciclopedia liura.
(Redirigit dempuei Tectonica dei placas )

Wikipèdia:Articles de qualitat Legissetz un ≪ article de qualitat ≫
Tectonic plates (surfaces are preserved)

La tectonica dei placas (var. tectonica de las placas , tectonica deras placas ) es una teoria scientifica que descriu lei movements a granda escala de la litosfera terrestra . Es bastida sus lo concepte de ≪  deriva dei continents  ≫ que foguet desvolopat per de personalitats coma Alfred Wegener . Forca contestada durant la premiera mitat dau segle XX, foguet pauc a pauc acceptada apres la descuberta de l' expansion dei fons oceanics dins leis ans 1950 - 1960 . Uei, es venguda un model de basa de la geologia moderna que permet d'explicar de fenomens importants coma lo volcanisme , la sismicitat o l' orogenesi .

Segon aquela teoria, la litosfera ? es a dire lo jac externe de la Terra ? es devesida en placas tectonicas qu'es un ensemble geologic rigid que pou se desplacar a la superficia de la planeta en causa dei movements dau manteu terrestre. A l'ora d'ara, i a set placas principalas e quauquei desenaus de placas mens importantas. Existis dos tipes de litosfera . Lo premier es la litosfera oceanica , pauc espessa mai que ten una densitat auta, e la litosfera continentala que presenta de proprietats opausadas (densitat febla e espessor importanta). La natura dei litosferas qu'intran en contacte es forca importanta per descriure la natura dau limit entre doas placas. D'efiech, coma lei movements son pas coordenats, lei limits entre placas son lo luoc d'interaccions complexas. Es possible d'i observar de convergencias, de divergencias o de movements de descrocament que son sovent acompanhats de fenomens geologics majors coma de terratrems , d'erupcions volcanicas , de formacion de releus ( montanhas , fossas oceanicas ...) o la dubertura d' oceans . Pasmens, aquelei movements son forca lents car agantan rarament una velocitat superiora a 100 mm/an.

Istoria [ modificar | Modificar lo codi ]

De la vision fixista dau mond a la deriva dei continents [ modificar | Modificar lo codi ]

Article detalhat: Deriva dei continents .

Lei premiereis observacions [ modificar | Modificar lo codi ]

Durant de segles , lei sciencias de la Terra fogueron dominadas per de visions fixistas basadas sus l'observacion de l' estat solid de la mager part dau globe terrestre que presenta, a l'escala de la vida umana , un caracter estable e quasi immutable. Segon lei conoissencas actualas, lo cartograf flamand Abraham Ortelius ( 1527 - 1598 ) foguet la premiera persona que notet, en 1596 , la similitud dau tracat dei litoraus americans e africans [1] . Emetet alora l' ipotesi d'una separacion d'aquelei continents causada per una tiera de catastrofas naturalas .

Lo filosof angles Francis Bacon ( 1561 - 1626 ) remarquet egalament aquela semblanca en 1620 . A aquela epoca, aquela particularitat era vista coma una prova dau Deluvi e dau raconte de la Genesi . Per exemple, aquo foguet suggerit en 1668 per lo preire frances Francois Placet († segle XVII) [2] o en 1756 per lo teologian alemand Theodor Christoph Lilienthal ( 1717 - 1781 ) [3] .

La persistencia dau fixisme [ modificar | Modificar lo codi ]

Illustracion de la dubertura de l' Atlantic per Antonio Snider-Pellegrini .

Durant lo segle XIX, la premiera teoria vertadiera de la deriva dei continents foguet formulada per lo geograf Antonio Snider-Pellegrini ( 1802 - 1885 ) en 1858 dins La Creacion e sei misteris desvelats [4] . Observet la complementaritat dei costas d' Europa e d' America dau Nord e aguet l'idea de comparar lei fossils dau Carbonifer trobats sus lei dos continents per demostrar son ipotesi. Pasmens, lei teorias mobilistas se turteron a dos obstacles.

Lo premier era lei partisans de l'ortodoxia crestiana , compres Snider-Pellegrini . Segon eu, un blot primitiu de rocas en fusion auria ocupat una importanta region de la Terra . Puei, apres son refrejament, se seria romput. Aquel eveniment seria a l'origina de la formacion de l' Ocean Atlantic mentre que lei restas dau blot aurian format lei continents actuaus. Lo segond obstacle era interne a la comunautat scientifica . D'efiech, lo fixisme i era largament dominant e de teorias de movements verticaus dei massas terrestras permetian d'explicar la formacion dei montanhas [5] . Una teoria de la deriva dei continents era donc inutila. De mai, leis ipotesis suggeridas dins aqueu sens eran limitadas per la manca de conoissencas sus l' estructura interna de la Terra . Dins aquo, au comencament dau segle XX, diversei descubertas coma la quasi constancia de la gravitat a la superficia dau globe comenceron de suscitar de questionaments sus la pertinencia dau fixisme [6] .

La teoria d'Alfred Wegener [ modificar | Modificar lo codi ]

Reconstitucion moderna de la Pangea , paleocontinent descubert per Alfred Wegener .
Article detalhat: Alfred Wegener .

En 1908 , lo geolog estatsunidenc Frank Bursley Taylor ( 1860 - 1938 ) se prononciet en favor de la deriva continentala en observant lei Montanhas Rocosas , leis Andes e lei cadenas de montanhas situadas a l'entorn de l' Ocean Atlantic . Segon eu, l'alinhament deis Andes e dei Rocosas era la consequencia d'un efiech de butavant causat per la deriva de l' America dau Nord e dau Sud [7] . Dins aquo, la teoria de la deriva dei continents pus famosa es aquela que foguet emesa en 1912 per lo meteorolog alemand Alfred Wegener ( 1880 - 1930 ).

A respecte de sei predecessors, Wegener presentet plusors provas diferentas e identifiquet l'existencia de Pangea . Es per aquela rason que la paternitat de la teoria li es generalament atribuida [8] . Completet son idea dins l'obratge Genesi deis oceans e dei continents : teoria dei translacions continentalas paregut en 1915 . Per sostenir son ipotesi, avancet d'elements morfologics (similituds de certanei tracats continentaus), geologics (massis volcanics separats entre Africa e l' America dau Sud ), paleoclimatics (vestigis glaciaris similars sus lei dos continents) e paleontologics (fossils identics sus lei dos continents). Suggeriguet tanben que la formacion dei montanhas era la consequencia de tuerts entre doas massas continentalas [9] .

Pasmens, se lo trabalh de Wegener trobet quauquei defensors ( Rene Jeannel ), mau capitet de convencer la mager part de la comunautat scientifica. Lo problema principau era que lei conoissencas dau periode permetian pas d'explicar la causa dei desplacaments continentaus observats. De mai, en luoga d'admetre son ignorancia, Wegener prepauset de mecanismes impossibles basats sus la forca d'Eotvos o lei forcas de mareia [10] . Aquo permetet a seis adversaris de ridiculizar sa teoria.

La descuberta de l'expansion dei fons oceanics [ modificar | Modificar lo codi ]

Temps dei fons oceanics (en roge lo pus recent, en blau lo pus ancian).
Article detalhat: Expansion dei fons oceanics .

Lo desvolopament dau sonar e dau sosmarin entraineron la multiplicacion dei mesuras oceanograficas , especialament a partir de la Segonda Guerra Mondiala . Aquo menet a la descuberta dei dorsalas oceanicas , de cadenas de montanhas sosmarinas concentrant una activitat sismica e volcanica importanta [11] [12] . Plusors geologs ( Jean Goguel , Arthur Holmes , Harry Hess , Maurice Ewing , Bruce C. Heezen , Robert S. Dietz , etc.) meteron alora pauc a pauc en placa lo model de l' expansion dei fons oceanics . Segon eu, i a una fabricacion permanenta de crosta terrestra au niveu dei dorsalas. Lo melhorament dei conoissencas sus l'estructura interna de la Terra permetet de l'explicar gracias a de corrents de magma dins lo manteu .

La descuberta dei dorsalas permetet de trobar la causa que mancava a Alfred Wegener . Foguet completada en 1964 per aquela dei zonas de subduccion per George Plafker . Aquo permetet d'explicar la disparicion de la crosta oceanica e de provesir la premiera teoria completa dau desplacament dau continent. Ansin, lei fons oceanics, d'una densitat pus auta que lei massas continentalas, vengueron lo motor de la deriva dei continents.

La mesa en placa de la teoria de la tectonica dei placas [ modificar | Modificar lo codi ]

En 1958 e en 1961 , leis oceanografs Ron G. Mason e Arthur D. Raff descurbigueron d'anomalias magneticas en liame amb lei dorsalas oceanicas [13] [14] . Aquo menet a la descuberta dei falhas transformantas per lo geofisician Drummond Matthews en 1963 [15] . Dos ans pus tard, Tuzo Wilson desvolopet aqueu concepte per aqueu de placa litosferica. La superficia terrestra foguet alora devesida en una mosaica de placas. En 1968 , William Jason Morgan e Xavier Le Pichon prepauseron, d'un biais independent, un model amb sieis placas principalas e diversei placas segondarias [16] [17] . Aquo entrainet l'adopcion de la teoria de la tectonica dei placas per la mager part de la comunautat scientifica. Uei, lei models pus recents identifican set placas principalas e uech placas segondarias que son separadas per de desenaus de microplacas.

Lo model actuau [ modificar | Modificar lo codi ]

Generalitats [ modificar | Modificar lo codi ]

La litosfera , jac exterior rigid de la Terra compausat de la crosta terrestra e d'una partida dau manteu superior , es devesida en placas dichas ≪ litosfericas ≫ o ≪ tectonicas ≫. Aquelei placas an de movements variats, co qu'entraina la formacion de diferents tipes de frontieras entre elei : falhas convergentas, falhas divergentas o falhas transformantas. Aquelei frontieras son lo luoc privilegiat deis activitats sismica e volcanica , de l' orogenesi e de la formacion dei fossa oceanicas . La velocitat mejana d'aquelei placas varia de 0 a 100 mm/an. Lo movement dei placas es possible car la litosfera es pausada sus l' astenosfera , la partida ductila dau manteu superior. Aquela mobilitat es lo resultat dei movements de conveccion qu'animan lo manteu terrestre.

Lei placas [ modificar | Modificar lo codi ]

Article detalhat: Placa tectonica .

Existis dos tipes de placas tectonicas que son dotadas de caracteristicas ben diferentas.

Lei placas oceanicas [ modificar | Modificar lo codi ]

Article detalhat: Litosfera oceanica .

Lei placas oceanicas son principalament compausadas de litosfera oceanica qu'es un ensemble geologic rigid format de crosta oceanica e d' astenosfera . La litosfera oceanica se troba au fons deis oceans levat de quauqueis excepcions raras. La crosta oceanica es principalament constituida de rocas maficas, aguent de concentracions autas de ferre , coma lei gabros e lei basalts . Per aquela rason, a una massa volumica mejana de 2,9 g/cm 3 contra 2,7 g/cm 3 per la crosta continentala. En dessota, lo manteu litosferic a una densitat de 3,3 g/cm 3 .

La litosfera oceanica es creada au niveu dei dorsalas . Son espessor es inicialament febla mai aumenta lentament quand s'aluncha de son ponch d'emission. Aquel espessiment es la consequencia dau refrejament de la partida superiora dau manteu situada sota la crosta e per la sedimentacion a la superficia de la crosta. La crosta oceanica aganta generalament una espessor de 10 km e la partida dau manteu integrada a la placa 80 km. Lo refrejament de la litosfera oceanica aumenta pauc a pauc sa densitat .

En causa de sa densitat auta, la litosfera oceanica a tendancia a sotar sota la litosfera continentala au niveu dei zonas de subduccion . Dispareis alora pauc a pauc dins lo manteu terrestre. Ansin, la mager part de la litosfera oceanica actuala a mens de 200 milions d'ans. Pasmens, dins de cas rars, es la crosta continentala que pou passar en dessota de la placa oceanica ( obduccion ).

Lei placas continentalas [ modificar | Modificar lo codi ]

Article detalhat: Litosfera continentala .

Lei placas continentalas son principalament compausadas de litosfera continentala qu'es un ensemble rigid format de crosta continentala e d' astenosfera . Correspondon mai o mens ai continents elei meteissei, ai plateus continentaus e ai termes continentaus . Se son pus espessas que lei placas oceanicas, an una densitat pus febla (2,7 contra 2,9) car son constituidas de granitoids e de rocas metamorficas pus leugieras que lei basalts e lei gabros .

La crosta continentala es mai que mai producha per lei proces tectonics que se debanan ai limits entre placas convergentas. L'ensemble de sei rocas es lo resultat de la transformacion de basalts leugiers. Pasmens, aquelei mecanismes an engendrat una grossa quantitat de rocas diferentas. En causa de sa massa pus leugiera, la crosta continentala intra pas en subduccion. Sa destruccion es donc rara e, segon lei conoissencas actualas, la mager part dei massas continentalas actualas se son formadas a la fin de l' Arquean (4-2,5 Ga).

Lei placas actualas [ modificar | Modificar lo codi ]

Mapa de las principalas placas tectonicas terrestras
Article detalhat: Lista de placas tectonicas .

En 2003 , 52 placas tectonicas eran estadas identificadas [18] . Lei set placas que forman la mager part dei continents e de l' Ocean Pacific son consideradas coma lei placas principalas de la tectonica actuala :

Uech autrei placas pus pichonas son dichas ≪ placas segondarias ≫. Ocupan de superficias importantas dau globe mai, franc de la placa arabica , son quasi unicament compausadas de litosfera oceanica  :

En mai d'aquo, de microplacas se troban entre lei limits dei placas principalas e segondarias [19] . Ocupan lei zonas de transicion, forca fragmentadas, entre lei placas pus importantas.

Lo nombre de placas evoluciona lentament. Pasmens, a l' escala dei temps geologics , la disparicion d'una placa es possibla, compres d'una placa importanta. Una premiera possibilitat es la disparicion completa d'una placa oceanica per subduccion . Una segonda possibilitat es la fusion de doas placas. Aqueu fenomen pren generalament la forma de l'integracion d'una placa pichona au sen d'una placa pus importanta. Per exemple, en Europa , la Peninsula Iberica se troba sus una paleoplaca, la placa iberica , que fusionet amb la placa eurasiatica a la fin de l' Oligocen (33,9-23,0 Ma) [20] . Un autre exemple de placas tectonicas ancianas es la region de Tibet qu'es formada dei restas de doas placas esquichadas entre la placa indiana e la placa eurasiatica [21] .

Lei zonas de contacte entre placas [ modificar | Modificar lo codi ]

Lei zonas de divergencia [ modificar | Modificar lo codi ]

Article detalhat: Dorsala oceanica .

Lei zonas de divergencia apareisson quand doas placas s'alunchan en causa d'una montada de magma . Aqueu fenomen es a l'origina de la mesa d'un volcanisme effusiu qu'es creator de litosfera . La mager part dei zonas de divergencia se troban dins leis oceans onte forman de cadenas montanhosas longas que son dichas ≪  dorsalas oceanicas  ≫. Pasmens, de zonas de divergencia podon tanben se formar dins de massas continentalas. Menan alora a la formacion d'una vau d'afondrament dicha ≪  rift  ≫. Se la divergencia continua, la dubertura d'un rift pou menar a la formacion d'un ocean noveu.

Lei zonas de convergencia [ modificar | Modificar lo codi ]

Article detalhat: Subduccion .

Lei zonas de convergencia son caracterizadas per lo tuert entre doas placas qu'avancan dins de direccions opausadas. Aquo pou entrainar la mesa en placa de plusors fenomens segon la natura dei doas placas implicadas per la collision [22] . S'una placa oceanica i participa, a generalament tendancia a sotar dins lo manteu en causa de sa densitat pus auta (fenomen de subduccion ). La fusion parciala dei rocas d'aquela placa pou alora entrainar la formacion de volcans au niveu de l'extremitat de l'autra placa. S'aquela segonda placa es de tipe oceanic, lei volcans forman un arc volcanic ( Japon , Antilhas ...). S'es de tipe continentau, lei volcans s'integran a una cadena de montanhas ( Andes ...).

L' orogenesi , es a dire la formacion de montanhas , es un fenomen forca frequent dins lei zonas de convergencia. D'efiech, una placa continentala blocada per la subduccion d'una placa oceanica pou aisament se fronsir ( Andes , Aups ...). Lo fenomen a tanben luoc quand doas placas continentalas se percutisson. Pasmens, pou esser amplificat per lo fach que lei placas continentalas intran pas en subduccion en causa de sa densitat febla ( Imalaia ...). Enfin, dins quauquei cas rars, es la crosta continentala que passa en dessota de la crosta oceanica (fenomen d' obduccion ). Aquo entraina la formacion de montanhas que presentan de formacions geologicas particularas que son dichas ofiolitas ( Oman ...) [23] .

Lei zonas de descrocament [ modificar | Modificar lo codi ]

Lei zonas de descrocament son de regions d'esquilhament orizontau de doas placas, una a costat de l'autra. Aquelei zonas permeton d'acompanhar lei movements de divergencia e de subduccion. D'efiech, son sovent constituidas de falhas transformantas que copan lei dorsalas d'un biais perpendicular. Aquelei limits entre doas placas son geologicament activas ( terratrem , volcans , etc.) car subisson la pression en provenancia dei zonas de divergencia.

La forca motritz dau desplacament [ modificar | Modificar lo codi ]

Lo refrejament progressiu de la Terra es la causa majora de la tectonica dei placas. D'efiech, la planeta nostra es un objecte caud en causa de la temperatura iniciala dei materiaus a l'origina de sa formacion e en causa de la desintegracion d' elements radioactius dins sei jac internes. L'evacuacion d'aquela calor entraina donc de movements de conveccion dins lei jac internes de la Terra , especialament au sen dau manteu. Segon lei concepcions actualas, aquelei movements dau manteu serian a l'origina dau movement dei jac geologics externes [24] . Lei desplacaments entrainats per aquelei mecanismes son lents, de l'ordre de 10 a 130 mm/an, e favorizats per la presencia d' aiga (lubrificacion dei placas) [25] .

Aquela vision classica de la forca motritz dau movement dei placas es contestada dempuei leis ans 1980 - 1990 per de teorias que supausan una origina mens prefonda au movement dei placas. Segon elei, existiria de canaus permetent de movements de magma en dessota de la litosfera. La rason de la cerca d'un model noveu es l'observacion de diferencias, de cops importantas, entre la velocitat dei movements de conveccion dins lo manteu e aquela dei placas litosfericas.

Leis activitats tectonicas extraterrestras [ modificar | Modificar lo codi ]

Venus [ modificar | Modificar lo codi ]

Article detalhat: Venus (planeta) .

Leis observacions menadas per lei sondas espacialas placadas en orbita a l'entorn de Venus an mostrat l'absencia d'activitat tectonica a la superficia de la planeta . L'espessor de la crosta, de 20 a 50 km, e la natura de rocas que la compausan, de granits e de basalts pauc desformables, serian la causa d'aqueu fenomen [26] . En placa, Venus auria de cicles de reformacion de sa superficia. Quand la calor accumulada dins lei jac superiors dau manteu vendria trop importanta, de fracturas massisas dins la crosta permetrian son evacuacion [27] .

En despiech de l'absencia d'activitat tectonica a l'ora d'ara a la superficia de Venus , certanei releus son benleu la consequencia de fenomens tectonics. Per exemple, lo massis dei Maxwell Montes son probablament eissits de movements de compression ancians [28] .

Mart [ modificar | Modificar lo codi ]

Article detalhat: Mart (planeta) .

Leis elements actuaus permeton pas d'establir l'existencia d'una activitat tectonica a la superficia de Mart . Au contrari, la presencia de volcans de ponch caud gigants, coma Olympus Mons , mostra clarament l'aspecte fix de mai d'un releu [29] . Pasmens, certaneis estructuras son de cops consideradas coma liadas a una activitat tectonica limitada. Per exemple, es lo cas de la vau de Valles Marineris que podria esser un rift. D'autrei falhas dins la region semblan de validar aquela ipotesi e dessenhar una placa litosferica mai una confiermacion definitiva necessita d'observacions pus precisas. De mai, aquela activitat tectonica auria pas entrainat la formacion d'autrei placas.

Lei satellits glacats [ modificar | Modificar lo codi ]

Fotografia d' Encelada que mostra una superficia pauc craterizada e la presencia d'estructuras d'origina tectonica.
Article detalhat: Satellit glacat .

Plusors satellits glacats , en orbita a l'entorn dei planetas gigantas dau Sistema Solar , mostran d'estructuras que podon s'explicar per l'existencia d'una activitat tectonica. D'efiech, segon lei models actuaus, aqueleis objectes son compausats d'un manteu de glac liquid que permet la creacion de criovolcans e de placas. Lo cas tipe es aqueu d' Europa dins lo sistema jovian [30] . Dins lo sistema de Saturne , Titan e Encelada presentan egalament d'estructuras que semblan la consequencia d'una activitat tectonica recenta [31] .

Leis exoplanetas [ modificar | Modificar lo codi ]

Article detalhat: Exoplaneta .

A l'ora d'ara, la poissanca dei telescopis es pas sufisenta per establir l'existencia d'una activitat tectonica sus una exoplaneta . Dins aquo, lei condicions permetent la mesa en placa d'una tala activitat son l'objecte de trabalhs de modelizacion car, en l'estat dei sabers actuaus, una tectonica activa es benleu un factor favorizant l'aparicion de la vida [32] .

Annexas [ modificar | Modificar lo codi ]

Liames internes [ modificar | Modificar lo codi ]

Bibliografia [ modificar | Modificar lo codi ]

  • (fr) J-M. Caron, A. Gauthier, J-M. Lardeaux, A. Schaaf, J. Ulysse e J. Wozniak, Comprendre et enseigner la planete Terre , Ophrys, 2003.
  • (fr) Jacques Debelmas e Georges Mascley, Les grandes structures geologiques , Masson, 1997.
  • (fr) Alain Foucault e Jean-Francois Raoult, Dictionnaire de geologie , Dunod, 2005.
  • (de) Wolfgang Frisch e Martin Meschede, Plattentektonik. Kontinentverschiebung und Gebirgsbildung , 5 a edicion, Primus Verlag, 2013.
  • (fr) Serge Lallemand, La subduction oceanique , Gordon and Breach Science Publ., 1999.
  • (en) Roger Searle, Mid-Ocean Ridges , Cambridge University Press, 2013.
  • (de) Alfred Wegener, Die Entstehung der Kontinente und Ozeane , Friedrich vieweg & sohn, 1915.

Notas e referencias [ modificar | Modificar lo codi ]

  1. ↑ (la) Abraham Ortelius, Thesaurus geographicus , Officina Plantiniana, 1596.
  2. ↑ (fr) Francois Placet, La corruption du grand et petit monde , 1668, p. 65.
  3. ↑ (de) Theodor Christoph Lilienthal, Versuch einer genauern Zeitrechnung der heiligen Schrift , 1756.
  4. ↑ (fr) A. Spiner, La Creation et ses mysteres devoiles : ouvrage ou l'on expose clairement la nature de tous les etres, les elements dont ils sont composes et leurs rapports avec le globe et les astres, la nature et la situation du feu du soleil, l'origine de l'Amerique et de ses habitants primitifs, la formation forcee de nouvelles planetes, l'origine des langues et les causes de la variete des physionomies , A. Franck, 1858.
  5. ↑ Aquelei teorias eran fondadas sus l'observacion dei movements observats durant lei terratrems e sus l'evolucion dei releus volcanics .
  6. ↑ (fr) Jean Gaudant, L'essor de la geologie francaise , Presses des Mines, 2009, p. 43.
  7. ↑ (en) Henry R. Frankel, ≪ Wegener and Taylor develop their theories of continental drift ≫, dins The Continental Drift Controversy: Wegener and the Early Debate Volume 1, Wegener and the Early Debate , Cambridge University Press, 2012, pp. 38-40.
  8. ↑ (fr) Philippe de La Cotardiere, Histoire des sciences de l'antiquite a nos jours , Tallandier, 2004, p. 464.
  9. ↑ (fr) Pierre Dive, La derive des continents et les mouvements intra-telluriques , Dunod, 1950.
  10. ↑ (en) Henry R. Frankel, The Continental Drift Controversy , Cambridge University Press, 2012, p. 162.
  11. ↑ (fr) Jacques Kornprobst e Christine Laverne, A la conquete des grands fonds. Techniques d'etude de la geologie marine , Quae, 2011, p. 121
  12. ↑ La presencia de montanhas sosmarinas au mitan de l' Ocean Atlantic era sospichada dempuei la fin dau segle XIX. Pasmens, l'amplor de l'estructura era demorada desconeguda.
  13. ↑ (en) R. G. Mason, ≪ A magnetic survey off the west coast of the United States between latitudes 32-degrees-N and 36-degrees-N, longitudes 121-degrees-W and 128-degrees-W. ≫, Geophysical Journal of the Royal Astronomical Society , vol. 1, n° 4,? 1958, pp. 320?329.
  14. ↑ (en) Ronald G. Mason e Arthur D. Raff, ≪ Magnetic survey off the west coast of the United States between 32°N latitude and 42°N latitude ≫, Geological Society of America Bulletin , vol. 72, n° 8,? 1961, pp. 1259?1266.
  15. ↑ (en) E J. Vine e D. H. Matthews, ≪ Magnetic Anomalies over Oceanic Ridges ≫, Nature , vol. 199, n° 4897,? 1963, pp. 947-949.
  16. ↑ (en) W. J. Morgan, ≪ Rises, trenches, great faults, and crustal blocks ≫, Journal of Geophysical Research , vol. 73,? 1968.
  17. ↑ (en) X. Le Pichon, ≪ Sea-floor spreading and continental drift ≫, Journal of Geophysical Research , vol. 73, n° 12,? 1968, pp. 3661?3697.
  18. ↑ (en) Peter Bird, ≪ An updated digital model of plate boundaries ≫, Geochemistry, Geophysics, Geosystems , vol. 4, n° 3,? 1 er de marc de 2003.
  19. ↑ En despiech de son nom, an generalament de superficia de quauquei desenaus de quilometres carrats.
  20. ↑ (en) S. P. Srivastava, H. Schouten, W. R. Roest, K. D. Flitgord, L. C. Kovacs, J. Verhoef e R. Macnab, ≪ Iberian plate kinematics: a jumping plate boundary between Eurasia and Africa ≫, Nature , n° 344,? 19 d'abriu de 1990, pp. 756-759.
  21. ↑ (en) Z. M. Zhang, X. Dong, M. Santosh e G. C. Zhao, ≪ Metamorphism and tectonic evolution of the Lhasa terrane, Central Tibet ≫, Gondwana Research , vol. 25, n° 1, genier de 2014, pp. 170-189.
  22. ↑ (fr) Damien Jaujard, Geologie. Geodynamique - Petrologie : Etudes de terrain , Maloine, 2020, pp. 61-71.
  23. ↑ (fr) J-M. Caron, A. Gauthier, J-M. Lardeaux, A. Schaaf, J. Ulysse e J. Wozniak, Comprendre et enseigner la planete Terre , Ophrys, 2003, pp. 60-61.
  24. ↑ (en) Nicolas Colticea, Melanie Gerault e Martina Ulvrova, ≪ A mantle convection perspective on global tectonics ≫, Earth-Science Reviews , vol. 165,? febrier de 2017, pp. 120-150.
  25. ↑ (en) David Bercovici e Yanick Ricard, ≪ Plate tectonics, damage and inheritance ≫, Nature ,? 6 d'abriu de 2014.
  26. ↑ (en) F. Nimmo e D. McKenzie, ≪ Volcanism and Tectonics on Venus ≫, Annual Review of Earth and Planetary Sciences , vol. 26, n° 1,? mai de 1998, pp. 23?51.
  27. ↑ (en) Charles Frankel, Volcanoes of the Solar System , Cambridge University Press, 1996.
  28. ↑ (en) Tom Jones e Ellen Stofan, Planetology : Unlocking the secrets of the solar system , National Geographic Society , 2008, p. 74.
  29. ↑ (en) J. E. P. Connerney, M. H. Acuna, N. F. Ness, G. Kletetschka, D. L. Mitchell, R. P. Lin e H. Reme, ≪ Tectonic implications of Mars crustal magnetism ≫, Proceedings of the National Academy of Sciences , vol. 102, n° 42,? 2005, pp. 14970-14975.
  30. ↑ (en) Fran Bagenal, Timothy Edward Dowling, William B. McKinnon et al., Jupiter : the planet, satellites and magnetosphere , Cambridge University Press, 2004.
  31. ↑ (en) T. Johnson, ≪ Imaging Enceladus' Exotic South Polar Regions: Imaging Science Team Results ≫, American Geophysical Union , 2005.
  32. ↑ (en) Robert J. Stern, ≪ Is plate tectonics needed to evolve technological species on exoplanets? ≫, Geoscience Frontiers , vol. 7, n° 4, 2016, pp. 573-580.
Recuperada de ≪  https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Tectonica_de_las_placas&oldid=2373513  ≫