Aurora polara

Un article de Wikipedia, l'enciclopedia liura.


Aurore boreala en Alaska.
Aurora australa en Antartida.
Aurora australa dempueis la nau Discovery .
Aurora australa vista dempuei l'espaci.
Aurora fotografiada pel satellit DMSP al dessus del nord d'Europa.
Aurora ≪ polara ≫ pres de Belfort , Franca Comtat (novembre de 2003).
Aurora boreale dins la region de l'Abitibi, 48n parallel Nord, Canada)

Una aurora polara (tanben nomenada aurora boreala dins l' emisferi nord e aurora australa dins l' emisferi sud ) es un fenomen luminos caracterizat per de velas forca coloradas dins lo cel nocturn que lo verd predomina.

Provocadas per l'interaccion entre las particulas cargadas del vent solar e la nauta Atmosfera , las auroras se produson mai que mai dins las regions prochas dels pols magnetics , dins una zona anulara plan justament nomenana ≪ zona aurorala ≫ (entre 65 e 75° de latitud ). En cas d'activitat magnetica solara intensa, l'arc auroral s'espandis e comenca d'envasir de zonas forca mai prochas de l' Equator . L'aurora polara deguda a l' erupcion solara de 1859 ≪ davalet ≫ fins Honolulu e Singapor en setembre de 1909 atenguet lo desen gras de latitud sud [1] . En octobre e novembre de 2003 , una aurora boreala se podet veire dins lo sud d'Europa [2] , mas las regions mai tocadas pel fenomen fogueron Groenlandia , la Laponia , l' Alaska , Antartida , nord de Canada e Islandia .

Istoria, legendas e estudis [ modificar | Modificar lo codi ]

Las auroras borealas s'observeron de totemps, e segurament pertoquet forca los aujols; dins l'antiquitat, en occident e en China las auroras eran vistas coma des serps o de dracs dins lo cel [3] .

Plini lo Vielh escrich: ≪se vejet pendent la nuech, jol consulat de C. Caecilius e de Cn. Papirius (an de Roma 641), e d'autres cops encara, una lutz s'espadissent dins lo cel, de biais qu'una especia de jorn remplacava las tenebras.≫ [4]

Son associadas a forca mites e legendas. Lo terme fines de revontulet se traduch per ≪ coa del rainal roge ≫ o ≪ fuoc del rainal ≫: de pobles Samis contan que lo rainal polar , percorrent rapidament las vastas espandidas ennevadas, geta de posca amb sa coa pel cel, que crea las auroras borealas al seu passatge [5] . Los Inuits de Groenlandia nomenan las auroras aqsarniit , cresent que las almas dels morts jogan a la palma amb lo crans de las morsas. Una tribu del Nunavut pensa al comtrari que son las morsas qui jogan a la palma amb los crans umans. Lor color roja associada al sang es responsabla del fach que los Inuits de l'est de Groenlandia creson que las auroras polaras son l'alma d'enfants leu morts [6] .

D'autras mitologias nordicas evocan lo Bifrost , la dansa dels esperits de qualques animals, coma los salmons, los rens, los focas e las belugas; lo buf de las balenas de l’ocean Artic; lo rebat de Solelh o de la Luna sus las armaduras de las valquirias quand traversan lo Cel; d'entortas alucadas pels esperits dels morts per aculhir al paradis los novelaris [3] .

En Europa a l' Edat Mejana , las auroras polaras que prengavan de roges son associadas al sang e a la guerra. Presagian una catastrofa o son vistas coma lo buf dels guerriers celestes que contan lors combats pel cel [7] .

Fogueron estudiadas scientificament a partir del segle XVII. En 1621 , l'astronoma frances Pierre Gassendi descriu lo fenomen observat fin a co nostre e lo nomena ' aurora boreala . Al segle XVIII, l'astronoma britanic Edmond Halley suspieita lo camp magnetic terrestre de jogar un rotle dins la formacion de las auroras borealas. Henry Cavendish , en 1768 , parvenguet a evaluar l'altitud ont se debana lo fenomen, mas calguet esperar 1896 per que sia reproduch en laboratori per Birkeland . Los trabalh de Carl Stormer suls movements de las particulas electrizadas dins un camp magnetic faciliteron la compreneson del mecanisme de formacion de las auroras.

Dempuei 1957 , l' exploracion espaciala permetet una coneissenca melhora de las auroras polaras terrestras, e tanben l'observacion de fenomens aurorals sus las planetassas coma Jupiter o Saturne . En 1975 , lo programa francorus ARAKS capitet a crear una aurora polara artificiala.

En 2008, lo cercaire Jean Lilensten faguet una experiencia, basada sus aquela de Birkeland, nomenada la Planeterrella . Pemet d'estimular las auroras polaras [8] .

Lo nivol ionizat que constituis l'aurora polara rebat las ondas electromagnetics dins lo domeni de las forca nautas frequencias ( VHF e al dela). Las radioamators utilizan aquel fenomen per realizar de ligams experimentals de granda distencias. Las ondas radio son de fach difuzadas mai que rebatidas co que produch una forta deformacion de la modulacion. La telegrafia morsa es gareben lo sol biais de transmission utilisable. Un efecte nefast d'aquel fenomen es la perturbacion de las communicacions sus aquelas frequencias.

Formacion [ modificar | Modificar lo codi ]

Pendent un auratge solar acompanhant un auratge magnetic , e fasent seguida a una erupcion cromoseferica o un subersaut solar important (lo solelh ofris un pic d'activacion solar sus un cicle d'11 ans) [9] , un flus de particulas cargadas, ejectadas pel Solelh , intra en tust amb lo bloquier que constituis la magnetosfera [9] . De particulas electrizadas d'energia nautas podon alara esser captadas e canalizadas per las linhas del camp magnetic terrestre del costat nuechenc de la magnetosfera (la coas) e acaba dins los cornets polars . Aquelas particulas, ? electrons , protons e ions positius ?, exitan o ionizan los atoms de l'atmosfera nauta, l' ionosfera [10] . L'atom excitat pot pas demorar dins un quita estat, e un electron cambia alara de jaca, desliurant al passatge un pau d'energia, emetent un foton ( particula elementara constitutiva de la lutz visibla ). Coma la natura d'aquels ions ( oxigen , idrogen , azot , eca) depend de l'altitud, aquo explica en partida las variacions de color dels nivols, draparia, tela, arcs, rais... que se desplegan dins lo cel en d'altituds compresas entre 80 e 1 000 km . L' ionizacion resultant d'aquel flus de particulas provoca la formacion de nivols ionizants rebatant las ondas radio .

En julhet de 2008 una explicacion coerenta del fenomen foguet donada per la NASA amb la mission americana THEMIS . Los scientifics localizeron la font d'aquels fenomens dins d'explosions d' energia magnetica se produson a un terc de la distencia que separa la Terra de la Luna . Atal son provocat per de ≪ novas connexions ≫ entre las ≪ cordas magneticas gigantas ≫ ligant la Terra al Solelh qu'amassan l'energia dels vents solars .

L'estudi espectrografica de la lutz emetida mostra la presencia d' oxigen (raia verda a 557 nm e doblet roge a 630 e 636 nm ) entre 120 e 180 km d'altitud, de l' azot e d'aqueles compausats e d' idrogen ( 656 nm ) dins las auroras de protons . A d'altitud mai bassas, la color observada mai frequentament es lo roge (altituds de 90 a 100 km ).

Lo fenomen se debana quand las particulas emetidas pel Solelh s'electromagnetizan al dessus de la estratosfera . cobrisson lo cel de draparias fosforescentas podent furtivament reproduire sus la lor talvera totas las colors de l'espectre. Cal que lo cel sia clar, de melhor sens Luna e desencombrat de luses parasitas.

Las auroras borealas son ara previsiblas, seguent lo trabalh de l'observatori Kjell Henriksen amb lo Centre universitari del Svalbard, e a lor programa informatic SvaltrackII disponible pel grand public [11] .

Classificacions [ modificar | Modificar lo codi ]

Los primiers scientifics que s'interesseron als fenomens aurorals d'en primier instaureron de classificacions segon la forma, de l'espandiment e de l'intensitat de las emissions, permetent una aprocha objectiva e quantitativa del fenomen [10] . Atal vegueron a dos tipes d'auroras: las formas discretas e las formas difusas.

Las formas discretas an coma caracteristica de se formar en longs arcs o en bendas. Los arcs ≪ ondejan ≫ de segonda en segonda, coma los nivols cambian d'aspecte jos los vents. Penon la forma de la magnetosfera (camp magnetic de la Terra, co qui lor dona las aparencias d'una largor pusleu prima (de 1 a 10 km ), mas d'una longor arcada gaireben infinida.

Colors [ modificar | Modificar lo codi ]

Los fenomens aurorals prenon de colors diferentas, anant del verd cap al rose, del roge cap a l'indi violet. Tres gases son a l'origina d'aqueles fenomens: l' azot , l' oxigen e l' idrogen . L'azot dona de colors blavas e rojas e l'oxgen de colors verdas e rojas. Nostra atmosfera, subretot constituida d'azot (uns 80 %) e d'oxigen, dona d'espectacles visuals de color roja podent donar l'impression d'un cel de fuoc [12] .

Observacions [ modificar | Modificar lo codi ]

L'espectacle es forca cambiadis e pot comencar per la formacion d'un arc (arc auroral) perpendicular al meridian magnetic del luoc, puei s'acompanhar de rais a vegadas animats d'una pulsacion mai o mens rapida (0,05 a 15 hertz ) o se desplacar ma o mens rapidament. A vegada s'observa de lusors semblant a un ridel o una vela tornejats per la brisa.

La luminositat pot variar forca, de biais que lo fenomen pot duar d'unas minutas fins a d'oras. Es plan rare d'observar d'auroras per de latituds magneticas inferioras a 50 gras. aquo se produch sonque pendent lo period d'activitat solara maximala del cicle d'11 ans , pendent d'erupcions solaras mai importantas.

Consequencias ligadas a las auroras [ modificar | Modificar lo codi ]

Abans l'era de las communicacions par satellits, lo mejans melhor de communicacion dins las regions vastas e espandidas coma aquelas de Canada era la communicacion per las ondas radio. Pendent d'auratges solars intenses, las communicacions eran interrompuidas perque aquelas ondas viatjan pel biais de l'atmosfera nauta [12] .

Segon de scientifics canadians, las luses celestas nocturnas serian a l'origina de mai d'una panas electricas de granda escalas sus nostra planeta e tanben de la perturbacion de las transmissions d'informacions dels satellits a l'entorn de la nostra orbita [12] .

Presencia sus d'autras planetas [ modificar | Modificar lo codi ]

Aurora sus Jupiter, en ultraviolet .

Las auroras polaras son pas sonque un fenomen especific de la Terra. Es possible de ne trapar sus quina que sia planeta amb un camp magnetic. Son observablas merce a de fotografias presas en ultraviolet pel telescopi espacial Hubble [13] .

Las auroras polaras vistas sus las planetas autras que la Terra podon esser provocadas per d’autres fenomens fisics qu'aqueles produsent las auroras terrestras. Sus Jupiter, per exemple, l'oval auroral principal es una consequencia de la ≪ trencadura de corotacion ≫ del plasma: lo camp magnetic de la planeta mena normalament lo plasma amb el, mas, a partir d'una certa distancia, la velocitat de communicar al plasma ven trop granda e aquel pot pas mai seguir. Aquo crea un corrent electric a l'origina de l'oval auroral.

Sus Jupiter, los satellits de la planeta crean un corrent electric se desplacant al respecte del camp magnetic (lo meteis fenomen que per una dinamo ). Aqueles corrents crean d'≪ espots aurorals ≫, vists pel primier cop en infraroge [14] , puei en UV [15] . Dins l'imatge a costat: d'espots, fora de l'oval principal: l'espot mai brilhant correspond a Io (esquerra), aquels d' Europa e Ganimedes son visibles al primier plan.

Totjorn sus Jupiter, un grop de cercaires de Laboratori de fisica atmosferica e planetari de l'ULg podet far l'observacion de fenomens aurorals sus la giganta gasosa mejans lo telescopi espacial Hubble [16] . Subretot aquelas degudas al satellits Io , Europa e Ganimedes . Lor trabalh revelet lo detalh de los espots ultraviolets e permet una compreneson melhora los provocant.

D'auroras polaras fogueron tanben fotografiadas per Hubble sus Saturne [17] .

Lo 21 de genier de 2013, de cercaires anoncieron aver forca segurament detectat pel primier cop d'auroras sus d' exoplanetas , merce al Low-Frequency Array radio telescope basat als Paises Basses [18] .

Notas e referencias [ modificar | Modificar lo codi ]

  1. ↑ (en) [The northern lights-what are they ? http://geo.phys.uit.no/articl/theaurora.html ]
  2. ↑ L'aurora boreala del 30 d'octobre de 2003
  3. ↑ 3,0 et 3,1 Wendy Leonard. {{{titol}}} (en angles). HarperCollins.  
  4. ↑  {{{titol}}}. Dubochet, Le Chevalier et Cie.  
  5. ↑ Siobhan Logan. {{{titol}}} (en angles). Original Plus, 2009.  
  6. ↑ ( fr ) Aurore polaire... Le cinema des ours blancs , sus meteo.org
  7. ↑ ( fr ) Lythes et legendes : les les aurores polaires
  8. ↑   ( fr ) Planeterrella - Un simulateur d'aurores polaires . sur le site de la Planeterrella.
  9. ↑ 9,0 et 9,1 Wilfried Rochard. .  ( fr ) Qu'est-ce qu'une aurore boreale? , 29 de genier de 2006. http://www.pomms.org .
  10. ↑ 10,0 et 10,1 Jean-Jacques Berthelier. .  ( fr ) Aurore polaire . Encyclopaedia Universalis France, 2009.
  11. ↑ La prevision de las auroras borealas possibla sus telefon portable sus 123opendata.com
  12. ↑ 12,0 12,1 et 12,2 Agence spatiale canadienne . .  ( fr ) Aurores boreales . Gouvernement du Canada .
  13. ↑ I. Buale, D. Crussaire et N. Vilmer. .  ( fr ) Le vent solaire et les aurores polaires . Institut de mecanique celeste et de calcul des ephemerides.
  14. ↑ ( en ) J. E. P. Connerney , R. Baron , T. Satoh e T. Owen , ≪  Images of Excited H3+ at the Foot of the Io Flux Tube in Jupiter's Atmosphere  ≫ , Bulletin of the American Astronomical Society , American Astronomical Society, 25th DPS Meeting, #19.05, vol.  25, {{Article}}  : parametre ≪  annada  ≫ o ≪  date  ≫ mancant , p.  1082 ( legir en linha )
  15. ↑ ( en ) Renee Prange , Daniel Rego , David Southwood , Philippe Zarkaparallel , Steven Miller e Wing Ip , ≪  Rapid energy dissipation and variability of the lo-Jupiter electrodynamic circuit  ≫ , Nature , vol.  379,‎ , p.  323-325 ( legir en linha )
  16. ↑ Bertrand Bonfond e Aikaterini Radioti. .  ( fr ) Des planetologues de l'Universite de Liege devoilent des aspects caches de Jupiter . universite de Liege , 17 de marc de 2008.
  17. ↑ ( fr ) Saturne connait aussi des aurores polaires , in Futura-sciences
  18. ↑ ≪ Alien Auroras May Light Up Exoplanet Night Skies ≫ , Space.com , per Miriam Kramer, lo 21 genier de 2013.

}

Vejatz tanben [ modificar | Modificar lo codi ]

Articles connexes [ modificar | Modificar lo codi ]

Ligams externes [ modificar | Modificar lo codi ]

Wikimedia Commons prepausa de documents multimedia liures sus Aurora Polara .

Recuperada de ≪  https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Aurora_polara&oldid=2411968  ≫