Telangana
er ein
delstat
i det sørlege
India
. Hovudstaden er
Hyderabad
. Telangana er den tolvte største og tolvte mest folkerike delstaten i India med eit areal pa 114 840 km² og eit innbyggjartal pa 35 286 757 (folketeljinga 2011).
[1]
Nabodelstatane til Telangana er
Maharashtra
i nord og nordvest,
Karnataka
i vest,
Chhattisgarh
i nordaust og
Andhra Pradesh
i sør og aust. Dei fire største byane i delstaten er
Hyderabad
,
Warangal
,
Nizamabad
og
Karimnagar
.
Telangana vart oppretta som den 29. delstaten i India den 2. juni 2014. Skipinga skjedde ved at delar av dei ti distrikta nordvest i delstaten
Andhra Pradesh
, mellom dei Hyderabad, vart skilde ut som ein eigen delstat fra dei sørlege og søraustlege omrada. Byen Hyderabad skulle fungera som felles hovudstad for Telangana og den gjenverande Andhra Pradesh i opp til ti ar.
[2]
Fram til 1947 var Telangana-regionen delt inn i dei administrative divisjonane Medak og Warangal i
fyrstestaten Hyderabad
, som var styrt av nizamar under
det britiske kolonistyret
. I 1948 vart Hyderabad invadert og innlemma i det sjølvstendige India, fra 1950 som delstat. Delstaten Hyderabad vart oppløyst i 1956, og same ar vart delstaten
Andhra Pradesh
oppretta ved a sla saman delstaten Andhra med Telangana-regionen fra den tidlegare delstaten Hyderabad.
Telangana ligg i innlandet pa
Deccan-plataet
i det sørlege India. Arealet er pa 114 800 km².
[3]
Delstaten grensar til
Andhra Pradesh
i aust og søraust,
Maharashtra
i vest og nordvest,
Karnataka
i vest,
Chhattisgarh
i nordaust og
Odisha
i aust.
Godavari
og
Krishna
er dei viktigaste elvene.
[4]
Utsikt over Hyderabad, den støreste byen i Telanganas, fra Golconda-festninga.
Telangana har eit folketal pa rundt 35 millionar.
[5]
Folketeljinga i 2011 viste at 9,3 % av folkesetnaden tilhøyrer minoritetsgrupper,
scheduled tribes
, medan 15,4 % tilhøyrer underpriviligerte
kastar
.
[6]
Innbyggjarane i Telangana talar i hovudsak
telugu
(77 %), medan det i hovudstaden Hyderabad og vert tala
urdu
(39 %).
[7]
I nokre omrade vert det og tala
marathi
og
kannada
.
[4]
Hinduismen
er den dominerande religionen. 86 % av folkesetnaden i regionen er hinduar, medan hovudstaden Hyderabad har 55,4 % hinduar og 41,2 %
muslimar
(2001).
[8]
Telangana var ein av to hovedregionar i staten Hyderabad.
[9]
Da denne staten vart innlemma i India i 1948, følgde Telangana med som ein del av delstaten Hyderabad. Fra 1946 til 1951 var regionen prega av Telanganaopprøret.
Da delstatane i India i 1956 vart omgjort etter sprakgrenser, gjekk Telangana til delstaten
Andhra Pradesh
.
[10]
30. juli 2013 vedtok det regjerande
Kongresspartiet
a dela Andhra Pradesh og skilja ut Telangana som eigen delstat.
[11]
Det indiske parlamentet
matte gjera eit vedtak om a oppretta Telengana før ei slik oppretting kunne finna stad.
[12]
I februar gjekk eit fleirtal i delstatsforsamlinga i Andhra Pradesh imot deling av delstaten og skiping av Telangana som ny delstat.
[13]
Loven om reorganisering av Andhra Pradesh og skipinga av Telangana som ny delstat vart vedteken av
Lok Sabha
, det indiske underhuset, den 18. februar 2014.
[14]
Lovforslaget vart sett fram av regjeringa og Kongresspartiet, som opplevde intern splitting i saka. Forslaget fekk støtte fra
Bharatiya Janata Party
(BJP). Den 20. februar 2014 vedtok ogsa overhuset,
Rajya Sabha
, loven om den nye delstaten.
[15]
Regjeringa sette fast 2. juni 2014 som dato for skipinga.
[16]
Kart som viser kvar partia vann mandat ved valet til den nye delstatsforsamlinga i 2014.
Delstatsparlamentet har to kammer. Overhuset Vidhan Parishad (lovgjevande rad) er pa 40 medlemmar, delvis valde direkte og indirekte, delvis oppnemnde. Underhuset Vidhan Sabha er folkevalt og har 119 medlemmar. Ein medlem er likevel oppnemnt av guvernøren for a representera den anglo-indiske folkegruppa.
[17]
Partiet Telangana Rashtra Samithi (TRS), som leidde an i kampen for skipinga av delstaten, vann det første valet til delstatsforsamlinga. TRS fekk 34 % av stemmane.
Kongresspartiet
vann 25 % av stemmane og 21 sete, med 14,5 % og 15 sete til Telugu Desam. All India Majlis-E-Ittehadul Muslimeen fekk 3,7 % og 7 sete, medan
Bharatiya Janata Party
fekk 7 % og 5 sete.
[18]
TRS fekk 63 av 119 mandat og med det regjeringsfleirtalet.
[19]
Guvernøren av Telangana, E.S.L. Narasimhan, bad TRS-leiaren Kalvakuntla Chandrashekar Rao om a danna regjering i delstaten.
[20]
Telangana har 17 sete i det indiske underhuset
Lok Sabha
og 7 sete i overhuset
Rajya Sabha
.
[17]
Kart over distrikta i Telangana
Telangana er delt inn i ti distrikt.
Distrikta som utgjer delstaten hadde i 2011 ein folkesetnad pa til saman 35 286 757:
[21]
- Adilabad: 2 737 738
- Hyderabad: 4 010 238
- Karimnagar: 3 811 738
- Khammam: 2 798 214
- Mahbubnagar: 4 042 191
- Medak: 3 031 877
- Nalgonda: 3 483 648
- Nizamabad: 2 552 073
- Rangareddi: 5 296 396
- Warangal: 3 522 644
20 % av
kolførekomstane
i India finst i Telangana.
[22]
Kolet vert brote av Singareni Collieries Company, som har
gruvedrift
i fire distrikt i
Godavari-dalen
.
[23]
Rajiv Gandhi internasjonale lufthamn
ligg ved hovudstaden Hyderabad.
- ↑
≪POPULATION≫
(PDF)
(pa engelsk). Govt of Andhra Pradesh. Arkivert fra
originalen
(PDF)
12. november 2013
. Henta 30. mai 2014
.
- ↑
≪Telangana will be 29th state, Hyderabad to be common capital for 10 years≫
.
The Times of India
(pa engelsk). 30. juli 2013.
Arkivert
fra originalen den 31. juli 2013.
- ↑
≪10 things to know about Telangana≫
,
Business Standard
, 18. februar 2014.
- ↑
4,0
4,1
≪Telangana, a brief profile: All that you want to know about India's 29th state≫
Arkivert
2014-06-02 ved
Wayback Machine
.,
Hindustan Times
, 21. februar 2014.
- ↑
≪Telangana: Protests continue over new state in southern India≫
,
BBC News
, 1. august 2013.
- ↑
Rao, C. H.:
≪The New Telangana State. A Perspective for Inclusive and Sustainable Development≫
,
Economic and Political Weekly
, bd. XLIX, nr. 9, 1. mars 2014.
- ↑
≪Table 7.3. Language spoken by regional distribution≫
,
Committee for Consultations on the Situation in Andhra Pradesh. Report
, desember 2010.
- ↑
≪Table 7.2. Region-wise distribution of religious groups 2001≫
,
Committee for Consultations on the Situation in Andhra Pradesh. Report
, desember 2010.
- ↑
John Law:
Modern Hyderabad (Deccan)
, Calcutta: Thacker, Spink & Co., 1914, s. 56ff.
- ↑
Kenneth Pletcher:
Geography of India. Sacred and Historic Places
, New York: Britannica Educational Publishing, 2011, s. 299?300.
- ↑
≪India coalition approves new state of Telangana≫
,
BBC News
, 30. juli 2013.
- ↑
≪Birth of a new state≫
, grafikk med oversikt over saksgangen fra avisen
The Hindu
.
- ↑
≪Andhra Pradesh lawmakers reject India Telangana bill≫
,
BBC News
, 30. januar 2014.
- ↑
≪Telangana bill passed in Lok Sabha; Congress, BJP come together in favour of new state≫
Arkivert
2014-02-18 ved
Wayback Machine
.,
Hindustan Times
, 18. februar 2014.
- ↑
≪Telangana: India parliament passes bill creating new state≫
,
BBC News
, 20. februar 2014.
- ↑
≪Notification≫
,
The Gazette of India
, 4. mars 2014.
- ↑
17,0
17,1
≪Telangana to have 17 Lok Sabha seats, 119 member assembly≫
,
Daily News and Analysis
, 16. desember 2013.
- ↑
≪Election Commission of India. General\Bye Election to Vidhan Sabha Trends & Result 2014≫
Arkivert
2014-07-20 ved
Wayback Machine
., Election Commission of India.
- ↑
≪2014 Lok Sabha election results: KCR creates history in Telangana, TDP bounces back in Seemandhra≫
,
Deccan Chronicle
, 17. mai 2014.
- ↑
≪K Chandrasekhar Rao to be sworn in as Chief Minister of Telangana on June 2≫
,
Deccan Chronicle
, 29. mai 2014.
- ↑
Distribution of Population, Decadal Growth Rate, Sex-Ratio and Population Density
, Census of India, 2011.
- ↑
≪Telangana region has rich natural resources≫
,
The Economic Times
, 30. juli 2013.
- ↑
≪Singareni Collieries Coal Mines of Telangana ? The Black Diamond of India≫
, Explore Telangana.