Marinbiologi er studiet av alger , dyr og andre organismar i havet og tilknytte saltvassomrade , og av det økologiske samspelet mellom desse. Det vert rekna som ein eigen grein av biologien pa grunn av den enorme kompleksiteten i dei marine økosystema .

Livet i havet disponerer enorme ressursar, særleg som mat men og som medisin og ramateriale. Fordi ressursane i havet er sa viktige for menneske , vert marinbiologisk forsking prioritert relativt høgt.

Folk som har marinbiologi som hovudfagfelt vert kalla marinbiologar .

Marine økosystem [ endre | endre wikiteksten ]

Sidan marinbiologien tek for seg sa mange forskjellige organismar, vert ofte økosystema organismane lever i nytta til a systematisera faget. Ein kan t.d. snakka om korallrevs - eller djuphavsartar . Dei viktigaste omgrepa ein nyttar for a skildra levestaden til ein marin organisme er pelagisk (som lever i dei frie vassmassane) og bentisk (som lever pa eller i umiddelbar nærleik av botnen).

Korallrev [ endre | endre wikiteksten ]

Hovudartikkel: Korallrev

Korallreva er dei omrada i havet med størst biologisk mangfald. Berre av fisk er over 4000 artar direkte avhengige av dei for a overleva. Best kjend er nok dei fargesprakande korallreva i tropane, men det finst og kaldtvasskorallrev med heilt andre artar pa djupt vatn i tempererte og kalde strok. Rev er bygd opp av kalkskjeletta til mange hundre generasjonar av sma koralldyr , som regel over steinbotn.

Dei opne vassmassane [ endre | endre wikiteksten ]

Hovudartikkel: Pelagisk sone

Mellom kontinenta og dei undersjøiske fjella ligg det store omrade med lite anna enn vatn. Her gar det an a finna store mengder liv, men dei fleste artane er der berre pa veg fra ein stad til ein annan. Til dei fastbuande høyrer likevel fleire av dei største dyra pa kloten, m.a. kval .

Dyr som lever pelagisk har som ein av dei største utfordringane sine problemet med mangel pa gøymeplassar. Dei vert difor sterkt utsette for predasjon , og treng saleis eigne tilpassingar for a unnga dette. Artane her er difor særs ofte kamuflasjefarga (som regel lyse pa undersida og mørke pa oversida), og lever ved somme høve i stim.

Tareskogen [ endre | endre wikiteksten ]

Hovudartikkel: Tareskog

Tareskogen veks i temperert eller kaldt vatn pa hardbotn ned til om lag 20 m djupn, avhengig av kor klart vatnet er. Her er det stort artsmangfald og mange økonomisk viktige artar, m.a. torsk , hummar og taskekrabbe . Grunnelementet i økosystemet er tare ; makroskopiske brunalger i ordenen Laminariales .

Tidevassona [ endre | endre wikiteksten ]

I grenselandet mellom havet og landjorda ligg tidevassona eller littoralsona , omrade som star under vatn berre delar av døgeret. Tilhøva her er utfordrande for mange organismar, sidan dei bade ma tola periodar under vatn og periodar med uttørking. Likevel finn ein her eit breitt spekter av liv, bade dyr , alger og plantar . Særleg i den nedre littoralsona kan mangfaldet vera særs rikt.

Djuphavet [ endre | endre wikiteksten ]

Djuphavet er, reint geografisk, den delen av kloten me veit minst om. Den djupaste djupna som er registrert er i den sakalla Marianergropa , 10924 m under havoverflata. Her er trykket enormt, men det finst framleis høgarestaande liv her. Det vart observert bade flyndrer og reker under Trieste -ekspedisjonen i 1960 .

Djuphavet vert definert som omradet fra den afotiske sona , det vil seie fra punktet der ikkje sollyset nar lenger, og nedover til botnen. Saleis varierer storleiken pa sona etter tilhøva lenger oppe i vatnet. Mykje av livet i djuphavet sentrerer rundt undersjøiske fjell og - vulkanar ; der det vert danna økosystem med kjemoautotrofe bakteriar som hovudprodusentar av næring.

Marine livsformer [ endre | endre wikiteksten ]

Mikroorganismar [ endre | endre wikiteksten ]

Det mikroskopiske livet i havet er særs mangfaldig og framleis særs darleg forstatt. Kva slags rolle t.d. virus spelar i marine økosystem er enno nesten uutforska.

Derimot veit me ganske mykje om planteplankton , pa grunn av rolla det spelar som produsentar av næringsstoff og oksygen. I tillegg til alger og cyanobakteriar finst det m.a. diatomear , dinoflagellatar og silicoflagellatar .

Dyreplankton er som regel større enn planteplankton, og lever av dette og/eller kvarandre. Mange protistar er dyreplankton, i tillegg til sma nesledyr , ribbemanetar , leddmark , blautdyr og leddyr . Mange marine virvellause dyr startar i tillegg livet sitt som dyreplankton, m.a. krepsdyra .

I marine økosystem er skiljet mellom produsentar og konsumentar ofte meir utydeleg enn pa land. Somme artar dinoflagellatar kan t.d. vera bade heterotrofe og autotrofe , avhengig av miljøtilhøva.

Plantar og alger [ endre | endre wikiteksten ]

Plantelivet i havet er avgrensa til særs grunt vatn, kor t.d. alegras finst. Eit stykke opp i fjæra er det og mogleg a finna einskilde arter og slekter; ei form for litteralsone vanleg i tropane er t.d. mangroveskog . Elles er det makroskopiske alger av typen tang og tare som dominerer og tek opp dei økologiske nisjane som normalt ville vera besett av plantar pa land. Desse algane kan danna store skogar som er essensielle for mange artar; m.a. er bade taskekrabben og kystbestandar av torsk avhengige av eit tarebelte a veksa opp i.

Marine virvellause dyr [ endre | endre wikiteksten ]

Dei fleste større grupper av virvellause dyr finst i havet. Unnataket er insekt , som berre er representert med nokre veldig fa artar og sjeldan er nokon viktig faktor a rekna med i økosystema. Havets motstykke til insekta er krepsdyra , som ogsa er leddyr . Andre grupper som gjer seg gjeldande inkluderer m.a. blautdyr , pigghudingar , svampar , nesledyr , leddmark , urochordatar og flatmark .

Fisk [ endre | endre wikiteksten ]

Sja eigen artikkel: Fisk

Fisk er kaldblodige virveldyr med finnar og spord. Me kjenner til 28 000 artar, ca 27 000 av desse er beinfisk . Gruppa er ikkje berre stor, men og variert, og dei aller fleste artane finst berre i havet. Vitskapen om dei heiter Ichthyologi (etter gresk Ichthyos = fisk) og er mellom dei største og viktigaste greinane av marinbiologien.

Krypdyr [ endre | endre wikiteksten ]

Krypdyra sin rolle i havet er ikkje like viktig i dag som for 65 millionar ar sidan, men det finst framleis fleire artar som lever mesteparten av livet i det vate elementet. Mellom desse kan ein rekna m.a. havskjelpadder , havslangar , haviguanane pa Galapagos og saltvasskrokodiller . Alle nolevande havkrypdyr er ovipare , og ma difor opp pa land for a leggja egg . Det har derimot ikkje alltid vore sann; gode fossilfunn har vist at ichthyosaurane ("fiske-øglene"), som levde fra 230 til 90 millionar ar sidan, fødde levande ungar.

Pattedyr og fugl [ endre | endre wikiteksten ]

Mange fuglar har tilpassa seg eit liv ved og i havet, t.d. albatross , pingvin , alkefuglar og skarv . Sidan alle fuglar er ovipare hekkar dei alle saman pa land, utan at dette gjer dei særleg mindre bundne til havet. Ofte finn ein dei i store koloniar i fjellveggar, kor dei søv og hekkar nar dei ikkje er ute og fangar fisk.

Sjøpattedyra vert delt inn i fem grupper;

• Kval , som omfattar bade plankton -etarar, fiske-etarar og pattedyr-etarar, lever heile livet sitt i havet og omfattar dei største dyra som lever pa jorda i dag,
• Sjøkyr , som og lever heile livet i havet, men er mindre og meir bundne til kyststrøk
• Sel , som føder ungane sine pa land men er avhengige av havet for føde og tryggleik,
• Havoter , som og føder ungane sine pa land, men sym i vatnet for a fanga fisk, krakebollar og muslingar
• Isbjørn , som stundom vert rekna med til havpattedyra pa grunn av at han og er avhengig av hav.

Kjelder og referansar [ endre | endre wikiteksten ]

• Marine økosystem pa Artsdatabanken Arkivert 2007-09-27 ved Wayback Machine .
• Moen, Frank Emil & Svensen, Erling (2003): Dyreliv i havet , nordeuropeisk marin fauna
• Engelsk wikipedia

Biologi
anatomi | astrobiologi | biokjemi | bioinformatikk | botanikk | cellebiologi | evolusjonsbiologi | fysiologi | genetikk | genomikk | humanbiologi | marinbiologi | mikrobiologi | molekylærbiologi | abiogenese | paleontologi | parasittologi | taksonomi | utviklingsbiologi | zoologi | økologi