Carl Peter Thunberg
Fødd	11. november 1743 Jonkoping
Død	8. august 1828 Uppsala domkyrkoforsamling
Nasjonalitet	Sverige
Omrade	botanikk , zoologi , malakologi , entomologi
Yrke	botanikar , oppdagar , karsporeplanteekspert , bryolog , skribent , zoolog , ornitolog , lege , universitetslærar , lepidopterolog , mykolog , filosof , naturvitar
Institusjonar	Uppsala universitet
Alma mater	Uppsala universitet
Doktorgradsrettleiar	Carl von Linne
Medlem	Royal Society Kungliga Vetenskapsakademien Vitskapsakademiet i St. Petersburg Det russiske vitskapsakademiet Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina Det bayerske vitskapsakademiet

Carl Peter Thunberg ( 11. november   1743 – 8. august   1828 ) var ein svensk botanikar , lærling til Carl von Linne .

Liv [ endre | endre wikiteksten ]

Carl Peter Thunberg var fødd i Jonkoping som son av bokhaldaren Jean Thunberg og Margareta Starkman. Han gifta seg i 1784 med Brita Charlotta Ruda.

Thunberg studerte ved Uppsala universitet der han studerte medisin og filosofi , og gjekk ut i 1772 med ei avhandling om isjias . Gjennom tilradingar fra Linne fekk Thunberg stipend for a studere i Amsterdam og Paris i 1770, der han vart kjent med botanikaren Johan Burman og son hans, Nicolaus Laurentius Burman . Gjennom desse kjennskapa kunne i 1772 han reise for Nederlanda si rekning i 1775 til Japan via Sør-Afrika og Java , og tok derfor teneste i Det nederlandske austindiakompaniet som kirurg , da Japan berre tok imot nederlendarar. Tolkane i Japan var legar som han sjølv, noko som gjorde at han og hadde eit medisinsk utbytte av reisa.

I 1776 hadde Thunberg fatt nok av den strenge overvakinga han var utsett for i Japan og reiste attende til Holland. Pa reisa vitja han mellom anna Ceylon ( Sri Lanka ) og gjorde viktige planteinnsamlingar. Før han hadde kome attende fekk han melding om at han var blitt utnemnd til Carl von Linne d.y. sin etterfølgjar som botanices demonstrator ved Uppsala universitet . Han kom attende til Holland i 1778, og etter eit besøk i London, kom han heim til Sverige i mars 1779. I nesten femti ar skulle han vere verksam som lærar og professor i Uppsala. Han var leiar av 66 vitskaplege samfunn (mellom anna Svenska Vetenskapsakademien fra 1776).

Reisene og samlinga av planter og andre saker, gav opphav til meir enn 300 skrifter innan etnografi , botanikk og sprakvitskap . I tillegg skreiv Thunberg ein sjølvbiografi, og breva hans er blitt utgjevne. Den store prøvesamlinga hans vart donert til Uppsala universitetsbibliotek . Thunberg ≪oppdaga≫ og skildra vitskapleg om lag 800 japanske artar og den sørafrikanske rooibosbusken .

Thunberg døydde pa Tunaberg i Gamla Uppsala . Han er gravlagd pa Uppsala gamla kyrkogard .

Botaniske namn [ endre | endre wikiteksten ]

• Planteslekta Thunbergia (i Akantus-familien ) er oppkalla etter Thunberg
• Mange artar med artstillegget thunbergii viser og til han
• Autornemninga Thunb. viser at det er Carl Peter Thunberg som har gitt arten sitt vitskaplege namn.

Utvalde utgjevingar [ endre | endre wikiteksten ]

• Botanikk
  • Flora Japonica (1784)
  • Edo 'reiseguide'.
  • Prodromus Plantarum Capensium (Uppsala, vol. 1: 1794, vol. 2: 1800) ^[1]
  • Flora Capensis (1807, 1811, 1813, 1818, 1820, 1823)
  • Voyages de C.P. Thunberg au Japon par le Cap de Bonne-Esperance, les Isles de la Sonde , etc.
  • Icones plantarum japonicarum (1805)

• Entomology
  • Donationis Thunbergianae 1785 continuatio I. Museum naturalium Academiae Upsaliensis , pars III, 33?42 pp. (1787).
  • Dissertatio Entomologica Novas Insectorum species sistens, cujus partem quintam. Publico examini subjicit Johannes Olai Noraeus, Uplandus . Upsaliae, pp. 85?106, pl. 5. (1789).
  • D. D. Dissertatio entomologica sistens Insecta Suecica. Exam. Jonas Kullberg . Upsaliae, pp. 99?104 (1794)..

Bakgrunnsstoff [ endre | endre wikiteksten ]

Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Carl Peter Thunberg

• Biografi pa Carl-peter-thunberg.com]
• Biography by the Department of Systematic Botany in Uppsala, Sweden Arkivert 2007-06-11 ved Wayback Machine .
• Keisar Akihito sitt besøk til det svenske vitskapsakademiet Arkivert 2010-12-15 ved Wayback Machine .
• Prodromus Plantarum Capensium At: Biodiversity Heritage Library

Litteratur

• RESAN til och uti Kejsaredomet Japan aren 1775 och 1776 , facsimileutgava Bokforlaget Rediviva, Stockholm (1980). ISBN 91-7120-132-7

Biografiar

• Monica Braw; Framling : roman om en svensk i fjarran land , Albert Bonniers forlag AB (2002). ISBN 91-0-057875-4

Kjelder [ endre | endre wikiteksten ]

Fotnotar