Gezicht op de hoofdstad Urumqi in 2006
Traditionele Oeigoerse woningen in het oude centrum van Kashgar, die op het punt staan gesloopt te worden
Het Karakulmeer met de berg Kongur op de achtergrond
Een Oeigoerse vrouw in
Hotan
Graftombe van Apag Hodja in Kasghar
Kirgies op de Karakorum 'snelweg'
De Emir-minaret in Turpan
Vlag van Oost-Turkestan die gebruikt wordt door naar onafhankelijkheid strevende Oeigoeren. Ook wel Kokbayrak genoemd: "hemelvlag". Het is een variant van de
Turkse
vlag
Belangrijkste volken in Xinjiang (2000):
Xinjiang
(
Chinees
: 新疆;
pinyin
:
X?nji?n?
;
Oeigoers
: ??????,
Sinjiang
;
IPA
: ?int?jaŋ, vertaling:
nieuwe grens
), in historische context vaak
Sinkiang
genoemd, is een
autonome regio
in het noordwesten van
China
.
Tijdens de
Han-dynastie
begon China zijn invloed naar het westen uit te breiden. Het duurde echter tot rond
640
voor de
Tang-dynastie
het huidige Xinjiang veroverde. In 751 verloor China zijn greep op
Centraal-Azie
weer, en kwam het gebied onder het
Oeigoerse Rijk
. In de
13e eeuw
werd het deel van het
Mongoolse Rijk
. Vanaf het midden van de 14e eeuw maken delen van Xinjiang deel uit van het
kanaat van Moghulistan
. Het noordelijk deel werd beheerst door de
Oirat-Mongolen
. In het midden van de 18e eeuw heroverde de
Qing-dynastie
het gebied voor China.
Het gebied werd wisselend door de Chinezen en lokale heersers geregeerd, tot het communistische regime in China in de
jaren vijftig
een einde maakte aan de autonomie.
De oorspronkelijke bewoners van het gebied zijn de
Oeigoeren
- een
Turks volk
, dat cultureel en taalkundig gezien tot Centraal-Azie behoort. Zowel in
Perzische
als
Arabische
historische kronieken wordt gesproken over
Oost-Turkestan
. De regio staat ook bekend als "Chinees Turkestan", een naam die tot de 20e eeuw gebruikt werd om het te onderscheiden van
Russisch Turkestan
. Tegenwoordig bestaat de bevolking echter uit ongeveer even grote groepen Oeigoeren en
Chinese
kolonisten die zich sinds de jaren vijftig in het gebied gevestigd hebben. De Chinese regering voert een politiek van
sinificatie
, waarbij gebruik van het Oeigoers ontmoedigd wordt en zowel de migratie van Chinezen naar het gebied als de assimilatie van Oeigoeren in de Chinese cultuur en economie gestimuleerd worden. De Oeigoerse en Chinese gemeenschappen leven echter op gespannen voet en strikt gescheiden van elkaar.
De
Europese Unie
, de
Verenigde Staten
,
Canada
en het
Verenigd Koninkrijk
hebben in 2021 verklaard dat er sprake is van genocide op de Oeigoeren die leven in dit gebied.
[1]
[2]
[3]
[4]
Deze zou gepaard gaan met onder meer gedwongen
sterilisaties
, gedwongen volksverhuizingen, anti-
separatistische
propaganda en
opsluiting van Oeigoeren in interneringskampen
.
Xinjiang is qua oppervlakte de grootste
bestuurlijke regio
binnen de Volksrepubliek China en grenst aan acht landen. De buurlanden van Xinjiang zijn (met de klok mee):
India
,
Pakistan
,
Afghanistan
,
Tadzjikistan
,
Kirgizie
,
Kazachstan
,
Rusland
en
Mongolie
.
Het gebied beslaat ongeveer 1/8 van de totale oppervlakte van de Volksrepubliek China, en bestaat uit twee
bekkens
die door de
Tiensjan
van elkaar worden gescheiden. Het noordelijk bekken wordt ook wel
Dzjoengarije
genoemd. Dit
steppegebied
werd van oudsher bewoond door Kazachen - tegenwoordig een minderheid in het gebied. Hier ligt ook de hoofdstad
Urumqi
.
Het grotere zuidelijke deel wordt langs de randen gevormd door hoge gebergten, waaronder de Tiensjan (het "Hemelgebergte"). Daartussen ligt het
Tarimbekken
, dat voor een groot deel wordt ingenomen door een onherbergzame woestijn, de
Taklamakan
. Langs de rand van de Taklamakan liggen vele
oasen
, gevoed door rivieren zoals de
Tarim
, die in het omliggende bergland ontspringen. In deze oasen is geirrigeerde landbouw mogelijk en hier woont het grootste deel van de Oeigoeren.
De belangrijkste rivieren zijn in het noordelijke bekken de
Irtysj
en de
Ili
; in het zuidelijke bekken de Tarim met bronrivieren, die in het oosten in zoutmoerassen (
Lob Nuur
) uitmondt. Het
Ayding
zoutmeer ligt op 154,5 meter onder het zeeniveau en is het laagste punt in heel China.
Het klimaat is extreem
continentaal
.
De bestuurlijke indeling van Xinjiang is als volgt:
De belangrijkste steden van Xinjiang liggen bijna allemaal langs de
zijderoute
en zijn:
Aksu
,
Altay
,
Fukang
,
Hami
,
Hotan
,
Karamay
,
Kashgar
(Kashi),
Korla
,
Kuqa
,
Miquan
,
Shihezi
,
Turpan
,
Urumqi
(hoofdstad),
Yarkand
en
Yining
Volgens de volkstelling van 2000 telt Xinjiang 19,6 miljoen inwoners; vooral
Oeigoeren
(45%) en
Han-Chinezen
(41%). Daarnaast wonen er onder meer
Kazachen
(7%) en
Hui
(5%), en kleine aantallen
Kirgiezen
(0,9%),
Mongolen
(0,8%),
Tadzjieken
(0,21%) en
Wolga-Tataren
(0,02%).
Het onafhankelijkheidsstreven werd en wordt tegengegaan door de komst van Han-Chinezen in deze regio: In 1949 was 6% in de regio Han-Chinees, tegenwoordig is dat 40%.
Als gevolg hiervan is in de regio een sterke verandering te zien in de etnische demografie. Het grootste deel van de bevolking in de regio is
islamitisch
. De verhouding tussen de Chinezen en de islamitische Oeigoeren is zeer gespannen.
| Belangrijkste etnische groepen in Xinjiang, volkstelling 2000
|
|
Oeigoeren
|
Han-Chinezen
|
Kazachen
|
overigen
|
| Xinjiang
|
45,2%
|
40,6%
|
6,7%
|
7,5%
|
| Stadsprefectuur
Urumqi
|
12,8%
|
75,3%
|
2,3%
|
9,6%
|
| Stadsprefectuur
Karamay
|
13,8%
|
78,1%
|
3,7%
|
4,5%
|
| Prefectuur Turpan
|
70,0%
|
23,3%
|
<0,1%
|
6,6%
|
| Prefectuur Kumul
|
18,4%
|
68,9%
|
8,8%
|
3,9%
|
| Prefectuur Aksu
& sub-provinciale stad
Alar
|
71,9%
|
26,6%
|
<0,1%
|
1,4%
|
| Autonome Hui Prefectuur Changji
& sub-provinciale stad
Wujiaqu
|
3,9%
|
75,1%
|
8,0%
|
13,0%
|
| Autonome Mongoolse Prefectuur Bortala
|
12,5%
|
67,2%
|
9,1%
|
11,1%
|
| Autonome Mongoolse Prefectuur Bayin'gholin
|
32,7%
|
57,5%
|
<0,1%
|
9,7%
|
| Autonome Kirgizische Prefectuur Kizilsu
|
64,0%
|
6,4%
|
<0,1%
|
29,6%
|
| Prefectuur Kaxgar
& sub-provinciale stad
Tumxuk
|
89,3%
|
9,2%
|
<0,1%
|
1,5%
|
| Prefectuur Hotan
|
96,4%
|
3,3%
|
<0,1%
|
0,2%
|
| Sub-provinciale stad
Shihezi
|
1,2%
|
94,5%
|
0,6%
|
3,7%
|
| Autonome Kazachse Prefectuur Ili
|
16,1%
|
44,4%
|
25,6%
|
13,9%
|
| -
Voormalige Prefectuur Ili
|
27,2%
|
32,4%
|
22,6%
|
17,8%
|
| -
Sub-provinciale stad
Kuitun
|
0,5%
|
94,6%
|
1,8%
|
3,1%
|
| -
Prefectuur Tacheng
|
4,1%
|
58,6%
|
24,2%
|
13,1%
|
| -
Prefectuur Altay
|
1,8%
|
40,9%
|
51,4%
|
5,9%
|
Naast het
Chinees
is in Xinjiang het
Oeigoers
, een
Turkse taal
, de belangrijkste taal. Daarnaast worden er regionaal de eveneens Turkse talen
Kazachs
en
Kirgizisch
gesproken. Voor de meeste Turkse talen geldt overigens dat ze grotendeels onderling verstaanbaar zijn, zij het vaak met enige moeite.
Door kleinere minderheden wordt plaatselijk het
Mongools
en verwante
Dongxiang
, het Iraanse
Sarikoli
en het Toengoezische
Xibe
gesproken.
In de 7e en 8e eeuw werd in een groot deel van het gebied
Tochaars
gesproken. Deze taal verdween echter na de inval van de Oeigoeren in de 9e eeuw.
Door het droge klimaat is meer dan 90% van het landbouwareaal aangewezen op
bevloeiing
. De belangrijkste landbouwproducten zijn
tarwe
,
mais
en
natte rijst
. Andere producten zijn
katoen
en
zijde
. Xinjiang is het grootste
wijnbouwgebied van West-China
. Ook de
veehouderij
is er van belang.
Xinjiang is een van de rijkste
mijnbouwgebieden
van China:
aardolie
(onder meer nabij
Karamay
, dat "zwarte aarde" betekent in het Oeigoers),
steenkool
en
uraanerts
worden er geexploiteerd. Daarnaast komen
ijzererts
,
koper
,
zink
,
lood
,
wolfraam
,
molybdeen
en andere mineralen voor. Na
1949
is de industrialisatie sterk toegenomen, zodat er thans onder meer
staal
-,
non-ferro
-, (
petro
)
chemische
,
machine
-,
cement
-,
textiel
- en
levensmiddelenindustrie
aanwezig is.
Behalve over enige oude
karavaanwegen
beschikt het gebied ook over enkele
autowegen
(voornamelijk langs de randen van de bekkens, o.a. autosnelwegen 312 en 314), een
spoorlijn
en geregelde luchtverbindingen tussen alle grotere plaatsen (o.a.
Urumqi Diwopu International Airport
).
Het
zoutmoeras
van
Lob Nuur
wordt sinds
1964
gebruikt voor het uitvoeren van
kernproeven
.
Bronnen, noten en/of referenties
- Ka?garlı, S. M. + (2004)
Uygur Turkleri Kulturu ve Turk Dunyası
. Istanbul: Ca?rı Yayınları.
- ↑
"
Canada's parliament declares China's treatment of Uighurs 'genocide'
",
BBC
,
23 februari 2021
.
Gearchiveerd
op
29 december 2022
.
- ↑
"
UK parliament declares genocide in China’s Xinjiang; Beijing condemns move
",
REUTERS
,
22 april 2021
.
Gearchiveerd
op
29 december 2022
.
- ↑
"
US accuses China of 'genocide' of Uyghurs and minority groups in Xinjiang
",
CNN
,
20 januari 2021
.
- ↑
"
EU straft China om onderdrukken Oeigoeren, China slaat stevig terug
",
RTL Nieuws
,
23 maart 2021
.
Gearchiveerd
op
27 juni 2022
.
- ↑
Zh?ngguo diminglu
中?地名? (Beijing,
Zh?ngguo ditu ch?b?nshe
中?地?出版社 1997);
ISBN 7-5031-1718-4
.
- ↑
a
b
c
d
beheerd door
Productie- en Constructiekorps van Xinjiang
|