Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Servisch-Kroatische talen in 2006
Servisch
(српски/srpski) is een van de
standaardvarianten
van het
Servo-Kroatisch
, behorend tot de zuidelijke groep van de
Slavische talen
. Het is de officiele taal van
Servie
en
Montenegro
en een van de officiele talen in
Kosovo
en
Bosnie en Herzegovina
, waar het vooral gebruikt wordt in de
Servische Republiek
.
De Servische standaardtaal is gebaseerd op een
Neo?tokavisch
dialect
(zie ook
Varianten van het Servo-Kroatisch
)
. In het zuidoosten van
Servie
wordt ook
Torlakisch
gesproken, wat als een Servisch-
Bulgaars
grensdialect gezien kan worden.
Enkele specifieke kenmerken van het Servisch binnen het Servo-Kroatisch (zie
daar
voor een algemeen beeld):
- "Ekavisch" (
ekavica
): de
Protoslavische
?
is
e
geworden: vr
e
me
(tijd)
, d
e
vojka
(meisje)
, ht
e
o
([hij] wilde)
vs. jekavisch (
jekavica
)
(
Kroatische
en
Bosnische
standaard)
vr
ije
me, d
je
vojka, ht
i
o.
- Bosnische Serviers spreken en schrijven over het algemeen Servisch in
jekavica
, en er wordt ook Servisch met
ikavica
gesproken/geschreven.
- Woordenschat: in het Servisch worden vaker niet-Slavische leenwoorden uit de moderne Europese woordenschat gebruikt dan in het
Kroatisch
, dat meer nieuwe woorden op basis van Slavische
stammen
maakt. Voorbeelden:
avion
(vliegtuig) vs. Kroatisch
zrakoplov
(lett.: luchtvaarder),
fabrika
(fabriek) vs.
tvornica
en
fudbal
(voetbal) vs.
nogomet
.
- Enkele woorden onderscheiden zich in
geslacht
en daardoor in
verbuiging
, zoals Servisch
minut (m)
(minuut) vs. Kroatisch
minuta (v)
en (andersom)
planeta (v)
(planeet) vs.
planet (m)
. Het
Bosnisch
gaat hier over het algemeen met het Servisch mee.
- Enkele specifieke spellingsregels, waaronder de spelling van werkwoorden in de toekomende tijd: "ik zal spreken"="govori?u", terwijl in Bosnie en Kroatie "govorit ?u", als twee aparte woorden, wordt gespeld (de uitspraak verschilt niet).
- In bepaalde constructies wordt de
infinitief
vermeden, in plaats daarvan gebruikt men een bijzin: "ik wil schrijven"="ho?u
da pi?em
" (letterlijk
"ik wil dat ik schrijf"
), waar in Kroatie "ho?u
pisati
wordt gezegd en geschreven (
pisati
is de infinitief). Dit verschijnsel is een uitwaaiering van invloed uit andere zuidelijke en oostelijke Balkantalen zoals het Bulgaars, Grieks en Roemeens, die eveneens een sterk gereduceerd of zelfs geheel geen gebruik van de infinitief kennen.
- Afwijkende
klemtoon
,
toon
of klinkerlengte, hierbij moet worden opgemerkt dat voor alle varianten van het Servo-Kroatisch geldt dat de voorgeschreven standaard niet altijd met de werkelijkheid overeenkomt en de accentuatie per dialect behoorlijk kan verschillen.
- Zowel het
Cyrillische
als het
Latijnse schrift
worden gebruikt. Traditioneel is het cyrillische schrift dominant, maar het Latijnse schrift is in opkomst en geldt in sommige kringen als "modern". Een aantal belangrijke kranten en tijdschriften in Servie verschijnt bijvoorbeeld in Latijns schrift. Op de
Servische editie van Wikipedia
wordt zowel het Cyrillische als het Latijnse schrift gebruikt.
- Het Servisch en het Bosnisch bevatten een groot aantal
Turkse
leenwoorden (
Turcizam
) (bijv.
Pamuk
voor
katoen
,
majmun
(
aap
), jogurt (
yoghurt
)), wat komt doordat Servie lange tijd deel uitmaakte van het
Ottomaanse Rijk
.
Het Servische alfabet heeft dertig tekens,
[3]
die elk een klank representeren.
De volgende tabel geeft een overzicht over het Servische cyrillische alfabet en het Servische Latijnse alfabet:
| Cyrillisch
|
Latijn
|
| А а
|
A a
|
| Б б
|
B b
|
| В в
|
V v
|
| Г г
|
G g
|
| Д д
|
D d
|
| ? ?
|
đ đ
|
| Е е
|
E e
|
| Ж ж
|
? ?
|
| З з
|
Z z
|
| И и
|
I i
|
|
| Cyrillisch
|
Latijn
|
| ? ?
|
J j
|
| К к
|
K k
|
| Л л
|
L l
|
| ? ?
|
Lj lj
|
| М м
|
M m
|
| Н н
|
N n
|
| ? ?
|
Nj nj
|
| О о
|
O o
|
| П п
|
P p
|
| Р р
|
R r
|
|
| Cyrillisch
|
Latijn
|
| С с
|
S s
|
| Т т
|
T t
|
| ? ?
|
? ?
|
| У у
|
U u
|
| Ф ф
|
F f
|
| Х х
|
H h
|
| Ц ц
|
C c
|
| Ч ч
|
? ?
|
| ? ?
|
D? d?
|
| Ш ш
|
? ?
|
|
| Bronnen, noten en/of referenties
|
