Omar Efrain Torrijos Herrera
(
Santiago de Veraguas
,
13 februari
1929
- vliegtuigongeluk tussen
Coclesito
en
Panama-Stad
,
1 augustus
1981
) was de militair leider van
Panama
van
1968
tot
1981
. Torrijos kwam om het leven bij een vliegtuigongeluk in 1981. Een zoon van Torrijos,
Martin Torrijos Espino
, won de Panamese presidentsverkiezingen in
2004
.
Torrijos werd geboren in Santiago, Panama in de provincie
Veraguas
, als zesde van twaalf kinderen. Hij ging naar de lokale Juan Demostenes Arosemena-school en won een studiebeurs voor de militaire academie in
San Salvador
. Daar kwam hij vandaan als 2e luitenant. Hij ging bij de Nationale Garde (Guardia Nacional) van het Panamese leger, in
1952
. Hij promoveerde tot kapitein in
1956
en studeerde verder op de
School of the Americas
in de
VS
.
Hij bereikte de rang van
luitenant-kolonel
in
1966
en op 11 oktober
1968
pleegde hij samen met
kolonel
Boris Martinez
een succesvolle
staatsgreep
tegen de democratisch verkozen president
Arnulfo Arias
, die pas elf dagen in functie was. Hij kwam als overwinnaar uit de interne machtsstrijd met Martinez. Op 15 december 1969 volgde een staatsgreeppoging, gepleegd door zijn jonge officieren uit onvrede wegens de benoeming van een aantal linkse figuren. Torrijos, die op dat moment in Mexico verbleef, keerde 's anderendaags terug naar zijn land en wist met de hulp van loyale officieren de staatsgreep te verijdelen.
[1]
Torrijos consolideerde zijn persoonlijke macht door autoritaire maatregelen zoals het vervolgen van studenten- en vakbondsleiders, het opheffen van alle politieke partijen, en het voeren van een anti-guerrillacampagne in West-Panama. Hij bleef als bevelhebber van het leger altijd buiten de regering, die steeds door een stroman werd geleid.
Door zijn aanhangers werd Torrijos gezien als de eerste Panamese leider die de meerderheid van de bevolking vertegenwoordigde, die arm was, Spaanssprekend met verschillende etnische achtergronden, in tegenstelling tot de blanke Engelssprekende sociale elite die
rabiblancos
genoemd werden, die de politiek en het zakenleven beheersten.
Torrijos voerde een aantal sociale en economische hervormingen door die de armoede tegengingen.
Hij was intolerant tegenover de politieke oppositie en veel tegenstanders werden gevangengezet, uitgezet of zelfs vermoord. Zo werd
Hector Gallegos
, een
katholieke
priester, ontvoerd en vermoord.
Op
7 september
1977
tekende hij het
Torrijos-Carter-verdrag
, waarmee Panama een in de tijd toenemende controle kreeg over het
Panamakanaal
met als doel een complete beschikking in het jaar
2000
, waarbij de
VS
echter het recht zouden behouden om de neutraliteit van het kanaal te blijven beschermen.
In
1997
onthulde generaal
Manuel Noriega
in zijn boek
America’s Prisoner
dat Torrijos een plan had klaarliggen om het kanaal te saboteren indien het verdrag met Carter niet goedgekeurd zou worden door de
Amerikaanse Senaat
. Dit militaire plan had de codenaam
Huele a Quemado
(vrij vertaald: Het ruikt hier aangebrand). Volgens Noriega waren Panamese militairen, explosievenexperts en duikers geinfiltreerd in het veiligheidscordon en leefden zij twee maanden in de omgeving van het kanaal vermomd als boeren en vissers. Zij bereidden een aanval voor met explosieven en raketwerpers op het kanaal en op de Panama-Colon-spoorweg. Zij zouden in actie komen na een geheime melding in code die uitgezonden zou worden over Radio Liberty in het programma van Danilo Caballero. Toen bekend werd dat de Amerikaanse Senaat het verdrag had goedgekeurd, werd de melding
Boleros de Ayer
uitgezonden, wat zoveel wilde zeggen als dat de operatie was afgelast.
Torrijos' vliegtuigongeluk in
1981
leidde al snel tot geruchten dat hij het slachtoffer was van een moordcomplot, en leidde daardoor ook tot een rechtszaak.
In een ondervraging, voorafgaande aan de zaak in
Miami
in mei
1991
, zei Manuel Noriega's advocaat Frank Rubino: 'Generaal Noriega heeft documenten in zijn bezit waaruit blijkt dat er pogingen zijn geweest om generaal Noriega en Mr Torrijos om te brengen door geheime diensten uit de VS.' Deze documenten werden echter niet als bewijsmateriaal toegelaten in deze zaak omdat de rechter de staat gelijk gaf toen deze beweerde dat het vrijgeven van deze documenten de Classified Information Procedures Act zou schenden.
In 2004 publiceerde
John Perkins
, een voormalig
NSA
-agent, zijn boek
Confessions of an Economic Hitman
, waarin hij schrijft dat het vliegtuig waarin Torrijos verongelukte is opgeblazen met behulp van een bandrecorder met een bom erin die aan boord was gebracht door de
CIA
. Reden hiervoor zou zijn de toenadering die Torrijos zocht met
Japanse
zakenlui die een nieuw aan te leggen kanaal door Panama wilden financieren. In het boek
America’s Prisoner
van
Manuel Noriega
wordt ook bevestigd dat deze onderhandelingen zeer slecht vielen in Amerikaanse kringen.
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑
Winkler Prins jaarboek 1970, p. 280
|