De
Nederlandse Bisschoppenconferentie
is een permanent orgaan binnen de
Nederlandse
Rooms-Katholieke Kerk
, waarin de residerende
bisschoppen
en
hulpbisschoppen
van de
Nederlandse kerkprovincie
het beleid van de Rooms-Katholieke Kerk bepalen.
De
Nederlandse kerkprovincie
kent een aartsbisdom en zes
suffragane
[noot 1]
bisdommen. Verder is er in Nederland een
Militair ordinariaat
(krijgsmachtbisdom). Ieder bisdom heeft een bisschop (ordinarius) en al dan niet een of meerdere hulpbisschoppen. Deze hulpbisschoppen zijn in hun diocees wel aan hun bisschop 'ondergeschikt', maar hebben in de bisschoppenvergadering een eigen stemrecht.
Indien er sprake is van
sedisvacatie
, dan wordt een
diocesaan administrator
aangewezen. Dit hoeft niet per se een bisschop te zijn. Mocht een niet-bisschop als diocesaan administrator werkzaam zijn, dan zal deze wel de vergaderingen van de conferentie bijwonen, maar er geen lid van zijn. Als de inmiddels van zijn taak ontheven bisschop wordt verzocht de zaken in zijn bisdom te blijven behartigen, dan is hij de apostolisch
administrator
en blijft hij lid van de conferentie.
De
nuntius
zal de vergaderingen van de conferentie doorgaans bijwonen maar hij is er geen lid van, omdat hij geen bisschop is van een bisdom van de Nederlandse kerkprovincie. De nuntius valt onder het
Vaticaan
.
De Nederlandse Bisschoppenconferentie werd in het verleden meestal voorgezeten door de bisschop met de hoogste rang, dat wil zeggen: de aartsbisschop. Dit is echter niet verplicht. Bij het aantreden van
Wim Eijk
als aartsbisschop van Utrecht in 2008 heeft hij ervoor gekozen niet direct het voorzitterschap op zich te nemen, om zodoende meer tijd vrij te hebben voor zijn diocees. Derhalve was
Ad van Luyn
voorzitter en
Frans Wiertz
vicevoorzitter (de twee 'seniores' onder de zeven bisschoppen).
Van 2011 tot 2016 was
Wim Eijk
voorzitter en
Frans Wiertz
vicevoorzitter. Op 14 juni 2016 koos de conferentie
Hans van den Hende
van Rotterdam tot voorzitter, en werd mgr. Jan Liesen van Bisdom Breda vicevoorzitter. Mgr. Gerard De Korte, bisschop van bisdom 's-Hertogenbosch, completeert de permanente raad van de bisschoppenconferentie.
De Bisschoppenconferentie heeft een negen beleidssectoren vastgesteld, waarvoor steeds een bisschop referent is, ondersteund door een secretaris.
Naast de beleidssectoren is een vijftal themavelden vastgesteld, waarvoor steeds een bisschop referent is.
- Huwelijk en Gezin ?
vacant
- Kerk en Jodendom ?
Herman Woorts
- Medische Ethiek ?
Wim Eijk
- Commissie Bisschoppenconferentie Europese Unie (COMECE) ?
Ted Hoogenboom
- Raad Europese Bisschoppenconferenties (CCEE) ?
Hans van den Hende
- Circus-, Kermis- en Schipperspastoraat -
vacant
Als gevolg van de secularisering van de Nederlandse samenleving is de invloed van de bisschoppenconferentie sterk tanende. Veel katholieken hebben hun (actief) lidmaatschap van de katholieke kerk beeindigd. In oktober 2020 besloot de Nederlandse bisschoppenconferentie aan de
Stichting Katholieke Universiteit
(koepelorganisatie van de
Radboud Universiteit
en het
Radboudumc
) per decreet het predicaat 'katholiek' te ontnemen.
[1]
[2]
De bisschoppen deden dit uit onvrede over hun sterk verminderde bestuurlijke invloed op het instituut. Zij wezen herhaaldelijk kandidaten voor de raad van toezicht af die niet voor de kerk getrouwd, niet gedoopt en/ of niet kerkelijk actief waren. De rechter oordeelde in juli 2020 dat de bisschoppen met hun weigerachtige opstelling het maatschappelijk belang in gevaar brachten.
[3]
De universiteit betreurde het besluit van de bisschoppen, maar gaf te kennen het te respecteren.
[4]
De Radboud Universiteit, destijds opgericht als
Katholieke Universiteit Nijmegen
, was ooit een van de belangrijkste katholieke instellingen in Nederland. Tijdens een
Ad limina
-bezoek in november 2022 werden de Nederlandse bisschoppen teruggefloten van hun beslissing ten aanzien van de Nijmeegse universiteit. De
Heilige Stoel
gaf te kennen dat het niet tot de bevoegdheid van de Nederlandse bisschoppen behoorde de universiteit het predicaat katholiek te ontnemen. Die bevoegdheid ligt bij de leiding van de kerk in Rome. De Radboud Universiteit voert sindsdien weer het predicaat katholiek.
[5]
In december 2020 besloot de conferentie, nadat de Nederlandse regering in verband met de
coronacrisis
een tweede
lockdown
had afgekondigd, alle
kerstvieringen
tijdens de kerstnacht van 2020 te schrappen. Het was voor het eerst sinds mensenheugenis dat er in 2020 geen traditionele kerstnachtvieringen in de katholieke kerken plaatsvonden.
[6]
Ook in 2021 waren er door de pandemie geen kerstnachtvieringen.
Er zijn nog zes emeritus-(hulp)bisschoppen van Nederlandse bisdommen in leven.
[noot 3]
Zij zijn geen lid meer van de bisschoppenconferentie, maar kunnen wel als adviseur worden gevraagd. Deze emeriti zijn (in alfabetische volgorde):
Het secretariaat van de Bisschoppenconferentie en de Nederlandse Kerkprovincie wordt gevoerd door het
Secretariaat van de Rooms-Katholieke Kerkprovincie in Nederland
(SRKK). Het secretariaat staat onder leiding van een secretaris-generaal. Sinds 1 juni 2014 is dat Mr. P.S.J.M. (Suzan) Daalmans.
[7]
Noten
- ↑
D.i. ondergeschikt ? maar een aartsbisschop staat alleen aan het hoofd van de kerkprovincie; hij is niet de 'baas' van zijn collega-bisschoppen
- ↑
Jan van Burgsteden is ? hoewel hij reeds met
emeritaat
is ? nog lid van de Nederlandse Bisschoppenconferentie en heeft ook een aantal referentschappen.
- ↑
Er zijn nog andere Nederlandse bisschoppen, die een niet-Nederlands bisdom besturen. Zie hiervoor de
Lijst van Nederlandse rooms-katholieke bisschoppen
.
Referenties
- ↑
Stichting Katholieke Universiteit verliest predicaat 'katholiek'
, nieuwsbericht Radboud Universiteit d.d. 20 oktober 2020.
- ↑
Decreet tot intrekking van het predicaat katholiek van de Stichting Katholieke Universiteit, statutair gevestigd te Nijmegen
, Nederlandse Bisschoppenconferentie d.d. 19 oktober 2020.
- ↑
Uitspraak Ondernemingskamer Gerechtshof Amsterdam
, 21 juli 2020, Rechtspraak.nl
- ↑
Conflict met bisschoppen: Radboud Universiteit en Radboud UMC niet langer katholiek
,
De Gelderlander
, 20 oktober 2020.
- ↑
1923. Toch een theologische faculteit
, Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen, Radboud Universiteit, 29 november 2022.
- ↑
Geen publieke vieringen zoals de nachtmis op kerstavond in de Rooms-Katholieke kerken
, nieuwsbericht
Rooms-Katholieke Kerk in Nederland
d.d. 16 december 2020.
- ↑
Juriste Suzan Daalmans nieuwe secretaris-generaal Nederlandse Bisschoppenconferentie
.
Rooms-Katholieke Kerk Nederland
(
24 april 2014
). Geraadpleegd op
29 mei 2021
.