Hedonisme
is een term die zowel een bepaalde
filosofische
leer aanduidt als een bepaalde levenshouding of -visie in verband met
genot
. De term is afgeleid van de Griekse godin
Hedone
.
In de filosofie is het hedonisme de leer binnen de
ethiek
die stelt dat
genot
(in algemene zin) het hoogste goed is. Het woord hedonisme is afgeleid uit het
Oudgrieks
.
Hedone
betekent "genot". Een belangrijke vraag binnen deze filosofie is wat het meeste genot geeft. Hierbij moeten ook de eventuele nadelen van het betreffende genot in beschouwing genomen worden.
Een andere kwestie is of genot slechts puur
kwantitatief
beoordeeld kan worden naar
intensiteit
, zodat vele handelingen die volgens andere ethische systemen als afkeurenswaardig moeten worden beschouwd zoals
moord
,
verkrachting
en
diefstal
, toch deugdzaam zijn als het genot van de dader maar groter is dan de
pijn
van het slachtoffer ? of ook
kwalitatief
beoordeeld moet worden, zodat sommige vormen van genot deugdzaam zijn (dan worden
liefde
,
vreugde
en
extase
meestal zo beschouwd) en andere vormen ondeugdzaam (geniepigheid, leedvermaak, wraakzucht, trots, verwatenheid). Deze laatste positie, die van het
epicurisme
(de grondlegger daarvan is de Griekse filosoof
Epicurus
), is verwant aan een
relatief hedonisme
, dat stelt dat aan al het Goede een genots
aspect
zit. Die gedachte is ook te vinden bij
Plato
in zijn
Philebus
.
De filosoof
Nietzsche
vond dat dit genotsaspect dat aan al het Goede verbonden zou zijn, iedere moraal en
zingeving
verdacht maakte en reduceerde tot "slechts" genotsbeleving.
De
psychologie
kent de
hedonistische persoonlijkheid
, een
karaktertype
dat gekenmerkt wordt door een bovengemiddeld streven naar directe
lustbevrediging
.
Een hedonist streeft naar zo veel mogelijk genot (wat in scherpe tegenstelling staat tot het epicurisme van de oudheid, waar men naar de som van geluk keek en men dus soms direct geluk moet opofferen om later er meer geluk uit te halen). Dit zoeken naar genot is
subjectief
: het gaat immers om de ervaring van het
subject
en die is
relatief
, daar iedereen in feite andere voorkeuren heeft; genot kan bijvoorbeeld
zintuiglijk
of
geestelijk
zijn.
In de
sociologie
kent de
leefstijlanalyse
van bepaalde culturele groepen in de
samenleving
de groep van de
hedonisten
die gekenschetst wordt als hoogopgeleid, apolitiek en oppervlakkig.
Al in de
klassieke oudheid
werd het verschijnsel als iets minderwaardigs beschouwd. De filosofische stroming van het
epicurisme
zag men - terecht of ten onrechte - als een voorwendsel voor een bandeloze, decadente levensstijl. Een hedonist is tegenwoordig in het algemeen taalgebruik iemand die zonder zich om anderen te bekommeren vooral zintuiglijk geniet. Om onderscheid te maken met de technisch-filosofische term, bestaat voor deze categorie mensen het bijschrift
platvloerse hedonist
.