Bourges
is een stad in Midden-
Frankrijk
en de hoofdstad (prefectuur) van het departement
Cher
. Het is ook de
onderprefectuur
van het
arrondissement Bourges
. De gemeente telde 63.702 inwoners op 1 januari 2021.
[1]
Bezienswaardig zijn de
kathedraal van Bourges
met unieke
glasramen
, en het paleis van
Jacques Coeur
.
De stad is de zetel van het
aartsbisdom Bourges
.
In de
Halstatt-periode
in de 5e en 4e eeuw v.Chr. was hier al een nederzetting bij de samenvloeiing van de Yevre en de Auron. Er werden resten gevonden van verspreide houten gebouwen en amforen en keramiek die wijzen op handel met het Middellandse Zeegebied.
In de 2e eeuw v.Chr. had de Gallische stam van de
Bituriges
hier een
oppidum
. Dit lag op een hoogte achter de Auron en de moerassen van de Yevre en werd verder beschermd door een 25 meter brede en 10 meter diepe gracht, een aarden wal en verschillende poorten. In de 1e eeuw v.Chr. was dit de belangrijkste plaats van de Bituriges Cubi. De nederzetting bestond uit houten gebouwen en er zijn bewijzen van bewerking van ijzer. Buiten de omwalling was er ook verspreide bebouwing over een gebied van bijna 100 ha. Langs de Auron lagen grafvelden.
Resten van de Gallo-Romeinse stadsmuur
In de
Gallo-Romeinse tijd
heette de stad
Avaricum
. In 52 v.Chr. was de stad na een beleg in handen gevallen van de Romeinen (zie:
Beleg van Avaricum
). Het oude Gallische stratenplan werd aangehouden maar de bebouwing verdichtte zich en vanaf de 1e eeuw werden in het centrum allerlei openbare gebouwen opgericht. De stad kreeg
thermen
, twee monumentale poorten aan de ingangswegen, een
amfitheater
en grote tempel op het hoogste punt van de stad. Avaricum was een open stad die zich met de minder bebouwde buitenwijken uitstrekte over ongeveer 100 ha. In de 3e eeuw maakte keizer
Diocletianus
van Avaricum de hoofdstad van de provincie
Aquitania Prima
.
In de 4e eeuw verdwenen vele huizen en openbare gebouwen. De stad kreeg een verdedigingsmuur met vier poorten en een vijftigtal torens. De ommuurde stad lag op de hoogte van het eerdere Gallische oppidum en was ongeveer 25 ha groot.
Volgens
Gregorius van Tours
stichtte de Ursinus al in de 3e eeuw een kerk in Bourges. Zeker in de 5e eeuw was Bourges al een bisdom en de aartsbisschoppen van Bourges werden de primaten van Aquitanie.
Bourges was de hoofdplaats van de Franse provincie
Berry
. In 1100 verkocht burggraaf Eudes Arpin bij zijn vertrek op kruistocht Bourges aan de Franse koning
Filips I
. In 1137 werd
Lodewijk VII
gekroond in de kathedraal van Bourges. Tussen 1160 en 1190 kreeg Bourges een nieuwe stadsmuur. Deze was groter dan de oude Romeinse muur en omvatte ook delen van de benedenstad. Op de kwetsbare zuidelijke helft werd de Grosse Tour gebouwd. In de Engels-Franse Oorlog van het begin van de 13e eeuw lag het gebied in Berry rond Bourges als een Franse enclave in het gebied beheerst door de
Plantagenets
.
Sainte Chapelle, gebouwd door de broers Dammartin voor
Jan van Berry
In 1195 werd onder aartsbisschop
Henri de Sully
begonnen met de bouw van een nieuwe, gotische kathedraal. Rond 1240 was de kathedraal grotendeels afgewerkt en errond verrees een stadskwartier met een klooster voor de kanunniken van de kathedraal en een bisschoppelijk paleis. Voor de groeiende bevolking werden nieuwe parochiekerken gebouwd en nieuwe kloosterorden (
franciscanen
,
dominicanen
,
karmelieten
) vestigden zich in de stad.
Door de stedelijke privileges bloeiden de markten en de ambachten van Bourges. Langsheen de Yevrette kwamen er watermolens, leerlooierijen en textielateliers.
Jan van Berry
maakte van Bourges zijn hoofdstad en door de broers Dammartin liet hij vanaf 1370 een hertogelijk paleis met kapel bouwen. Tijdens de
Honderdjarige Oorlog
maakte koning
Karel VII
van Bourges zijn uitvalsbasis voor de herovering van Frankrijk. Hij werd hierin gesteund door zijn financier
Jacques Coeur
, die geboren was in Bourges.
In 1487 telde de stad meer dan 15.000 inwoners. Ze werd bestuurd door vier schepenen, gekozen uit de stedelijke elite. Ze had twee jaarmarkten en een universiteit, gesticht onder koning
Lodewijk XI
. Op 22 juli van dat jaar werd de stad getroffen door een grote stadsbrand (
grand feu de la Madeleine
). Meer dan een derde van de stad, de dichtstbevolkte wijken waar de ambachtslieden woonden, gingen verloren in de vlammen. Dit betekende een economische ramp voor de stad. Toch werden de getroffen wijken relatief snel herbouwd met vakwerkhuizen volgens het oorspronkelijke stratenplan.
De
Universiteit van Bourges
was in de
16e eeuw
de wieg van het
juridisch humanisme
en werd een Europees centrum voor de studie van het
Romeins Recht
.
Johan van Oldenbarnevelt
(1547-1619) heeft hier enige tijd rechten gestudeerd. Ook
Calvijn
studeerde hier in 1531 en de universiteit was een wieg voor de
reformatie
in Bourges. In 1562 viel de stad in handen van de protestanten en een
beeldenstorm
brak los. Nadat de stad terug in katholieke handen was gevallen trok een deel van de protestantse gemeenschap weg, wat een grote aderlating betekende voor de economie. Bovendien werd de streek getroffen door de
pest
.
In 1616 werd
Hendrik II van Bourbon-Conde
gouverneur van Berry. Samen met de aartsbisschoppen zette hij zich in voor de
contrareformatie
. Kerken en kloosters werden hersteld en nieuwe kloosterorden werden uitgenodigd (
miniemen
,
ursulinen
,
oratorianen
). De
jezuieten
openden een college, waar
Lodewijk II van Bourbon-Conde
, de Grote Conde, school liep. Hij werd een leider van de opstand van
La Fronde
. Na afloop hiervan werd de Grosse Tour, die als een
dwangburcht
boven de stad uitkeek, op bevel van de koning ontmanteld. Voortaan werd de stad bestuurd door koninklijke intendanten. Zij probeerden tevergeefs de economie aan te zwengelen en de industrie te ontwikkelen.
Fonderie de Mazieres
In de vroege 19e eeuw was de economie vooral gebaseerd op de landbouw en de administratie. Bourges was een bestuurscentrum en ook het aartsbisdom werd hersteld. In de jaren 1830 opende een nieuwe graanhal en in het volgende decennium werd het
Canal de Berry
geopend. In 1851 werd het treinstation geopend in het noorden van de gemeente en errond groeide de wijk Taillegrain. In 1846 werd de fabriek Mazieres geopend, die metalen constructies maakte voor de bouw. Errond verrees de arbeiderswijk Mazieres. In de jaren 1860 werd Bourges uitgebouwd tot een militair-industrieel centrum. De stad was centraal gelegen, ver van mogelijke fronten en kreeg een gieterij waar kanonnen werden gemaakt, een arsenaal en een schietveld van 282 ha.
In 1866 volgde een fusie met de gemeente Planchat. Op de plaats van de vroegere stadsmuren kwamen boulevards, de stad werd ontsloten met nieuwe wegen en de rue Napoleon III (nu boulevard de Strasbourg) werd door het oude centrum getrokken. Aan het einde van de 19e eeuw kwam er ook een tramnetwerk.
Tijdens de
Eerste Wereldoorlog
groeide de stad snel. De wapen- en munitiefabrieken van Bourges trokken massaal arbeiders aan, zelfs uit China en Afrika. Na de oorlog volgde een krimp en de stad probeerde nieuwe industrie aan te trekken. Er werden een vliegtuigfabriek (Hanriot, later
Aerospatiale
) en een vliegveld geopend. Er werden nieuwe arbeiderswijken gebouwd en er kwam een plan voor stadsverfraaiing.
Tijdens de
Trente Glorieuses
na de
Tweede Wereldoorlog
groeide de stad snel en er kwam hoogbouw in de wijken Avaricum, Chancellerie en Gibjoncs. Er kwam een fabriek van Michelin en de dienstensector ontwikkelde zich. Vanaf de jaren 1990 kreeg de defensie-industrie het moeilijk en volgden afdankingen. In 1977 werd een kunstmeer aangelegd in het zuiden van de gemeente met daarrond de wijk Val d'Auron en allerlei sportinfrastructuur. In 1989 werd in het westen de autosnelweg
A71
geopend en daarrond werden bedrijvenparken aangelegd. Er kwam ook een ringweg rond een groot deel van de stad.
[2]
De oppervlakte van Bourges bedroeg op 1 januari 2021 68,74 vierkante kilometer; de
bevolkingsdichtheid
was toen 926,7 inwoners per km².
De Auron mondt uit in de Yevre in Bourges.
De onderstaande kaart toont de ligging van Bourges met de belangrijkste infrastructuur en aangrenzende gemeenten.
De inwoners van Bourges worden
Berruyers
(m) en
Berruyeres
(v) genoemd, en dus niet
Bourgeois
.
In 1866 overschreed de gemeente de kaap van 30.000 inwoners. In 1901 telde Bourges 46.500 inwoners. In 1946 telde de stad 51.000 inwoners.
Verloop van het inwoneraantal van Bourges vanaf 1962.
[3]
Grafiek inwonertal gemeente
In de gemeente ligt spoorwegstation
Bourges
.
De autosnelweg
A71
loopt door de gemeente. Er is een ringweg rond de stad, behalve in het noorden.
Maison des Raisins op de Place Gordane
Bourges heeft een goed bewaard historisch centrum, dat al in 1965 als geheel werd beschermd.
[4]
Van de Gallo-Romeinse stad zijn delen van de laatantieke stadsmuur bewaard gebleven. Delen van het Romeinse amfitheater waren nog tot in de 16e eeuw in gebruik voor voorstellingen, maar in de loop van de 17e eeuw verdwenen zij onder nieuwe bebouwing. Verdere kennis over
Avaricum
is afkomstig uit opgravingen. Romeinse grafstenen en andere archeologische vondsten worden bewaard in het Musee du Berry.
[5]
De belangrijkste monumenten uit de middeleeuwen zijn de gotische
kathedraal Saint-Etienne
en het paleis van Jacques Coeur. Verder zijn er ook de ongeveer 440 vakwerkhuizen van het einde van de 15e eeuw en het begin van de 16e eeuw, die werden gebouwd na de grote stadsbrand van 1487.
[6]
- Museum d'Histoire Naturelle, natuurhistorisch museum geopend aan het begin van de 20e eeuw en heropend in 1989
- Musee du Berry, archeologie- en kunstmuseum, gesloten in 2021
- Musee des arts decoratifs (Hotel Lallemant), gesloten in 2023
- Musee Esteve, gesloten in 2023
- Musee des meilleurs ouvriers de France, gesloten in 2023
- Musee de l’ecole, gesloten in 2023
-
Paleis van Jacques Coeur
-
Hotel-Dieu (16e-17e eeuw)
-
Hotel des Echevins (15e eeuw)
-
Hotel Cujas (16e eeuw)
-
Hotel Lallemant (16e eeuw)
-
Voormalig aartsbisschoppelijk paleis (17e eeuw)
-
Chateau d'eau (1865-1867)
-
Halle au ble (1836)
-
Vakwerkhuizen in de Rue Bourbonnoux
Ecole Nationale superieure d'Art in het voormalig jezuietencollege
Bourges kent verschillende hogescholen en universitaire instellingen:
- Ecole Nationale Superieure d'Ingenieurs de Bourges
- Ecole Nationale superieure d'Art
- IUT de Bourges (1968), onderdeel van de
universiteit van Orleans
- Facultes de Sciences et de Droit van de universiteit van Orleans
De plaatselijke voetbalclub is
Bourges 18
.
Bourges is de finishplaats van de eendaagse wielerwedstrijd
Parijs-Bourges
.
Bronnen, noten en/of referenties
|