Zijn ouders waren welgestelde landeigenaren uit de streek van
Besancon
. Na Gustave kregen ze nog vier dochters. Drie van hen (een stierf vroegtijdig) werden later vaak door Courbet geportretteerd. In 1831 bezocht hij een religieuze middelbare school in Ornans, waar hij de basis van de schilderkunst verwierf. In 1837 werd hij naar het Royal College van Besancon gestuurd. Hier bezocht hij het atelier van
Charles Antoine Flajoulot
. Eind 1839 ging hij naar Parijs, waar hij op verzoek van zijn ouders rechten zou gaan studeren en waar hij zich permanent vestigde. In plaats van de rechtenstudie volgde hij schilderlessen bij
Auguste Hess
en Charles de Steuben.
Hij schilderde taferelen uit het dagelijks leven, naakten (onder meer het zeer gewaagde
L'origine du monde
) en gevarieerde landschappen. In 1844 werd zijn
zelfportret
,
Courbet met zwarte hond
, geaccepteerd door de invloedrijke
Parijse salon
. Zijn invloed op de
Franse
schilderkunst
van de
negentiende eeuw
was groot. Het vernieuwende aan zijn werk was het
realisme
; taferelen uit het dagelijks leven werden hoofdonderwerp en op groot formaat afgebeeld zoals
De Steenkloppers
of
Een begrafenis in Ornans
.
Courbets schilderij
l'Atelier du peintre
uit 1855 is bijna 6 meter breed. Daarbij maakte hij de werkelijkheid niet mooier dan ze was, zoals velen van zijn tijdgenoten, maar liet het schilderij voor zichzelf spreken. Dit leidde voortdurend tot schandalen in het Franse culturele leven.
Courbet en de anarchie
bewerken
Courbet, die
antiklerikaal
was, was bevriend met
Pierre-Joseph Proudhon
die hij samen met zijn kinderen schilderde (zie afbeelding). Ook Courbet leunde aan bij het gedachtegoed van het
anarchisme
. Toen de
communards
in 1871 de
Colonne Vendome
neerhaalden werd hij veroordeeld als aanstoker er van. De kosten van de wederoprichting werden verhaald op Courbet, die elk jaar 10.000 francs zou moeten betalen, omgerekend zo'n 43.000 euro. Hij stierf echter in ballingschap voor de eerste termijn kon worden betaald.
-
De wanhopige
, 1843-45, olieverf op doek, 45 x 54?cm, particuliere collectie
-
Proudhon met zijn kinderen
, 1853
-
Het atelier van de schilder
, 1855, olieverf op doek, 361 × 598?cm,
Musee d'Orsay
, Parijs
-
L'origine du monde
, 1866, Musee d'Orsay, Parijs
-
-
Portrait de Marcello
, 1870,
Musee des Beaux-Arts de Reims