Antonio Salieri , in Oosterriek tietlevens ok Anton Salieri (* 18. August 1750 in Legnago , Venetien , Osterreich , huud Italien; † 7. Mai 1825 in Wien ), weer en italieensch-oosterrieksch Komponist vun de Klassik , Kapellmeester un Musikpadagoog .

Leven [ annern | Bornkood annern ]

Antonio Salieri wurr in en finanziell goot dorstahn Koopmannsfamilie boren. He weer dat achte Kind ut de Ehe vun Antonio Salieri sen. (1702?1764) mit Anna Maria Scacchi (1722/23?1763). All froh hett he Violine, Cembalo un Gesang bi sien Broer Francesco lehrt, de vun Giuseppe Tartini unnerricht wurr, as ok bi den Domorganisten vun Legnago, Giuseppe Simoni, de en Scholer vun Padre Giovanni Battista Martini ween weer. Nah den frohen Dood vun sien Ollern gung Salieri nah Padua , later nah Venedig , wo he bi Giovanni Pescetti in' Generalbass un den Tenor Ferdinando Pacini in' Gesang unnerricht wurr.

1766 Salieri dor up Florian Leopold Gassmann drapen, de hum inlaaden hett, mit hum an den kaiserlichen Hoff nah Wien to kommen, un hum ? footend up dat Lehrbook Gradus ad Parnassum vun Johann Joseph Fux un den Istituzioni harmoniche vun Gioseffo Zarlino ? in Kompositschoon Unnerricht geev. Bi de Kamermusiken vun Kaiser Joseph II. infuhrt, hett he 1767 den Dichter Pietro Metastasio kennen lehrt, de hum in de Deklamatschoon scholen dee, un 1769 Christoph Willibald Gluck , de hum tietlevens en Gunner un Fruend weer. Salieri bleev for den Rest vun sien Leven in Wien; an' 10. Oktober 1775 ^[1] hett he Theresia Helferstorfer heiraadt (en Cousine vun de Pianistin Josepha Barbara Auernhammer ^[2] ), de hum tuschen 1777 un 1790 acht Kinner boren hett.

Nah den Dood vun Gassmann 1774 wurr Salieri kaiserlich Kamerkomponist un Kapellmeester vun de italieensch Oper. Nahdem disse 1776 togunsten vun den vun den Kaiser unnerstutt Deutschen Nationalsingspiel slooten wurrn weer, hett Salieri de Gelegenheit to en langere Italienreis wohrnommen un hett suck mit grooten Spood in Mailand (kiek L’Europa riconosciuta ), Venedig (kiek La scuola de’ gelosi ), Rom un Neapel bekannt. 1780 kehr he sluutend nah Wien toruch, wo he 1781 mit den Rauchfangkehrer sien eegen Bitrag to dat duutsche Singspeel bistuern dee. En wiedere Reis fuhr Salieri Anfang 1782 nah Munchen , wo he in' Updrag vun den Kurfursten Karl Theodor de Oper Semiramide mit grooten Spood up de Buhne broch. Mit de Wedderapenmaaken vun de italieensch Oper in Wien 1783 nehm Salieri dor sien Tatigkeit as Kapellmeester weer up. Unnebraken wurr disse Arbeit blots vun de beid triumphalen Parisreisen 1784 (kiek Les Danaides ) un 1786/87 (kiek Tarare ). Nah sien Ruckkehr un den besunnern Spood vun Axur, re d’Ormus wurr Salieri 1788 as Nahfolger vun Giuseppe Bonno to'n Kapellmeester vun de kaiserlich Hoffmusikkapelle nommt. Dit Amt hett he bit 1824 utoovt.

1789 fung he mit de Kompositschoon vun da Ponte sien Libretto to Cosi fan tutte an, hett dat Libretto aber bisiet leggt, so dat dat sluutend vun Mozart vertoont wurr. Wegen de vol Plichten un de groot Verantwortung, de sien Posten as Kapellmeester mit suck broch, gung de Opernproduktschoon vun Salieri markbar toruch. Groot Erfolge kunn he noch eenmal mit Palmira, regina di Persia (1795) un Falstaff ossia Le tre burle (1799) verboken. Sien Afscheed vun de Buhne geev Salieri 1804 mit de duutsch Oper Die Neger , de ehrder kohl upnommen wurr, dornah hett he suck meest blots noch mit de Karkenmusik befaat. Neben sien uptehren Tatigkeit as Hoffkapellmeester harr Salieri noch tallriek wiedere Amter: Van 1788 bit 1795 weer he Prasident, dornah Viezprasident vun de Tonkunstler-Societat , deren Konzerte he noch bit 1818 leiten dee. Af 1817 weer he Boverleiter vun de Wiener Singschool un seet 1823 in dat Grunnenskomitee vun dat Konservatorium vun de Sellschopp vun de Musikfruennen. Dordor hett he suck blieven Verdeensten for de Musik in Wien erwurben.

Nahdem suck Salieri bit to sien 70. Levensjohr ? mit eenig wenig Uptnahmen ? best Gesundheit freut harr, fung af etwa 1821 en stannig Afbau vun sien korperlich un geistig Krafte an. In' Oktober 1823 wurrn sien Been lahm, so dat Salieri in dat Wiener Allgemeen Krankenhuus inleefert wurrn muss. Nah langer Lieden weer to Huus in de Seilergasse N° 1088, kreeg he an' 7. Mai 1825 de Starvenssakramente un is um 20 Uhr ?am Brand der Alten“ storven, as dat dat Doodenschauprotokoll vun den Wiener Magistrat vertekent un as dat denn ok in de List vun de an' 7. Mai Storven vun de Wiener Zeitung van' 14. Mai 1825 steiht ^[3] ; in de Spraak vun de dormalig Tiet weer ?Brand“ de Beteeken for en Gangran bzw. en arterielle Verslusskrankheit .

Antonio Salieri wurr up den Matzleinsdorfer kathoolschen Karkhoff ? den huudigen Waldmullerpark ? begraven, 1874 exhumeert un an' Wiener Zentraalkarkhoff (Grupp 0, Rieg 1, Nummer 54) bisett. ^[4] To sien Truerfier wurr sien all 1804 for suck sulvst komponeert Requiem in c-Moll to'n eersten Mal upfuhrt. Salieri sien Ehrengraff ziert en Inschrift, de sien Scholer Joseph Weigl verfaat hett:

Ruh sanft! Vom Staub entbloßt,

Wird Dir die Ewigkeit erbluhen.

Ruh sanft! In ew’gen Harmonien

Ist nun Dein Geist gelost.

Er sprach sich aus in zaubervollen Tonen,

Jetzt schwebt er hin zum unverganglich Schonen.

Padagogisch Wirken [ annern | Bornkood annern ]

Salieri hett faken mit anner fiert Komponisten as etwa Joseph Haydn (speel den Continuo-Part bi de Premiere vun Haydn sien Schopfung ) oder Louis Spohr (hett 1813 dessen Oratorium Das jungste Gericht ut de Doop haben) tosommenarbeit un hett later so beropen Toonsetter as Ludwig van Beethoven , Carl Czerny , Johann Nepomuk Hummel , Franz Liszt , Giacomo Meyerbeer , Ignaz Moscheles , Franz Schubert , Simon Sechter , Franz Xaver Sußmayr , Joseph Weigl , Peter von Winter un den jungsten Sohn vun Wolfgang Amadeus Mozart , Franz Xaver Wolfgang Mozart unnerricht (kiek ok de List vun Scholer wieder unnern).

Salieri weer en bannig goot Gesangslehrer. Ut sien School gungen unner annern so bekannt Singerinnen un Singer as etwa Catarina Cavalieri (de eerste Constanze in de Entfuhrung aus dem Serail ), Therese Gassmann (later verheiraadt Rosenbaum) un Anna Milder-Hauptmann (de eerste Leonore in' Fidelio ), de Tenor Anton Haizinger oder de Bassist Joseph Seipelt hervor.

For en vun Joseph Sonnleithner um 1800 plaant Herutgaav vun en Geschichte der Musik in Denkmalern sull Salieri de Afhandlungen over de Vokalmusik verfaaten. As wiedere Mitarbeiter weern Johann Georg Albrechtsberger un Joseph Haydn bedeeligt. Dat hooch staaken Projekt sull in 50 Banden to je 60 Sieden un veerspraakig, namlich in Duutsch, Franzoosch, Engelsch un Italieensch, upleggt wurrn. Nahdem de eerste Band bi dat Wiener Kunst- und Industrie-Comptoir staaken wurrn weer, wurrn de vorhannen 270 Druckplatten 1805 in dat besett Wien vun de franzoosch Truppen in Beslag nommen un to Munitschoon umschmullt. De erhollen ween Korrekturaftuug sund siet den Tweeten Weltkrieg verschollen. Erhollen hett suck blots en Manuskript mit den Titel Histoire de la musique depuis les temps les plus recules jusqu’a nos jours, redigee d’apres les monuments anciens et modernes, par Joseph Sonnleithner, sous la direction de Messieurs Georges Albrechtsberger, Joseph Haydn et Antoine Salieri .

1816 hett Salieri en eegen Gesangsschool verfaat, sien Scuola di canto in versi e i versi in musica a 4 voci . Af 1817 weer he Boverleider vun de Wiener Singschool un todem 1823 an de Grunnen vun dat Konservatorium vun de Gesellschaft der Musikfreunde in Wien maatgevend bedeeligt.

Musikhistorsch Beduuden [ annern | Bornkood annern ]

Salieri hett suck wiels sien lang Leven groot Ansehn as Komponist un Dirigent, besunners vun Opern, aber ok vun Kamer - un Kakenmusik , as ok as Musikpadagoog erwurben.

Musiktheater

De spoodrieksten vun sien over 40 musiktheatralisch Warken weern Armida (1771), La fiera di Venezia (1772), La scuola de’ gelosi (1778), Der Rauchfangkehrer (1781), Les Danaides (1784), de sien Forderer Christoph Willibald Gluck bit to de Eerstupfuhren in Paris as eegen Wark utgeev, La grotta di Trofonio (1785), Prima la musica e poi le parole (1786), Tarare (1787) up en Text vun Beaumarchais , Axur, re d’Ormus (1788), Palmira, regina di Persia (1795), Falstaff ossia Le tre burle (1799) un Cesare in Farmacusa (1800). Dat Opernschaffen vun Salieri is eenmal dor de Traditschoon vun de italieensch Opera seria , to'n annern dor de reformistisch Opernbestreven vun Gluck praagt, as besunners sien Pariser Warken wiesen. Later hett suck Salieri weer mehr den italieenschen Melos towendt, dat he mit deklamatorsch Elementen un nee Stromungen vun de Opera buffa dorsett, um en bannig riekhollen Toonspraak to erhollen. Beduudend is ok sien Rull as Paddmaker vun de Opera eroicomica , insbesunnere in de kongenialen Tosommenarbeit mit Giambattista Casti .

Karkenmusik

In de eerst 30 Johren vun sien Karriere as Komponist schreev Salieri blots wenig karkenmusikalsch Warken, dorunner dat Oratorium La Passione di Nostro Signore Gesu Cristo (1776) un de Messe D-Dur (1788) as ok dat Te Deum laudamus de Incoronazione to de Kroonung vun Kaiser Leopold II. (1790). Eerst nah sien Rucktoog vun dat Musiktheater 1804 hett Salieri sien sakrales Hooftwark schreeven, neben talllos n Offertorien, Gradualien, Litaneien, Hymnen usw., de allesamt for dat Upfuhren in de kaiserlich Hoffkapelle bestimmt weern, ok mehrere beduudend Messen un sien to sien eegen Doodenfier bestimmt Requiem in c-Moll.

In de sakralen Musik fuhr Salieri jenen typisch biedermeierlichen Toonfall vun dat froh 19. Johrhunnert in, de en besunners starken Infloot up de Karkenwerke vun sien Scholer Franz Schubert utooven sull. Besunners duutlich wiest suck dat in de Messe B-Dur van 1809.

Leeder, Kanons un anner Sellschopsmusik

Nah 1800 hett suck Salieri todem stark mit dat Leedschaffen befaat, neben den he en schier nich to oversehn Mange an Kanons un geselligen mehrstimmigen Gesangen mit oder ahn Begleitung schafft hett. Dat groot Interesse vun Salieri an de Spraak wiest suck hier besunners in de groot un verscheeden Utwahl an italieensch, franzooschm latiensch un duutsch Texte (hier vor allen Warke vun Schiller , Matthisson , Castelli un Burger ), up de Salieri to de Vertoonen toruch greep. Dat is nich vun de Hand to wiesen, dat disse besunners fruchtbor Twieg in dat Schaffen vun Salieri ok anregend up Komponisten vun de jungere Generatschoon as etwa Franz Schubert, Huttenbrenner oder Reißiger wirkt hett. In’ Druck keemen all to Leevtieden vun Salieri mehrere Sammlungen mit Leedern, Kanons un Ensembles, dorunner 28 Divertimenti vocali for 1?3 Stimmen mit Klaveerbegleitung (um 1803) as ok de Kanonsammlung Scherzi armonici vocali (um 1810) un deren Folgewerk Continuazione de’ scherzi armonici vocali (um 1819). Ok eenzelt Leeder liggen in’ Druck vor, as etwa de Vertoonen vun dat beropen Gedicht vun Matthissons, Andenken .

Instrumentalmusik

Instrumentalmusik schreev Salieri vergliekswies wenig, unner annern twee Klaveerkonzerte un een Orgelkonzert (1773), en vol speelt Konzert for Flote, Oboe un Orchester (1774), mehrere Serenaden for Blaser, as ok 26 Variatschonen over La Follia di Spagna for groot Orchester (1815).

Disse letzte Orchesterwerk vun Salieri stellt duchtig wohrschienlich de eerste reine Orchestervariatschonsfolg vor Johannes Brahms sien beropen Haydn-Variatschonen op. 56a (1873) dor. Dat Wark is binah in’ Geist vun en Orchestreerensstudie anleggt, eventuell hett Salieri dit Projekt ut padagogisch Gesichtspunkten herut in’ Sinne vun en ?klingenden Instrumentationslehre“ konzipeert. De 26 kort Variatschonen hollen suck relativ eng an dat Thema, de instrumentatorische Aspekt steiht immer in’ Vordergrund. Bemarkenswert sund de Insatz vun de Harp un de Solovigelien, de utspraken virtuoos Passagen ?a la Paganini “ anvertroot wurrn. Eenzelt Variatschonen wurrn in’ Sinne vun kort, charakteristisch Danssatzen gestalt (dorunner befinnen suck unner annern Seguidilla , Siciliano oder Saltarello ), annern dorgegen thematiseeren imitatorsch Formen as to’n Bispeel den Kanon . Upfallen deiht bi all Variatschonen en dialogiseeren Prinzip, dat konsequent dorhollen wurrd.

Salieri un Mozart [ annern | Bornkood annern ]

In allgemeen Erinnern gellt Salieri huud as groot Gegenspeler un Afgunstling vun Wolfgang Amadeus Mozart .

Um 1790 erwahnt Mozart in Breef tatsachlich mehrmals angevlich ?Cabalen“ vun Salieri gegen suck. De sund vermootlich in’ Tosommenhang mit dat Entstahn vun de Oper Cosi fan tutte to sehn, deren Libretto vun da Ponte oosprunglich for Salieri bestimmt ween weer. Salieri harr de Kompositschon aber all in en froh Stadium liggen laaten un nich weer upgreepen. Wenig later sall Mozart sien Fru Constanze tegenover ok de Vermooden utert hemm, dat he vergifft wurrn weer. In Borns ut disse Tiet finnen suck aber kien Henwiesen up en echte Rivalitat tuschen de beid Komponisten. All anner faken nommt Borns stammen ut Tieden lang nah Mozart sien Dood un sund in hor Gloovwurdigkeit as duchtig fragwurdig intostuufen.

De ?bose“ Italiener

As de Musik vun Mozart in de Johrteihnten nah sien Dood in’ Tosommenhang mit en insetten Geniekult immer popularer wurr un de Kompositschonen vun Salieri mit de anfangen Romantik immer seltender speelt wurrn, wunnen de unbegrunnd Behauptungen an Gloovwurdigkeit un hemm sien hervorragen Roop minneseert. Ok dat to Anfang vun dat 19. Johrhunnert upkommen Natschonalbewusstween droog dorto bi; de in Italien boren Salieri sull gegen dat ?duutsch Genie“ Mozart utspeelt wurrn ? ofschons Mozart stilistisch tomindst in sien Opern mehr Italiener weer as Salieri, de to Recht as legitimer Nahfolger vun Gluck gull. Disse Tendenz lett suck all 1832 in Albert Lortzing sien Singspeel Szenen aus Mozarts Leben LoWV28 nahwiesen.

Vergeeten wurr dorbi aber, dat Salieri siet sien sossteihnst Levensjohr in Wien leev un dorum as duutsch Komponist gull, as ok all en Bemarken vun Maria Theresia in' November 1772 bewiest. Temelk wohrschienlich hett suck ok Salieri sulvst so sehn: sien vol kaisertruen Kantaten, Leeder un Gesange in duutsch Spraak (unner annern up Texte vun Schiller , Burger , Matthisson , Castelli un Kotzebue ) schient jedenfalls dorup hentowiesen. Sien Afscheed vun de Buhne geev Salieri 1804 mit de duutschspraakig Oper Die Neger up en Text vun Georg Friedrich Treitschke , de ok dat Libretto to Beethoven sien Fidelio verfaat hett.

?Cabalen“

De Musikschriftsteller Alexander Wheelock Thayer (1817?1897; kiek Literatur ) vermoot, dat Mozart sien Verdacht 1781 utloost wurr, as he suck um de Stae vun en Musiklehrer for de Prinzessin vun Wurttemberg bewurben harr, Salieri aber wegen sien grotter Erfohren as Gesangspadagoog utwahlt wurr.

Later, as Mozart mit Le nozze di Figaro weder bi den Kaiser noch bi dat Publikum up wirkliche Anerkennung stooten dee, hett he anschienend Salieri for den Misserfolg verantwortlich maakt. Sien Vader Leopold schreev an' 28. April 1786 an sien Dochter Maria Anna: ?Salieri mit seinem ganzen Anhang wird wieder Himmel und Erden in Bewegung zu bringen sich alle Muhe geben.“ Salieri harr to Tiet vun de Eerstupfuhren vun den Figaro aber mit de Vorbereitungen to sien nee Tragedie lyrique Les Horaces to doon. Thayer vermootm dat de Intrigen um den Misserfolg vun den Figaro dor Giambattista Casti ? de Nahfolger vun Pietro Metastasio as Hoffpoet wurrn wull ? un den Boverdirekter vun dat Hofftheater Graf Orsini-Rosenberg veranlaat wurrn un suck eegentlich gegen den Theaterdichter Lorenzo da Ponte richten deen, de dat Libretto to'n Figaro verfaat harr. Seker hett dat dormals bi de Arbeit an dat Theater ? as huud ok noch ? ganz normale Meenensverscheedenheiten geeven, de vun Mozart allerdings vor allen tegenover sien Vader Leopold overbetoont wurrn.

Annaherung un Tosommenarbeit

Later, as da Ponte in Prag weer, um de Eerstupfuhren vun Mozart sien Don Giovanni mit vortobereiten, wurr he wegen en koniglich Hochtiet, to de Salieri sien Oper Axur, re d’Ormus eerstmals upfuhrt wurrn sull, nah Wien toruchropen; seker weer Mozart mit dit Vorgahn nich inverstahn. Salieri up de anner Siet hett woll gor nich vorhatt, de Karriere vun Mozarts to mooten: Nahdem Salieri Hoffkapellmeester wurrn weer, harr he 1789 anstatt en eegen Oper sogor den Figaro weer Upfuhrt, un as he 1790 to de Kronungsfierlichkeiten for Leopold II. reis, harr he nich weniger as dree Messen vun Mozart in sien Gepack.

Immer weer hemm suck de beid Komponisten drapen, ehrder kollegial as feindlich gesinnt; man weet to'n Bispeel, dat dat en gemeensam Wark vun de beid geev: di Kantate Per la ricuperata salute di Ofelia KV 477a (1785) up en Text vun da Ponte, de to de Genesung vun de Singersche Nancy Storace vun Salieri, Mozart un en gewissen Cornetti komponeert wurrn weer. Dat bi Artaria in' Druck rutbrocht Stuck is bit huud nich weer uptofinnen. Up Salieri sien Anregung hin wurrn unner annern de Kantate Davidde penitente KV 469 (1785), dat Klaveerkonzert Es-Dur KV 482 (1785), dat Klarinettenquintett KV 581 (1789) oder de beropen Sinfonie g-Moll KV 550 (1791) eerstupfuhrt, letztere sogar unner de Leiden vun Salieri.

In sien letzt erhollen Breef an sien Fru Constanze van' 14. Oktober 1791 schrifft Mozart vun en gemeensamen Besook vun de Zauberflote KV 620, bi de suck Salieri justergrad enthusiastisch over dat Wark utert: ?Er horte und sah mit aller Aufmerksamkeit und von der Sinfonie bis zum letzten Chor, war kein Stuck, welches ihm nicht ein bravo oder bello entlockte […] .“

Dat Salieri den soss Johr jungeren Kollegen nah de sien Dood in en ehren Andenken behull, bewiesen vol Upfuhren vun Warken vun Mozart, de unner de Stafffuhren vun Salieri in Wien stattfunnen. Todem hett he de sien jungsten Sohn Franz Xaver in Kompositschoon unnerricht un stell hum in' Marz 1807 en hervorragen Tuugnis ut, in dat he den jungen Musiker unner annern en ?talento raro per la Musica […] “ beschienigt un hum en ?riuscita non inferiore a quella del suo celebre Padre“ vorutseggt. Ok Constanze Mozart schrifft in en Breef van' 30. Januar 1807 duchtig positiv over Salieri. An hor olleren Sohn Carl Thomas schreev se: ?dein Bruder gehet ietz zu Salieri und zu Hummel . beide haben viele liebe und freundschaft fur ihn, […] nun hat er die 3 große meister Salieri, Albresberger und Hummel, konnte ich dir nur einen von diesen Maner geben wie glucklich ware ich …“ 1819 hett suck de all temelk old Salieri noch apenlich for dat Upstellen vun en Mozartdenkmal in de Wiener Karlskark utspraaken.

As suck de Gesundheitstostand vun Salieri in dat hooch Oller verschlechtern dee un man hum in en Krankenhuus bringen muss, keem dat absurde Gerucht up, de dornanner loopen Greis harr suck to en Mord an Mozart bekannt. So schreev bispeelswies de Beethoven-Biograph Anton Felix Schindler 1824 in en Konversatschonsheft: ?Mit Salieri geht es wieder sehr schlecht. Er ist ganz zerruttet. Er phantasiert stark, daß er an dem Tode Mozarts schuld sey und ihn mit Gift vergeben habe. Dies ist Wahrheit ? denn er will dieß als solche beichten.“ De beid Pleger vun Salieri, Gottlieb Parsko un Georg Rosenberg, as ok sien behanneln Dokter Dr. Joseph Rohrig hemm aber schriftlich Tuugnis afgeven, dat Salieri so wat nie nich seggt hett un mindst een vun de dree in disse Tiet immer dicht bi hum ween weern. De frohere Scholer vun Salieri, Ignaz Moscheles , de den Starven noch kort vor sien Dood besocht harr, bericht in sien Autobiographie sogor vun en entscheeden Toruchwiesen vun dissen Vorwurfs dor den to Unrecht Beschuldigten: ?Sie wissen ja ? Mozart, ich soll ihn vergiftet haben. Aber nein, Bosheit, lauter Bosheit, sagen Sie es der Welt, lieber Moscheles; der alte Salieri, der bald stirbt, hat es Ihnen gesagt.“

Postumer Rufmord

Nah den Dood vun Salieri 1825 fung mit Alexander Puschkin sien Drama Mozart i Saljeri (1831) un later mit Nikolai Rimski-Korsakow sien Vertoonen vun dissen Stoff (1898) en Traditschoon vun dichterisch Freeheit, Salieri ? footend up de Behauptungen vun Mozart ? in Verdacht to bringen, hum umbrocht to hemm. Dor dat Buhnenstuck vun Peter Shaffer un de denn folgen Verfilmung Amadeus vun Milo? Forman wurr disse Roopmord fortsett.

In dissen Film kiekt Salieri an dat Enn' vun sien up de Tiet mit Mozart toruch. Vullkommen falsch wurrd Salieri hier as Komponist vun blots Middelmaat, Intrigant un Goddeslasterer dorstellt, wat sien Wark un Wirken nich gerecht wurrd. He weer soss Johr oller as Mozart un hett hum um 34 Johr overleevt. Tatsachlich maakt sien Gesamtwark sien herutragen Talent apenkunnig, tallriek Tiettuugen beleggen de besunners levensweert Oord vun Salieri. Sien deep empfunnen Religiositat wurrd vun sien Biographen nich antwiefelt.

Musikalisch Rezeptschoon [ annern | Bornkood annern ]

Wegen sien schlechten Leumund wurr de Musik vun Salieri faken as uninspireert afdaan un meest nich nauer pruuft. Dat anner suck in de letzt Johren aber upfallig: So funn suck 2003 en Sammlung mit utwahlt Arien vun Salieri, sungen vun de italieensch Mezzosopranistin Cecilia Bartoli , wegen den gigantischen Verkoopsspood sogor in de Pop-Charts weer un kreeg 2004 unner annern den ECHO Klassik as Bestseller vun dat Johr as ok den Pries vun de duutsch Schallplattenkritik . De duutsche Sopranistin Diana Damrau broch 2007 dat Album Arie di bravura herut, up de neben Nummern vun Mozart un Righini hooftsachlich Arien vun Salieri to horen sund. 2008 un 2010 keemen in' Rahmen vun en Salieri-Editschoon twee Alben mit Ouverturen, Ballett- un Buhnenmusiken herut, speelt vun dat Mannheimer Mozartorchester unner de Leiden vun Thomas Fey ; dat tweet Album wurr in' Dezember 2010 for den Grammy Award nomineert. De Sopranistin Mojca Erdmann hett in' Juni 2010 for hor Album Mostly Mozart twee Arien ut Salieri sien Les Danaides upnommen. Legnago, de Heimatstadt vun Salieri, veranstalt siet 2000 in unregelmatig Afstannen dat Salieri Opera Festival , dat neben Opernupfuhren ok Karkenkonzerte, Lesungen un Symposien to dat Thema maakt. Dat Festival Walldorfer Musiktage weer 2010 ganz den Komponisten widmet un broch en groot Antall vun Salieri sien Warken as duutsch Eerstupfuhren.

Ok up de Buhne beleven de Opern vun Salieri en Renaissance, siet Friedrich Wanek un Josef Heinzelmann in Dubrovnik 1973 Prima la musica e poi le parole herutbrocht hemm (ansluutend geev dat hunnerte vun Upfuhren in de ganze Welt). Dornah folgten 1975 Falstaff ossia Le tre burle in Verona (1995 ok bi de Schwetzinger Festspelen ), 1982 L’Angiolina in de Neuburger Kameroper ( Neuburg an der Donau ), 1988 Tarare bi de Schwetzinger Festspelen un in Karlsruhe (1991 ok in Straßburg ), 1989 Axur, re d’Ormus in Siena , 1990 Les Danaides in Ravenna , 1994 Catilina in Darmstadt , 1997 L’amore innocente in Meran (2000 ok in Legnago as ok 2002 in Landsberg am Lech ), 1998 Cublai, gran kan de’ Tartari bi dat Wurzburger Mozartfest , 2004 Il ricco d’un giorno in Legnago un L’Europa riconosciuta an de Mailander Scala un in Wien, 2005 La grotta di Trofonio in Lausanne un Wien, 2006 La Cifra in Koln , 2009 Il mondo alla rovescia in Legnago, Verona un Neuburg a. d. Donau, 2011 Der Rauchfangkehrer in Graz as ok 2014 in Sydney (blots szenische Eerstupfuhren).

Eenzelt Warken vun Salieri funnen sogor Ingang in de modern moderne Filmmusik. So deent de Ouverture to La fiera di Venezia as Titelthema for eenig Sketche vun de britisch Grupp Monty Python . Buterdem wurrn Utsnitte ut Instrumentalkonzerten vun Salieri unner annern in ? Iron Man “ un ?[[The Last Castle]“ bruukt.

Ehrungen [ annern | Bornkood annern ]

Salieri weer Liddmaat vun de sweedsch musikalischen Akademie (1799), utwartig Liddmaat vun de Klasse der Kunste an dat Pariser Natschonalinstitut (1804), Ridder vun de franzoosch Ehrenlegion (1815), Liddmaat vun dat franzoosch natschonalinstitut un vun dat musikalisch Konservatorium in Paris (1816), Ehrenliddmaat vun den steiermarkischen Musikvereen un dat Mailander Konservatorium (1816) as ok Drager vun de ?großen goldenen Civil-Ehrenmedaille an der Kette“ (1816); Salieri weer ok Liddmaat vun de literarisch Sellschopp ?Die Ludlamshohle “ . Vol vun sien Kollegen un Scholer hemm Salieri eegen Warken widmet, unner annern Ludwig van Beethoven , Simon Sechter , Franz Krommer , Ignaz Moscheles un Franz Schubert, en Beleg for de hooch Wertschatzung, de Salieri wiels sien ganz Leven tomootbrocht wurr. Anselm Huttenbrenner hett sien Lehrer postum mit en Requiem in c-Moll ehrt, dat 1825 vun den steiermarkischen Musikvereen eerstmals upfuhrt wurr.

Scholer (Utwahl) [ annern | Bornkood annern ]

Literatur [ annern | Bornkood annern ]

• Rudolph Angermuller : Antonio Salieri. Sein Leben und seine Welt unter besonderer Berucksichtigung seiner großen Opern . Katzbichler, Munchen 1971?1974
  • 1. Werk- und Quellenverzeichnis . 1971, ISBN 3-87397-016-3
  • 2. Vita und weltliche Werke . 1974, ISBN 3-87397-019-8
  • 3. Dokumente . 1972, ISBN 3-87397-021-X
• Rudolph Angermuller : Antonio Salieri. Dokumente seines Lebens . Bock, Bad Honnef 2000, ISBN 3-87066-495-9
  • 1. 1670?1786
  • 2. 1787?1807
  • 3. 1808?2000
• Elena Biggi Parodi: Catalogo tematico delle composizioni teatrali di Antonio Salieri . LIM, Lucca 2005, ISBN 88-7096-307-1
• Antonio Braga: Antonio Salieri tra mito e storia . Tamari, Bologna 1963
• Volkmar Braunbehrens : Salieri, ein Musiker im Schatten Mozarts? Eine Biographie . Piper, Munchen 1992, ISBN 3-492-18322-0
• Arthur F. Bussenius: Anton Salieri. Eine Biographie [Die Componisten der neueren Zeit; Bd. 17]. Barenreiter, Kassel 1855 (i.e. inhaltlich stark kort un bearbeit Faaten I. F. v. Mosels ?Uber das Leben und die Werke des Anton Salieri“)
• Andrea Della Corte: Un italiano all’estero. Antonio Salieri . Paravia, Turin 1936
• Vittorio Della Croce und Francesco Blanchetti: Il caso Salieri . Eda, Turin 1994
• Georg August Griesinger: ?Eben komme ich von Haydn…“ Georg August Griesingers Korrespondenz mit Joseph Haydns Verleger Breitkopf & Hartel 1799?1819 . Herutgeven un kommenteert vun Otto Biba . Atlantis, 1987, ISBN 3-254-00130-3
• Josef Heinzelmann: Beaumarchais’ und Salieris Tarare. Ein Schlusselwerk der Oper- und der Weltgeschichte . In: Programmbroschure der Schwetzinger Festspiele 1988, un in: Badisches Staatstheater Karlsruhe, Spielzeit 1987/88, Musiktheater, Heft 12
• Josef Heinzelmann: Zwischen Kronung und Revolution. In: Antonio Salieri, Catilina . Programmheft d. Staatstheaters Darmstadt zur Premiere 1994 April 16, Heft 1993/94, 15, S. 19?26. (ebd. ok div. Oversetten vun Stendhal, Giambattista Casti, Antonio Salieri) as ok dt. Libretto, S. 73?113
• Josef Heinzelmann: Ein Theaterabend in der Orangerie . In: Oper Frankfort 1998/99 ( Mozart, Schauspieldirektor / Salieri, Prima la musica, poi le parole ), S. 18?26
• Josef Heinzelmann: Salieri und Giambattista Casti . In: Salieri sulle tracce di Mozart . Hrsg. von Herbert Lachmayer, Theresia Haigermoser un Reinhard Eisendle, Katalogboker (italieensch un duuttsch) to de Utstellung in' Palazzo Reale Milano 2004/05 (un Wien 2006), Barenreiter, Kassel 2004
• Josef Heinzelmann: Das Wiener Haus 1088 . In: Archiv fur Familiengeschichtsforschung . 2006, S. 205?215 (to Salieri sien Wahnhuus)
• Albert von Hermann: Antonio Salieri. Eine Studie zur Geschichte seines kunstlerischen Wirkens . Robitschek, Wien 1897 (togliek Dissertatschoon Wien)
• Timo Jouko Herrmann: Eine klingende Instrumentationslehre ? Antonio Salieris ?26 Variationen over La Follia di Spagna“ . Hochschule fur Musik und Darstellende Kunst, Mannheim 2003/04 (Diplomarbeit)
• Timo Jouko Herrmann: Mozart und Salieri in Wien ? Protokoll einer ungewohnlichen kunstlerischen Beziehung . In: Programmheft zur Mozart-Gala des Mannheimer Mozartorchesters 2007. Magnolia, Mannheim 2007
• Andreas Hoebler: Antonio Salieris Opera Tarare und die Umarbeitung in die Opera tragicomica Axur, Re d’Ormus. Parallelitat und Divergenz zweier Buhnenwerke . Der Andere Verlag, Tonning 2006 (togliek Dissertatschoon Frankfort an'n Main), ISBN 3-89959-496-7
• Herbert Lachmayer , Reinhard Eisendle un Theresa Haigermoser (Hrsg.): Salieri sulle tracce di Mozart . Barenreiter, Kassel 2004, ISBN 3-7618-1834-3
• Ignaz Franz von Mosel : Uber das Leben und die Werke des Anton Salieri . Bock, Bad Honnef 1999, ISBN 3-87066-494-0 (Rep. d. Ausg. Wien 1827, kommenteert vun Rudolph Angermuller)
• John A. Rice: Antonio Salieri and Viennese Opera . University of Chicago Press, Chicago 1998, ISBN 0-226-71126-9
• Michael Jahn : Die Wiener Hofoper von 1794 bis 1810. Musik und Tanz im Burg- und Karnthnerthortheater . (= Veroffentlichungen des RISM-Osterreich B/11). Wien 2011.
• Rita Steblin : Who Commissioned Schubert’s Oratorio ?Lazarus“? A Solution to the Mystery. Salieri and the Tonkunstler-Societat . In: Schubert : Perspektiven. 9, 2010, S. 145?181.
• Alexander W. Thayer: Salieri. Rival of Mozart . Theodore Albrecht (Hrsg.), New, updated and enl. ed., Kansas City 1989, ISBN 0-932845-37-1
• Peter Niedermuller: Salieri, Antonio. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 22, Duncker & Humblot, Berlin 2005, ISBN 3-428-11203-2 , S. 370 f. (Digitalisat).
• Max Dietz: Salieri, Antonio. In: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 30, Duncker & Humblot, Leipzig 1890, S. 226?231.

Weblenken [ annern | Bornkood annern ]

Antonio Salieri . Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons .

• DNB-Katalog
• Indrag in de Duutsche Digitale Bibliothek
• Waktverteeken up Klassika
• Teatro Salieri (italieensch)

Enkeld Nahwiesen [ annern | Bornkood annern ]

1. ↑ Michael Lorenz : Antonio Salieri's Early Years in Vienna , up de Websteed vun Michael Lorenz, 17. Marz 2013
2. ↑ Michael Lorenz: New and Old Documents Concerning Mozart's Pupils Barbara Ployer and Josepha Auernhammer . Eighteenth-Century Music 3/2, Cambridge University Press, 2006.
3. ↑ Liste der am 7. Mai 1825 in Wien Verstorbenen mit den Indrag for Salieri an dat unnere Enn' vun de Siet. De Wurdigung vun Salieri steiht up dat Titelblatt vun de sulvig Utgaav unnern links.
4. ↑ knerger.de: Dat Graff vun Antonio Salieri