De
Zudelike Oceaan
,
Antarktische Oceaan
,
Zuudpoolzee
of
Zudelike Ieszee
is een aordig ni'je term veur de
oceaan
rondom
Antarktika
henne. De oceaan lop van Antarktika tot an 60 graoden zuderbriedte, of tot an de
Antarktische konvergentie
, een oceaankontrei die mit et seizoen op-en-daele gaot.
In de Zudelike Oceaan vermengen de kolde, noordwaarts stromende waeters van et Antarktische gebied heur mit de warmere
subantarktische waeters
. Eerder, en deur sommige
eerdriekskundigen
nog altied, wodden disse oceaan eziene as de zudelike gedieltes van de doedestieds roemer edefinieerde
Indische Oceaan
,
Atlantische Oceaan
en
Grote Oceaan
.
Van de vuuf oceanen is de Zudelike Oceaan de vierde in grootte. Een bulte zeeen maeken diel uut van de oceaan; de grootste daorvan bin de
Weddellzee
, de
Somovzee
en de
Riiser-Larsenzee
. In de
kontinentale marge
, et diel van de oceaan dichtebi'j Antarktika, bin der vermoedelik grote eulie- en gasvelden.
De Zudelike Oceaan lig op et
zudelik haalfrond
en is miest tussen de vier- en vuufduzend meter diep, mit wat diepere en minder diepe dielen. De maximale diepte is 7434 meter, an et zudelike end van de
Zuud-Sandwichtrogge
op 60° 28' 46"ZB, 025° 32' 32"WL. In febrewaori 2019 bereikte de Five Deeps Expedition van de Amerikaanse onderzeeverkenner
Victor Vescovo
in een
duukboot
de oceaanvloere in et zudelike diel van de Zuud-Sandwichtrogge.
Et
Antarktisch kontinentaal plat
liekt over et algemien smal en biester diep. De raand lig op een diepte van tot de 800 meter, vergeleken mit een wereldwied gemiddelde van 133 meter veur een
kontinentaal plat
.
De waetertemperaturen in de Zudelike Oceaan varieren van -2 tot 10 °C.
Cyclonen
bewegen heur in oostelike richting rond Antarktika en wodden intens vanwege et verschil in temperatuur tussen ies en open oceaan. In de kontreien van rond de 40 graoden zuderbriedte tot an de
Antarktische Cirkel
raozen de gemiddeld starkste wienden ter wereld. In de hiele Zudelike Oceaan kunnen deur et jaor henne
iesbargen
veurkomen.
In de Zudelike Oceaan bin der twee grote, ringvormige
zeestromen
(deurlopende beweging van et oceaanwaeter): de Rosszeestroom in de
Rosszee
en de Weddellzeestroom in de Weddellzee.
Sinds end twintigste ieuw hef der in de Zudelike Oceaan duchtige
klimaotveraandering
plaetsevunden, wat tot veraanderings in et ecosysteem eleid hef.
In de Zudelike Oceaan vien ie een verscheidenheid an zeedieren die, direkt of indirekt, ofhaankelik bin van et
fytoplankton
dat der leeft. Onder de plaetselike fauna valen
zeehonden
,
pinguins
,
blauwe vinvissen
,
orka's
,
kolossale inktvissen
en
zeeberen
. Alle veurjaoren maeken meer as honderd miljoen veugels heur nesten op 'e rotskusten van Antarktika en op de eilanen bi'j de kust.
Der bin betrekkelik weinig vissoorten in de Zudelike Oceaan, in weinig femilies. Onder de femilies mit de mieste soorten valen de
slakdolven
, de
ieskabeljauwen
en de
putalen
.
|
Dit stok is eschreven in et
Stellingwarfs
van de Kop van Overiessel.
|