Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy
Uruguay
, officiaal de
Orientaalske Republik Uruguay
(
spaansk
:
Republica Oriental del Uruguay
), is en land in
Suudamerika
. Et ligt ineklemd tusken
Brasilie
in et noorden un noordousten un
Argentinie
in et suden un suudwesten. Up et suden stroymt der ouk de
Goldrivyr
(
Rio de la Plata
) un et ligt an den
Atlantisken Oceaan
in et suudousten. Up ne uppervlakde van ungevaar 176.215 veerkante kilometer woanet rund de 3,4 miljoon lude. Darvan woanet der souwat 2 miljoon in et verstadelikte gebeed van de hoyvdstad
Montevideo
.
Wat nu Uruguay is woanden sou'n 13.000 jar torugge grupen
jager-gadderaars
. De voarnaamste stamme do as de
europeanen
der kummen warren de
Charrua
. Andere stammen warren de
Guarani
un de
Chana
. De
portugesen
stichteden der de
Colonia do Sacramento
in
1680
; Uruguay wor later
koloniseerd
as de naberlanden.
Voarin de
18. eywe
bouwden de
spanjaarden
Montevideo as militaar kamp um starker to stan in dunderye oaver wee as de streake tohoyrden. Uruguay wor tusken
1811
un
1828
unafhangelik, na ne veervoldige stryd eyrst teagen Portugal un Spanje un later Argentinie un Brasilie. In de eyrste halvde van de
19. eywe
wor et noch regelmatig lastigevollen doar butenlandske inmengers.
Achterin de 19. un voar in de
20. eywe
worden der verskillende ekonomiske un sociale herformingen doarevoord, wardoar et land en stark walvartsstelsel kreag. Rechtevoord steyt et land bekend as et
Switserland van de Amerika's
. Toch bleav et land neet vry van ekonomiske krisissen. Achterin de jaren '60 un begin '70 had et land to maken med ekstreemlinkse guerillagrupen. In
1973
wor der nen
statsgreyp
epleygd un vol et land under en diktatoriaal leagerleiderskop tot
1985
. Vandage is Uruguay ne demokratiske grundwettelike
republik
, med nen president den as beide statshoyvd un regeyringshoyvd is.
Uruguay steyt in de Amerika's up de eyrste steade wat
demokraty
, vreyde, laege
umkoupbarheid
un digitalisering angeyt. Et steyt laegste up de lyste wat wearldwyd Terrorisme angeyt un steyt tweydes up de lyste voar Suudamerika wat betreffet ekonomiske vryheid, inkummensgelykheid, inkummen de man un butenlandske investeringen. Wat untwikkeling, ekonomisken groi, innovaty un weagennet anbelangt, steyt et land darde. Uruguay is bekend as eyne van de meyst sociale landen van latynsk amerika. Et hevt ne houge mate van persoonlyke vryheiden, toleranty, demokraty, un inklusiviteitssaken, warunder akseptaty van de
LGBT
-gemeynskap.
Weed
rouken is der vulleydig legaal (et eyrste land wat dat toloat) un ouk
homohuweliken
, horerye un
abortus
. Et is eyne van de uprichters van de
Vereynigde Natys
, OAS un Mercosur.
