Il-
Papa San ?wanni Pawlu II
(
Latin.
:
Ioannes Paulus PP. II
;
Taljan
:
Giovanni Paolo II
;
Pollakk
:
Jan Pawel II
), imwieled
Karol Jozef Wojtyła
(18 ta' Mejju 1920 ? 2 ta' April 2005), kien il-264 papa fl-istorja tal-
Knisja Kattolika
mis-16 ta' Ottubru 1978 sa mewtu. Kien it-tieni l-iktar Papa li kellu pontifikat twil, wara
Piju IX
li dam sitt snin iktar minnu. Huwa l-uniku Papa Slav u Pollakk s'issa. Kien l-ewwel Papa mhux Taljan wara iktar minn erba' sekli ta' Papiet Taljan, sa minn Papa Adrijanu VI mill-1522. Kien l-iktar mexxej dinji li ?ar pajji?i: 129 pajji?. Iddikjara 483 qaddis u 1340 beatu, iktar mill-Papiet l-oħra kollha f'daqqa. Fl-1 ta' Mejju 2011 hu nnifsu kien iddikjarat Beatu fi Pjazza San Pietru mis-su??essur tiegħu
Papa Benedittu XVI
. Fis-27 ta’ April 2014, dakinhar ukoll Festa tal-Ħniena Divina, kien iddikjarat qaddis fi Pjazza San Pietru minn
Papa Fran?isku
.
Karol Wojtyla twieled nhar it-18 ta’ Mejju 1920, f’Vadovize (Wadowice) fin-nofsinhar tal-
Polonja
, vi?in tal-fruntiera ma?-
?ekoslovakkja
, 50 kilometru minn Krakovja u 30 kilometru minn Auschwitz. Dakinhar li twieled kien hemm l-eklissi tax-xemx bħal dakinhar tal-funeral tiegħu 85 sena wara. Dakinhar li twieled ukoll, Marshal Jozef Pilsudski daħal trijonfalment
Varsavja
wara li l-forzi Pollakki għamlu l-akbar rebħa fuq l-Armata l-ħamra: il-konkwista tal-belt
Ukrajna
ta’ Kiev. Dakinhar, eluf ta’ Pollakki imlew it-toroq biex jilqgħu lir-rebbieħ ta’ Kiev. Riedu jgħaddu kwa?i sittin sena oħra biex il-Polonja ter?a’ tesperjenza ferħ u tama bħal dik, meta t-tarbija li kienet qed titwieled dakinhar kellha tirritorna trijonfalment f’Varsavja, bħala Mexxej tal-Knisja fl-1979.
Ommu Emilia, imwielda Kaczorowska,ta' dixxindenza
Litwana
, kellha 36 sena meta kella lilu. Kienet "l-isbaħ mara u l-iktar waħda eleganti ta' Vadovize" i?da saħħitha kienet dgħajfa. Sitt snin qabel kienet tilfet it-tifla tagħha, Olga. Semmietu Karol għal missieru, i?da kienet issejjaħlu Lolek.
Nhar l-20 ta' ?unju tgħammed fil-Knisja tal-Pre?entazzjoni tal-Beata Ver?ni Marija, f'Vadovize, mill-kappillan militari Franciszek Zak. Kienu jgħixu fl-ewwel sular fi triq Rynek 3, ħdejn familja Lhud. Mit-tieqa wieħed jista' jinnota arlo?? tax-xemx bil-kliem: "Il-ħin jgħaddi, l-eternita tistenna."
Kien fuq tiegħu, jixbah ħafna lil ommu. Bit-tifel il-kbir l-iskola, Emilia kienet tgħaddi l-ħin liberu tagħha kollu mat-tarbija, tilgħab miegħu, taqralu u tirrakkuntalu stejjer tal-Bibbja. Meta Lolek beda jmur l-iskola ta’ sitt snin, is-saħħa ta’ ommu bdiet sejra għall-agħar. U?igħ kbir f’daharha u sturdamenti kienu jitfgħuha fis-sodda. Fl-iskola primarja Karol kien tifel dili?enti u kien i?ib ri?ultati tajbin: “tajjeb ħafna” fir- reli?jon, fil-kondotta, fid-disinn, fil-kant u fil-?innastika. “Tajjeb” fis-su??etti l-oħra kollha.
Missieru Karol, Pollakk etniku, kien suldat fl-e?er?tu Awstro-Ungariku u kien magħruf bħala "il-Kaptan", i?da meta twieled Karol, huwa kien ma?enb martu għax kien kbir fl-eta biex imur għall-gwerra. Matul it-tqala ta’ martu kien jieħu ħsieb lil binhom il-kbir Edmund li kellu 13-il sena. Fl-1930 Karol ħa lil ibnu Krakovja biex jara lil ħuh jiggradwa tabib. Il-familja kienet qed tgħix bil-pensjoni modesta tal-missier. Il-gradwazzjoni ta’ Edmund kellha toffri futur aħjar għas-sitwazzjoni finanzjarja tal-familja ta’ Karol.
Karol kien dilettant kbir tal-futbol u kien ukoll tajjeb ħafna fl-iskola. Bħall-?enituri tiegħu kien Nisrani tajjeb. Mill-bidunett, Emilia xtaqet li binha jsir qassis, ħolma li kienet taqsamha mal-?irien. Meta Emilia ttieħdet l-isptar, Karol ta’ 9 snin kien l-iskola. Dakinhar l-għalliema ta’ Karol, li kienet ukoll ?ara tagħhom, iltaqgħet miegħu hekk kif wasal id-dar mill-iskola. “Ommok mietet,” qaltlu. Kien t-13 ta' April 1929, u kien għad kellha biss 45 sena. Il-mewt t’ommu serqet dak il-ferħ tat-tfal li qabel kellu Karol. L-għalliema tiegħu nnutat din il-bidla fih. Beda jingħalaq fih innifsu u jsib kenn fil-kotba u fit-talb.
Nhar il-25 ta' Mejju 1929, Karol għamel l-Ewwel Tqarbina wara r-riformi fit-tnaqqis tal-eta tal-Papa San Piju fl-1910.
Ħdejh fil-bank tal-iskola kien hemm bil-qiegħda tifel Lhudi, Jerzy Kluger, iben il-president tal-komunita Ebrajka. Kluger kien sar jaf li hu u Karol għaddew għall-?innasju statali “Marcin Wadowita”, u mar biex itih l-aħbar. Billi ma kienx id-dar mar ifittxu l-knisja fejn Karol kien iservi ta' abbati. Mara fil-Knisja stkerrhitu għax Lhudi i?da Karol, tifel ta' għaxar snin, qallu: "In-nies ma jafux li aħna ulied tal-istess Alla." Fil-Polonja dak i?-?mien kien hemm 3 miljun Lhudi. Wara l-?eno?idju Na?ista li ?ie ftit snin wara, kien baqa' biss 30,000.
Dak i?-?mien ħuh Edmund, imlaqqam “Mundek” kien qed jistudja għal tabib fl-universita ta’ Krakovja. Kien ?agħ?ugħ sabiħ, intelli?enti u sportiv. Minn wara l-mewt t’ommu Edmund sar idolu għal Karol. Edmund, li issa kellu 23 sena, kien tennista u futboler tajjeb. Kellu mħabba bla tarf għal ħuh. Kont tarahom iqassmu l-ballun lil xulxin fit-triq. Edmund kien jerfa’ lil ħuh i?-?għir fuq spallejh meta kienu jkunu għaddejjin minn xi għalqa. Għal Karol, Edmund kien kenn mid-dwejjaq. Meta kien ikun ma’ ħuh, kien iħossu ferħan mill-?did. I?da 3 snin wara l-mewt ta’ ommu, ħuh miet ukoll. Miet waħdu l-isptar wara erbat ijiem f’agunija għax ?ie infettat minn epidemija tal-iskarlattina, inqas minn sentejn wara li sar tabib. Dakinhar ?ara qalba tajba sabet lil Karol waħdu ??assat. “Ħadtu f’idejja u għannaqtu miegħi,” irrakkuntat il-?ara. “Lolek, tlift lil ħuk,” qaltlu. B’wi?? serju, it-tifel ħares lejha u qallha sempli?iment, “Hekk ried Alla.” Sal-lum, f’wieħed mill-kxaxen tal-iskrivanija tiegħu fil-Vatikan, il-Papa għadu j?omm rigal għa?i? ħafna għalih li r?ieva mill-istaff tal-isptar fejn kien jaħdem ħuh: l-istetoskopju tat-tabib Edmund Wojtyla.
Wara l-mewt ta’ ommu u ħuh, missieru kien determinat li jagħti lill-uniku iben li kien għad baqagħlu l-imħabba kollha li seta’ jagħtih. Il-missier u l-iben kienu jitolbu flimkien - kienu jmorru l-quddiesa kuljum - u jilagħbu flimkien. Spiss kien jieħu lil uliedu fis-Santwarju ta' ?estokova. Il-Papa jgħid hekk dwar missieru: “?ieli stenbaħt bil-lejl u kont insibu għarkubbtejh jitlob, l-istess kif kont narah għarkubbtejh fil-knisja. Bejnietna qatt ma tkellimna dwar vokazzjoni għas-sa?erdozju, i?da l-e?empju tiegħu b’xi mod kien għalija l-ewwel seminarju, seminarju fid-dar.”
Karol beda jiffrekwenta l-Karmelitani fil-monasteru tagħhom f'Vadovize u sar devot tal-labtu tal-Karmnu, li nkiteb fih meta kellu 12-il sena. Dak il-labtu kellu ji??appas bid-demm, tant snin wara fl-attentat fuq ħajtu.
Meta beda jikber u kien il-Li?eo, Karol beda jiddedika l-ħin liberu tiegħu kollu għal passatemp ?did tiegħu: id-drama. Sħabu ma kellhomx dubju li kien se jsir attur. Malajr sar
star
. Kien attur u awtur tat-teatru rapsodiku. Daħal fi “Studio 38”, ?irkolu teatrali mwaqqaf minn Tadeusz Kudli?ski. Kienu snin sbieħ għalih. Il-?irien spiss kienu jisimgħuh nie?el it-tara? ikanta hu u sejjer għar-
rehearsals
. Kien ħabib b'mod spe?jali ta' tfajla attri?i miegħu, Ginka.
Ta' ħmistax-il sena ntlaqat minn drama oħra ta' natura differenti: il-litur?ija tat-Tridu tal-Għid, li sa ma miet baqa' għalih "esperjenza skonvol?enti".
Nhar it-3 ta' Mejju 1938, l-Isqof ta’ Krakovja Adam Sapieha ta s-sagrament tal-Gri?ma lil Karol, waqt ?jara pastorali f’Vadovika. Billi Karol kien kelliem tajjeb, ?ie magħ?ul biex jagħmel diskors ta’ merħba, li kitbu hu stess. L-Isqof baqa’ mpressjonat mid-diskors ħiere? mill-qalb ta’ student ta’ 18-il sena. Wara ?-?erimonja qal lis-surmast tal-li?eo: “Dat-tifel jista’ jkun qassis mill-aqwa. X’jidhirlek?” I?da s-surmast wie?bu li f’moħħu t-tifel kellu li jsir attur. L-Isqof iddispjaih: “ħasra! Kif narah jien, kien ikun tajjeb għal qassis.” L-Isqof ma kienx ra ħa?in. Tmien snin wara kien l-istess isqof li ordna lil Karol Wojtyla qassis.
Sadanittant id-dinja ta’ madwaru kienet qed tinbidel. Kien fil-katidral antik ta’ Vavel meta l-bombi ?ermani?i laqtu l-belt fl-1 ta’ Settembru 1939. Hekk kif bdew jinstemgħu l-isplu?jonijiet u s-sireni jwer?qu, it-truppi ?ermani?i avvanzaw lejn Krakovja. Kien mar biex iqerr, kif kien jagħmel f'kull l-ewwel ?imgħa tax-xahar u kien sab katidral vojt. Huwa baqa' hemm jitlob b'wi??u mal-art u b'idejh miftħin f'forma ta' salib jitlob. "Kienet l-aħħar darba li stajt nidħol liberament f'dak it-tempju." Il-waqgħa ta’ Polonja ma damitx ma seħħet. Sa ħamest ijiem wara Krakovja kienet okkupata. Wara erba’ ?imgħat Varsavja ?ediet, u għal Karol Wojtyla, il-ħajja f’Polonja okkupata kienet bdiet.
Karol u missieru ppruvaw jaħarbu lejn il-Lvant bil-ħsieb li jidħlu fl-e?er?tu li kien qed jirriorganizza ruħu biex iwie?eb għall-inva?joni Na?ista. Di?a kienu bdew jaslu l-ewwel aħbarijiet ta' persekuzzjonijiet fuq il-Lid. Fis-17 ta' Settembru r-Russi nvadew il-Lvant tal-Polonja, wara l-Patt Hitler-Stalin, u ħafna Pollakki fosthom Karol u missieru kellhom jer?għu lura lejn Krakovja, wara mixja ta' 400 kilometru. Wojtyla iktar tard kiteb "Il-Polonja hija l-vera martri tal-Ewropa." Il-parro??a fejn kien Karol kienet immexxija mis-Sale?jani li uħud minnhom kienu jaqb?u għal-Lhud u l-persegwitati. Dawn kollha ?ew deportati min-Na?isti ħlief qassis wieħed anzjan. Fil-Kastell ta' Vavel fi Krakovja kien insejda ruħu Hans Frank, il-gvernatur ?enerali Na?ista tal-Polonja.
Kull min ma kellux xogħol approvat mill-?ermani?i kien qed jirriskja li jispi??a deportat fil-
?ermanja
. L-universitajiet għalqu u Karol kellu jieqaf mill-istudji fil-Letteratura Pollakka li kien għadu kif beda ftit iktar minn sena qabel fl-Universita ta’ Krakovja. Karol kien sema' d-diskors vjolenti, antislav ta' Frank li kien laqqa' l-lek?erers kollha tal-Universita ta' Krakovja biex imbagħad arrestahom u iddeportahom. In-Na?isti mhux biss riedu jeqirdu l-pajji?, i?da ukoll l-għeruq tiegħu, il-kultura u l-ilsien Pollakk.
Fil-ħarifa tal-1940, Karol beda jaħdem f’barriera immexxija mill-fabbrika ?ermani?a
Solvay
. Għal tmien sigħat sħaħ kuljum kien sfurzat jaħdem barra f’temperaturi li kienu jin?lu sa 22 grad taħt i?-?ero. Darba Karol ra wieħed minn sħabu jmut waqt ix-xogħol wara li waqgħet fuqu bi??a blata. Ħass l-u?igħ u r-rabja tal-ħaddiema l-oħra u l-agunija tal-armla tal-ħaddiem mejjet. Dakinhar Wojtyla kien ħa??e? dawn il-versi:
Ma kienx waħdu
il-muskoli tiegħu kibru u laħħmu l-folla
imlew b’ener?ija l-polz
sakemm ?ammew il-martell,
sakemm saqajh ħassew l-art.
U ?ebla faqgħetlu nagħsu
u nifditlu l-fond ta’ qalbu.
Huma middewh, dahru fuq li?ar ta’ ?rar.
?iet martu, mikula bl-inkwiet; ?ie ibnu lura mill-iskola
ħadu ?ismu u mxew f’filliera siekta.
Il-?ebel ji??aqlaq għal darb’oħra: karrettun kollu fjuri.
Għal darb’oħra l-kurrent jaqta’ fil-fond fil-ħitan.
Imma l-bniedem ħa miegħu l-?ewwieni tad-dinja,
fejn ikbar mhi l-korla, ogħla hi l-isplu?joni tal-imħabba.
Il-ħaddiema l-oħra kienu jsejħulu “l-istudent”. Darba ħallihom i??assati meta rawh ?ej abjad karti u jterter bil-bard għax kien ta l-?akketta tiegħu lil wieħed fqir li ltaqa’ miegħu fit-triq. Ix-xogħol fil-barriera biddlu lil Karol. Wi??u sar irqiq u mgħaddam. Kien jitħatteb meta jimxi. Ftit li xejn kien qed isib x’jiekol. Biex tagħqad. I?-?agħ?ugħ Karol kellu missier marid gravament.
Nhar it-18 ta’ Frar 1941, wara ?urnata ta’ kesħa kbira, Karol ħa ftit ikel u medi?ini u telaq id-dar flimkien ma’ oħt ħabibu. Daħal fil-kamra ta’ missieru, i?da malajr re?a’ ħare? jibki. Missieru kien miet b'attakk f'qalbu. Jgħannaq lit-tifla miegħu, wi??u maħsul bid-dmugħ, beka: “Ma kontx hemm meta mietet ommi, ma kontx hemm meta miet ħija, ma kontx hemm meta miet missieri.” It-tifel baqa’ ħdejn il-?isem ta’ missieru l-lejl kollu, jaħseb dwar il-futur tiegħu. I?jed tard il-Papa qal hekk dwar dan i?-?mien: “Ta’ għoxrin sena kont di?a tlift in-nies kollha li kont inħobb.” Fix-xhur ta’ wara, it-tbatija ?egħlitu jintrabat iktar mal-fidi.
Darba waqt li kien qed jaħrab minn
raid
tal-
SS
, Karol sar jaf lil Jan Tiranovski, ħajjat, i?da wkoll mistiku li fehem it-taqbida li kien hemm f'ruħ Karol u qabbdu t-triq għall-vokazzjoni. Fi kliem Karol, id-de?i?joni tiegħu li jsir sa?erdot immaturat ruħha bis-sehem tiegħu fit-tbatija, fit-teatru tal-bi?a' ta' dak i?-?mien, fis-sagrifi??ju ta' tant ?għa?agħ tal-?enerazzjoni tiegħu u fil-qari tal-kitbiet ta'
San ?wann tas-Salib
, li l-ħajjat kien laqqgħu magħhom. L-iskop tas-sa?erdozju tiegħu u allura ta' ħajtu, kellu jkun li jsir bniedem għall-oħrajn, li jiddefendi d-dinjita ta' kull bniedem, hu min hu u jinsab fejn jinsab.
F’Ottubru 1942, Karol ħabbat il-bieb biex jidħol fis-seminarju klandestin ta’ Krakovja. Karol baqa’ jaħdem fil-fabbrika, u fil-ħin liberu kien jistudja. F’Awissu 1945 f’Varsavja qamet rewwixta tal-Pollakki kontra n-Na?isti li fiha eluf ta’ Pollakki sfaw mejta. Biex ma ji?rix hekk fi Krakovja wkoll il-
Gestapo
bdew ji?bru l-ir?iel kollha taħt il-ħamsin sena. L-Isqof biex iħares lis-seminaristi ?abarhom kollha fil-Palazz tiegħu. Karol issa kien de?i? li jsir sa?erdot. L-Isqof libbishom is-suttana biex jekk jinterrogawh ikun jista’ jgħid li kienu qassisin. Karol kien imfittex mill-Uffi?ju tax-Xogħol. Kien l-Isqof stess li mar biex jingassa lil Karol mill-fabbrika Solvay.
Filwaqt li r-Russi kienu fuq l-għatba ta' Krakovja, u n-Na?i fil-ħarba, nhar l-1 ta’ Novembru 1946, l-Isqof Sapieha ordna sa?erdot lil Karol fil-kappella privata tiegħu. L-għada qaddes l-ewwel quddiesa fil-kripta tal-Katidral ta’ Krakovja. Fost il-mistidnin kien hemm sħabu l-ħaddiema tal-barriera.
Wara sena u nofs ta’ studju f’Ruma fl-Angelicum tad-Dumnikani fejn kien bagħtu l-Isqof u fejn qara lil San Tumas t'Akwinu u San ?wann tas-Salib, Dun Karol wasal lura l-Polonja. (Fit-8 ta' April 1948 Wojtyla fil-vaganzi tal-Għid mar Assisi, u wara San Giovanni Rotondo fejn assista quddiesa ta'
Padre Pio
ta' Pietrelcina. Re?a' mar San Giovanni Rotondo fl-1 ta' Novembru 1974). Mill-ewwel beda jduq il-ħakma ?dida Komunista.
Is-Sovjeti?i u l-gvern Pollakk bdew jimponu l-Istalini?mu fil-pajji?, bil-vjolenza bla ebda rispett tal-liberta. Il-Kardinal Stefan Wyszynski, Primat tal-Polonja, ?ie arrestat. It-
Tygodnik Powszechny
, pubblikazzjoni Kattolika li fiha kien jikteb ukoll Wojtyla, tingħalaq. Sa?erdoti u attivisti oħra Kattoli?i ?ew arrestati u uħud minnhom kundannati għall-mewt.
F’Marzu 1949 l-Isqof Sapieha, li issa kien sar Kardinal, bagħat lil Karol jaħdem fil-parro??a ta’ San Florjan fejn seta’ ji?viluppa l-kari?ma kbira li kellu ma?-?għa?agħ. Kien jieħu l-“boys and girls”, kif kien isejħilhom, mixjiet qalb il-muntanji u l-għadajjar. Kien jibdielhom il-?urnata b’quddiesa. ?ieli bħala artal u?a kayak maqlub wi??u 'l isfel. Biex ma jurix li hu qassis kien jilbes poloshirt u shorts. Il-komunisti ma kinux iħallu lill-qassisin imexxu gruppi ta’ ?għa?agħ barra l-knisja. I?-?għa?agħ kienu jsejħulu “ziju” - kemm b’kunfidenza, kif ukoll biex jevitaw is-suspetti. I?-?għa?agħ kienu jiftħu qalbhom miegħu u jiddiskutu anke l-imħabbiet tagħhom. Kienu jintlaqtu mill-?abra assoluta li kien ikun fiha waqt it-talb.
Sitt snin wara beda jgħallem l-Etika fl-Universita Kattolika, l-unika universita Kattolika tollerata mir-re?im Komunista. Sa minn dak i?-?mien
kien hemm min installa mikrospiji biex jikkontrollaw id-diskorsi tiegħu u saħansitra l-qrar tiegħu. Intant Karol kien qed itella' ?enerazzjoni ta' studenti fil-kult tal-liberta, tal-verita u tar-rispett tad-dinjita umana.
Il-Komunisti kienu jib?għu minn Wyszynski imma lil Wojtyla ma kinux jarawh perikolu?, għax ma kinux iqisuh bħala bniedem tal-politika, imma sempli?iment studju? b'tendenzi misti?i u b'passjoni għat-tagħlim u l-kultura. Fl-aħħar għaxar snin Wyszynski kien sar is-simbolu tal-Knisja Pollakka, difensur tat-tradizzjoni Kattolika tal-pajji? kontra r-re?im
Komunista
. Bejn l-1953 u l-1956 kien intefa’ l-ħabs i?da meta ħare? irnexxielu j?ib ħelsien għall-Knisja li fl-ebda pajji? ieħor Komunista ma kellha.
Nhar l-4 ta’ Lulju 1958, Dun Karol issejjaħ f’Varsavja mill-Kardinal
Stefan Wyszynski
. Dak il-ħin Wojtyla kien għall-vaganzi f'għadira fit-tramuntana tal-Polonja, fuq il-
kayak
. Il-Kardinal kellu idea li dan il-qassis sportiv ta’ 38 sena ma kienx aktarx bi??ejjed fil-konfront tar-re?im Komunist, u lanqas biss proponieh bħala kandidat għall-episkopat. I?da l-Vatikan għa?el lilu. Meta wasal, Wyszynski refa’ karta minn fuq l-iskrivanija u qallu, “Din hija ittra interessanti li r?evejna mingħand il-Papa,” beda. “Isma, jekk jogħ?bok: ‘Qed naħtar lil Dun Karol Wojtyla isqof aw?iljarju ta’ Krakovja; esprimi l-approvazzjoni tiegħek għal din il-ħatra.” Il-kardinal ħares lejn Wojtyla. “Ta??etta?” staqsieh. Wojtyla wie?eb iva, u hekk sar l-Aw?iljarju tal-Ar?isqof Eugeniusz Baziak, u kien ordnat isqof fit-28 ta' Settembru 1958. Kien l-i?għar isqof fil-Polonja. Erba' snin wara, Baziak miet u Wojtyła nħatar amministratur temporanju tad-djo?esi.
Fl-1978, meta Wojtyla sar Papa u l-kardinali ?ew wieħed wara l-ieħor biex jagħtuh qima, Wojtyla ni?el għarkubbtejh hu quddiem Wyszynski. Nhar il-31 ta’ Mejju 1981, fl-ewwel diskors tiegħu wara l-attentat fuq ħajtu, il-Papa sellem lill-Kardinal Wyszynski li miet waqt li l-Papa kien l-isptar. Għalih kienet telfa kbira.
Minn Ottubru 1962, l-Isqof Wojtyła beda jieħu sehem fil-
Kon?ilju Vatikan II
(1962?1965), fejn ta kontribut għal ?ew? digrieti mill-iktar importanti, id-Digriet fuq il-Liberta Reli?ju?a (bil-Latin,
Dignitatis Humanae
) u l-Kostituzzjoni fuq il-Knisja fid-Dinja tal-Lum(
Gaudium et Spes
).
Nhar it-13 ta' Jannar 1964,
Papa Pawlu VI
ħatru Ar?isqof ta' Krakovja. Fi ?mien l-ar?iveskovat ta' Wojtyla kien hemm il-kwistjoni ta' Nowa Huta li kellha tkun belt mudell tal-Komuni?mu fi Krakovja. Ma kienx maħsub li tinbena knisja f’din il-belt Komunista i?da Wojtyla mill-bidu, hekk kif sar isqof ħadem kemm felaħ biex i?ib permess ħa jibni knisja. Meta ra li l-Komunisti ma jridux jafu, mar fuq is-sit fejn kellha tinbena l-Knisja u ??elebra l-Quddies ta’ Nofs il-Lejl tal-Milied barra fis-sil? f’temperaturi taħt i?-?ero. U fl-1977 il-knisja nbniet u ssemmiet l-Arka tal-Mulej. Lill-awtoritajiet Komunisti kien jibgħatilhom ruxxmata petizzjonijiet biex jinbnew seminarji ?odda, knejjes ?odda u biex isiru l-pur?issjonijiet. U meta l-gvern ipprova jwaqqaf milli ji?i mgħallem il-kateki?mu lit-tfal, Wojtyla rre?ista bil-qawwa kollha. Pawlu VI sejjaħ lil Wojtyla “
un uomo coraggioso e magnifico
”. Fl-1976 kien għa?el lilu biex jipprietkalu fl-E?er?izzji tar-Randan.
Fl-1962 Wojtyla kien bagħat ittra lil
Patri Piju
ta' Pietrelcina, fejn fiha talbu jitlob għal waħda omm ?agħ?ugħa Pollakka li kienet kwa?i fl-aħħar għax kellha tumur fi gri?mejha. Għaddew biss ftit ?ranet u Woytla re?a’ kitiblu biex jirringrazzjah għax il-mara kienet qalgħet il-grazzja.
Il-
Papa Pawlu VI
ħatar lill-Isqof Wojtyla Kardinal fl-1967. Kienu saru ħbieb kbar, u kien għenu f’numru ta’ en?ikliki u dokumenti. Nhar is-6 t’Awissu 1978 il-Papa Pawlu VI miet fl-eta ta’ 81 sena. Kien ilu Papa 15-il sena, mill-1963. Sentejn qabel in-New York Times, ?urnal Amerikan kien semma’ lil Wojtyla fost l-għaxar kardinali li jistgħu jsiru Papa. Dakinhar tal-mewt tal-Papa, Wojtyla qaddes għalih f’monasteru Fran?iskan f’Kalvarja (Polonja), post għall-qalbu ħafna, fejn kienu jieħu gruppi jagħmlu l-Via Sagra. Il-patrijiet rawh inkwetat. Wara Pawlu VI, ntgħa?el l-Isqof ta’ Venezja Albino Luciani li ħa l-isem ta’
?wanni Pawlu I
, l-ewwel Papa b’?ew? ismijiet: il-Papa tat-Tbissima u ħabib tal-foqra. I?da ?wanni Pawlu I miet b’attakk f’qalbu, nhar id-29 ta’ Settembru 1978, wara biss 33 jum. Wojtyla re?a’ qaddes f’Kalvarja quddiem l-altar iddedikat lil
Massimiljanu Kolbe
. Talab biex il-kardinali jagħmlu għa?la għaqlija. Qabel ma telaq għal Ruma qal lil sħabu: “Ħbieb tiegħi, itolbu għalija.” Qabel miet, Luciani qal lis-segretarju tiegħu: “Seta’ jintgħa?el bniedem aħjar minni. Pawlu VI di?a kien wera min kellu jkun is-su??essur tiegħu: kien bil-qiegħda quddiemi fil-Kappella Sistina. Hu jrid ji?i, għax jien se nitlaq.” Bil-qiegħda quddiemu kien hemm il-Kardinal Wojtyla. Meta x-xufier ta’ Wojtyla sema’ minn fuq ir-radju bl-aħbar tal-mewt ta’ Luciani u qalha lill-Kardinal, Woytla kesaħ u bjad. Kien jaf x’kien hemm lest għalih.
Papa ?wanni Pawlu II
Wojtyla kien laħaq sar popolari u rispettat ħafna fost il-kardinali. Fis-16 ta’ Ottubru 1978, fis-6.15 p.m. ħare? duħħan abjad mi?-?umnija tal-Kappella Sistina. Nofs siegħa wara l-Kardinal Felici ħare? fil-gallarija ?entrali ta’ Pjazza San Pietru u qal “Habemus Papam.” L-isem kien stramb u ħawwad lill-folla pre?enti: Karolum Wojtyla li kien għa?el l-isem ta’ ?wanni Pawlu II. Kien l-ewwel Papa mhux Taljan wara 456 sena. (L-aħħar Papa mhux Taljan kien Adrijanu VI, Olandi? li kien sar Papa fl-1522.) Wojtyla kien ?ej minn pajji? Nisrani ħafna, il-Polonja, immexxija minn gvern ateu Komunista. L-ewwel Papa minn pajji? tal-Lvant. Relattivament kien għadu ?għir: 58 sena.
Il-folla kienet qed tistenna l-barka tradizzjonali Urbi et Orbi i?da qabel il-Papa għamel xi ħa?a mhux tas-soltu. Tkellem mal-folla b’mod familjari, b’Taljan b’a??ent Pollakk:
Carissimi fratelli e sorelle
, għadna mnikkta bil-mewt tal-maħbub tagħna l-Papa ?wanni Pawlu I, u għalhekk il-Kardinali sejħu Isqof ?did ta’ Ruma. Sejħulu minn pajji? ‘il bogħod, ‘il bogħod i?da qrib, minħabba l-għaqda tagħna fit-tradizzjonijiet tal-Knisja. Kont imbe??a’ li na??etta din ir-responsabbilta, i?da qed nagħmel dan fi spirtu ta’ ubbidjenza lejn il-Mulej u b’fidu?ja sħiħa f’Marija, Ommna l-iktar qaddisa.” Il-folla di?a kien ħakimha, i?da ssokta: “Ma nafx jekk nistax nesprimi lili nnifsi fil-lingwa tagħkom - le, fil-lingwa tagħna, it-Taljan. Jekk nagħmel l-i?balji, tridu tikkore?uni.”
Malli sar Papa, mill-ewwel wera kemm ried kuntatt dirett man-nies. Ma kinitx ħa?a tas-soltu li min ikun għadu kif intgħa?el Papa jħalli l-Vatikan qabel il-quddiesa tal-inawgurazzjoni. I?da ?wanni Pawlu II, l-għada li ntgħa?el ħare? mill-Vatikan u mar fl-Isptar Gemelli biex jara lil ħabib tiegħu Pollakk, Mons. Andrea Deskur. U la kien hemm ma rax biss lil ħabibu. Sab il-ħin ukoll biex jiltaqa’ mal-ħaddiema tal-isptar. Meta kien se jitlaq xi ħadd fakkru li ma kienx berikhom. Il-Papa bi tbissima fuq fommu qallhom: “Għax għad irrid nitgħallem in?ib ruħi ta’ Papa.” Fl-ewwel quddiesa tiegħu bħala Papa, re?a’ kiser it-tradizzjoni meta fl-aħħar innu beda riesaq lejn in-nies mi?burin fi Pjazza San Pietru. Jgħannaq grupp ta’ ħandikappati fuq is-si??u tar-roti, jieħu b’idejn in-nies u jbus it-trabi. Imbagħad b’ħarstu fissa fuq il-folla entu?jasta, għolla l-kur?ifiss b’idejh it-tnejn u ta l-barka. Jibqa’ magħruf il-kliem tiegħu f’dik l-ewwel quddiesa: “Ħuti, tib?għux tilqgħu lil Kristu u ta??ettaw is-setgħa tiegħu. Għinu lill-Papa u lil dawk kollha li jixtiequ jaqdu lil Kristu u bis-setgħa tiegħu jaqdu lill-persuna umana u lill-umanita kollha. La tib?għux. Iftħu beraħ il-bibien għal Kristu, għas-setgħa tiegħu li tifdi. Iftħu l-ħitan tal-Istati, tas-sistemi ekonomi?i u politi?i, tal-oqsma vasti tal-kultura, ta?-?ivilta u tal-i?vilupp. La tib?għux. Kristu jaf ‘x’hemm fil-bniedem'. Hu waħdu jaf”.
Ftit iktar minn sentejn wara l-ħatra tiegħu, il-Knisja kienet se ter?a’ titlef il-mexxej spiritwali tagħha. Nhar it-13 ta’ Mejju 1981, fil-5pm, il-Papa ħare? għall-appuntament tiegħu ta’ kull ?imgħa biex jiltaqa’ mal-poplu fi Pjazza San Pietru. Kif kien qed idur fil-popemobile miftuħa, instema’ ħoss li jtarrax. Il-ħamiem kollu tal-pjazza tar. Il-Papa waqa’ fuq is-segretarju tiegħu, fdaqa. Is-segretarju nduna li l-Papa ntlaqat i?da ma kien jidher l-ebda sinjal ta’ demm jew feriti. Staqsieh fejn laqtuh. Il-Papa wie?bu, ‘F’?aqqi.’ Il-Papa kien intlaqat f’?aqqu, minkbu tal-lemin u subgħu l-werrej ta’ idu x-xellugija. Tqiegħed f’ambulanza li ħaditu malajr lejn l-isptar.
“Marija, omm tiegħi! Marija, omm tiegħi!”. Hekk irrepeta l-Papa huma u jwassluh sa l-isptar. Għajnejh kienu magħluqin, u kien qed iħoss u?igħ kbir. Fl-Isptar Gemelli, il-kundizzjoni tiegħu kienet kritika. Kien tilef ħafna demm. Tawh l-aħħar sagramenti. L-operazzjoni damet kwa?i ħames sigħat u nofs. L-ebda organu vitali ma kien intmiss mill-bullet sparat. Iktar tard il-Papa qal, “Id waħda sparat u id oħra mexxiet il-bullet.”
Min sparalu nqabad mill-ewwel. Kien terrorista Tork, bl-isem ta’
Ali Agca
. Sentejn qabel, kien ħarab minn ħabs fit-
Turkija
fejn kien intefa’ għax qatel editur ta’ gazzetta. Meta ħarab bagħat ittra lil din il-gazzetta li kienet tgħid “L-uniku skop li kelli meta ħrabt kien biex noqtol lill-Papa.” Dan ?ara fi?-?mien meta l-Papa kien qed jagħmel ?jara fit-Turkija. Disat ijiem qabel l-attentat, il-gvern Tork wissa lill-pulizija Taljana li Agca kien qiegħed fl-Italja b’passaport falz. Imma l-pulizija ma laħqux sabuh qabel ?ara l-attentat. I?da r-ra?uni vera wara l-attentat fuq il-ħajja tal-Papa saret wieħed mill-ikbar misteri mhux solvuti tas-sekli għoxrin. ħafna kienu konvinti li s-Sovjeti?i jew l-alleati Komunisti tagħhom kienu l-moħħ wara dan l-attentat. Li hu ?gur hu li l-Papa kien skomdu ħafna għall-Komunisti u huma xtaqu jeħilsu minnu. Fl-1984, qorti Taljana akku?at lis-servizzi sigriet Bulgari li riedu jeħilsu mill-Papa biex iwaqqfu l-moviment tal-ħaddiema fil-Polonja.
Malli l-Papa ?ie f’sensih, mill-ewwel ħafer lil min sparalu. I?da nhar is-27 ta’ Di?embru 1983 ried jagħmel ?est mill-isbaħ li jibqa’ jsemmi fl-istorja. Ali Agca jin?el għarkubbtejh fi?-?ella tiegħu tal-ħabs quddiem il-Papa u jbus l-id tal-bniedem li hu prova joqtol. Waqt il-laqgħa emozzjonanti ta’ bejniethom, Agca talab maħfra u l-Papa, li kien qed jagħmel ?jara tal-Milied fil-ħabs Ruman ta’ Rebibbia, ħafirlu b’qalbu kollha. Meta ħare? mi?-?ella, il-Papa li kien jidher kommoss ħafna, qal: “Tkellimt ma’ wieħed minn ħuna li fih għandi fidu?ja sħiħa. Dak li għedna lil xulxin huwa sigriet bejnietna.” F’?unju ta’ sentejn qabel Agca kien intbagħat għomru l-ħabs minn qorti Taljana.
Il-Papa jgħid li kienet il-Madonna ta’
Fatima
li salvatu minn dak l-attentat. Fil-fatt kien fit-13 ta’ Mejju ta’ 64 sena qabel (1917) li l-Madonna dehret lil tliet itfal u qaltilhom tliet sigrieti, fosthom li “Ir-Russja għad tikkonverti, fl-aħħar tirbaħ il-qalb tiegħi.” Il-Papa jgħid li “ma setgħux kienu huma li vvintaw din it-tħabbira. La kienu jafu l-istorja u lanqas il-?eografija, u wisq anqas kellhom tagħrif dwar movimenti so?jali u ?vilupp ta’ ideolo?iji. U b’danakollu seħħ kulma kienu ħabbru.” Il-Papa ?ar is-santwarju ta’ Fatima darbtejn: L-ewwel darba fl-1982 biex jirringrazzja l-Madonna li salvatu e?attament sena qabel. Il-bullet li t-tobba qalgħu mill-?isem tal-Papa tpo??a mad-djamanti tal-kuruna li titqiegħed fuq ras il-Madonna f’okka?jonijiet spe?jali. F’din i?-?jara, ra?el b’sikkina prova joqtlu. Re?a’ mar fl-1991 wara li spi??a l-Komuni?mu fl-Ewropa tal-Lvant u kkonsagra d-dinja kollha lill-Ver?ni Marija.
Papa ?wanni Pawlu II kien iqatta’ ljieli mixħut minn tulu għall-qiegħa tal-art, kien isum qabel l-ordinazzjoni sa?erdotali u episkopali u kien jifla?ella lilu nnifsu. Dan iddikjarah il-promutur tal-kaw?a tal-kanonizzazzjoni tiegħu Mons Slawomir Oder. Meta kien qed jindirizza lill-?urnalisti fit-tnedija tal-ktieb
WHY HE’S A SAINT: THE REAL JOHN PAUL II ACCORDING TO THE POSTULATOR OF HIS BEATIFICATION CAUSE
, Mons Oder qal li l-Papa ?wanni Pawlu II kien ju?a l-mortifikazzjoni fuqu nnifsu fost affarijiet oħra biex jimxi iktar 'il quddiem fil-ħajja tal-perfezzjoni.
L-unika ħa?a li l-Papa ?ied meta daħal fl-appartament tiegħu fil-Vatikan kienet xbieha tal-Madonna s-Sewda ta’ ?estekova. Il-Papa jgħid hekk: “Il-Ver?ni ta’ Jasna Gora ilha mijiet ta’ snin meqjuma bħala s-Sultana tal-Polonja. Dan hu s-Santwarju tan-nazzjon kollu kemm hu. Mis-Sidt u s-Sultana tagħha, il-Polonja, tul mijiet ta’ snin, fittxet u għadha tfittex għajnuna u qawwa għal twelid spiritwali ?did.” Il-motto li kien għa?el meta sar isqof kien Totus Tuus (Kollni tiegħek) indirizzat lil Marija. Devot kbir tal-Madonna, il-Papa ddedika l-1987 bħala s-sena Marjana bi thejjija għall-millenju l-?did: bħalma Marija hejjiet għal ?esu f’?ufha, hekk issa tistenna magħna l-elfejn anniversarju tat-twelid ta’ binha. Fl-istess sena ħare? l-en?iklika sabiħa tiegħu, Redemptoris Mater (Omm il-Feddej, 1987).
Għalkemm il-Papa ?wanni Pawlu II baqa' msemmi fl-istorja bħala wieħed minn dawk li għen biex jispi??a l-Komuni?mu fl-Ewropa tal-Lvant, hu jgħid: “Ma kontx jien li għamilt dan. Is-si?ra kienet di?a mħassra. Jiena tajt skoss tajjeb, u t-tuffieħ imħassar waqa’.”
Lech Walesa
, kien mexxej ta’ Solidarnosc (Solidarjeta) għaqda Pollakka tal-ħaddiema li sfidat ir-re?im Komunista tal-Polonja. Mill-bidu nett tal-?lieda tiegħu, Walesa kellu l-appo?? sħiħ tal-Papa li ltaqa’ miegħu kemm -il darba kemm f’Ruma kif ukoll fil-Polonja. Meta mar Ruma f’Jannar 1981, Walesa qal,“L-iben ?ie jara lil missieru.” F’Mejju seħħ l-attentat fuq il-Papa. F’Di?embru r-re?im Pollakk daħħal il-li?i marzjali għax kien qed jib?a’ minn gwerra ?ivili. Walesa ntefa’ l-ħabs fejn dam kwa?i sena. Wara 8 snin Walesa rnexxielu j?ib elezzjonijiet demokrati?i li waqqgħu l-gvern Komunista u ħolqu demokrazija Pollakka ?dida fl-1989.
Fl-1 ta’ Di?embru 1989, fil-Vatikan, seħħet il-laqgħa storika bejn
Mikhail Gorbachev
, il-mexxej tal-Unjoni Sovjetika u l-Papa. Laqgħa “mhejjija mill-Providenza” li temmet sebgħin sena ta’ nuqqas ta’ fidu?ja bejn il-Knisja u l-eqdem stat ateu fid-dinja. Gorbachev wiegħed li jdaħħal li?ijiet dwar il-liberta sħiħa reli?ju?a li?-?ittadini Sovjeti?i, wegħda li saret realta f’inqas minn sena. Il-Papa bierek ir-riformi li kien qed iwettaq Gorbachev f’pajji?u. Jumejn wara, saret f’Malta l-laqgħa storika bejn Gorbachev u
George Bush
, il-President Amerikan. I?da iktar ma għadda ?mien, Gorbachev ikter beda jitlef il-popolarita tiegħu, u
Boris Yeltsin
beda jsib appo?? ikbar. Dan kompla kiber f’Awissu 1991 meta sar kolp ta’ stat kontra Gorbachev li ?ie fi tmiemu bis-saħħa ta’ Yeltsin. Waqt li Gorbachev kien arrestat, il-Papa appella għall-ħelsien tiegħu. F’Di?embru l-Unjoni Sovjetika spi??at, Gorbachev irri?enja u Yeltsin sar President. Fl-ewwel tas-sena 1996 Yeltsin u l-Papa bagħtu messa??i ta’ awguri lil xulxin fejn assiguraw lil xulxin li kienu rkupraw, wara li matul dik is-sena it-tnejn li huma kellhom interventi medi?i.
Nhar it-2 t’Awissu 1990 l-
Iraq
okkupa l-
Kuwajt
, pajji? ?għir i?da sinjur għax produttur ta?-?ejt. Il-Papa mill-ewwel ikkundanna din l-okkupazzjoni għax kull nazzjon għandu d-dritt għall-e?istenza ħielsa tiegħu. I?da meta l-Amerika flimkien ma’ pajji?i bdew jippreparaw għal gwerra kontra l-Iraq, il-Papa tkellem ?ar u tond kontra l-gwerra għax “Alla jikkundanna l-gwerra” li hi mewt u vjolenza. Il-Papa ħass id-dulur ta’ dawk kollha li sofrew matul il-gwerra li seħħet f”Jannar 1991: in-nies tal-Kuwajt, is-suldati joqtlu lil xulxin, il-vittmi inno?enti tal-eħrex bumbardamenti li qatt rat l-istorja tal-bniedem. Wara din il-gwerra l-?nus Magħquda mponiet embargo fuq l-Iraq. Il-Papa kkundanna dan l-embargo, li fih il-poplu Iraqi safa nieqes mill-iktar ħwejje? essenzjali, bħal ikel u medi?ini.
Wara l-waqgħa tal-Komuni?mu, il-Papa nsista li jridu jsiru sforzi ?odda biex ji?u mgħejjuna l-foqra. Il-flus li jintefqu għall-armamenti ikun aħjar jekk jintefqu fi ?vilupp u għajnuna lill-pajji?i foqra. “Il-waqgħa tal-ħitan li kienu jifirdu l-Lvant mill-Punent ħar?u fil-beraħ il-ħitan tal-faqar, vjolenza u in?ustizzja politika li għadhom jifirdu parti kbira mill-umanita.” Fil-bosta vja??i li għamel f’pajji?i foqra fl-Afrika, fl-Amerika Latina u fl-inħawi l-iktar i?olati tad-dinja, dejjem saħaq li l-bniedem għandu ji?i rrispettat fid-dinjita kollha tiegħu. Il-faqar, fil-forom kollha tiegħu, imur kontra d-dinjita tal-bniedem. Il-Knisja “tkompli tgħolli l-vu?i tagħha, tikkundanna l-in?ustizzji, il-ħruxija kontra l-aktar fqar u sempli?i, mhux f’isem xi ideolo?ija, hi liema hi, imma f’isem Kristu, l-Evan?elju Tiegħu, il-messa?? tiegħu ta’ mħabba u pai, ta’ ?ustizzja, verita, u liberta.”
Il-Papa minn dejjem ħass il-b?onn li jkun djalogu bejn il-Lhud u l-Insara. Fit-13 t’April 1986 għamel l-ewwel ?jara li qatt għamel Papa f’sinagoga, wara San Pietru. Huwa ?ar is-sinagoga ta’ Ruma, komunita eqdem mill-eqdem knisja Nisranija f’Ruma. Meta
San Pietru
u
San Pawl
waslu
Ruma
, sabu li hemm hekk di?a kien hemm komunita Lhudija. Waqt li kien qed jitkellem fis-sinagoga, il-Papa, li sejjaħ lill-Lhud “ħutna l-kbar” kien kwa?i se jibki. Meta kien ?għir il-Papa tilef bosta ħbieb (Lhud Pollakki) li ttieħdu fil-kampijiet ta’
Auschwitz
. Darba, meta kien ?għir, kien mar f’sinagoga fir-raħal tiegħu ma’ missieru biex jisma’ kantur magħruf. Issa kien bilqiegħda jisma’ kor ikanta “Ani Maamin” (Jiena nemmen) li kienet titkanta mil-Lhud ikkundannati fil-kampijiet Na?isti fi triqthom lejn il-kmamar tal-gass. Il-Papa kkundanna kemm -il darba l-anti-semiti?mu u talab maħfra għal dawk il-membri tal-Knisja li matul l-istorja baqgħu passivi quddiem ?rajjiet li ħallew miljuni ta’ Lhud mejta.
L-għada li ?ie elett Papa, ?wanni Pawlu kkometta ruħu kollu kemm hu għall-għaqda tal-Insara. Huwa wera t-tama tiegħu li bi sforzi komuni “nistgħu naslu għal għaqda sħiħa”. Waħda mill-ewwel ?jarat tiegħu kienet fit-Turkija, fl-1979, meta għall-ewwel darba Papa qaddes mal-Patrijarka ta’ Kostantinopli, il-mexxej tal-Knejjes Ortodossi. Ix-xewqa tal-Papa għadha tidher ‘il bogħod għax id-differenzi f’?erti ka?i kibru flok naqsu bħall-ordinazzjoni tal-qassisin nisa fil-Knejjes Protestanti. Fl-en?iklika tiegħu Ut Unum Sint (Li Jkunu ħa?a Waħda, 1995) il-Papa jitkellem dwar il-kwistjonijiet li għadhom jifirdu l-knejjes Insara bħall-Ewkaristija, l-irwol tal-Ver?ni Marija, u r- relazzjoni bejn l-Iskrittura u t-tradizzjoni. Fl-istampa jidher, l-Ar?isqof ta’ Canterbury Robert Runcie, mexxej tal-Knisja Anglikana, li bejn l-1980 u l-1989 iltaqa’ mal-Papa ħames darbiet u saru ħbieb kbar.
?gur li dan il-Papa ma setax jissejjaħ “pri?unier tal-Vatikan”. Ma kienx l-ewwel Papa li ħare? mill-Vatikan. I?da ?gur kien l-aktar Papa li vja??a, iktar minn tmenin vja??. Jagħmel dan għax “Il-missjoni ta’ Pietru hija li nkun pastoralment responsabbli tal-Knisja kollha” u “Nimxi t-toroq tad-dinja kollha biex insir naf il-b?onnijiet tal-bnedmin.” X’jistenna l-Papa mill-vja??i? Il-Papa jgħid li l-iktar importanti fil-ministeru tiegħu huwa li “niftaħ it-triq għall-Ispirtu s-Santu.”
Fl-1990. F’Mejju 1990 il-Papa għamel ?jara ta’ tlett ijiem f’Malta. Il-Papa baqa’ impressjonat b’din i?-?jara. Meta wasal lura fil-Vatikan, il-Papa qal li fil-kuntatt dirett li kellu mal-poplu Malti seta’ jara kemm il-Maltin huma nies kburin u nobbli. Qal li l-laqgħa kordjali li r?ieva f’Malta għadha ħajja f’qalbu. Il-Papa qal li minkejja ?-?okon tagħha, Malta għandha importanza kbira internazzjonali waqt li fakkar li għandha vokazzjoni spe?jali biex tagħmilha ta’ medjatri?i bejn il-popli li jgħixu fuq ix-xtut tal-Mediterran. Il-Papa awgura li Malta ma twarrab qatt il-wirt prezzju? tal-valuri mi?bura mill-?enerazzjonijiet l-imgħoddija. Folol enormi ta’ Maltin u Għawdxin kienu tawh merħba mimlija entu?ja?mu matul il-Kon?elebrazzjoni Solenni li saret fuq il-Fosos tal-Floriana. Għal dan l-avveniment, kienu attendew aktar minn 120,000 ruħ, u ħadu sehem i?jed minn 800 sa?erdot. Is-sostitut segretarju tal-Istat tal-Vatikan Mons Giovanni Battista kien qal li “l-akkoljenza li l-Papa ngħata f’Malta ftit li xejn rajt bħalha.” Tmien snin wara, meta kien qed jitkellem man-Nunzju għal Malta, Mons. Jose Sebastian Laboa, huwa qallu li għandu impressjoni straordinarja dwar Malta u li għalih, mill-pajji?i kollha li ?ar fil-Mediterran, Malta kienet qisha ħolma.
Fl-1 ta’ Settembru 1990, il-Papa għamel waqfa ta’ siegha u ftit minuti f'Malta, sakemm l-ajruplan li kien fuqu fi triqtu lejn it-Tan?anija ngħata l-fuel. Bosta nies kienu n?abru fil-gallarija tal-ajruport filwaqt li d-diversi ħaddiema tal-Air Malta in?abru madwar l-ajruplan tal-Papa. Dakinhar, il-Papa ma ni?ilx l-art, i?da ħare? biss mill-ajruplan, sellem u bierek lill-poplu Malti.
Huwa re?a' ?ar Malta f'Mejju 2001 biex ibbeatifika l-ewwel tliet beati Maltin,
Dun ?or? Preca
,
Marija Adeodata Pisani
u
Nazju Falzon
.
Fl-aħħar tlettax -il sena ta' ħajtu Karol Woutyla ,li meta sar Papa fl-1978 kien bniedem sportiv u ener?etiku, kellu j?edi għat-tbatijiet tal-marda
Parkinson's
. Minkejja t-tbatijiet imqanqla minn din il-marda, huwa kompla bil-vja??i tieghu. Kemm -il darba alluda għat-tbatijiet tiegħu fil-metafora Kristjana tas-salib. Xbieha li kompliet toħro? tul l-aħħar jiem.
Il-mewt ta’ ?wanni Pawlu II tħabbret fid-9.37pm tas-Sibt 2 ta' April 2005, wara li fil-bulettin mediku tas-7.00 pm, il-kundizzjoni ta’ saħħtu kienet deskritta bħala li qalbet għall-agħar. ?diedlu id-deni, u l-perjodi li fihom ma jkunx konxju komplew isiru aktar spissi. Sorsi kkwotati minn mezzi tax-xandir Taljani qalu li l-Papa qabad it-triq tal-mewt: “Di?a qiegħed imiss lill-Kristu.” L-aħbar tal-mewt kienet ikkonfermata mill-Vatikan madwar l-9.50pm. Sa mill-?imgħa, l-1 ta' April madwar 70,000 ruħ kienu n?abru fi Pjazza San Pietru, f’Ruma, biex jitolbu, ikantaw u jimmeditaw l-aħħar sigħat ta’ ?wanni Pawlu II. Fid-dinja kollha sar talb fil-knejjes, anke fi?-
?ina
, fejn il-gvern ma jagħrafx l-awtorita tal-Vatikan fuq il-qassisin tal-pajji?. Sar talb għall-Papa kemm f’komunitajiet Ortodossi, kif ukoll dawk I?lami?i. F’Kuba, il-Prelat tal-pajji? tħalla iwassal il-kundizzjoni tal-Papa lill-poplu minn fuq ir-radju, f’kon?essjoni unika mogħtija mill-gvern Komunista. F’messagg li għadda lill-?urnalisti, il-portavu?i Navarro Valls qal li l-Papa ipprova jitkellem meta kien mgħarraf bin-numru ta’ nies li kien hemm jitlobu għalih fi pjazza San Pietru. Skond Navarro Valls, il-Papa tenna l-kliem: “Jiena ?ejt għandkom, u issa ?ejtu intom għandi... Grazzi...”
Waqt konferenza stampa li saret fil-White House, il-President Amerikan
George W. Bush
qal li l-“Knisja Kattolika tilfet lir-ragħaj tagħha. Id-dinja tilfet paladin tal-ħelsien tal-bniedem... nirringrazzjaw lil Alla li bagħat persuna bħalu... eroj ta’ ?minijietna”. Bħala sinjal ta’ rispett, Bush ordna li l-bnadar Amerikani kollha jittajru mezz’asta.
Kofi Annan
, is-Segretarju ?enerali tal-?nus Magħquda, qal li “l-Papa kien imħasseb ħafna dwar id-dinja li ngħixu fiha u bħali kien jemmen li fil-gwerer, kulħadd hu tellief”.
Lech Walesa, li mexxa l-moviment Solidarjeta fi ?mien meta l-Polonja kienet qiegħda ti??ieled biex tneħħi r-re?im Komunista, qal li “mingħajru ma kienx ikun hemm tmiem il-Komuni?mu, jew inkella kieku seħħ iktar tard, it-tmiem kien ikun wieħed imdemmi”.
Mikhail Gorbachev, eks-mexxej tal-Unjoni Sovjetika, qal li “bħala bniedem kien in-numru wieħed. Ma kien hemm l-ebda konflitt li ħarab mill-attenzjoni tiegħu”.
Il-President Russu
Vladimir Putin
qal li “l-umanita se tibqa’ tgħo?? il-wirt storiku u politiku li ħalla l-Papa Gwanni Pawlu II”.
Il-President Palestinjan
Mahmoud Abbas
iddeskriva lill-Papa bħala “figura reli?ju?a kbira li ddedika ħajtu kollha biex jiddefendi l-valuri tal-pa?i, ħelsien, ?ustizzja u ugwaljanza għar-razez u r-reli?jonijiet kollha, kif ukoll id-dritt tal-poplu Palestinjan li jkollu l-istat indipendenti tiegħu”.
Ir-Rabbi Marvin Hier, il-fundatur ta?-?entru Simon Wiesenthal f’Los Angeles, qal li “l-ebda Papa m’għamel daqshekk ?did mal-Lhud daqs ?wanni Pawlu II“. Dwar i?-?jara tal-Papa ?wanni Pawlu II fl-Art Imqaddsa f’Marzu tas-sena 2000, il-mexxej tal-Knisja Kattolika talab quddiem il-ħajt tal-Punent ta’ ?erusalemm u talab maħfra ghad-dnubiet tal-Kattoli?i kontra l-Lhud. Il-Prim Ministru I?raelit Ariel Sharon qal li “?wanni Pawlu II kien ħabib tal-poplu Lhudi u li d-dinja tilfet wieħed mill-aqwa mexxejja ta’ din il-?enerazzjoni”.
Anki jekk il-Papa ?wanni Pawlu II ma rnexxielux jirran?a l-qasma bejn il-Knisja Kattolika u dik Ortodossa Russa, il-Patrijarka Alexiy ammetta li l-“personalita u x-xogħol u l-ideat tiegħu ħallew impatt kbir fuq l-istorja tad-dinja”.
L-awtoritajiet Kubani ħallew lill-poplu juri s-sogħba tiegħu għall-mewt tal-Papa ?wanni Pawlu II fil-waqt li ?-?ina esprimiet il-kondoljanzi tagħha għall-mewt tal-mexxej tal-Knisja Kattolika.
Il-Kattoli?i Afrikani wkoll urew is-sogħba tagħhom għall-mewt ta’ Papa li t-tagħlim tiegħu dejjem intlaqa’ po?ittivament minnhom. Eluf ta’ Insara Ni?erjani bkew waqt quddiesa li saret f’Onitsha fin-Ni?erja. Mary Jovita Ezeani, soru ma’ l-ordni tal-Qalb Imqaddsa ta’ Marija, qalet li huma qegħdin jibku t-telfa tal-Papa minhabba li ?wanni Pawlu II s’issa kien l-uniku mexxej tal-Knisja Kattolika li qatt ?ar ir-re?jun ta’ Onitsha, i?-?entru tal-komunita Nisranija Ni?erjana.
Il-Prim Ministru Ingli?
Tony Blair
qal li “anki jekk ma jkollokx fidi reli?ju?a, kulħadd seta’ jinnota li ?wanni Pawlu II kien bniedem b’fidi spiritwali vera u profonda ħafna”.
Id-
Dalai Lama
, il-mexxej spiritwali tal-Buddisti fit-
Tibet
, qal li hu kellu l-istess valuri tal-Papa: il-battaja kontra r-re?imi Komunisti, armonija bejn ir-reli?jonijiet u tħassib dwar il-fatt li l-valuri materjali kienu qegħdin jitpo??ew qabel dawk spiritwali.
Il-President tal-Kummissjoni Ewropea,
Jose Manuel Barroso
, qal li l-Papa ?wanni Pawlu II se jibqa’ magħruf bħala bniedem li ħadem biex jer?a’ j?ib l-għaqda fl-Ewropa u biex jinfirxu madwar l-istess kontinent il-ħelsien u d-demokrazija. “L-Ewropej m’huma se jinsew qatt il-ħidma tiegħu favur il-pa?i u d-dinjita umana”, hu stqarr f’messa?? li ħare? bħala tislima għall-mewt tal-Mexxej tal-Knisja Kattolika. Minbarra l-kondoljanzi lill-Vatikan u lill-Knisja Kattolika, Barroso bagħat messa?? ta’ solidarjeta lill-pajji? li minnu ?ej il-Papa, il-Polonja.
L-investigazzjoni djo?esana tal-kaw?a ta’ beatifikazzjoni bdiet f’?unju 2005 u ntemmet f’April 2007. F’Di?embru 2009, Benedittu XVI awtorizza l-promulgazzjoni tad-digriet tal-virtujiet eroj?i tal-prede?essur tiegħu. Il-Kongregazzjoni, eventwalment e?aminat il-ka? ta’ fejqan mirakolu? bl-inter?essjoni ta’ dan il-Papa; ka? ta’
Swor Marie Simon Pierre Normand
li fieqet mill-marda tal-Parkinson’s, l-istess marda li kien ibati minnha l-istess Papa Pollakk.
Ir-rapporti tal-periti legali u medi?i dwar dan il-fejqan ?ew sottomessi lill-Kongregazzjoni għall-investigazzjoni xjentifika tagħha fil-21 ta’ Ottubru 2010. Eventwalment fl-14 ta’ Di?embru daħlu jistudjaw il-ka? il-konsulturi teolo?i?i. Nhar it-Tlieta 11 ta’ Jannar 2011, unanimament, il-Kongregazzjoni qablet li l-fejqan ta’ Swor Marie Simon Pierre, "inkiseb minn Alla b’mod mhux xjentifikament possibbli wara l-inter?essjoni tal-Papa ?wanni Pawlu II, li b’tama kien invokat mill-istess Swor Simon u bosta fidili oħra”.
?wanni Pawlu II kien ibbeatifikat fl-1 ta' Mejju 2011, Ħadd fuq l-Għid il-Kbir, jum li fih titfakkar il-festa tal-
Ħniena Divina
. Kien ?wanni Pawlu II innifsu li istitwixxa din il-festa. Huwa kien miet fil-v?ili tal-istess festa fl-2005. Il-komunikat maħru? mill-Vatikan fakkar li l-kaw?a ta’ beatifikazzjoni ta’ ?wanni Pawlu II bbenefikat minn dispensa pontifi?ja li ppermettiet li l-kaw?a tibda qabel il-perijodu ta’ ħames snin mill-mewt tal-individwu li statutorjament huma ne?essarji. Fl-istess ħin, saħaq l-istess komunikat, in-normi kanoni?i dwar il-kaw?a ta’ beatifikazzjoni u kanonizzazzjoni kienu osservati b’mod rigoru?.
Madwar miljun pellegrin ħonqu Pjazza San Pietru u t-toroq tal-madwar hekk kif il-Papa Benedittu XVI ibbeatifika lill-prede?essur tiegħu ?wannu Pawlu II. Il-?isem ta’ ?wanni Pawlu II ittieħed mill-kripta għall-Ba?ilika ta’ San Pietru proprja, fejn skont it-tradizzjoni jitpo??ew l-i?sma tal-papiet beatifikati, traspo?izzjoni li saret mingħajr e?umazzjoni, ji?ifieri l-?isem tal-papa Pollakk ma kienx jidher. Minflok, il-qabar kien magħluq b’irħama sempli?i bil-kitba
Beatus Ioannes Paulus II
. Il-?isem ta’ ?wanni Pawlu II tqiegħed fil-kappella ta’ San Sebastjan, li tinsab bejn il-kappella tal-Pieta u dik tas-Sagrament Imqaddes.
Din kienet l-ewwel darba fl-aħħar elf sena li Papa iddikjara beatu lill-prede?essur tiegħu. Għal din i?-?erimonja kien hemm 90 delegazzjoni uffi?jali minn diversi pajji?i, fosthom membri ta’ ħames familji Rjali Ewropej u sittax ?il Kap ta’ stat fosthom il-mexxej kontroversjali ta?-
?imbabwe
,
Robert Mugabe
.
Fl-omelija tiegħu, il-Papa Benedittu semma s-sofferenza u l-fidi qawwija u ?eneru?a li dejjem wera ?wanni Pawlu II, saħħa ta’ ?gant li kienet ?ejja minn Alla sabiex biddel so?jeta, kulturi kif ukoll sistemi politi?i u ekonomi?i. Semma kif sitt snin ilu, malli tħabbret il-mewt tiegħu, di?a’ kienu bdew is-sejħiet għall-beatifikazzjoni tal-Papa ?wanni Pawlu t-Tieni u qal li dan il-jum fl-aħħar wasal. Semma lill-Ver?ni Marija li ?wanni Pawlu dejjem afda lilu nnifsu għal kollox f’idejha, u din kienet ra?uni oħra għaliex intgħa?el l-ewwel Ħadd tax-xahar Marjan barra għax il-Ħadd tal-Ħniena Divina.
Il-miraklu li wassal għall-kanonizzazzjoni kien dak ta’ Floribeth Mora, mara mill-Kosta Rika li fieqet minn anewri?ma ?elebrali bl-inter?essjoni ta’ ?wanni Pawlu II ftit wara l-beatifikazzjoni tieħu. Dan kien approvat fit-2 ta’ Lulju 2013 u kkonfermat minn
Papa Fran?isku
jumejn wara.
Il-Kanonizzazzjoni tiegħu flimkien ma' dik ta'
Papa ?wanni XXIII
saret il-Ħadd 27 ta’ April 2014, dakinhar ukoll Festa tal-Ħniena Divina, fi Pjazza San Pietru.