Mirella Freni
, (
OMRI
pronunzja bit-
Taljan
:
[mi?r?lːa ?freːni], born
Mirella Fregni
, twieldet fis-27 ta' Frar 1935 ? mietet fid-9 ta' Frar 2020)
[1]
kienet sopran tal-opra Taljana li kellha karriera ta' 50 sena u li dehret fl-i?jed teatri tal-opri internazzjonali ewlenin. Hija kisbet attenzjoni internazzjonali fil-Festival ta' Glyndebourne, fejn kellha r-rwol ta' Zerlina f'
Don Giovanni
ta'
Mozart
u ta' Adina f'
L'elisir d'amore
ta'
Donizetti
.
Freni hija asso?jata mar-rwol ta' Mimi f'
La boheme
ta'
Puccini
[2]
, li kantat fit-Teatru La Scala f'
Milan
u fl-Opera Statali ta'
Vjenna
fl-1963, taħt id-direzzjoni tas-surmast
Herbert von Karajan
.
[3]
Hija ħadmet ukoll fl-istess rwol f'film tal-produzzjoni u bħala d-debutt tagħha fil-Metropolitan Opera fil-
Belt ta' New York
fl-1965.
[3]
Fl-i?jed DVDs bikrin tal-opri, hija ħadmet ir-rwoli tal-karattri tagħha b'konvinzjoni kemm bħala re?tar kif ukoll bħala
kant
.
[4]
Freni kienet mi??ew?a għal bosta snin mal-bassista
Bulgaru
Nicolai Ghiaurov
, u miegħu kienet tkanta u tirre?istra l-ispettakli. L-obitwarju tagħha minn
The New York Times
jiddeskriviha bħala "prima donna Taljana li qatt ma kien hawn bħalha".
[1]
Imwielda f'
Modena
, hija kellha l-istess fattiga li kienet tieħu ħsiebha bħal
Luciano Pavarotti
, u mat-tenur kibret u ħadmet bosta drabi flimkien miegħu fuq il-palk. Hija studjat il-kant l-ewwel ma' zijuha,
Dante Arcelli
[5]
, imbagħad ma'
Luigi Bertazzoni
u ma'
Ettore Campogalliani
. Iktar 'il quddiem bidlet isimha għax ħasbet li kien eħfef biex wieħed jippronunzjah. Freni għamlet id-debutt tagħha fl-opri fit-Teatru Muni?ipali f'raħal twelidha fit-3 ta' Marzu 1955 fir-rwol ta' Micaela f'
Carmen
ta'
Bizet
.
[6]
Iktar 'il quddiem i??ew?et lill-
għalliem
tagħha, il-pjanist u s-surmast
Leone Magiera
; il-koppja kellha tifla flimkien.
[7]
Freni kompliet bil-karriera tagħha fl-1958 meta ħadmet fir-rwol ta' Mimi f'
La boheme
ta' Puccini fit-Teatro Regio f'
Torino
, u kantat fl-ista?un tal-1959-1960 tad-De Nederlandse Opera. L-i?volta internazzjonali tagħha waslet fil-Festival ta' Glyndebourne, fejn fl-1960 ħadmet ir-rwol ta' Zerlina f'
Don Giovanni
ta' Mozart, flimkien ma'
Joan Sutherland
li ħadmet fir-rwol ta' Donna Anna, u fl-1962 ħadmet fir-rwol ta' Susanna f'
The Marriage of Figaro
, u fir-rwol ta' Adina f'
L'elisir d'amore
ta' Donizetti, taħt id-direzzjoni ta'
Franco Zeffirelli
.
Fl-1961, Freni ħadmet l-ewwel darba fir-Royal Opera House f'
Londra
fir-rwol ta' Nannetta f'
Falstaff
ta'
Verdi
. Hija ssostitwiet lil
Renato Scotto
f'La Scala fir-rwol ta' Nanetta.
[8]
Fil-31 ta' Jannar 1963, hija ħadmet fir-rwol ta' Mimi f'produzzjoni mtella' minn Franco Zeffirelli u diretta mis-surmast Herbert von Karajan. Hija saret waħda mill-iktar
kantanti
ppreferuti tas-surmast fl-opri u fil-kun?erti. Il-produzzjoni ?iet ripetuta fit-Teatru Statali tal-Opri ta' Vjenna fl-istess sena, u dehret fuq dak il-palk fi ħdax-il rwol, inklu? fir-rwol ewlieni ta'
Manon Lescaut
ta' Puccini, u ta' Amelia f'
Simon Boccanegra
ta' Verdi.
[9]
Fid-29 ta' Settembru 1965, ħadmet għall-ewwel darba fil-Metropolitan Opera fil-Belt ta' New York, mill-?did fir-rwol ta' Mimi, flimkien ma'
Gianni Raimondi
fir-rwol ta' Rodolfo, li wkoll għamel id-debutt tiegħu hemmhekk.
[10]
Iktar 'il quddiem ħadmet hemmhekk fir-rwoli ta' Adina f'
L'elisir d'amore
ta' Donizetti
[11]
, ta' Liu f'
Turandot
ta' Puccini, ta' Marguerite f'
Faust
ta' Gounod, ta' ?uljetta f'
Romeo et Juliette
, ta' Susanna u ta' Micaela f'
Manon Lescaut
. Is-sena ta' wara hija kantat mill-?did fir-rwol ta' Mimi għad-debutt tagħha fil-
Philadelphia
Lyric Opera Company, flimkien ma'
Flaviano Labo
li ħadem fir-rwol ta' Rodolfo. Mill-bidu tas-snin 70 sal-bidu tas-snin 80 tas-seklu 20, Freni kantat f'rwoli iktar ta' pi? fl-opri ta' Verdi, inklu? ta' Elisabetta fil-produzzjoni ta'
John Dexter
ta'
Don Carlos
, ta' Desdemona f'
Otello
(flimkien ma'
Jon Vickers
), ta' Amelia f'
Simon Boccanegra
, ta' Elvira fil-produzzjoni ta'
Luca Ronconi
ta'
Ernani
, ta' Leonora f'
La forza del destino
, u tal-protagonista f'
Aida
fil-Houston Grand Opera fl-1987. Hija ħadmet fir-rwol ta' Tosca ta' Puccini f're?istrazzjoni biss. Ħadmet ukoll ta' Manon Lescaut fl-ista?un tal-1990 fil-Metropolitan Opera
[12]
, u rre?istrat
Madama Butterfly
[13]
u t-tliet rwoli ta'
Il trittico
.
[14]
Freni għa?let ir-rwoli tagħha bir-reqqa, u f'intervista qalet: "Jiena ?eneru?a b'diversi modi, i?da mhux meta naħseb li nispi??a ngħarraq il-vu?i tiegħi. Xi kantanti jaħsbu li huma allat li jistgħu jagħmlu kollox. I?da jiena dejjem kont onesta miegħi nnifsi u rigward il-possibbiltajiet tiegħi". Hija rrifjutat l-offerti ta' Karajan li taħdem bħala Leonora f'
Il trovatore
ta' Verdi u fir-rwol ta' protagonista f'
Turandot
ta' Puccini. Ir-rwol ta' Elvira f'
Ernani
ngħata l-?enb wara li ttella' spettaklu wieħed f'La Scala (u minkejja offerti li r?eviet biex tkanta r-rwol xi mkien ieħor). Hija qatt ma kantat ir-rwol ta' Cio-Cio-San fuq il-palk, i?da rre?istrat ir-rwol darbtejn, mingħajr ma jitqies il-film tal-1975 ta'
Madama Butterfly
, flimkien ma'
Placido Domingo
, b'Karajan bħala surmast u
Jean-Pierre Ponnelle
fid-direzzjoni. Hija ħadmet ir-rwol ta' Susanna fil-film ta' Ponnelle
Le nozze di Figaro
, fejn dehru wkoll
Dietrich Fischer-Dieskau
,
Kiri Te Kanawa
u
Hermann Prey
.
Fl-1978, wara ?-?wie? tagħha ma' Magiera sfaxxa f'divorzju, hija ??ew?et lil
Nicolai Ghiaurov
, wieħed mill-bassisti tal-opri ewlenin tal-perjodu ta' wara l-gwerra. Flimkien għenu biex ji?i stabbilit i?-Centro Universale del Bel Canto f'
Vignola
, fejn bdew jgħallmu fl-2002. Wara l-
mewt
ta' Ghiaurov fl-2004, Freni kompliet il-ħidma tagħhom ta' preservazzjoni tat-tradizzjoni tal-
bel canto
, u baqgħet tgħallem lil kantanti ?għa?agħ mid-
dinja
kollha.
Freni estendiet ir-repertorju u l-istil tagħha matul is-snin 90 tas-seklu 20 bil-Veri?mu Taljan, u ħadmet f'rwoli ta' protagonista f'
Adriana Lecouvreur
ta'
Francesco Cilea
f'
Milan
, f'
Pari?i
, f'
Bar?ellona
u f'New York, u f'
Fedora
ta'
Umberto Giordano
f'Londra, f'Milan, f'New York, f'Torino, f'Bar?ellona u fi
Zurich
. Fl-1997, kantat f'
Madame Sans-Gene
ta' Giordano fit-Teatro Massimo Bellini.
[15]
Matul dan i?-?mien hija kantat fl-opri
Russi
, u ħadmet fir-rwoli ta' Tatiana f'
Eugene Onegin
ta'
Tchaikovsky
, ta' Lisa f'
The Queen of Spades
, u ta' Ioanna f'
The Maid of Orleans
. Freni temmet il-karriera professjonali tagħha fuq il-palk meta ħadmet ir-rwol tal-adolexxenti Ioanna fl-eta ta' 70 sena fil-Washington National Opera fil-11 ta' April 2005.
Freni mietet fid-9 ta' Frar 2020 f'darha f'Modena. Skont il-mani?er tagħha, hija mietet "wara ?mien twil tikkumbatti marda de?enerattiva u wara sensiela ta' puplesiji". Fit-12 ta' Frar, it-tebut tagħha ?ie m?aqlaq mill-post tal-entita funebri għat-Teatru Komunali ta' Modena sabiex tingħata ?ieħ pubbliku, u mbagħad ?ie ttrasferit b'pur?issjoni lejn il-
Katidral ta' Modena
, fejn seħħ il-funeral.
[16]
Freni ngħatat l-Ordni tal-Mertu tar-Repubblika Taljana fil-grad ta' Kavallier tas-Salib Grandju? fl-1990
[17]
, u l-Le?jun tal-Unur Fran?i? f'Marzu 1993. Fl-1995, ?iet maħtura Kmandant tal-Ordre des Arts et des Lettres.
[18]
L-Universita ta'
Pisa
assenjatilha lawrja onorarja fl-2002 għall-"kontribut kbir tagħha lill-
kultura
Ewropea
".
[19]
Fl-2009, ?iet promossa għall-grad ta' Uffi?jal fil-Le?jun tal-Unur.
[20]
Fl-2005, il-Metropolitan Opera ??elebrat l-40 anniversarju tad-debutt tagħha hemmhekk u l-50 anniversarju tad-debutt tagħha fuq il-palk, b'kun?ert gala spe?jali taħt id-direzzjoni ta'
James Levine
.
[21]
- The Metropolitan Opera Centennial Gala
(1983), Deutsche Grammophon DVD, 00440-073-4538, 2009
[22]
- The Metropolitan Opera Gala 1991
, Deutsche Grammophon DVD, 00440-073-4582, 2010
[23]
- ^
a
b
Tommasini, Anthony (2020-02-09).
"Mirella Freni, Matchless Italian Prima Donna, Dies at 84"
(bl-Ingli?)
. Mi?bur
2022-02-28
.
- ^
"Remembering Mirella Freni (1935?2020)"
.
www.roh.org.uk
. Mi?bur
2022-02-28
.
- ^
a
b
Sinkovicz, 10 02 2020 um 21:06 von Wilhelm (2020-02-10).
"Mirella Freni: Sie sang. Und das genugte"
.
Die Presse
(bil-?ermani?)
. Mi?bur
2022-02-28
.
- ^
"Renowned Italian soprano Mirella Freni dies at age 84"
.
AP NEWS
(bl-Ingli?). 2020-02-09
. Mi?bur
2022-02-28
.
- ^
Kutsch, K. J.; Riemens, Leo (2012).
Freni, Mirella
.
Großes Sangerlexikon
(in German) (4th ed.). Walter de Gruyter. pp. 1558?1559. ISBN
978-3-59-844088-5
.
- ^
Brug, Manuel (2020-02-10).
"Mirella Freni ist tot: Das allersußeste Opernmadchen"
(bil-?ermani?)
. Mi?bur
2022-02-28
.
- ^
"Mirella Freni obituary"
.
the Guardian
(bl-Ingli?). 2020-02-10
. Mi?bur
2022-02-28
.
- ^
"Mirella Freni dies at 84"
(bl-Ingli?). 2020-02-09
. Mi?bur
2022-02-28
.
- ^
Staatsoper, Wiener.
"Zum Tod von KS Mirella Freni"
.
upstream.wiener-staatsoper.at
(bil-?ermani?)
. Mi?bur
2022-02-28
.
- ^
"BiblioTech PRO V3.2b"
.
archives.metoperafamily.org
. Arkivjat minn
l-ori?inal
fl-2022-02-28
. Mi?bur
2022-02-28
.
- ^
"BiblioTech PRO V3.2a"
.
archives.metoperafamily.org
. Arkivjat minn
l-ori?inal
fl-2022-02-28
. Mi?bur
2022-02-28
.
- ^
Henahan, Donal (1990-02-21).
"Review/Opera; Mirella Freni as Puccini's Manon Lescaut, at Met"
(bl-Ingli?)
. Mi?bur
2022-02-28
.
- ^
"Store closed | Classical Music | ArkivMusic"
.
www.arkivmusic.com
. Arkivjat minn
l-ori?inal
fl-2022-02-22
. Mi?bur
2022-02-28
.
- ^
"Review"
.
Gramophone
(bl-Ingli?)
. Mi?bur
2022-02-28
.
- ^
"LA DIVA MIRELLA FRENI IRRESISTIBILE MADAME - la Repubblica.it"
.
Archivio - la Repubblica.it
(bit-Taljan)
. Mi?bur
2022-02-28
.
- ^
MALARA, VINCENZO (2020-02-12).
"Mirella Freni funerali oggi, folla e Mozart in Duomo per l'addio"
.
il Resto del Carlino
(bit-Taljan)
. Mi?bur
2022-02-28
.
- ^
"Le onorificenze della Repubblica Italiana"
.
www.quirinale.it
. Mi?bur
2022-02-28
.
- ^
"Ordre des Arts et Lettres"
(bil-Fran?i?). 1995-02-23
. Mi?bur
2022-02-28
.
- ^
Web, Redazione.
"L'Universita di Pisa ricorda il soprano Mirella Freni"
.
www.unipi.it
. Mi?bur
2022-02-28
.
- ^
Nazionale, Quotidiano (2009-04-15).
"Applausi per il soprano Mirella Freni Ora e Ufficiale della Legion d'onore"
.
Quotidiano Nazionale
(bit-Taljan)
. Mi?bur
2022-02-28
.
- ^
Tommasini, Anthony (2005-05-14).
"For Freni, 50 Years Onstage Is Prelude"
(bl-Ingli?)
. Mi?bur
2022-02-28
.
- ^
Henahan, Donal (1983-10-24).
"MET GIVES GALA HUG TO ITSELF"
(bl-Ingli?)
. Mi?bur
2022-02-28
.
- ^
"Catalogue"
.
www.deutschegrammophon.com
(bl-Ingli?)
. Mi?bur
2022-02-28
.