Furnar
, magħruf ukoll bħala
ħabbie?
, huwa ħaddiem tas-sengħa li jaħmi u xi drabi jbigħ il-
ħob?
u prodotti oħra magħmula mid-
dqiq
billi ju?a
forn
jew sors ieħor ikkon?entrat tas-sħana. Il-post fejn jaħdem furnar jissejjaħ tal-furnar.
Peress li l-ħbub ilhom ikel ba?iku għal millenji, l-attivita tal-ħami hija waħda antika ħafna. Il-kontroll tal-
ħmira
, madankollu, huwa relattivament re?enti. Fil-ħames u s-sitt sekli Q.K., il-Griegi Antiki di?a kienu ju?aw fran magħluqa msaħħna bin-nirien mill-ħatab tal-injam; il-komunitajiet normalment kienu jaħmu l-ħob? f’forn komunali kbir.
[1]
Il-Griegi kienu jaħmu għexieren u possibilment mijiet ta’ tipi ta’ ħob?; Athenaeus iddeskriva tnejn u sebgħin varjeta.
[2]
F’
Ruma
tal-qedem, diversi sekli wara, seħħet l-ewwel produzzjoni tal-massa tal-ħob?, u “jista’ jingħad li l-professjoni tal-ħami bdiet dak i?-?mien”. Il-furnara Rumani tal-qedem kienu ju?aw l-għasel u ?-?ejt fil-prodotti tagħhom, u kienu joħolqu prodotti bl-għa?ina jew pasti iktar milli ħob?. F’Ruma tal-qedem, il-furnara (bil-
Latin
,
pistor
) xi kultant kienu jkunu lsiera, li xi drabi kienu jkun imwarrba (bħal arti?jani lsiera oħra).
[3]
L-unitajiet domesti?i kbar f’Ruma normalment kien ikollhom il-furnara tagħhom stess.
[4]
Matul dawk i?-?minijiet, ħafna min-nies kienu jaħmu l-ħob? tagħhom stess i?da l-postijiet tal-furnar (
pistrina
) kienu jkunu popolari mal-belt kollha.
Il-
Galli
jingħad li skoprew li ?-?ieda tar-ragħwa tal-birra mal-għa?ina tal-ħob? kienet tgħin biex l-għa?ina tal-ħob? titla’ sew, u b’hekk indirettament beda l-u?u tal-ħmira kkontrollata għall-għa?ina tal-ħob?.
[5]
Fl-
Ewropa
Medjevali
, il-fran tal-ħami kienu spiss ikunu sseparati minn bini ieħor (u xi drabi kienu jinsabu ’l barra mill-ħitan tal-belt) sabiex jittaffa r-riskju ta’ nirien. Minħabba li l-ħob? kien ikel ba?iku importanti, il-fatturi tal-produzzjoni tal-furnara (bħalma huma r-rendimenti tat-tgħarbil, l-ingredjenti u d-daqsijiet tal-ħob?) kienu rregolati ferm. Pere?empju,
Enriku III tal-Ingilterra
ppromulga l-Li?i dwar il-Ħob? u l-Birra fl-1267, u impona diversi mi?ati fuq il-furnara u l-produtturi tal-
birra
kummer?jali kollha sabiex jipprattikaw is-sengħa tagħhom u impona wkoll diversi regolamenti, bħall-ispezzjoni u l-verifika tal-pi?ijiet u tal-kejl, il-kontroll tal-kwalita, u l-kontrolli tal-prezzijiet. Ftit wara l-promulgazzjoni ta’ din il-li?i, “il-ħami sar industrija stabbli ħafna, u beda jitwettaq ħafna iktar professjonalment mill-produzzjoni tal-birra; dan wassal biex fil-bliet u fl-irħula jkun hemm inqas furnara milli produtturi tal-birra”. Minħabba li l-fran kienu investimenti kapitali għaljin u kienu jeħtie?u tħaddim bir-reqqa, fetħu postijiet spe?jalizzati tal-furnara.
[6]
Il-furnara spiss kienu parti mis- sistema tax-xirkiet, li kienet stabbilita sew fis-seklu 16: il-furnara ewlenin kienu jagħtu struzzjonijiet lill-apprendisti u kienu megħjuna minn ħaddiema kkwalifikati. F’
Amsterdam
fl-1694, pere?empju, il-furnara li kienu jaħmu l-kejkijiet, it-torti, u l-ħob? mixwi u mbaskat isseparaw minn Xirka iktar bikrija tal-Furnara tal-Ħob? u ffurmaw ix-xirka tagħhom stess, filwaqt li rregolaw is-sengħa.
[7]
Saħansitra fl-1155, f’Londra kienet te?isti fraternita tal-furnara, skont ir-rekords tal-pagamenti lit-Te?or; il-Worshipful Company of Bakers (il-Kumpanija Illustri tal-Furnara) ?iet iffurmata permezz ta’ dokumenti tal-1486, tal-1569, u tal-1685. Ix-xirka għadha te?isti llum, b’funzjonijiet ?erimonjali u ta’ karita. Ħames furnara kellhom ukoll ir-rwol ta’ sindku ta’ Londra.
[8]
[9]
Fi?-
?ina
, fi ?mien id-dinastija
Ming
, il-furnara kienu maqsuma fi statuses so?jali differenti skont il-klijenti tagħhom. Il-furnara kienu fost l-eluf ta’ qaddejja li kienu jaħdmu fil-Palazz tad-dinastija Ming
[10]
, fosthom koki reklutati, ewnuki imperjali, u nisa mħarr?a li kienu jservu l-ikel (S
hangshiju
).
[11]
[12]
Il-furnara spiss kienu jidħlu għall-okkupazzjoni permezz ta’ apprendistat
[13]
, jew billi jkunu twieldu f’familja ta’ furnara.
[14]
Minbarra l-aspett lajk tal-ħami, il-furnara tad-dinastija Ming kienu wkoll responsabbli għall-provvista ta’ prodotti tal-għa?ina għall-u?u f’diversi ritwali, festivals u ?erimonji, bħal?-zongzi.
[10]
F’“
Shi Fu Meets a Friend at Tanque
” ?ew ipprovduti panini għa?-?erimonja tal-kostruzzjoni.
[14]
Fi ħdan il-postijiet tal-furnara, kienet tapplika l-?erarkija patrijarkali tradizzjonali. Fil-postijiet tal-furnara b’sjieda tal-familja, l-ikbar figura maskili (?eneralment il-missier) kienet tkun fl-ogħla po?izzjoni tal-?erarkija. Pere?empju, fil-?rajja ta’ Feng Menglong, meta s-Sur Bo ħare? ifittex il-fidda mitlufa tal-familja, martu ?iet ordnata tieħu ħsieb il-post tal-furnar.
[14]
Il-fizzjoni u l-arti tad-dinastija Ming jiddokumentaw e?empji ta’ diversi furnara; pere?empju, fil-?rajja ta’ Feng Menglong, il-koppja Bo jkunu sidien ta’ post tal-furnar fejn ibigħu l-kejkijiet u xi bukkuni filwaqt li f’
Water Margin
, il-karattru Wu Dalang ma jkollux post fiss u kien i?orr il-pancakes fuq arblu fuq spalltu u jbigħhom fit-triq.
[15]
Ix-xogħol tal-pittur tal-era Ming
Qiu Ying
imsejjaħ
Tul ix-Xmara Matul il-Festival ta’ Qingming
juri ħwienet tal-ikel tul it-triq u bejjiegħa li jbigħu l-ikel fit-toroq.
[16]
Ix-xogħol tal-era Ming
Ming Dai Tong Su Ri Yong Lei Shu
, li jiddokumenta t-tekniki u l-o??etti meħtie?a fil-ħajja ta’ kuljum fl-era Ming, jiddedika kapitlu sħiħ għall-ħiliet kulinarji, inklu? it-tħejjija tal-pancakes u tipi oħra ta’ kejkijiet.
[17]
Ix-xogħol
L-Għanbaqra fil-Va?un tad-Deheb
isemmi l-baozi (panini mħejjija fuq il-fwar).
[18]
L-
Iskambju Kolombjan
, li beda fl-1492, kellu influwenza kbira fuq l-okkupazzjoni tal-furnara. L-a??ess għaz-
zokkor
?died ħafna bħala ri?ultat tal-kultivazzjoni ?dida fil-
Karibew
, u ingredjenti bħall-
kawkaw
u ?-
?ikkulata
saru disponibbli fid-Dinja l-Qadima. Fis-seklu 18, il-pro?essuri tgħallmu kif jirfinaw iz-zokkor mill-
pitravi zokkrija
, u b’hekk l-Ewropej setgħu jkabbru z-zokkor lokalment. Dawn l-i?viluppi wasslu għal ?ieda fis-sofistikazzjoni tal-ħami u tal-prodotti tal-għa?ina, u għall-i?vilupp ta’ prodotti ?odda bħall-għa?ina sfiljurata u l-għa?ina
Dani?a
.
[5]
?ew? kotba importanti dwar il-ħami tal-ħob? ?ew ippubblikati fis-snin 70 tas-seklu 18:
Paul-Jacques Malaouin
ippubblika
L'art du meinier, du boulanger et du vermicellier
(
L-Arti tal-Operatur tat-Tħin, tal-Ħabbie?, u tal-Produttur tal-Għa?in
) fl-1762, u
Antoine-Augustin Parmentier
ippubblika
Le parfair boulanger
(
Il-Ħabbie? Perfett
) fl-1778.
[5]
Studju tal-belt Ingli?a ta’
Manchester
mill-1824 sal-1885, matul ir-
Rivoluzzjoni Industrijali
, iddetermina li “l-furnar u tal-ħanut” kienu t-tielet l-iktar xogħol komuni, b’178 furnara r?iel, 19-il furnara nisa, u tmien furnara ta’ ?eneru mhux magħruf li kienu jaħdmu fil-belt dak i?-?mien. Din l-okkupazzjoni kienet inqas komuni mill-manifattur tad-drapp u mill-ħaddiem fit-taverni, i?da iktar komuni mill-għa??iel tal-qoton, mill-merkant, mill-istampatur tal-kaliko, jew minn tal-mer?a.
[19]
Fl-1895, l-Assemblea tal-Istat ta’
New York
għaddiet “li?i riformista dwar il-ħwienet tal-furnara” li kienet tinkludi protezzjonijiet għall-furnara. Il-li?i kienet “tipprojbixxi lill-impjegati jorqdu fil-post tax-xogħol tagħhom; kienet tispe?ifika d-drena??, il-plaming u l-manutenzjoni meħtie?a biex tin?amm is-sanita tal-ħwienet tal-furnara (il-
qtates
kienu spe?ifikament jitħallew jibqgħu fil-ħwienet — wisq probabbli biex jieħdu ħsieb il-
firien
); kienet tillimita s-sigħat massimi ta’ xogħol maħduma; u kienet tistabbilixxi spettorat biex ji?gura li dawn il-kundizzjonijiet kienu qed ji?u ssodisfati”.
[20]
[21]
F’qasir ?mien Il-le?i?lazzjoni ?iet irreplikata fi stati oħra.
[22]
Joseph Lochner
, sid ħanut tal-furnar f’Utica, New York, sussegwentement ?ie kkundannat talli kiser il-li?i u ?iegħel lill-impjegati tiegħu jaħdmu għal iktar minn sittin siegħa fil-?imgħa. Huwa appella l-ka? tiegħu quddiem il-Qorti Suprema tal-Istati Uniti, li dde?idiet, fil-ka? influwenti ħafna ta’
Lochner vs.
New York
(1905), abba?i tal-Imħallef
Oliver Wendell Holmes
, li l-li?i dwar ix-xogħol kienet tkasbar dritt kostituzzjonali għal-“liberta tal-kuntratt”.
[21]
[23]
Dan il-ka? immarka l-bidu ta’ era “favur min iħaddem”, li iktar tard saret magħrufa bħala l-era ta’
Lochner
, li “tefgħet dell twil fuq il-li?i, is-so?jeta u l-politika Amerikana” sa l-aħħar tas-snin 30 tas-seklu 20, meta
Lochner
?ie ripudjat.
[23]
Frustrati bid-deterjorament mgħa??el tal-kundizzjonijiet tax-xogħol, il-ħaddiema tal-ħwienet tal-furnara fi New York għamlu strajk f’Awwissu 1905.
[24]
Fit
-tradizzjoni Kattolika Rumana
, il-
qaddis patrun
tal-furnara u tad-dul?iera huwa Honore ta’
Amiens
, isqof ta’ Amiens fis-seklu 6 fit-Tramuntana ta’ Franza, li għalih huwa msemmi l-kejk ta’ San Honore.
[25]
Lazzru tal-Betanija
kien ori?inarjament kompetitur ta’ Honore għat-titlu ta’ qaddis patrun tal-furnara, i?da fis-
seklu 17
ix-xirka tal-furnara Fran?i?i għa?let lil Honore.
[25]
Baker
(li tfisser furnar bl-
Ingli?
) huwa kunjom Ingli? fa?ilment rikonoxxibbli ta’ ori?ini okkupazzjonali Medjevali;
Baxster
hija l-forma femminili.
[26]
[27]
Kunjomijiet ekwivalenti ta’ ori?ini okkupazzjonali li jfissru “furnar” je?istu b’lingwi oħra:
Boulanger
,
Bulinger
,
Dufour
, u
Fournier
bil-Fran?i?,
Backer
bil-?ermani?, u
Piekarz
bil-
Pollakk
.
[27]
Skont l-
Occupational Outlook Handbook
(
OOH - il-Manwal tal-Prospettiva Okkupazzjonali
)
[28]
ippubblikat mill-Uffi??ju tal-Istatistika tax-Xogħol tad-Dipartiment tax-Xogħol tal-Istati Uniti, il-furnara jagħmlu dan li ?ej:
- Jivverifikaw il-kwalita tal-ingredjenti tal-ħami
- Iħejju t-tagħmir għall-ħami
- Ikejlu u ji?nu d-dqiq u ingredjenti oħra
- Iħalltu l-ingredjenti bil-qies fit-tagħmir tat-taħlit
- Jagħ?nu, jirrumblaw, jaqtgħu u jagħtu l-forma lill-għa?ina
- Ipo??u l-għa?ina f’ta?nijiet, f’forom jew fuq folji tal-ħami
- Jirran?aw it-temperaturi tal-fran
- Idaħħlu l-prodotti fil-fran jew fuq il-grilji
- Josservaw il-kulur u l-qagħda tal-prodotti li jkunu qed jinħmew
- Ipo??u glejzing, kisi jew ingredjenti oħra fil-wi?? tal-prodotti
Il-furnara jipprodu?u diversi tipi u kwantitajiet ta’ ħob?, prodotti bl-għa?ina, pasti, u prodotti moħmija oħra li jinbiegħu minn tal-mer?a, mill-bejjiegħa bl-imnut, mir-ristoranti u mis-servizzi tal-ikel istituzzjonali. Xi furnara joħolqu anke ri?etti ?odda.
[28]
Il-furnara jiltaqgħu ma’ għadd ta’ perikli fuq ix-xogħol. L-
OOH
jirrapporta li l-postijiet tal-furnar, “spe?jalment il-fa?ilitajiet il-kbar tal-manifattura, huma mimlijin b’perikli potenzjali bħal fran jaħarqu, magni tat-taħlit, u magni tat-tqattigħ tal-għa?ina. B’ri?ultat ta’ dan, il-furnara għandhom rata ogħla ta’ korrimenti u ta’ mard mill-medja nazzjonali. Għalkemm ix-xogħol tagħhom ?eneralment huwa sikur, il-furnara jistgħu jbatu minn strapazz fuq daharhom ikkaw?ati mill-irfigħ jew mi?-?aqliq ta’ xkejjer tqal tad-dqiq jew prodotti oħra. Riskji komuni oħra jinkludu qatgħat, selħiet, u ħarqiet. Sabiex inaqqsu dawn ir-riskji, il-furnara spiss jilbsu rfid apposta għal ma’ daharhom, fradal, u ingwanti”.
[28]
L-a??ma tal-furnar — komunement ikkaw?ata mill-aller?eni tad-dqiq u mill- en?imi mikrobi?i (ħafna drabi derivati mill-
Aspergillus
) li jintu?aw biex jiffa?ilitaw il-produzzjoni tal-ħob? — hija waħda mill-kaw?i komuni tal-a??ma okkupazzjonali fid-dinja kollha.
[29]
Kemm il-furnara kif ukoll id-dul?iera jagħmlu de?erti u ħob?. F’xi ristoranti u ħwienet, individwu wieħed jaqdi ?-?ew? rwoli. F’ambjenti oħra, hemm distinzjoni bejn i?-?ew? po?izzjonijiet, fejn il-furnara jagħmlu l-ħob?, il-bziezen, u l-muffins, u d-dul?iera jagħmlu d-de?erti, bħal kejkijiet, torti tal-ikel, torti tal-ħelu, u cookies. Anke meta kemm il-furnara kif ukoll id-dul?iera jaħdmu fl-istess post, xorta waħda jista’ jkun hemm xi trikkib.
[30]
Il-furnara ju?aw varjeta ta’ tagħmir, inklu?:
[31]
- Pala tal-furnar - għodda qisha moqdief kbir u ?att, jew tal-injam jew tal-metall, li tintu?a biex il-ħob?iet ji??er?qu ’l ?ewwa u ’l barra mill-forn
[32]
- Lenbuba - għodda li tintu?a biex l-għa?ina ti?i rrumblata u ??attjata
[32]
- Għodod qishom sassla tad-dqiq - għodod li jintu?aw biex i??id, tneħħi jew tkejjel id-dqiq
[32]
- Xkupilji - għodda li tintu?a biex tneħħi d-dqiq ?ejjed mill-għa?ina, u għall-igglej?jar
[32]
- Imtieħen tad-dqiq - għodod li jintu?aw għat-tħin tal-ħbub; jistgħu jkunu tal-idejn jew mekkani?i
[32]
Skont il
-Manwal tal-Prospettiva tax
-Xogħol ippubblikat mill-Uffi??ju tal-Istatistika tax-Xogħol tad-Dipartiment tax-Xogħol tal-
Istati Uniti
, kien hemm 185,300 furnar fl-Istati Uniti fl-2014, b’paga medjana ta’ $23,600 fis-sena jew $11.35 fis-siegħa. Madwar 28 % tal-furnara tal-Istati Uniti jaħdmu f’postijiet tal-furnara jew tal-manifattura tat-tortillas; 26 % jaħdmu fil-ħwienet tal-mer?a; 15 % jaħdmu fir-ristoranti u f’postijiet oħra tal-ikel; u 5 % kienu jaħdmu għal rashom. Madwar 30 % tal-furnara tal-Istati Uniti ħadmu part-time fl-2014.
[28]
- ^
Wayne Gisslen,
Professional Baking
(4th ed.: John Wiley & Sons, 2005), p. 4.
- ^
Hoffman, Susanna (2004).
The Olive and the Caper: Adventures in Greek Cooking
. Workman Publishing. pp. 589.
- ^
Sandra R. Joshel,
Work, Identity, and Legal Status at Rome: A Study of the Occupational Inscriptions
(University of Oklahoma Press, 1992), pp. 15, 95-97.
- ^
Joshel, p. 96.
- ^
a
b
?
Wayne Gisslen,
Professional Baking
(6th ed.: John Wiley & Sons, 2013), p. 5-7.
- ^
Ian Spencer Hornsey,
A History of Beer and Brewing
(Royal Society of Chemistry, 2003), p. 292.
- ^
Joop Witteveen, "Rye, A Daily Bread and a Daily Treat" in
Oxford Symposium on Food & Cookery, 1989: Staple Foods
(Prospect: 1990), p. 243.
- ^
John Kennedy Melling,
London's Guilds and Liveries
(Shire Publications, 2003), p. 41.
- ^
Lipton, James (1991).
An Exaltation of Larks
. Viking. ISBN
978-0-670-30044-0
.
- ^
a
b
Chang, K.C. (1977). "Yuan and Ming".
Food in Chinese Culture
. London: Yale University Press. p. 215.
- ^
Tsai, Shih-Shan Henry. "The Demand and Supply of Ming Eunuchs".
Journal of Asian History
. (1997): 121?146.
- ^
Hsieh, Bao Hua (1999). "From Charwoman to Empress Dowager: Serving-Women in the Ming Palace".
Ming Studies
.
42
: 38.
- ^
Liu, Juren (2011).
Chinese Food
. New York: Cambridge University Press. p. 76.
- ^
a
b
?
Feng, Menglong (2009). "Shi Fu Meets a Friend at Tanque".
Stories to Awaken the World: A Ming Dynasty Collection
. Tradott minn Yang, Shuhui; Yang, Yunqin. Seattle: University of Washington Press. p. 212.
- ^
Nai'an Shi; J H Jackson; Edwin Lowe.
The water margin : outlaws of the marsh
. ISBN
9781462902590
.
- ^
"仇英?明上河? 卷-??省博物?"
.
www.lnmuseum.com.cn
. Arkivjat minn
l-ori?inal
fl-2021-05-10
. Mi?bur
2021-05-08
.
- ^
Chinese Academy of Social Sciences (ed.).
Ming Dai Tong Su Ri Yong Lei Shu
. Southwest University,People's Oriental Publishing. p. 330.
- ^
Lanling Xiaoxiao Sheng (2011).
The Plum in the Golden Vase
.
2
. Translated by Roy, David. United Kingdom: Princeton University Press. p. 199.
- ^
Joyce Burnette,
Gender, Work and Wages in Industrial Revolution Britain
(Cambridge University Press, 2008), p. 35, it-tabella 1.6.
- ^
Maria Balinska,
The Bagel: The Surprising History of a Modest Bread
(Yale University Press, 2008), p. 109.
- ^
a
b
Gary R. Hartman, Roy M. Mersky & Cindy L. Tate,
Landmark Supreme Court Cases: The Most Influential Decisions of the Supreme Court of the United States
(Infobase, 2014), p. 145.
- ^
Balinska, p. 109.
- ^
a
b
Balinska, p. 110.
- ^
Balinska, p. 111.
- ^
a
b
"Thank The Patron Saint Of Bakers For This Cake Today"
.
NPR.org
(bl-Ingli?)
. Mi?bur
2021-05-08
.
- ^
Gregory Clark,
The Son Also Rises: Surnames and the History of Social Mobility
(Princeton University Press, 2014), p. 71.
- ^
a
b
Elsdon Coles Smith,
American Surnames
(Genealogical Publishing Co.: 1969), p. 111.
- ^
a
b
?
d
"Bakers : Occupational Outlook Handbook : U.S. Bureau of Labor Statistics"
.
www.bls.gov
(bl-Ingli?)
. Mi?bur
2021-05-08
.
- ^
Paul Cullinan, Torben Sigsgaard & Rolf Merget, "Occupational Asmtha in the Baking Industry" in
Asthma in the Workplace
(eds. Jean-Luc Malo, Moira Chan-Yeung & David I. Bernstein: 4th ed., CRC Press, 2013), p. 213.
- ^
Simone Payment,
Careers in Restaurants
(Rosen: 2014), p. 27.
- ^
?u?i Gatt,
Qieghda Fil-Ponta Ta’ Lsieni 2
, ISBN: 978999327539.
- ^
a
b
?
d
e
Rose Levy Beranbaum,
The Bread Bible
(W. W. Norton, 2003), p. 595-96.