Википедиа ? Ч?л??т нэвтэрхий толь
(MCMII)
Аргын тооллоор Нэгэн мянга ес?н зуун хоёрдугаар оны усан бар жил. Анно Домини гэж тоолдог болсноос хойш хоёр дахь мянганы 902 дахь жил, 20-р зууны хоёрдугаар он, 1900-аад он гэж тоолбол гурав дахь жил.
- Нэгд?гээр сар
- Францын Альфред Луй "Орчин цагийн хямрал" зохиолоо бичиж дуусгажээ.
- Америкийн б?гд найрамдахчуудын олон улсын хороо байгуулагдав.
- Нэгд?гээр сарын 10 – Дэлхийн хамгийн анхны б?ртгэлтэй сувилагч Эллен Догерти болов.
- Нэгд?гээр сарын 16 – Газар доорх хамгийн анхны нийтийн жорлон Данийн нийслэл Копенгагены т?в талбайн доор байгуулагдав.
- Нэгд?гээр сарын 23 – Хаккодагын цасан уруй: Японы Хоншу арлын хойд хэсэгт орших Хаккода ууланд цасан уруй болж тухайн ?ед ууланд бэлтгэл хийж байсан Японы эзэн хааны армийн 199 цэрэг амиа алдав.
- Нэгд?гээр сарын 28 – Америкийн саятан Эндрью Карнеги АНУ-ын нийслэл Вашингтон хотноо Карнегигийн х?рээлэнг байгуулж, 10 сая ам.долларыг тус х?рээлэнд хандивлав.
- Нэгд?гээр сарын 30 – Их Британи-Япон улсын хооронд хамтын ажиллагааг ?рг?ж??лэх гэрээнд хоёр талын гадаад харилцааны сайд нар гарын ?сэг зурав.
- Хоёрдугаар сарын 4 – Антарктид тив дээг??р агаарын б?мб?л?г??р хийсэн анхны нислэгийг Роберт Фалкон Скотт, Эрнест Шаклдон нар хийв. Тэд Антарктид тивийн зургийг анх удаагаа нисч байхдаа авчээ.
- Хоёрдугаар сарын 9 – АНУ-ын Нью-Жерси хотын Патерсон хотод троллейбус осолдсоноор тус ход т?ймэр гарав. Т?ймрийн улмаас 459 барилга байгууламж, Хотын захиргааны байр шатжээ.
- Хоёрдугаар сарын 13 – Их Британийн нийслэл Лондон хотноо Уран гулгалтын ДАШТ болж, ерд?? д?рв?н х?н оролцсоноос Шведийн Ульрих Салчоу алдан медаль х?ртжээ.
- Хоёрдугаар сарын 15 – Берлин хотод газар доогуурх тээврийн с?лжээ болох Берлин Ю-Банн с?лжээг нээлээ.
- Хоёрдугаар сарын 17 – Болгарын парламентын сонгууль болж 189 суудлын 89-ыг Либерал Прогресс нам авч, ялалт байгууллаа.
- Хоёрдугаар сарын 22 – Британийн дотоодын х?лб?мб?гийн цом болж Ирландын шигшээ Уэлсийн шигшээг 3-0 онооны харьцаагаар буулгаж авлаа.
- Гуравдугаар сарын 1 – Бразилийн ер?нхийл?гчийн сонгуульд Сан Паолугын Б?гд найрамдах намаас нэр дэвшсэн Родригез Алвеш 91,7 хувийн саналаар ялалт байгууллаа.
- Гуравдугаар сарын 6 – Испанийн эзэн хааны Реал Мадрид клуб албан ёсоор байгуулагдав.
- Гуравдугаар сарын 10 – АНУ-ын тойргийн ш??х Томас Эдисоныг х?д?лг??нт д?рсний технологийг зохион б?тээж улмаар энэ салбарт монопольдсон гэж ?зэв.
- Гуравдугаар сарын 11 – Австралийн Куийнслэнд мужийн сонгууль болж Сайдын нам ялалт байгуулж, Роберт Филп тус мужийн захирагч болжээ.
- Гуравдугаар сарын 30 – Парис-Рубайн дугуйн уралдаан болж, Лусьен Лесна ялалт байгуулжээ.
- Д?р?вд?гээр сарын 1 – Уганда улсын Найваша, Кисуму мужууд Британийн З??н Африкийн харьяанд оров.
- Д?р?вд?гээр сарын 4 – Дэлхийн алдарт Сесил Родын нэрэмжит тэтгэлэг олгогдож эхэлжээ.
- Д?р?вд?гээр сарын 5 – Иброксын нуралт: Шотланд Английн багуудын х?лб?мб?гийн тоглолтын ?еэр цэнгэлдэхийн баруун хэсэг нурж 25 х?н амиа алдан, 517 х?н гэмтэж бэртжээ.
- Д?р?вд?гээр сарын 8 – Сарны хагас хиртэлт тохиов.
- Д?р?вд?гээр сарын 9 – Лондон хотын Газар доорх цахилгаан галт тэрэгний компани байгуулагдав.
- Д?р?вд?гээрсарын 13 – Леон Серполле Францын Ница хотод автомашины дээд хурдыг 119 км/ц-ийн хугацаагаар тогтоов.
- Д?р?вд?гээр сарын 16 – Лос-Анжелес хотод "Цахилгаан театр"-ыг Томас Линкольн Талли байгуулав. Энэ нь хотын анхны кино театр болсон юм.
- Д?р?вд?гээр сарын 30 – Австралийн т??хэн дэх хамгийн гантай сар тохиов. Д?р?вд?гээр сард тус улсад ерд?? 3,7 мм-ийн хур тунадас унажээ.
- Тавдугаар сарын 1 – Канадын номхон далайн т?м?р зам компани улсынхаа баруун болон з??н хэсгийг т?м?р замаар холбов.
- Тавдугаар сарын 5 – ?ндэстн??дийн холбооны нийтлэг ?йлчилгээний хууль батлагдсанаар Австрали улс энэ хуулийг дагаж м?рд?х??р болов.
- Тавдугаар сарын 17 – Шинээр мэндэлсэн Альфонсог хугацаанаас нь ?мн? хаан ширээнд суулгаж, XII Альфонсо хаан хэмээн нэрийдэв. Энэ цаг м?ч??с хойш т??ний засаглалыг тооцох болжээ.
- Тавдугаар сарын 20 – Куба улс АНУ-аас б?рэн тусгаар тогтнож, Б?гд найрамдах Куба улс болжээ.
- Тавдугаар сарын 22 – Уайт Стар Лайн компани хамгийн с??лийн х?л?г онгоц болох Йоник онгоцоо усан замд гаргажээ.
- Тавдугаар сарын 28 – Чили-Аргентины хооронд ??сээд байсан газар нутгийн маргааныг "Тавдугаар сарын хууль" батлагдсанаар зохицуулав.
- Зургаадугаар сарын 2 – 1902 оны н??рсний ажил хаялт: Америкийн уурхайн ажилчдын нэгдсэн холбоо улс даяар ажил хаялт зарлах шийдвэр гаргалаа.
- Зургаадугаар сарын 7 – Хятадын Тьенцин хотноо Итали улс консулын газараа албан ёсоор нээв.
- Зургаадугаар сарын 8 – АНУ-ын ер?нхийл?гч Теодор Р??звельт Х?д?лм?рийн сайд Карролл Д.Урайтаас уурхайчдын ажил хаялтыг зохицуулахыг ??рэг болгож, хэлэлцээрийн ширээнд суухыг даалгав.
- Зургаадугаар сарын 17 – Их Британийн х?лб?мб?гийн Норвич клуб ??сгэн байгуулагдав.
- Зургаадугаар сарын 23 – Талбайн теннисийн хамгийн нэр х?ндтэй тэмцээн болох Уимбледоны нээлттэй тэмцээн анх удаагаа зохион байгуулагджээ.
- Зургаадугаар сарын 26 – Их Британийн хаан VII Эдуард гавьяаны шагналаар 24 иргэнийг шагнав. Эдгээрийн дотор х?гжмийн зохиолч Хюберт Парри багтаж байжээ.
- Зургаадугаар сарын 30 – Их Британийн колониудын з?вл?г??н Лондон хотноо нээлтээ хийв. Энэ з?вл?г??н??р колони улсуудын хооронд ч?л??т худалдааны гэрээ байгуулах асуудлыг х?нд?н ярилцсан юм.
- Долоодугаар сарын 1 – Румынь хэл дээрх анхны хэвлэл болох "?дшийн од" сэтг??л Будапешт хотноо хэвлэгдэв.
- Долоодугаар сарын 2 – Уимбледоны нээлттэй тэмцээний эрэгтэйч??дийн ангилалд Лоуренс Догерти, эмэгтэйч??дийн ангилалд Муриель Робб ялалт байгуулжээ.
- Долоодугаар сарын 4 – Номхон далайн цахилгаан галт тэрэгний компани Лос Анжелес, Лонг Бийч хотыг холбосон хот хоорондын с?лжээг нээв.
- Долоодугаар сарын 5 – Шведийн хаант улсын ер?нхий сайдаар Эрик Густаф Бостр?м томилогдож, энэ албыг хоёр дахь удаагаа хашихаар болов.
- Долоодугаар сарын 10 – АНУ-ын Пеннсилвани мужийн Роллин Милл уурхайд хий алдагдсаны улмаас осол болж 112 уурхайчин амь ?рэгдэв.
- Долоодугаар сарын 11 – Их Британийн ер?нхий сайд Маркес Салисбюри эр??л мэндийн шалтгаанаар албан тушаалаа ?г?в. Т??ний орыг ?еэл нь болох Артур Белфор залгасан юм.
- Долоодугаар сарын 17 – АНУ-ын Нью-Йорк мужийн Баффало хотын нэгэн компани Уиллис Каррьерийн зохион б?тээсэн агааржуулагчийг суурилуулжээ.
- Долоодугаар сарын 21 – Бразилийн х?лб?мб?гийн алдарт клуб болох Флуминензе клуб Рио де Жанейро хотод байгуулагдав.
- Долоодугаар сарын 30 – Их Британийн хамгийн том трамбайны нэг болох Уэлсийн Лландудногын трамбайн шугам ашиглалтанд оржээ.
- Наймдугаар сарын 9 – Их Британи, Умард Ирландын нэгдсэн Вант улсын хаан ширээнд VII Эдуардыг залах ёслол болов.
- Наймдугаар сарын 22 – АНУ-ын ер?нхийл?гчдийн т??хэнд автомашин х?л?гл?с?н анхны ер?нхийл?гч??р Теодор Р??звельт тодров.
- Наймдугаар сарын 24 – Францын Сейнт Пьер ла Мотье хотод Жанна де Аркын х?ш??г босгов.
- Наймдугаар сарын 30 – Мартиникийн арлын Пелье галт уул дэлбэрсэний улмаас 1000 х?н амь ?рэгдэв.
- Есд?гээр сарын 19 – Шилох с?мийн с?йрэл: Алабама мужийн Бирмингем хотод орших Шилох Баптист с?мд цугларсан олон шахцалдаж, улмаар 115 х?н амиа алджээ.
- Аравдугаар сарын 16 – Залуу хувьсгалчдын х?рээлэн Их Британийн Кент мужийн Борстал хотод нээгдэв.
- Аравдугаар сарын 21 – АНУ-д таван сар ?ргэлжилсэн уурхайчдын ажил хаялт зогсов.
- Арваннэгд?гээр сар орчим – Зохион б?тээгч Моррис Мичтом тедди баавгайг зохион б?тээжээ.
- Арваннэгд?гээр сар орчим – Бельгийн хаан II Леопольдод халдсан боловч, аврагдав.
- Арваннэгд?гээр сарын 15 – Вьетнамын Ханой хотноо Ханойн яармаг худалдаа нээгдэв.
- Арваннэгд?гээр сарын 30 – Дээрэмчин "Зэрлэг" Банч, Кид К?рри Логан нар гар буугаар дуельдсэн тул хоёуланд нь 20 жилийн х?нд х?д?лм?р эрхлэх ял оноожээ.
- Арванхоёрдугаар сарын 1 – АНУ-ын Калифорни мужийн Лос Анжелес хотын захирагчаар ардчилсан намын Мередит Д.Снайдер сонгогдов.
- Арванхоёрдугаар сарын 5 – Алдарт зохиолч Лев Толстойн "Харанхуйн х?ч" ж?жиг Москвагын театрын тайзнаа тавигджээ. Ж?жгийг Константин Станиславскый найруулсан юм.
- Арванхоёрдугаар сарын 8 – Их Британийн батлан хамгаалах з?вл?лийг ер?нхий сайдын шийдвэрээр байгуулахаар болжээ.
- Арванхоёрдугаар сарын 16 – Укбекистаны т??хэнд хамгийн их х?н??л тарьсан газар х?дл?лт болов. Узбекийн Андижан мужид 6.4 магнитудын х?чтэй газар х?д?лж, 4880 х?н амиа алдан, 40 байшин нурж, с?йджээ.
- Арванхоёрдугаар сарын 17 – Хаант Оросын Санкт Петербург хотноо Оросын мэдээллийн хамгийн том агентлаг болох ТАСС буюу Оросын мэдээний агентлаг байгуулагдав.
- Арванхоёрдугаар сарын 22 – Шинэ Зеландын сонгуульд уугуул ?ндэстэн Маоричууд санал ?г?х эрхтэй болов.
- Нэгд?гээр сарын 12 – Саудын Арабын хаан Сауд (1969 онд нас барсан)
- Нэгд?гээр сарын 15 – Туркын яруу найрагч Назим Хикмет (1963 онд нас барсан)
- Нэгд?гээр сарын 31 – Нобелийн энхтайвны шагналт улст?рч, дипломатч Альва Мирдал (1986 онд нас барсан)
- Хоёрдугаар сарын 4 – Алдарт нисгэгч Чарльз Линдберг (1974 онд нас барсан)
- Хоёрдугаар сарын 8 – Цахарын Дэ Ван Дэмчигдонров (1966 онд нас барсан)
- Хоёрдугаар сарын 10 – Нобелийн шагналт физикч Уольтер Хаусэр Браттейн (1987 онд нас барсан)
- Хоёрдугаар сарын 27 – Нобелийн шагналт Америкийн зохиолч Жон Стайнбэк (1968 онд нас барсан)
- Гуравдугаар сарын 7 – Германы нэрт ж?жигчин Хайнц Рюманн (1994 онд нас барсан)
- Гуравдугаар сарын 8 – Нобелийн шагналт микробиологич Андре Мишель Лвофф (1994 онд нас барсан)
- Гуравдугаар сарын 13 – Египетийн нэрт дуучин Мохаммед Абдель Вахаб (1991 онд нас барсан)
- Д?р?вд?гээр сарын 12 – Нидерландын хаант улсын ер?нхий сайд Лью Бийл (1977 онд нас барсан)
- Д?р?вд?гээр сарын 30 – Нобелийн шагналт Америкийн эдийн засагч Теодор Шульц
- Тавдугаар сарын 3 – Нобелийн шагналт Францын физикч Альфред Кастлье (1984 онд нас барсан)
- Тавдугаар сарын 21 – Украинд т?рс?н З?вл?лтийн кино найруулагч Анатолий Лытвак (1974 онд нас барсан)
- Тавдугаар сарын 31 – Английн х?гжмийн зохиолч, т?г?лд?р хуурч Билли Мэйерл (1959 онд нас барсан)
- Зургаадугаар сарын 2 – Пулитцерийн шагналт шог зураач Жеймс Т.Берримэн (1971 онд нас барсан)
- Зургаадугаар сарын 16 – Нобелийн шагналт генетикч Барбара МакКлинток (1992 онд нас барсан)
Зургаадугаар сарын 28 – Америкийн х?гжмийн зохиолч Уиллиам Уайлер (1979 онд нас барсан)
- Долоодугаар сарын 1 – Америкийн кино найруулагч Уиллиам Вайлер (1981 онд нас барсан)
- Долоодугаар сарын 10 – Нобелийн шагналт Германы химич Курт Адлер (1958 онд нас барсан)
- Наймдугаар сарын 2 – Ортодокс с?мийн тэрг??н Пап VI Александрын Кирилл (1971 онд нас барсан)
- Наймдугаар сарын 8 – Нобелийн шагналт Английн физикч Пол Дирац (1984 онд нас барсан)
- Наймдугаар сарын 10 – Нобелийн шагналт Шведийн химич Арне Тиселиус (1971 онд нас барсан)
- Наймдугаар сарын 19 – Америкийн яруу найрагч Огден Неш (1971 онд нас барсан)
- Наймдугаар сарын 24 – Америкийн зартай дээрэмчин Карло Гамбино
- Есд?гээр сарын 12 – Хускелино Кубичек де Оливьера (1976 онд нас барсан)
- Есд?гээр сарын 21 – Испанийн яруу найрагч Луйз Чернуда (1963 онд нас барсан)
- Аравдугаар сарын 2 – Австрийн канцелор Леопольд Фигл (1965 онд нас барсан)
- Аравдугаар сарын 18 – Америкийн ж?жигчин Мириам Хопкинс (1972 онд нас барсан)
- Аравдугаар сарын 31 – Бразилийн яруу найрагч Карлос Драммонд де Андраде (1987 онд нас барсан)
- Арваннэгд?гээр сарын 17 – Нобелийн шагналт Унгарын физикч Южин Вигнер (1995 онд нас барсан)
- Арваннэгд?гээр сарын 21 – ЗХУ-ын Коммунист намын хоёрдугаар нарийн бичгийн дарга Михайль Суслов (1982 онд нас барсан)
- Арванхоёрдугаар сарын 20 – Кентийн г?н, хунтайж Жорж (1942 онд нас барсан)
- Арванхоёрдугаар сарын 23 – Америкийн зохиолч Норман Маклийн (1990 онд нас барсан)
- Нэгд?гээр сарын 11 – Английн крикетч Жонни Бриггс (1862 онд т?рс?н)
- Хоёрдугаар сарын 15 – Данийн улст?рч Вигго Хоруп (1841 онд т?рс?н)
- Гуравдугаар сарын 23 – Унгарын ер?нхий сайлд Калман Тисца (1830 онд т?рс?н)
- Д?р?вд?гээр сарын 17 – Испанийн хааны удмын Кадизийн г?н Франчиско де Асис де Борбон (1822 онд т?рс?н)
- Д?р?вд?гээр сарын 21 – Ирландын яруу найрагч Этна Карбери (1866 онд т?рс?н)
- Тавдугаар сарын 26 – Телефон утасны дотоод б?тцийг зохион б?тээсэн Альмон Строугер (1839 онд т?рс?н)
- Зургаадугаар сарын 10 – Каталоны яруу найрагч Ясинт Вердагер (1845 онд т?рс?н)
- Долоодугаар сарын 6 – Италийн католик с?мийн гэгээнтэн Мариа Горетти (1890 онд т?рс?н)
- Наймдугаар сарын 8 – Францын уран б?тээлч Жеймс Тиссо (1836 онд т?рс?н)
- Есд?гээр сарын 5 – Германы улст?рч, эрдэмтэн Рудольф Вирхов (1821 онд т?рс?н)
- Есд?гээр сарын 26 – Жинсийг зохион б?тээгч Леви Страусс (1829 онд т?рс?н)
- Есд?гээр сарын 29 – Францын алдарт зохиолч Эмиль Зола (1840 онд т?рс?н)
- Аравдугаар сарын 6 – Хятадын цэргийн жанжин Лиу Куней (1830 онд т?рс?н)
- Арваннэгд?гээр сарын 17 – Уэлсийн нийгмийг ??рчл?н байгуулагч Хью Прайс Хьюс (1847 онд т?рс?н)
- Арванхоёрдугаар сарын 2 – Австрийн эзэнт г?рний ер?нхий сайд Райхард Белкрэди (1823 онд т?рс?н)
- Арванхоёрдугаар сарын 3 – Бразилийн 3 дахь ер?нхийл?гч Прудентэ де Морайс (1841 онд т?рс?н)
- Арванхоёрдугаар сарын 14 – АНУ-ын тэрг??н хатагтай Жулиа Грант (1826 онд т?рс?н)
Энэ удаагийн Нобелийн шагналыг Физикийн салбарт нарны идэвхжилийн асуудлыг тайлбарласан нээлт хийснийхээ т?л?? Хендрик Антоон Лоренц, Пиетер Зийман нар х?ртсэн бол Химийн салбарт Фишерийн нэрмэлийг нээснийхээ т?л?? Херманн Эмиль Фишер х?ртжээ. Харин Эр??л мэндийн салбарт Маларийн халдварыг илр??лж, эмчилгээний арга боловсруулсаныхаа т?л?? Сир Рональд Росс, Уран зохиолын салбарт Герман хэлт улс г?рн??дэд яруу тансаг хэллэгээр Дэлхийн т??хийг гайхамшигтай туурвиснийхаа т?л?? Кристиан Маттиас Теодор Моммсен х?ртсэн юм. Нобелийн энхтайвны шагналыг олон улсын энхтайван байдалд оруулсан хувь нэмрийнхээ т?л?? Эли Дюкоммун, Чарльз Алберт Гобат нар хуваан х?ртсэн юм. Та б?хэнд Нобелийн шагналтнуудыг х?снэгтээр танилцуулъя.
- Физикийн салбарын Нобелийн шагнал – Хендрик Антоон Лоренц, Пиетер Зийман
- Химийн салбарын Нобелийн шагнал – Херманн Эмиль Фишер
- Эр??л мэндийн салбарын Нобелийн шагнал – Рональд Росс
- Уранзохиолын салбарын Нобелийн шагнал – Кристиан Маттиас Теодор Моммсен
- Нобелийн энхтайвны шагнал – Элие Дюкоммун, Чарльз Альберт Гобат
