한국   대만   중국   일본 
Хамид Карзай ? Википедиа нэвтэрхий толь Jump to content

Хамид Карзай

Википедиа ? Ч?л??т нэвтэрхий толь

1957 онд нийслэл Кандагарт т?рс?н б?г??д п?шт??н ?ндэстэн. П?шт??н бол Афганистаны зонхилогч ?ндэстн??дийн нэг б?г??д тэдний дотор “дуррани” хэмээх зориг чанга, эрэмгий тэмцэгч овгийн холбоо бий. Карзай энэ холбоонд харьяалагддаг. Ер нь Афганистаны т?р засгийн эрхийг “дуррани” овгоос гаралтай п?шт??н х?н л барих учиртай гэж ?здэг. Хамип Карзай тэр ер??л??р л т?рийн тэрг??н болсон байх. Афганы улсыг ?ндэслэгч нь м?н л энэ овгоос т?рс?н Дост Мохаммед байлаа. С??лчийн хаан Мохаммед Захир Шах ч эдний удмынх. Энэ утгаараа Америкийн улст?рчдийн хийсэн сонголт з?в санагдана. Карзайн эцэг Мохаммед Захир Шах хааны албанд х?чин з?тгэж явсан ?нд?р боловсролтой нэгэн байсан б?г??д х??гээ багаас нь эрдэм номтой х?н болгоныг хичээжээ. Ирээд?йн Ер?нхийл?гч Кандагарт дунд сургууль д??ргээд Энэтхэгийн Симлэд суралцан боловсрол олжээ. Энэ ?ед т??ний эх нутаг З?вл?лтийн н?л??нд хэдийн автсан байв.

1980-аад онд З?вл?лтийн цэрг??д Афганистанд ноёрхлоо тогтоосон б?г??д энэ ?ед чамг?й боловсрол эзэмшиж, англи хэлийг ч?л??тэй эзэмшсэн Карзай Афганистаныг аврах ?ндэсний фронтын мэдээллийн хэлтсийг толгойлж, Пакистанаас гол ажлаа зохион байгуулж байжээ. 1987 оноос тэрбээр энэх?? фронтын Улст?рийн газрыг тэрг??лэх болж, Кандагарт З?вл?лтийн цэрг??дтэй тулалдаж байсан ??рийн омгийхныгоо санх??ж??лж, харийн т?рэмгийлэгчдийг хэрхэн зайлуулах талаар з?вл?г?? ?гч байж. 1992-1994 онд Карзай Лалын Афганистан улсын Гадаад хэргийн дэд сайдаар ажиллаж байхдаа З?вл?лтийн т?рэмгийллийг х?чтэй эсэрг??цсэн “Талибан” х?д?лг??нийх?нтэй холбоо тогтоожээ. Удал Кандагар хотоо тэдэнд найр тавин ?г?в. С??лдээ талибуудтай тогтоосон хамтын ажиллагаа нь итгэлцлийн т?вшинд х?рч, тэд Карзайг Н?Б-д т?л??л?гч??р?? ажиллахыг санал болгожээ. Гэвч талибууд х?чирхийллийн ш?тсэн дэглэм тогтоож, гадны орнуудаас алан хядагчдыг урьж залан тэдний бодлогоор ажлаа явуулах болсон нь Карзайн сэтгэлд нийцэхг?й байв. ?зэл бодлын з?рчилд??н хурцдах нь Карзайд тун аюултай санагдаж эхлэв. Иймээс тэр Кандагараас оргон зайлж, Пакистаны Кветта хотод т?р суурьших болсон т?дийг?й тэндээ Талибуудын эсрэг х?д?лг??нийг зохион байгуулах болжээ. З?вл?лтийн цэрг??д хамаг зэр зэвсгээ орхин т?р?лх эх орон руугаа буцах ?еийг талибууд овжноор ашиглан Афганистаныг шариатын хуультай улс болгох харгис ажиллагааг х?чтэй явуулж байлаа. Энэ ?ед Карзай Пакистаны хаан байсан Мохаммед Захир Шахыг Афганистанд эг??лэн авчирч, т??нийг дээд Ер?нхий сайд болгохыг уриалдаг “Римийн ?йл явц” х?д?лг??ний идэвхтэй дэмжигч болов.

Нэг ?гээр хэлбэл, алан хядагчдын эсрэг ажиллагаагаа эхлэх х?ртлэх арван жилийн хугацаанд улст?рийн чиг баримжаагаа гурван ч удаа ??рчилж, “гурав,д?р?вд?гээр цуваа”-ны улс т?рч гэгдэв. Гэхдээ дан улст?р??р амьсгалсанг?й, хажуугаар нь арилжаа наймаа эрхэлж, Пакистан болон АНУ-д тансаг орд харш, зочид буудал, зоогийн газрын б?хэл б?тэн с?лжээтэй болж амжжээ. Т??нийг Пакистанд байхад эцэг нь талибуудын тагнуулын хэргээр баривчлагдаж, багаг?й сандаргаж байсан тухай тэр хожим дурса ярьсан нь бий. Азаар Мохаммед Захир Шахын х?н байснаар г?жир хэргээс мултарсан т??хтэй. Хэдийгээр тэр талибуудтай таарч тохирохоо больсон ч гэлээ Афганистаны хууль тогтоох дээд байгууллага болох Лойя Жирга /Loya Jirga/ буюу шашны мяндагтан хийгээд омгийн ахлагчдын з?вл?лийг ??сгэн байгуулах Г?йцэтгэх хорооны б?рэлдэх??нд орох урилгыг тэднээс авчээ. Тэгээд 2000 оноос уг б?рэлдэх??нд нь орж ажиллав. Гэтэл Америкийн зэвсэгт х?чин Афганистаны нутаг дэвсгэрийг х?чтэй б?мб?гд?ж эхэлсэн б?г??д энэ ?еэр Хамид Карзайн Пакистанд толгойлж байсан отряд талибуудыг намнахаар ирсэн байжээ. Талибууд Карзайг ?зэн ядахын туйлд х?рэв.

Учир нь Карзай Америкчуудын шир??н б?мб?гд?лтийн дараахан Афганистаны Т?р захиргааны тэрг??н болж, талибуудыг нугаслан дарах ажиллагаанд шуударчээ. Т?р захиргааны гол зорилго нь Афганистанд тогтвортой байдлыг хангаж, цаашдын улст?рийн хувь заяаг тодорхойлох, т??ний дотор х?чин т?г?лд?р Засгийн газрыг сонгоход чиглэж байсан юм. “Сайн инж ?гс?н х?н л сайхан х??хнийг гэргийгээ болгодог” гэсэн афган ардын ?г бий. Энэ утгаараа Америкчууд Т?р засгийн газрын тэрг??нд АНУ-ын бодлогыг талархдаг х?н байлгахын тулд гомдохоорг?й инж” ?гс?н нь мэдээж. Афганистанд алан хядах ажиллагааны эсрэг ажиллагаа явуулахын тулд АНУ Дэлхийн хамтын нийгэмлэгийн дэмжлэгийг авч, Засгийн газрыг б?рд??лэх замд орсон нь з?й ёсны хэрэг юм.Тиймээс ч Германы Бонн хотноо болсон хэлэлцээрт Афганы зонхилогч ?ндэстний т?л??л?гчид оролцохдоо шилжилтийн Засгийн газрын гол суудалд Америкийн т?л??ний ганц х?н Карзайг оруулсан биз ээ. Т??ний Засгийн газрын б?рэлдэх??нд ?мн? нь талибуудтай х?чтэй тэмцэж байсан х?м??с орсон.

Эх оронч гэгдэж байсан Ахмад Шах Масудын хамтран з?тгэгч Касим Фахимыг Батлан хамгаалахын сайдаар, Умардын узбекуудын удирдагч Абдуррашид Дустумыг т??ний орлогчоор сонгосон. Харин талибуудын эвлэрэшг?й дайсан Каннуг Дотоод хэргийн сайд, доктор Абдуллаг Гадаад хэргийн сайдаар томилж, шинэ, ардчилсан, парламентын тогтолцоотой Афганистан улсыг байгуулах ажилдаа шуудран орсон юм. Хамид Карзайн энх тайванч Афганистаныг бий болгохын т?л??х з?тгэл нь дэлхийн олон орны талархлыг х?лээсэн. Дублин хотноо болсон Олон улсын Х?гжлийн дээд чуулганы дараа буюу 2002 оны зургаадугаар сард тэрбээр Лойя Жирга Ер?нхийл?гчийн хэргийг хариуцах т??хэн ??рэг х?лээсэн юм. ??нээс хоёр жилийн дараа б?х ард т?мний анхны сонгуулиар Карзайд Ер?нхийл?гчийн б?рэн эрхийн таван жилийн хугацааг олгосон. Иймаас Хамид Карзай энэ хугацаанд Афганчууд т?дийг?й дэлхийн итгэлийг алдахг?йг хичээж буй.