Сонгодог механик (??ний салбар болох Ньютоны механиктай гол т?л?в андуурдаг) нь макро т?вшинд агаарт х??рч буй биеээс эхлэн машины эд анги, м?н сансарын биес тухайлбал сансарын х?л?г , гариг , од , галактикуудын х?д?лг??нийг тодорхойлдог физикийн онол юм. Энэ хязгаарт (гэрлийн хурдаас олон дахин бага) ?р д?н нь нарийвчлал сайтай байдаг ба сонгодог механик нь шинжлэх ухаан болон технологийн хамгийн хуучин бас том сэдэв??дийн нэг юм.

Онолын тайлбар [ засварлах | кодоор засварлах ]

Энд сонгодог механикийн ?ндсэн ойлголтуудыг авч ?зэх болно. Бодит дэлхийн биесийн хялбарчилсан загвар болох, хэлбэр хэмжээг нь ?л тооцож болох материал цэгийг авч ?здэг. Материал цэгийн х?д?лг??нийг т??ний байрлал , масс м?н т??нд ?йлчилж буй х?ч зэрэг ц??н хэдэн хувьсагчаар тодорхойлдог. Эдгээр хувьсагчидыг нэг б?рчлэн авч ?зэх болно.

Бодит байдал дээр сонгодог механикийн судалдаг биес нь ?ргэлж тэг биш хэлбэр, хэмжээтэй байдаг ( Маш жижиг б??мс тухайлбал электрон зэргийг квант механикт нарийвчлан судалдаг). Тэг биш хэлбэр хэмжээтэй ??р??р хэлбэл хэлбэр хэмжээг нь тооцохг?й байж болохг?й биесийн х?д?лг??н нь загвар материал цэгийн х?д?лг??н??с ил?? ярвигтай байдаг. Учир нь нэмэлт ч?л??ний зэргийг тооцох хэрэгтэй болдог. Жишээлбэл бэйсболын б?мб?г х?д?лж байх ?едээ м?н эргэлддэг . Гэхдээ эдгээр биесийг маш олон жижиг хоорондоо харилцан ?йлчлэлцэж буй материал цэг??дээс б?рдсэн материал цэгийн систем мэтээр ойлгож болно. Материал цэгийн системийн массын т?вийг материал цэг мэт т?с??лж м?н болно.

Шилжилт болон т??ний уламжлалууд [ засварлах | кодоор засварлах ]

Материал цэгийн шилжилт болон эсвэл байрлалыг орон зайд хатуу бэхлэгдсэн тоололын эх О -той харьцуулан тодорхойлдог. Ихэвчлэн тоололын эх нь координатын систем дээр байрласан координатын системийг ??нд ашигладаг. Цэгийн байрлалыг О -гоос цэг х?ртэлх r вектороор илэрхийлдэг. Материал цэг нь тоололын эх О -той харьцуулахад х?д?лг??нг?й байх албаг?й б?г??д т??ний байрлал r вектор нь сонгон авсан тоололын эхээс тоолж эхэлсэн хугацаа t -ээс хамаарсан функц байдаг. Эйнштэйний харьцангуйн онолоос ?мн? ( Галилэйн харьцангуй онол гэгддэг байсан) хугацааг абсолют нэгэн т?р?л гэж ?здэг байсан б?г??д тухайлбал аливаа хоёр ?зэгдлийн хоорондын ?ргэлжлэх хугацаа б?х ажиглагчид ижилхэн гэсэн ?г юм. Абсолют хугацаанаас гадна сонгодог механик дахь орон зайн огторгуйн шинж чанарыг Евклидийн геометрээр тодорхойлдог. ^[1]

Хурд [ засварлах | кодоор засварлах ]

Хурд буюу байрлалын хугацаанаас хамаарсан ??рчл?лтийн харьцааг байрлалаас хугацаагаар авсан нэгд?гээр эрэмбийн уламжлалаар илэрхийлдэг.

${\displaystyle {\vec {v}}={\mathrm {d} {\vec {r}} \over \mathrm {d} t}\,\!}$.

Сонгодог механикт хурдыг шууд нэмж, хасаж болдог. Жишээлбэл хэрэв нэг машин з??н з?гт 60 км/цаг хурдтайгаар м?н з??н з?гт 50 км/цаг хурдтай явж буй ??р нэгэн машиныг г?йцэж т?р??лэх ?ед удаан явж буй машины хувьд хурдан явж буй машин нь з??н з?гт 60 ? 50 = 10 км/цаг хурдтай явж буй б?г??д харин хурдан явж буй машины хувьд удаан явж буй машин нь баруун з?гт 10 км/цаг хурдтай явж байгаа харагдана. М?н хурд нь вектор хэмжигдэх??н учир шууд нэмж болдог б?г??д вектор анализын дагуу нэмнэ.

Ишлэл [ засварлах | кодоор засварлах ]

1. ↑ MIT physics 8.01 lecture notes (page 12) (PDF)