Газрын тос

Холбоос засах
Википедиа ? Ч?л??т нэвтэрхий толь
2013 оны байдлаар дэлхийн нийт баталгаажсан газрын тосны н??ц
Газрын гадарга дээр нэвчиж гарсан газрын тос

Газрын тос ( Petroleum - грек гаралтай , латин ?г б?г??д πετρα - чулуу + ολιον - тос) нь олон т?рлийн н??рсуст?р?гчд??с тогтох шингэн, шатах ашигт малтмал юм. Алкан нь газрын тосыг б?рд??лэгч ?ндсэн н??рсуст?р?гч б?г??д C 5 H 12 аас C 18 H 38 х?ртэлх нэгдэл??д нь тааралдана. ??нээс х?нг?н н??рс-уст?р?гчид нь (хийн т?л?вт) байгалийн хий , болон тосны хийг , харин х?нд??д нь хатуу т?л?вт орших ба н??рсний ?ндсэн б?тэц болно.

Газрын тос нь х?хэр , х?чилт?р?гч , азот зэрэг химийн элемент??дийг тодорхой хэмжээгээр агуулна. Ихэвчлэн хар, хар х?рэн ?нг?тэй. Газрын тос нь байгаль дээр элстэй холилдон хагас хатуу хэлбэртэй тохиолдож болох ба битум гэж нэрлэнэ (Жишээлбэл, Канадын "Athabasca").

Олборлож буй нийт газрын тосны 84%-ийг эрчим х?чний т??хий эд, ?лдэх 16%-ийг химийн ?йлдвэрийн т??хий эд болгон хэрэглэж байна.

Газрын тос нь байгальд, н?х с?вэрхэг чулуулагт агуулагдах ба н??цийн хэмжээг 1.2 триллион баррель гэж тооцож байна [1] . Дэлхийн газрын тосны хэрэглээ 84 сая баррель/?д?р б?г??д ?н??гийн хэрэглээний т?вшинг??р тооцвол 32 жилийн дараа буюу ойролцоогоор 2039 онд газрын тосны н??ц шавхагдаж дуусна.

Газрын тосны шинж чанар [ засварлах | кодоор засварлах ]

Химийн найрлага [ засварлах | кодоор засварлах ]

Oктан , нэгэн т?рлийн алкан (хар б?мб?л?г нь н??рст?р?гч , цагаан нь уст?р?гчийн атом )

Газрын тосонд 1000 орчим т?рлийн химийн нэгдл??д агуулагддагаас ихэнх нь шингэн н??рсуст?р?гчид (> 500 буюу массын 80?90%), гетероатомт органик нэгдл??д (4?5 %), х?хэрт нэгдл??д (250 орчим), азоттой (>30), болон х?чилт?р?гчтэй (85 орчим) нэгдл??д, м?н бага хэмжээний ванади ба никельт нэгдл??д байна. ??нээс гадна ууссан н??рсуст?р?гчийн хий (C1-C4, 4 % х?ртэл), ус (10 % х?ртэл), эрдсийн давсууд (голчлон хлорид, 0,1?4000 мг/л т??нээс дээш), м?н мeханик хольцууд болох шавар , элс , шохойн чулуу агуулагдана.

Н??рсуст?р?гчдийн найрлага [ засварлах | кодоор засварлах ]

Парафины н??рсуст?р?гчид (дунджаар 30?35 %, ховороор 40?50 %), нафтены (25?75 %), бага хэмжээний ароматик (10?20, ховор тохиолдолд 35 %) н??рсуст?р?гчид газрын тосыг б?рд??лнэ.

Элементийн найрлага [ засварлах | кодоор засварлах ]

?ндсэн элементийн найрлагын хувьд (%): н??рст?р?гч - 82-87, уст?р?гч - 11-14.5, х?хэр - 0.01-6 (ховроор 8 х?ртэл), азот - 0.001-1.8, х?чилт?р?гч - 0.005-0.35 (ховроор 1.2 х?ртэл) б?г??д м?н V (10 -5 - 10 -2 %), Ni (10 -4 - 10 -3 %), Cl (х?ртэл 2?10 -2 %) зэрэг нийт 50 орчим химийн элемент агуулна.

Зарим газрын тосны химийн найрлага (%-иар)
Орд Нягт, г/см 3 С Н S N O ?нс
Ухтин ( ОХУ ) 0,897 85,30 12,46 0,88 0,14 - 0,01
Грозни ( ОХУ ) 0,850 85,95 13,00 0,14 0,07 0,74 0,10
Сурухан ( Азербайжан ) 0,793 85,34 14,14 0,03 - 0,49 -
Калифорни ( АНУ ) 0,912 84,00 12,70 0,40 1,70 1,20 -

Физик шинж чанар [ засварлах | кодоор засварлах ]

Газрын тос нь хар х?рэн, хар ?нг?тэй, ногоовтор туяатай дундаж молекул жин нь 220?300 г/моль (хааяа 450?470). Нягт дунджаар 0,82?0,95 г/см³; 0,83г/см³-ээс бага ?ед х?нг?н, 0,831-0,860 - дунд зэрэг, 0,860 дээш ?ед - х?нд газрын тос гэж нэрлэнэ (API нягт = (141.5/SG 60 °F-д) - 131.5).

Химийн б?тцээсээ хамаараад газрын тосны хайлах, буцлах температурын хязгаар нилээн ?рг?н х?рээнд байх ба парафины агуулгаас хамааран царцах температур нь ?60 аас + 30 °C байна. Зуурамдлага 1,98 ээс 265,90 мм²/с , дулаан ялгаруулах чадвар 43,7?46,2 Мж/кг байна.

Ангилал [ засварлах | кодоор засварлах ]

Дэлхийн газрын тосны зах зээл дээр газрын тосыг хэд хэдэн т?р?л (Benchmark)-д, АПИ (АРI) хувийн жин ("х?нг?н", "дунд зэрэг", "х?нд") болон зууралдлага дээр нь ?ндэслэн ангилдаг байна. ??нээс гадна, бага х?хрийн агуулгатай т??хий тосыг "амтат", ?нд?р агуулга б?хий тосыг "гашуун" гэж хэлэх нь байдаг байна. Учир нь х?хрийн ?нд?р агуулгатай тосыг х?хрээс нь салгахын тулд урьдчилсан боловсруулалт хийх хэрэгтэй болно.

Т??хий газрын тосны т?р?л??д:

  • Баруун Техас (West Texas Intermediate, WTI) - Хойд Америкаас олборлодог, бага х?хрийн агуулгатай, х?нг?н тос.
  • Брент - Хойд тэнгисийн Брент, Нинианы зэрэг нийт 15 ордуудаас олборлодог тос. "Баруун Техас" т?рлийн тосноос арай х?нд, х?хрийн агуулга ?нд?р.
  • Дубай (Dubai) - Персийн булангийн тос.
  • Тапис (Малайз) - Ихэвчлэн з??н ?мн?д Азийн х?нг?н тосыг,
  • Минас(Индонез) - з??н ?мн?д Азийн х?нг?н тосыг,
  • ОПЕК - ОПЕК-ийн орнуудын газрын тосны дундаж найрлага

Олборлох арга [ засварлах | кодоор засварлах ]

Газрын тосыг олборлодог ?ндсэн арга нь цооногоор олборлох б?г??д, анхдагч олборлолтоор тосны нийт н??цийн 20% орчимыг гадаргуу дээр гаргаж авна. Тосыг агуулж буй давхраас нь газрын г?нд тодорхой даралтад байх б?г??д, уг давхраасын даралт болон газрын гадаргуугийн даралтын з?р??нээс хамааран тос нь газар дээр ??р?? гадны н?л??г?йгээр гарна. ??нийг анхдагч олборлолт гэж нэрлэнэ. Аажмаар давхраасын даралт бууран, тос ??р?? гарч ирэх нь багасах тул шахуурга ашиглан соруулах, м?н давхраасын даралтыг нэмэгд??лэхийн тулд ус, хийг тосны давхрааст шахаж тосны гарцыг ихэсгэхээр хэрэглэж буй аргуудыг хоёрдогч олборолтын аргууд гэж нэрлэнэ. Хоёрдогч олборлолтоор тосны 5-10%-ийг олборлоно. Улмаар хоёрдогч олборлолтын аргууд ?р д?н ?г?хг?й бол, агуулагч чулуулгийн нэвчимжийг ихэсгэх, тосны зууралдлагыг багасгах замаар гуравдагч олборлолтыг явуулна. Дулааны болон химийн аргуудыг хэрэглэнэ. Жишээлбэл усны уурыг г?нд шахаж, тосны зууралдагыг багасгах гэх мэт.

Хэрэглээний т??х [ засварлах | кодоор засварлах ]

Газрын тосны орд Америкийн Нэгдсэн Улс , Калифорни муж , 1938 он

4000 гаруй жилийн ?мн??с газрын тосыг х?м??с хэрэглэж эхэлсэн байна. Вавилони хотын хана, цамхагийг барихад асфальт хэрэглэж байсан гэсэн мэдээ бий. [2] IV зуунд Хятадад 243 м г?нтэй анхны газрын тосны цооногийг ?р?мд?ж байв. VII зуунд Японд газрын тосыг "шатагч ус" гэж нэрлэдэг, дэнл?? болгон хэрэглэдэг байжээ. [2]

Орчин ?еийн газрын тосны т??х 1846 онд Абрахам Пино Геснэр (Abraham Pineo Gesner) керосиныг н??рснээс гаргаж авснаас эхэлсэн гэж ?здэг. Анхны тосны цооног Апшероны хойг (Азербайжан, Бакугаас з??н хойш) дээр 1848 онд ?р?мд?гд?ж, 1852 онд Польшийн эмз?йч Игнаси Люказевски газрын тосноос керосин гаргаж авах аргыг нээжээ. Улмаар Бакуд анхны газрын тосны нэрэх ?йлдвэр 1861 онд байгуулагдав. Тухайн ?ед Баку Дэлхийн тосны 90 хувийг ?йлдвэрлэж байв.

1910 он гэхэд, Канадын Албертад, Индонезийн Суматра арал, Иран , Перу , Венесуэл , Мексикт хэд хэдэн газрын тосны томоохон ордуудаас олборлолт явуулж байв. Гэвч 1950-аад оны дунд х?ртэл, н??рс нь эрчим х?чний ?ндсэн т??хий эд байсан юм.

?н??гийн байдлаар нийт тээврийн хэрэгслийн 90% газрын тосноос гарган авсан т?р?л б?рийн т?лшийг хэрэглэж, химийн ?йлдвэрийн маш чухал т??хий болжээ. Газрын тос олборлолтын хэмжээгээр Саудын Араб , ОХУ , АНУ -ууд, мэдэгдэж буй н??цийн 62.5% Саудын Араб , АНЭУ , Ирак , Катар , Кувейт -д байна.

Газрын тосны хэрэглээ, нийл??лэлт [ засварлах | кодоор засварлах ]

Хэрэглээ [ засварлах | кодоор засварлах ]

Газрын тосны ?ндсэн хэрэглээ нь т?р?л б?рийн т?лш ( бензин , дизель т?лш , тийрэлтэт х?д?лг??рийн т?лш , шингэр??лсэн хий (LPG) гэх мэт), тос болон тослох материал, хуванцарууд, химийн бодисууд гарган авах юм.

Дэлхийн нийт газрын тосны хэрэглээ 2005 оныхоор ?д?рт 84 сая баррель байна.

Олборлолт [ засварлах | кодоор засварлах ]

Газрын тос олборлогч орнууд

Их хэмжээний олборлолт хийдэг орнууд, 2004 оныхоор:

# Орон (×10 6 Баррель /?д?р) (×10 3 m³/?д?р)
1 Саудын Араб ( Газрын Тос Экспортлогч Орнуудын Байгууллага ОПЕК) 10.37 1,649
2 Оросын Холбооны Улс 9.27 1,474
3 Америкийн Нэгдсэн Улс 8.69 1,382
4 Иран (ОПЕК) 4.09 650
5 Мексик 3.83 609
6 БНХАУ 3.62 576
7 Норвеги 3.18 506
8 Канад 3.14 499
9 Венесуэл (ОПЕК) 2.86 455
10 АНЭУ (ОПЕК) 2.76 439
11 Кувейт (ОПЕК) 2.51 399
12 Нигер (ОПЕК) 2.51 399
13 Их Британи 2.08 331
14 Ирак (ОПЕК) 2.03 323

Н??ц [ засварлах | кодоор засварлах ]

Газрын тосны их н??цтэй орнууд

Газрын тосны ихээхэн н??цтэй орнууд, гигабаррелиар (10 9 баррель) [1] .

Орон/Б?с нутаг Багаар тооцоход Дээд хэмжээгээр
Хойд Америк 50.7 222.9
Канад 16.5 178.8
Америкийн Нэгдсэн Улс 21.3 29.3
Мексик 12.9 14.8
Т?в болон ?мн?д Америк тив 76 401.1
Венесуэл 52.4 361.2
Бразил 10.6 11.2
Баруун Европ 16.2 17.3
Их Британи 4.1 4.5
Норвеги 7.7 8.0
З??н Европ & Хуучин З?вл?лт Холбоот Улс 79.2 121.9
Оросын Холбооны Улс 60 72.4
Казахстан 9 39.6
Ойрх Дорнод 708.3 733.9
Иран 125.8 132.7
Ирак 115 115
Кувейт 99 101.5
Катар 15.2 15.2
Саудын Араб 261.9 264.3
АНЭУ 69.9 97.8
Африк 100.8 113.8
Алжир 11.4 11.8
Ливи 33.6 39.1
Нигер 35.3 35.9
Ази ба Номхон далайн б?с 36.2 39.8
Хятад 15.4 16.0
Австрали 1.5 4
Энэтхэг 4.9 5.6
Индонез 4.3 4.3
Дэлхийн нийт 1082 1650.7

Экспорт [ засварлах | кодоор засварлах ]

Газрын тосны экспорт, орнуудаар

Газрын тосны экспорт, 2003 он:

  1. Саудын Араб (ОПЕК)
  2. ОХУ
  3. Норвеги
  4. Иран (ОПЕК)
  5. АНЭУ (ОПЕК)
  6. Венесуэл (ОПЕК)
  7. Кувейт (ОПЕК)
  8. Нигер (ОПЕК)
  9. Мексик
  10. Алжир (ОПЕК)
  11. Ливи (ОПЕК)

?нэ [ засварлах | кодоор засварлах ]

Газрын тосны ?нэ, 1861 - 2006


Гадны холбоос [ засварлах | кодоор засварлах ]

  1. ↑ EIA reserves estimates
  2. ↑ 2.0 2.1  Энэ ?г??ллийг одоо нийтийн ?мч болсон дараах эх сурвалжаас авсан болно:  Чисхольм, Хью, ed. (1911), "Petroleum", Британника нэвтэрхий толь (11 ed.), Кэмжбриж Их Сургуулийн хэвлэлийн газар
" https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Газрын_тос&oldid=767105 "-с авсан