Агаарын даралтын далайд ?з??лэх даралт 15 жилийн дундаж 6, 7, 8, 12-р саруудад
Агаарын даралт
? Дэлхийн гадарга болон Дэлхийн агаар мандал дотор оршиж буй б?х з?йл??дэд ?з??лж буй даралтын н?л??г агаарын даралт гэнэ. Агаарын даралт нь дэлхийн татах х?чний н?л??г??р ??сдэг, ?.х.
агаар
??рийн жингээр дэлхий р?? татагдахдаа агаарын даралтыг ??сгэдэг. Агаарын даралтыг
барометрээр
хэмжих ба 0°С температурт, 760 мм
м?нг?н усны
баганатай тэнцэх хэмжээний агаарын даралтыг хэвийн агаарын даралт гэж нэрлэдэг. (Олон улсын стандарт атмосфер, 101.325
кПа
).
1638 онд
Тосканы
г?н
Флоренцийн
цэцэрлэгт х?рээлэнг усан оргилууруудаар чимхийг х?ссэн ба тэрээр усыг 10,3 метрээс ?нд?рт ш?ршиж чадааг?й байна. Ус яагаад ил?? ?нд?рт гарахг?й байгаа шалтгааныг илр??лэх ажил эхэлсэн. 1643 онд
Эванжелиста Торричелли
, нэлээд х?нд бодис болох м?нг?н усаар туршилт хийснээр, агаар ??рийн гэсэн жинтэй гэдгийг баталсан.
Винченцо Вивианитэй
хамт Торричелли агаарын даралтыг хэмжих анхны туршилтыг хийхдээ, анхны
м?нг?н усны
барометрийг
зохион б?тээсэн (Торричеллийн хоолой гэж м?н нэрлэдэг).
Химид 1982 оноос IUPAC-ийн з?вл?мжийн дагуу
агаарын стандарт даралтыг
яг 100 кПа гэж ?зэх болсон. Агаарын даралт нь агаар мандлын шинж чанарыг илтгэдэг чухал ?з??лэлт.
СИ систем
даралтыг хэмждэг ?ндсэн нэгж нь паскаль (Па) юм. 1 Па = 1 Н/м
2
. СИ системийн дагуу бол 760 мм м?нг?н усны баганатай тэнц?? даралт нь 101325 Па эсвэл 101.3 кПа эсвэл 0,1 МПа даралттай тэнцэнэ.
Статикийн тэгшитгэл нь ?ндр??с хамаарсан даралтын ??рчл?лтийг илтгэдэг:
??нд: p ?
даралт
;
g ?
ч?л??т уналтын хурдатгал
;
ρ ? агаарын нягт;
?z ? ?еийн зузаан.
Статикийн ?ндсэн тэгшитгэлээс д?гнэхэд, ?ндрийг нэмэгд??лэхэд (?z>0) даралтын ??рчл?лт эсрэг байна, ?.х. даралт буурна. Статикийн ?ндсэн тэгшитгэл нь, ?z -ийн маш бага утгад ?нэн байдаг. Иймд амьдрал дээр т??нийг агаарын даралтын ??рчл?лтийг тооцоолоход, агаарын ?еийн зузаан нь нийт
агаар мандлын
зузаантай харьцуулахад маш бага ?ед л ашигладаг.
Цаг агаарын мэдээ явуулдаг станц б?р агаарын даралтын ?з??лэлтэд
далайн т?вшний
хэмжилтийн шилж??лгийг хийдэг. Учир нь станцууд далайн т?вшинтэй харьцуулахад янз б?рийн ?нд?рт оршдог ба тэднээс явуулсан мэдээллийг цаг агаарын зурагт тусгахад х?ндрэл ??сгэдэг. Иймд нэгдсэн
эталон
цэгийг хэрэглэдэг - далайн т?вшин. Шилж??лгийг Лапласын хялбаршуулсан тэгшитгэлийг ашиглан хийдэг:
| z
2
-z
1
=18400(1+λt)lg(p
1
/p
2
)
|
?.х. z
2
т?вшин дэх даралт ба температур мэдэгдэж байхад, далайн т?вшин дэх даралтыг (p
1
) олж болно.
h ?нд?р дэх даралтыг, далайн т?вшний даралт P
o
ба агаарын температураар T тооцоолох нь:
??нд: P
o
? далайн т?вшний даралт, Па;
M ? хуурай агаарын
моль масс
0,029 кг/моль;
g ?
ч?л??т уналтын хурдатгал
9,81 м/с²;
R ? универсал хийн тогтмол 8,31 Дж/моль
.
К ;
T ? агаарын абсолют температур, К, T = t + 273, ??нд: t ? температур °C;
h ? ?нд?р, м.
Бага хэмжээний ?ндрийн хувьд 12 м тутам агаарын даралтыг 1 мм м?нг?н усны баганаар багасгадаг. Их ?ндрийн хувьд энэ харьцаа ?йлчилдэгг?й.