Хера?он

Ηρα?ο Σ?μου
Хера?он во Самос, Грци?а.
Грешка во Lua во Модул:Location_map, ред 408: Malformed coordinates value
Место	Самос , Грци?а
Координати	37°40′19″N 26°53′08″E  /  37.67194° СГШ; 26.88556° ИГД  / 37.67194; 26.88556
Вид	Светилиште
Истори?а
Култури	Античка Грци?а
Светско наследство на УНЕСКО
Службен назив: Питагоре?а и Хера?он во Самос
Тип:	Cultural
Критериуми:	ii, iii
Прогласено:	1992 (16-та сеси?а )
Бро?	595
Регион:	Европа

Хера?он од Самос ? големо светилиште на божицата Хера , на островот Самос , Грци?а , 6. км ?угозападно од античкиот град Самос (sovremen Питагоре?он). Се нао?ало во нискиот, мочурлив слив на реката Имбрасос, во близина на местото каде што влегува во морето. Доцниот арха?ски храм во светилиштето бил првиот од гигантските самосто?ни ?онски храмови, но неговите претходници на ова место стигнале до геометрискиот период од 8 век п.н.е., ^[1] или порано. ^[2] Како сведоштво за трговската и поморската мо? на Самос за време на Арха?ска Грци?а , и неговата исклучителна архитектура, местото на урнатините на храмот, со сво?от единствен стоечки столб, бил прогласен за светско наследство на УНЕСКО , заедно со блискиот археолошки локалитет Питагоре?а во 1992 година. ^[3]

Истори?а [ уреди | уреди извор ]

Основниот мит во срцето на култот на Хера на Самос е оно? за не?зиното ра?а?е. Според локалната традици?а, божицата се родила под дрво лигос ( Vitex agnus-castus , ?чистото дрво“). На годишниот фестивал наречен Тоне?а , ?врзувачката“, култната слика на Хера била церемони?ално врзана со гранки од лигос , пред да биде однесена до морето за да се измие. Дрвото сe уште се нао?ало на кованицата на Самос во римско време, а Павсани? споменува дека дрвото сe уште стоело во светилиштето. ^[4]

Малку информации за храмот се зачувани во литературните извори. На?важниот извор е на Херодот , ко? посто?ано се повикува на храмот на светилиштето, нарекува??и го ? на?голем од сите храмови што ги познаваме “. То? го вклучува ме?у трите големи инженерски подвизи на Самос, заедно со тунелот на Евпалин и пристанишниот крт во Питагоре?а. ^[5] Инаку, на?голем дел од изворите се расфрлани наводи во дела напишани долго по процутот на светилиштето. Павсани?, во своето дело Опис на Грци?а , како клучен извор за пове?ето од главните локации на континентална Грци?а, не го посетил Самос. ^[6]

Археолошките докази покажуваат дека областа била локаци?а на населба во раното бронзено време и дека култната активност на местото на олтарот можеби започнала во доцниот микенски период. Првиот храм на Хера бил изграден во осмиот век п.н.е. Врвниот период на просперитет во светилиштето започнал кон кра?от на 7 век со првата фаза од монументалната градба, во ко?а се граделе храмот Хекатомпедос II, ?ужната стоа , две колосални куроси и Светиот пат, ко? го поврзувал светилиштето со градот Самос по копно.

Во втората четвртина од 6 век п.н.е., била извршена втора, уште поголема фаза на монументализаци?а, со изградба на монументалниот олтар, северните и ?ужните згради и храмот Ро?кос. Ова брзо било проследено со трета фаза на монументализаци?а, во ко?а Северната зграда била проширена и се започнало со работа на трет, уште поголем храм ко? ?е го замени храмот Ро?кос. Ово? врвен период се совпа?а со периодот кога Самос бил голема сила во Еге?ското Море , кулминира??и со владее?ето на тиранинот Поликрат . Во класичниот период Самос потпаднал под атинска доминаци?а и активноста во светилиштето речиси целосно престанало. Заживува?е на активноста се случила во хеленистичкиот период , ко? продолжил и под Римското Царство . ^{[7] [8]} Обожува?ето на Хера престанало во 391 н.е., кога теодоси?анските едикти забраниле паганско празнува?е. Христи?анска црква била изградена на местото во петтиот век од нашата ера и локалитетот се користел како каменолом во текот на византискиот период. ^[9]

Опис [ уреди | уреди извор ]

Во текот на ил?адагодишната истори?а на светилиштето, неговиот центар бил олтарот на Хера (7) и последователните храмови спроти него, но исто така содржел неколку други храмови, бро?ни ризници, стои , свет начин и безбро? почесни статуи и други заветни приноси.

Светиот пат [ уреди | уреди извор ]

Светиот пат бил пат ко? се нао?ал од градот Самос до светилиштето, ко? првпат бил изграден во околу 600 п.н.е. Онаму каде што Светиот пат ?а преминувал реката Имбрасос, била изградена голема зем?ена брана за да го поддржи патот и да ?а пренасочи реката. Претходно, до светилиштето се доа?ало по море, а главниот влез бил на ?угоисточната страна, во близина на брегот, но изградбата на Светиот пат довела до преориентаци?а на светилиштето, при што главниот влез денес се нао?а на северната страна на теменос. ^{[10] [11]}

Светиот пат имал централна улога во религиозните поворки, а неговата важност се покажува со бро?ните заветни приноси кои ?а минале неговата патека и фактот дека многу од структурите на светилиштето го делат неговото порамнува?е. То? бил поплочен во 3 век од нашата ера со скапи камени плочи кои се видливи и денес. ^[10]

Храм на Хера [ уреди | уреди извор ]

Имало низа монументални храмови изградени на приближно истото место западно од олтарот. Од археолошкото ископува?е се познати многу градежни фази, делумно идентификувани преку фрагменти од покривни ?ерамиди. ^[12]

Прв храм (Хекатомпедос) [ уреди | уреди извор ]

Првиот храм, Хекатомпедос (I) (4) или храм од сто метри ?а означува првата монументална градба на местото, ко? датира од 8 век п.н.е. Ова претставувало долга, тесна зграда направена од ?ерпич , со лини?а од столбови што се протегала низ центарот за да ?а поддржат структурата на покривот. Таа била обновена кон кра?от на 7 век, во исто време со изградбата на Светиот пат и ?ужната Стоа. Оваа втора форма е позната како Хекатомпедос (II) и била приближно 33 метри долга. ?идовите биле изградени од варовник наместо од кал; источниот кра? останал отворен. По должината на страничните ?идови имало два реда внатрешни столбови, што значи дека по централната оска имало ?асен поглед од влезот до култната статуа. Можеби имало колонадиран трем на источниот кра? за да го означи влезот и периперална колонада што се протегала однадвор, но тоа не е сигурно. ^[13]

Втор храм (храмот на Ро?кос) [ уреди | уреди извор ]

Многу поголем храм бил изграден од архитектите Ро?кос и Теодорос и е познат како храмот Ро?кос (2) . То? бил околу 100 метри долг и 50 метри широк. На предната страна имал длабок покривен пронаос со квадратен план, пред затворена цела. Целата и пронаосот биле поделени на три еднакви патеки со два реда столбови кои марширале по пронаосот и низ храмот. Периптерална колонада го опкружувала храмот, ко? бил длабок два реда (диптерална). Имал дваесет и еден столб на секо?а долга страна, десет столба на задната страна и осум на предната страна. Столбовите стоеле на необични торусни основи кои биле хоризонтално испакнати. Храмот формирал единица со монументалниот олтар на Хера на исток, ко? ?а делел неговата траса и оска. ^[14] Многу столбови биле уништени ; можеби ова било оставено за подоцнежен датум, како што вообичаено се правело откако биле подигнати. Од ово? храм не преживеале капители, но се присутни некои карактеристики од раниот ?онски ред. ^[15]

Долго време, датумот на ово? храм бил спорен, но ископува?ата во 1989 година откриле дека работите на него започнале во одреден момент поме?у 600 и 570 година п.н.е., а биле завршени околу 560 година п.н.е. Стоел само околу една децени?а пред да биде уништен околу 550 п.н.е., кога можеби бил соборен од зем?отрес или демонтиран биде??и мочурливото тло и лошите темели го направиле опасно нестабилен. Голем дел од неговиот камен бил повторно искористен во изградбата на неговиот наследник, Големиот храм. ^[14]

Храмот Ро?кос бил првиот од масивните ?онски храмови, како храмот на Артемида во Ефес , ко? би бил изграден во западна Мала Ази?а и Еге?от за време на арха?скиот и класичниот период. Хелмут Кирилеис забележува дека ? мора да има централно значе?е за разво?от на монументалната ?онска архитектура “ поради оваа причина. ^[14]

Трет храм (храм на Поликрат) [ уреди | уреди извор ]

По уништува?ето на храмот Ро?кос, бил изграден уште поголем храм на 40 метри на запад, ко? е познат како ?Големиот храм“ или ?Храмот Поликрат“ (3) , по познатиот тиранин од Самос ко? владеел околу времето на неговата изградба. Ово? храм бил 55 метри широк и 108 метри долг, еден од на?големите со катски план.

Првите темели на целата биле поставени во втората половина на шестиот век и обично се поврзуваат со владее?ето на Поликрат . Темелите на перипералната колонада и пронаосот биле поставени дури околу 500 г.п.н.е. Изградбата продолжила во римскиот период, но ово? храм никогаш не бил целосно завршен. Култната статуа на кра?от била пренесена во римскиот храм, иако во неа продолжиле да се чуваат други статуи и завети. ^[16]

Географот Страбон , ко? пишувал на почетокот на првиот век од нашата ера, дал сво? опис на храмот:

Додека се плови кон градот [Самос на истоимениот остров]... лево е предградието [на градот Самос] во близина на Хера?он (Храмот на Хера), а исто така и реката Имбрасос и Хера?он, ко? се состои од антички храм и големо светилиште, кое последното сега е складиште на табли. Освен бро?от на таблите поставени таму, има и други складишта на заветни плочи и некои мали капели полни со антички уметнички дела. И храмот, ко? е отворен кон небото, е исто така полн со на?убави статуи. Од нив, три со колосална големина, дело на Мирон , стое?а на една основа; Антони? ги однел овие статуи, но Октави?ан Август вратил две од нив, оние на Атина и Херакле, во истата база, иако го префрлил Зевс во Капитол [во Рим], откако таму подигна мала капела за таа статуа.

?Страбон, ?Географи?а“ 14. 1. 14

Во византиско време, храмот служел како каменолом , така што на кра?от бил демонтиран до самите темели, остава??и ги само темелите и една шахта, ко?а се смета дека била задржана како пловидбена точка за бродовите. ^[17]

Римски храм [ уреди | уреди извор ]

Во одреден момент во римскиот период, бил изграден помал римски храм (5) за да се смести култната слика источно од Големиот храм, ко? останал во изградба. Во петтиот век од нашата ера, ово? храм бил срушен и каменот бил искористен за изградба на црква на местото. ^[18]

Олтар [ уреди | уреди извор ]

Посто?ат археолошки докази за активност на местото на олтарот (7) од доцниот микенски период, но првата градба била изградена во деветтиот век п.н.е. Оваа груба и неукрасена камена градба била со должина од 2.5 метри x 1.25 метри. ^[19]

Бил обновен седум пати, достигнува??и ?а сво?ата конечна монументална форма во 6 век во исто време со изградбата на храмот Ро?кос, ко? бил изграден на истата траса и оска. Правоаголниот олтар бил приближно 35 метри долг (север-?уг), 16 метри широк (исток-запад) и 20 метри висок (горе-долу). Целата западна страна се состоела од скалила, кои водела до рамна платформа на ко?а се вршеле жртви, ко?а била опкружена со низок ?ид од северната, источната и ?ужната страна. Низа флорални и животински рел?ефи се провлекувале околу ?идот на олтарот на нивото на платформата и на врвот на нискиот ?ид. Олтарот продолжил да се користи по уништува?ето на храмот Ро?кос, на кра?от добил реновира?е во римскиот период. ^[20]

Животните коски прона?дени на локаци?ата покажуваат дека поголемиот дел од жртвите биле целосно израснати крави. Имало и доста овци и сви?и, како и неколку елени. На местото не биле прона?дени коски на бутот; Кирилеис сугерира дека тоа можеби е затоа што биле изгорени на олтарот или можеби затоа што им биле дадени на свештениците како посебен дел ^[21]

Постоела и света шумичка на исток од олтарот, во ко?а можеби се нао?ало светото дрво лигос кое било идентификувано како родно место на Хера . Претходно се верувало дека трупецот на ова дрво е прона?ден за време на ископува?ата во 1963 година, но последователното тестира?е покажало дека станува збор за неповрзана смрека . ^[22]

Стои [ уреди | уреди извор ]

?ужната стоа (11) била изградена на кра?от на 7 век п.н.е., како дел од истиот круг на монументализаци?а во ко? биле изградени храмот Хекатомпедос и Светиот пат. ?ужната стоа била изградена од кал и дрво и била измерена околу 60 метри во должина, приближно северозапад-?угоисток. Два реда столбови го потпирале покривот, а внатрешните ?идови го поделиле на три еднакви делови. ?ужната стоа била урната во средината на 6 век п.н.е., за да се отвори простор за ?ужната зграда.

Северната стоа (9) била изградена во 6 век п.н.е., можеби за да ?а замени ?ужната стоа, на приближно ист модел и размери како ?ужната стоа. Не?зиниот заден ?ид бил формиран од делот на ?идот на светилиштето. И двете сто?алишта служеле за обележува?е на рабовите на светилиштето и обезбедувале простор за посетителите да се засолнат од сонцето и да спи?ат но?е. ^[23]

Северна зграда [ уреди | уреди извор ]

Северната зграда (8) се нао?а во северниот дел на светилиштето. За прв пат била изградена во средината на 6 век п.н.е. Во то? момент таа била широка 13.75 метри и долга 29 метри, влегува??и низ тремот на ?ужниот кра?. Ред од столбови се спуштале низ центарот, а северниот кра? бил одвоен како адитон. Структурата била опкружена со ?ид од теменос . Поме?у 530 и 500 п.н.е., на структурата била додадена периптерална колонада, зголемува??и ?а не?зината ширина на 25.8 метри и не?зината должина до 41.2 метри. На една од покривните ?ерамиди од конструкци?ата било испишано PO, што Е?дин Карти го чита како индикаци?а дека Поликрат е лично одговорен за проширува?ето на структурата. ^[24]

Функци?ата на структурата останува не?асна. Иако структурата има форма на храм, се смета дека немало олтар поврзан со него. Кирилеис сугерира дека била изградена за да служи како ризница за Самиската држава. ^[25]

?ужна зграда [ уреди | уреди извор ]

?ужната зграда (10) била изградена во средината на 6 век во исто време и на сличен диза?н на Северната зграда. ?ужната стоа била срушена за да и се направи место. ^[26]

Скулптура [ уреди | уреди извор ]

Курос од Самос (лево) и Хера од Самос (десно)

Голем бро? монументални статуи и статуетски групи биле посветени во светилиштето, главно во шестиот век п.н.е. Пове?ето од нив се курои, кои се статуи во природна големина на голи млади мажи, или куроси, кои се статуи на млади жени во сличен размер, но облечени и превезени. Овие посвети се смета дека се дело на поединечни самиски аристократи, кои ги подигнале со цел да го покажат своето богатство и статус - еден од начините на кои светилиштето било користено од нив како место за натпреварувачки статус.

Спектакуларен курос од почетокот на 6 век, познат како Курос од Самос бил прона?ден под тротоарот од римскиот период на Светиот пат на северниот кра? на светилиштето, каде што првично стоел во близина на влезот во областа на светилиштето. Со околу три пати поголема природна големина, то? е ме?у на?големите познати куроси и би доминирал во целото светилиште во времето на неговото подигнува?е, околу 580 година п.н.е. Натписот на бедрото вели дека го посветил еден Исхе?, син на Резус, веро?атно важен аристократ. Тоа е на?раниот познат пример на монументална скулптура. Денеска се нао?а изложен во Археолошкиот музе? Самос. Ова и другите наоди ?а покажуваат важната улога на работилниците на Самос во разво?от на грчката скулптура. Сличен курос се нао?ал веднаш до храмот Хекатомпедос II; бил уништен во средината на VI век и опсто?ува единствено во фрагменти. ^[27]

Еден аристократ наречен Черамиес посветил група составена од куроси и три кораи околу 560 п.н.е. Еден од кораите денес се нао?а во Лувр , каде ко? е познат како Хера од Самос. Се смета дека оваа скулптура пове?е не ?а прикажува Хера, туку можеби е приказ на свештеничка (можеби поврзана со самиот Черами?). Друга група се состоела од шест фигури вградени во една основа на Светиот пат и е позната како Генелеосовата група, по скулпторот што ?а издлабил. Поединечните скулптури ги прикажуваат членовите на семе?ството на посветителот. Седечката фигура на ма?ката седела на левиот кра? од основата, со натпис што го дава не?зиното име Филе?а и на скулпторот Генелеос. Не?зината глава е изгубена. Таткото бил прикажан на десниот кра?, потпрен како за симпозиумот. Натписот на скулптурата еднаш го идентификувал, но делот што го дал неговото вистинско име е изгубен, како и неговата глава и стапала. Поме?у ма?ката и таткото стоеле фигури на син и три ?ерки. Две од ?ерките преживуваат, но нивните глави се изгубени; натписите ги идентификуваат како Филип и Орните. ^[28]

Заветни приноси [ уреди | уреди извор ]

Во близина на храмот се прона?дени голем бро? калинки од теракота и слонова коска и мешунки од афион - претстави на заветни приноси на лесно расиплива стока во потра?на средина. Археоботаничката анализа открила големи количества семки од калинка и афион на локалитетот, што покажува дека вистинскиот плод навистина и бил претставен на божицата како дар. ^[29]

Околу светилиштето биле прона?дени значителни количини керамички садови и чаши за пие?е, кои се користеле за жртвени гозби. На?знача?ни се типот од почетокот на VI век. Некои од нив се насликани со ΗΡΗ (Хера), што покажува дека и припа?але на божицата. На други им се насликани буквите ΔΗ , што може да укаже дека тие биле ?авна сопственост ( демози?а ). Било кое било толкува?е би било важно за разбира?е на политичката истори?а на почетокот на 6 век Самос, што е многу не?асно. Сепак, Кириелис тврди дека тие всушност се читаат како (Η)ΡΗ (Хера). На местото на светилиштето се прона?дени работилниците во кои се произведувала оваа керамика. ^{[30] [24]}

Натопената почва сочувала голем бро? дрвени завети од арха?скиот период. Ова е исклучително - речиси и да не се прона?дени други дрвени предмети од ово? период во Грци?а - и на то? начин тие даваат уникатен увид во ритуалните активности на помалку богатите посетители на светилиштето. Тие вклучуваат широк спектар на парчи?а од ремек-дела на дрвена скулптура и мебел, до грубо врежани лажици. Особено посебна класа на предмети се грубо врежаните заоблени предмети, од кои до денес се прона?дени околу 40 примери. Тие обично се долги околу 40 сантиметри и се идентификувани како прилично апстрактни прикази на чамци. Тие можат да бидат посвети на сопственици на бродови или предмети за посебен ритуал. Труп на брод со целосна големина од кра?от на 7 век п.н.е., со димензии околу 20 метри, исто така бил прона?ден. Има и неколку мини?атурни столчи?а, сложено врежани со слики на ко?и. ^[31]

Голем бро? на завети посветени на кра?от на 7 и 6 век п.н.е. ги потврдуваат далекосежните комерци?ални врски на архаичниот Самос и престижот поврзан со заветните посвети на егзотични предмети во тоа време. ^[32] Овие предмети вклучуваат природни богатства, како што се фрагменти од череп од египетски крокодил и харте, како и сталактит и грутки од карпест кристал . Тие исто така вклучуваат егзотични произведени предмети, главно слонова коска од Египет и Блискиот Исток . Две бронзени фигурини на божицата Гула од Исин во Вавилони?а може да бидат рани примери на interpretatio graeca (<i>Преписка ме?у римските и грчките богови</i>). Бронзен ко? заробен од северна Сири?а носи араме?ски натпис од кра?от на деветтиот век п.н.е. - на?раниот пример на азбучно писмо прона?ден насекаде во Грци?а. Другите завети потекнуваат од Кипар , Феники?а , дури и од Иран и Урарту . Некои од овие предмети биле стекнати преку тргови?а, особено со извоз на грчки робови , додека други можеби биле приходи од платеничка служба. Е?дин Карти ги толкува овие завети како доказ за важната улога на светилиштето во аристократското натпреварувачко прикажува?е во архаичниот период. ^{[33] [24]}

Во помал обем, заветните предмети укажуваат дека овие два феномени - интеракци?ата со поширокиот свет и употребата на светилиштето за натпреварувачко прикажува?е - продолжиле и во подоцнежните периоди. Локалитетот е зачинет со остатоци од почесни декрети и статуи од хеленистичко-римскиот период, од типот прона?ден низ Источниот Медитеран во ово? период. Дополнително, на локалитетот биле прона?дени шест до тринаесет фигурини на Хор за дое?е на Изида , што укажува дека врската или поврзаноста поме?у Хера и Изида се развила во хеленистичко-римскиот период. ^[34]

Ископува?е [ уреди | уреди извор ]

Првиот запад?ак што го посетил местото бил ?озеф Питон де Турнефор, нарачан од Лу? XIV да патува на Исток и да ги при?ави своите наоди. ^[35] Турнефор го посетил Самос во 1704 година и ги об?авил своите цртежи на урнатините како гравури. Масивните наслаги на ти?а го заматиле, но сепак го заштитиле локалитетот од аматерски превртува?а во 18 и 19 век. Трските и стапчи?ата од капини давале застрашувачка покривка, а водената маса, ко?а се подигнала уште од антиката, го обесхрабрувало копа?ето ровови во исто време кога ги зачувало дрвените матери?али во аноксичните слоеви.

Така, првите прелиминарни археолошки ископува?а се случиле дури во 1890-1892 година, под раководство на Пана?отис Каввади?ас и Темистоклис Софулис, во име на Грчкото археолошко друштво од Атина . Целосниот обем на темелите на третиот храм не бил откриен до кампа?ата на Теодор Виганд од 1910?1914 година во име на Кралскиот музе? во Берлин. Урнатините покажале дека имало претходен храм.

Во 1925 година, германските археолози од Германскиот археолошки институт во Атина, започнале посто?ана кампа?а на ископува?а на локаци?ата; работата ко?а била прекината со Втората светска во?на повторно започнала во 1951 година. Овие ископува?а ги водел Ернст Бушор до 1961 година, кога го наследил Ернст Хоман-Ведекинг . Хелмут Кирилеис и Херман ?. Киенаст ?а презеле одговорноста за ископува?ата во 1976 година. Резултатите од овие ископува?а се об?авени во сери?а томови на германски ?азик под општ наслов Самос , кои се уредени со висок стандард. Овие ископува?а утврдиле хронологи?а со ко?а може да се спореди широкиот ди?апазон на заветни предмети депонирани во Хера?он од 8 век наваму.

Наводи [ уреди | уреди извор ]

Понатамошно чита?е [ уреди | уреди извор ]

• Barletta, Barbara A. (2001). Потеклото на грчките архитектонски поредоци . Кембри?: Cambridge University Press.
• Ohnesorg, Aenne (1990). ?Archaic roof tiles from the Heraion on Samos“. Hesperia . 59 (1): 181?192. doi : 10.2307/148133 . JSTOR   148133 .
• Kyrieleis, H. (1993). ?The Heraion at Samos“. Во Marinatos, N.; Hagg, R. (уред.). Greek Sanctuaries: New Approaches . стр. 125?153.
• Pedley, John (2005). Sanctuaries and the Sacred in the Ancient Greek World . Cambridge: Cambridge University Press. стр.  154 -168. ISBN   9780521809351 .
• Carty, Aideen (2005). Polycrates, Tyrant of Samos: New Light on Archaic Greece . Stuttgart: Franz Steiner Verlag.

п р у Светско наследство во Грци?а Северна Грци?а Кутлеш Света Гора Ранохристи?ански и византиски споменици во Солун Градски ?идини Ротунда Црква ?Пресвета Богородица Неракотворна“ Црква ?Св. Димитри?а“ Латомски манастир Црква ?Св. Софи?а“ Црква ?Пресвета Богородица Казан?иска“ Црква ?Св. Пантеле?мон“ Црква ?Св. Апостоли“ Црква ?Св. Никола Сирак“ Црква ?Св. Катерина“ Црква ?Св. Спас“ Влатадон Црква ?Св. Или?а“ Византиска ба?а Филипи Централна Грци?а Делфи Храм на Атина Прона?а Толос Атинска Ризница Гимнази?а Стоа на Ати?аните Храм на Аполон Осиос Лукас Метеора Стариот град на Крф Атика Крф (град) Манастир Дафни ?ужна Грци?а Епидаур Микена и Тиринт Лавовска Порта Гроб на Егист Атреева ризница Гроб на Клитамнестра Гробен круг А Гробен круг Б Мистра Олимпи?а Баса Еге?ски Острови Делос Стариот дел на Родос Палата на Големиот ма?стор тврдина Манастир ?ован Богослов и Пештера на Апокалипсата Манастир Неа Мони Питагоре?а и Хере?он