Со осво?ува?ето на
Александар III Македонски
на Исток дошло до шире?е на древната македонска и древната хеленска култура ка? тамошните поробени народи. Притоа македонската и хеленската култура вршеле вли?ание врз културата на месното население, а и тие возвра?але со извесно вли?ание врз нив. Така дошло до меша?е на македонската, хеленската и старите источни култури. Новата култура, за разлика од хеленската култура, ко?а била доминантна, се нарекува хеленистичка култура
Епохата на процутот на хеленистичката култура се нарекува хеленизам, а државите во кои се развивала хеленистичката култура се нарекуваат хеленистички држави.
Хеленистичкиот период започнал од периодот на заво?ува?ата на Александар III Македонски, продолжил во државите создадени по неговата смрт па сe до нивното потпа?а?е под римска власт и како кра? се смета осво?ува?ето и разорува?ето на градот
Александри?а
од страна на
Араб?аните
642 година пред н.е.
Народот ко? живеел во Македони?а во антиката го надживеал своето физичко исчезнува?е преку делата во матеркалната култура кои ги оставил зад себе. Денес не’ воодушевува нивната оригиналност и изворност. Сре?на околност била таа што Македони?а се нао?ала во непосредно соседство на Еге?ско - римската, средоземна цивилизаци?а, што ?е овозможуви постепено и самата да стане не?зин дел.
Денес е мошне тешко, речиси невозможно, процентуално да се одреди етничката слика на Македони?а во римскиот период. Секако дека на?големиот дел во класично и хелинистичко време го сочинувале
Па?онците
и
Македонците
. Помалку населени биле деловите Македони?а со
Пенести
,
Бриги
, од елинистичко време со
Дарданци
,
Траки?ци
. Но, тука биле и доселениците Ориенталци, особено во римската епоха, ме?у кои и евреите со сигурност се потврдени, потоа
Сарматите
,
Готите
и уште многу доселеници со разни националности.
Римските легионери колонисти имале различно потекло: шпанско, сириско, северноафриканско, далматинско, италско. На кра?от на античката епоха во Македони?а сите овие народи биле ве?е претопени во една хомогена етничка структура позната како
Ромеи
. Исплашени пред застрашувачкиот пробив на
Аварите
и
Словените
, голем дел од Ромеите ?е се засолнат во сигурноста на мегаплите
Солун
и
Цариград
. Но сепак поголем бил делот од нив ко? ?е се повлече во високите планински пазуви каде што ?е ги преживува наредните векови, главно со помош на сточарството како основна стопанска де?ност.
Низ средниот век Ромеите се познати како
Власи
, народ ко? со тешкотии опсто?увал во планините, чува??и ги длабоко во сво?ата свест ранохристи?анските црковни пораки. Токму ова христи?анско чувство ?е го спои влашкиот етнички елемент со новодо?дениот словенски народ, ко? во наредните векови ?е го прифати христи?анството.
Хелените создале многу вредни книжевни дела. На?познати се еповите ?Или?ада“ и ?Одисе?а“, кои му се припишуваат на поетот Хомер. Хелените пишувале и лирски песни, во кои ги изразувале личните чувства: ?убовта, омразата, радоста, тагата.
Театарот имал важна улога во животот на Хелените. Театарските претстави настанале од свеченостите што биле приредувани во чест на Дионис ? богот на виното и веселбата. Театарските дела за несре?ни настани и со тажен кра? се викале трагедии, а делата за весели и смешни настани се викале комедии. На?познати автори на трагедии биле А?схил, Софокле и Еврипид, а на?познат автор на комедии бил Аристофан.
Театарските претстави се одржувале под отворено небо. Публиката во театрите седела на камени седишта, поставени како скали, во облик на полукруг. Глумците играле на подигната сцена, а во долниот, рамен дел на театарот имало хор. Хеленските трагедии и комедии имаат голема уметничка вредност, па затоа и денес се изведуваат во театрите во целиот свет.
Ка? Хелените имало мудри лу?е. Тоа биле филозофите, чие име значи ??убители на мудроста“. За разлика од об?аснува?ата на митологи?ата и на религи?ата, тие поинаку ги об?аснувале по?авите во природата и општеството. На?познати филозофи биле
Сократ, Платон и Аристотел. Хелените оствариле големи постига?а и во областа на науката. Особено биле развиени истори?ата, математиката, градежништвото и медицината.
На?познат историчар бил Херодот, ко? бил наречен ?татко на истори?ата“. Мошне ценети историчари биле и Тукидид и Ксенофонт.
Хелените биле добри ма?стори и изработиле прекрасни уметнички дела, кои и денес одушевуваат со сво?ата убавина. На?убави градби биле храмовите. На?познат бил храмот Партенон во Атина. Во храмовите се нао?але статуи на боговите и на божиците, што ги изработувале вешти ва?ари. Од ва?арските дела на?познати се: Фрлач на диск, Носач на коп?е и други. Внатрешноста на храмовите и на другите ?авни згради била украсувана со слики од митологи?ата, религи?ата и од секо?дневниот живот на Хелените.
Како и другите народи од тоа време, и Хелените не можеле да ги разберат и об?аснат причините за некои по?ави во природата и во општеството. Тие по?ави ги об?аснувале како невидливи, натприродни и натчовечки сили. Приказните за тие сили, за боговите и за хероите се викаат митови. Сите митови заедно ?а сочинуваат митологи?ата на еден народ. Хелените имале многу богата митологи?а.
Хелените верувале во многу богови. Врховен бог бил Зевс. То? бил господар на светот, на боговите и на лу?ето. Покра? него многу почитувани биле и Хера ? божица на небото и жена на Зевс, Аполон ? бог на светлината и заштитник на уметноста, Атена ? божица на мудроста, Афродита ? божица на убавината и многу други. Хелените верувале дека боговите имаат човечки изглед и човечки особини, и дека живеат во убави дворци на врвот на планината Олимп. На своите богови Хелените им граделе храмови, каде што се молеле и им носеле подароци.Хелените верувале и во титани, кои имале натприродна сила, и во херои-полубогови. На?познат титан бил Промете?, а на?голем херо? бил Херакле.
Хелените приредувале разни свечености во чест на боговите. На?познати биле олимписките игри. Тие се организирале секо?а четврта година во чест на богот Зевс. Се одржувале во градот Олимпи?а на Пелопонес, каде што се нао?ал на?познатиот храм на богот Зевс. По местото на одржува?е, игрите го добиле и своето име.
За време на олимписките игри прекинувале сите непри?ателства и бил воспоставуван свет мир, што го почитувале сите Хелени. Игрите траеле пет дена.
Учесниците се натпреварувале во трча?е, скока?е, боре?е, фрла?е коп?е и диск, трки со ко?и и други дисциплини. Победниците биле прославувани во цела Хелада како големи ?унаци, а како награда на главата им ставале венци од маслинови гранчи?а.
Првите олимписки игри биле одржани во 776 година пред н.е., а биле укинати во 393 година од н.е.