Туарези

Туарезите (на латиница Tuareg или Twareg или Touareg ; ендоним Имухаг или Кел Тамашек ) се берберски народ со традици?а на номадско сточарство. Тие се главните жители на внатрешноста на Сахара во Северна Африка. ^[1]^[2]

Туарешкиот ?азик е класифициран како макро?азик и се проценува дека има 5,7 милиони говорители. Околу половина од нив го говорат источниот ди?алект (тама?ак, лат. Tamajaq или таваламат, лат. Tawallammat). ^[3]

Пове?ето Туарези живеат во сахарските делови на Нигер и Мали , но како номади ^[4], посто?ано се движат преку националните граници и мали групи може да се на?дат во Алжир , ?угозападна Либи?а и северна Буркина Фасо , а мала заедница има и во северна Нигери?а . ^[5]

Ими?а [ уреди | уреди извор ]

Името Туарег е изведено од Тарга , берберското име за либиската провинци?а Фезан . Оригинално името Туарег се однесувало на жителите на Фезан и им било дадено од Берберите кои живееле поблизу до брегот на Средоземно Море, па од нив било пренесено во англискиот, францускиот и германскиот ?азик во текот на колони?алниот период.

Берберската именка тарга значи "канал за наводнува?е" или проширена "обработлива зем?а, градина". Се однесувал на областа Вади ал-Ха?а поме?у Саба и Убари, ко?а на арапски се нарекува билад ал-ка?р "добра зем?а".

Постои и широко раширена арапска фолклорна етимологи?а на името, поврзана со зборот таварик (лат. tawariq ) "напуштени од Бог“ (баталени од Господа), што го одразува религиозното неодобрува?е од страна на ортодоксните муслимани кон преостанатите анимистички обичаи ме?у Туарезите.

Туарезите себеси се нарекуваат Имухаг (лат. Imuhagh или Imazaghan или Imashaghen или Imazighan ). Терминот за таурешки мажи е Ама?аг или Амашек (лат. вар. Amajagh , Amashegh , Amahagh ), а за жени е Тама?ак или Тамашек (лат. вар. Tamajaq , Tamasheq , Tamahaq , Timajaghen ). Различните вари?анти ги одразуваат разновидните таурешки ди?алекти, но сите имаат ист ?азичен корен, ко? се однесува на концептот на ?слободни лу?е“, односно благородничката каста, наспроти катите на занаетчии и робови.

Една друга, посовремен термин за себеодредува?е е со лингвистичко потекло Кел Тамашек или Кел Тама?аг (лат. Kel Tamasheq или Kel Tamajaq ) односно "Говорители на ?азикот тамашек".

Во етнографската литература во раниот XX век се сретнува и името Кел Тагелмуст "Народ на превезот" ^[6] и "Синиот Народ" (поради тоа што нивните облеки биле боени со индиго ). ^{[
се бара извор
]}

Наводи [ уреди | уреди извор ]

Ghoubeid Alojaly, Karl Prasse, Ghabdouane Mohamed, Dictionnaire touareg-francais , Copenhague, Museum Tusculanum, 2003 (2 vols., 1031 p.) - ISBN 87-7289-844-5
Francis James Rennell Rodd , People of the veil. Being an account of the habits, organisation and history of the wandering Tuareg tribes which inhabit the mountains of Air or Asben in the Central Sahara , London, MacMillan & Co., 1926 (repr. Oosterhout, N.B., Anthropological Publications, 1966)
Heath Jeffrey 2005: A Grammar of Tamashek (Tuareg of Mali) . New York: Mouton de Gruyer. Mouton Grammar Library, 35. ISBN 3-11-018484-2
Rando et al. (1998) "Mitochondrial DNA analysis of northwest African populations reveals genetic exchanges with European, near-eastern, and sub-Saharan populations". Annals of Human Genetics 62(6): 531-50; Watson et al. (1996) mtDNA sequence diversity in Africa. American Journal of Human Genetics 59(2): 437?44; Salas et al. (2002) "The Making of the African mtDNA Landscape". American Journal of Human Genetics 71: 1082–1111. These are good sources for information on the genetic heritage of the Tuareg and their relatedness to other populations.

Дополнителна литература [ уреди | уреди извор ]

Edmond Bernus, "Les Touareg", pp. 162?171 in Vallees du Niger , Paris: Editions de la Reunion des Musees Nationaux, 1993.
Andre Bourgeot, Les Societes Touaregues, Nomadisme, Identite, Resistances , Paris: Karthala, 1995.
Helene Claudot-Hawad, ed., " Touaregs, exil et resistance ". Revue du monde musulman et de la Mediterranee , No. 57, Aix-en-Provence: Edisud, 1990.
Claudot-Hawad, Touaregs, Portrait en Fragments , Aix-en-Provence: Edisud, 1993.
Helene and Hawad Claudot-Hawad, "Touaregs: Voix Solitaires sous l'Horizon Confisque", Ethnies-Documents No. 20-21, Hiver, 1996.
Mano Dayak , Touareg: La Tragedie , Paris: Editions Lattes, 1992.
Sylvie Ramir, Les Pistes de l'Oubli: Touaregs au Niger , Paris: editions du Felin, 1991.

Наводи [ уреди | уреди извор ]

↑ ?Q&A: Tuareg unrest“ . BBC . 7 September 2007 . Посетено на 4 January 2008 .
↑ ?Who are the Tuareg?“ . Smithsonian Institution . Посетено на 2007-11-03 .
↑ Lewis, M. Paul (ed.), 2009. Ethnologue: Languages of the World, Sixteenth edition. Dallas, Tex.: SIL International. Online version: http://www.ethnologue.com/ .
↑ ?Мали: Претставува?е на туарешкото население“ . Global Voices на македонски . Посетено на 2012-04-06 .
↑ "The total Tuareg population is well above one million individuals." Keith Brown, Sarah Ogilvie, Concise encyclopedia of languages of the world , Elsevier, 2008, ISBN 9780080877747 , p. 152.
↑ See Rodd 1926.

Надворешни врски [ уреди | уреди извор ]

? Туарези “ на Ризницата ^?

Tuareg Culture and Art Архивирано на 4 ?уни 2011 г. , Bradshaw Foundation
Franco Paolinellli, "Tuareg Salt Caravans" , Bradshaw Foundation
Origin and History of the Tuareg Архивирано на 20 ноември 2023 г.
Italian Wikipedia: A comprehensive tuareg chronology along with lists of amenokals from Kel Ahaggar , Kel Adagh and Kel Azawagh (итали?ански) .
Rain for the Sahel and Sahara - a non profit that partners with Tuareg communities in Niger

[bbc-1] ?Q&A: Tuareg unrest“ . BBC . 7 September 2007 . Посетено на 4 January 2008 .

[smithsonian1-2] ?Who are the Tuareg?“ . Smithsonian Institution . Посетено на 2007-11-03 .

[SIL-3] Lewis, M. Paul (ed.), 2009. Ethnologue: Languages of the World, Sixteenth edition. Dallas, Tex.: SIL International. Online version: http://www.ethnologue.com/ .

[GVO1-4] ?Мали: Претставува?е на туарешкото население“ . Global Voices на македонски . Посетено на 2012-04-06 .

[5] "The total Tuareg population is well above one million individuals." Keith Brown, Sarah Ogilvie, Concise encyclopedia of languages of the world , Elsevier, 2008, ISBN 9780080877747 , p. 152.

[6] See Rodd 1926.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]