Древен Египет или Стар Египет ? стара цивилизаци?а во источниот дел на Северна Африка , расположена во долниот тек на реката Нил , каде денес се нао?а современата држава Египет . Оваа цивилизаци?а претставува дел од еден збир на цивилизации, цивилизациите од Долината по течението на Нил, од ко?а се дел региони од ?ужен Египет (во денешен Судан , Еритре?а , Сомали?а и Етиопи?а ). Египетските цивилизации се обединиле околу 3150 година п.н.е. ^[1] со политичкото обединува?е на Горен и Долен Египет , кои биле под власт на првиот фараон ^[2] и продолжиле да се развиваат во наредните три ил?адалети?а.

Кралствата во нивната истори?а биле стабилни, но се распа?але во периоди на нестабилност, кои се познати како Преодени периоди. Стар Египет го достигнал врвот на сво?от разво? во времето на Новото Кралство, по кое настапил период на бавно назадува?е. На кра?от на ово? период Египет бил освоен од сили кои не биле од Африканскиот Континент . Владее?ето на фараонот офици?ално завршило во 31 година п.н.е. кога Египет потпаднал под римска власт и станал римска провинци?а . ^[3]

Успехот на страта египетска цивилизаци?а делумно произлегол и од нивната способност да се приспособат кон условите во Долината по течението на Нил . Предвидливите поплави и контролираното наводнува?е на плодната долина придонело кон произведува?е на вишок култури, кои ги разгореле општествениот разво? и културата. Со вишок ресурси, власта го поттикнала искористува?ето на минералните суровини од долината и околните пустини. Развива?ето на независен збучен систем, организира?ето на колективно граде?е и зем?оделски проекти, тргови?ата со околните региони и воената опрема наменета за поразува?е на надворешните непри?атели ?а осигурале египетската доминаци?а. Поттикнува?ето и организира?ето на овие активности било изведено од страна на бирократи?ата сочинета од првокласни писари, верски водачи и службеници кои биле под контрола на фараонот ко? обезбедувал соработка и единство на египетскиот народ во смисла на религиозните верува?а. ^{[4] [5]}

Поме?у многуте достигнува?а на старите Егип?ани биле и техниките за експлоатаци?а на каменоломите , надзорните и градежните техники кои ?а олеснувале изградбата на величествените пирамиди , храмови и обелисци. Егип?аните исто така развиле и математички систем, практичен и делотворен медицински систем, систем за наводнува?е и техники за зем?оделско производство, тие ги направиле и бродовите за кои се смета дека се први, имале технологи?а за производство на стакло, создале нови литературни форми и го направиле првиот мировен договор за ко? се знае. Египет зад себе оставил долготра?но наследство ко? е од големо значе?е и за Египет и за светот. Египетските архитектура и уметност се широко имитирани, а египетските антиквитети се носени во многу далчни делови од светот. Рушевините од спомениците со векови ги поттикнувале фантазиите на патувачите и писателите. Новопрона?дените антиквитети и ископува?а во модерното време доведоа до научни истражува?а на египетската цивилизаци?а и поголема почит кон културното наследство во Египет и во светот.

До доцниот палеолитски период, и онака сувата клима во Северна Африка станала дополнително сува и топла со што населението од оваа област било приморано да се сконцентрира во Долината по течението на Нил и биде??и номадските лов?иски племи?а почнале да живеат во то? регион на кра?от на Средниот Плеистценот пред околу 120 ил?ади години, Нил станал изворот на живот на Египет.Полноводноста на Нил им дала можност на лу?ето да разви?ат посто?ано зем?оделско стопанство и уште пософистицирано централизирано општество кое стана темел во истори?ата на човековата цивилизаци?а. ^[6]

Истори?а [ уреди | уреди извор ]

Преддинастички период [ уреди | уреди извор ]

Во преддинастиите и ранодинастичките времи?а, климата во Египет не била толку сува како денес. Големи предели од Египет биле покриени со савани кои биле населени од големи стада на копитари. Флората и фауната биле многу развиени во сите предели а во нилскиот регион имало голема населеност на водни птици. Лове?ето исто така била честа по?ава ка? егип?аните, а исто така во ово? период многу животни биле припитомени.

До околу 5500 година п.н.е. малите племи?а кои живееле во Долината по течението на Нил развиле култура со што покажале дека имаат цврста контрола врз зем?оделството и одгледува?ето животни. Биле препознатливи по сво?ата грнчари?а и лични предмети како што се чешли, нараквици и бро?аници. На?големата од овие култури во Горен Египет, Бадари, била позната по сво?ата висококвалитетна керамика, камени алатки и по нивната употреба на бакарот.

Во Северен Египет племето Бадари било наследено од амратиската и герзианската култура кои покажале голем бро? на технолошки подобрува?а. Од герзианските времи?а, посто?ат докази дека постоел контакт поме?у брговите Ханаан и Библос. Во ?ужен Египет, клтурата Нагуада слична на Бадарите започнала да се шири по текот на Нил до околу 4000 година п.н.е. Во периодот на Нагуада I, преддинастичките егип?ани увезувале опсиди?ан(вулканска карпа) од Етиопи?а и го користеле за оформува?е сечила и други предмети направени од лушпи. За период од над 1000 години нагуадската култура се развила од неколку мали зем?оделски заедници во мо?на цивилизаци?а чии водачи имале целосна контрола врз лу?ето и ресурсите во Долината по течението на Нил. Со воспоставува?е на мо?ен центар во Хиераконополис, а подоцна и во Абидос, водачите на Негуада III ?а прошириле сво?ата контрола и по северниот тек на Нил. Тие исто така тргувале со Нуби?а на ?уг, со оазите од западните пустини на запад и со културите од источното Средозем?е, на исток.

Културата Нагуада произвела разнолика колекци?а од матери?ани добра, кои ги покажувале растечките мо? богатство на елитата. Оваа колекци?а содржела цртана грнчари?а, висококвалитетни декоративни камени вазни, козметички палети и накит изработен од злато, камен и слонова коска. Тие исто така развиле керамичка глазура ко?а се користела во римскиот период за декорира?е чаши, приврзоци и фигурички. За време на последната преддинастичка фаза, културата Нагуада почнала да користи пишани симболи кои накра?от еволуирале во целосен систем од хиероглифи со кои се пишувал староегипетскиот ?азик.

Ранодинастички период [ уреди | уреди извор ]

Главен напис: Ранодинастички период [ уреди | уреди извор ]

Во 3 век п.н.е. египетскиот свештеник Манетон ги групирал сите фараони од времето на Менес па сe до негово време во 30 династии, систем ко? и денес се употребува. То? одбрал да ?а започне истори?ата со кралот по име “Мени” (или на грчки Менес) за ко? се сметало дека ги обединил двете кралства- Горен и Долен Египет (околу 3200 година п.н.е.). Староегипетските писатели не наведуваат да мислиме дека танзицици?ата ко?а водела до унифицирана држава се случувала побрзо отколку што навистина било така и не посто?ат никакви записи од времето на Менес. Некои научници сметаат дека митскиот Менес е всушност фараонот Нармер ко? на церемони?алната палета Нармер е нацртан со кралска церемони?ална облека како симбол на унификаци?ата.

Во Раниот Династички период, околу 3150 година п.н.е. првиот династички фараони ?а зацврстиле сво?ата контрола над Долен Египет со поставува?ето на главен град ? Мемфис од каде што тие можеле да ?а контрлираат работната сила и зем?оделството во плодниот регион околу устието на Нил како и профитабилните и суштинските трговски патеки до Левант . Растечките мо? и богатство на фараоните за време на раниот династички период се рефлектираат во нивните гробови и култните статуи Абидос во мртовечниците, кои се користеле за славе?е и обожува?е на фараоните по нивната смрт. Силната инстицуци?а на кралевството ко?а ?а развиле фараоните, служела за да се легитимизира државната контрола врз зем?ата, работната сила и реусрсите кои биле суштински за опстанокот и растот на античката египетска цивилизаци?а.

Старо Кралство [ уреди | уреди извор ]

Главен напис:Старо Кралство

Запрепастувачките достигнува?а во архитектурата, уметноста и технологи?ата биле реализирани за време на Старото Кралство. Биле мотивирани од зем?оделската продуктивност и остварени од развиената централна администраци?а. Под контрола на везирот, државните власти собирале даноци , ги координирале проектите за наводнува?е за да се зголеми родот на културите, ги распоредувале селаните за работа на градежните проекти и воспоставиле систем на правдата со цел да ги одржат редот и мирот. Со вишокот ресурси, ко? бил резултат на продуктивната и стабилна економи?а, државата била во состо?ба да ?а спонзорира изградбата на огромните споменици и да го финансира производството на исклучителните уметнички дела во кралските работилници . Пирамидите кои биле изградени од страна на ?осер, Куфу и нивните наследници се на?знача?ните симболи на античката египетска цивилизаци?а и мо?та на фараоните.

Заедно со растечката важност на централната администраци?а се по?авила нова класа на образовани писари и службеници на кои им биле доделени недвижнини од страна на фараоните како замена за нивните услуги. Фараоните исто така ин доделувале зем?а на мртовечниците и локалните храмови за да обезбедат дека овие институции ?е ги имаат потребните ресурси да го возвишуваат фараонот по неговата смрт. Кон кра?от на Старото Кралство, петте века од оваа феудална практика полека ?а намалиле економската мо? на фараонот ко? пове?е не можел да си дозволи да ?а поддржува големата централната администраци?а. Како што се намалувала мо?та на фараонот, регионалните водачи наречени номархи почнале да ?а предизвикуваат доминаци?ата на фараонот. Ова, во комбинаци?а со неколку суши поме?у 2200 година п.н.е. и 2150 година п.н.е. на кра?от предизвикало зем?ата да влезе 140-годишен период на глад и неслога ко? е познат како Прв Преоден Период.

Прв преоден период [ уреди | уреди извор ]

Главен напис: Прв преоден период [ уреди | уреди извор ]

Откако се срушила централната управа на Египет, на кра?от на Старото Кралство, администраци?ата пове?е не можела да ?а поддржува ниту стабилизира државната економи?а. Регионалните водачи не можеле да сметаат на помошта на кралот во кризни времи?а. Недостатоците од храна и политичките спорови преминале во глад и мали гра?ански во?ни. Сепак, и покра? овие тешки проблеми , локалните водачи кои воопшто не го почитувале фараонот, ?а искористиле сво?ата новонастаната независност за да основаат напредна култура во провинциите. Само што ?а презеле контролата врз своите ресурси, провинциите станале економски побогати, факт ко? се демонстрира од поголемите и поубавите гробници на сите соци?ални класи. Во екот на креативноста, занаетчиите од провинциите ги презеле и приспособиле културните мотиви, кои претходно биле наменети само за двор?аните во Старото Кралство. Писарите развиле литературни стилови кои ги изразувале оптимизмот и оригиналноста на периодот.

Ослободени од нивната ло?алност кон фараонот, локалните владетели почнале да се борат еден со друг за територи?ална контрола и политичка мо?. До 2160 година п.н.е. вледетелите во Хераклеополис го контролрале Долен Египет, додека соперничкиот клан стациониран во Теба , семе?ството Интеф, ?а мале контролата врз Горен Египет. Како што растела мо?та на семе?ството Интеф, нивната контрола се проширила на север и судирот поме?у двете сопернички династии бил неизбежен. Околу 2055 година п.н.е. Тебанските сили предводени од Небхеперте Ментухотеп II конечно ги победи?а владетелите на Хераклеополис, ги споиле двете зем?и со што започнал период на економска и културна ренесанса познат како Средното Царство.

Средно Кралство [ уреди | уреди извор ]

Главен напис: Средно Кралство [ уреди | уреди извор ]

Фараонот од Средното Кралство ги вратил стабилноста и просперитетот на зем?ата, така, се стимулирала уметноста, литературата и изградбата на спомениците. Ментухотеп II и неговите наследници до 11-та дина?сти?а владееле од Теба, но везирот Аменемат I откако го презел водството на почетокот на 12 ?тата династи?а околу 1985 п.н.е. градот Ит?тави ко? се нао?ал во Фаи?ум го направил престолнина на државата.Од Ит?тави, фараоните од 12-тата династи?а го започнале вра?а?ето на зем?ата и составиле систем за наводнува?е за да се зголеми зем?оделското производство во регионот. Во продолжение, во?ската ?а освоила територи?ата во Нуби?а , ко?а била богата со каменоломи и златни рудници, а работниците изградиле одбранбена структура, на источното устие, ко?а се викала “?идини на владетелот” за да го брани од надворешни напади.

Со воена и политчка сигурност и огромно зем?оделско и минерално богатство, наци?ата процевтала во уметнички и религиозен поглед.Спротивно од елитистичкото Старо Кралство, во поглед на боговите, во Средното Кралство дошло до фаза на зголемува?е на изразува?ето на личните религиозни ставови и она што се нарекува демократизци?а на задгробниот живот според ко? сите имаат душа и по смртта се добродо?дени во друштвото на боговите.Во литературата, во Средното Кралство можеле да се на?дат префинети теми и ликови напишани на веродостоен и елоквентен стил, а рел?ефот на скулптурите од тоа време покажуваат суптилни, поединечни детали кои ги поставуваат стандардите на техничката совршеностна повисоко ниво.

Последниот владетел на Средното Кралство, Аменемат III им дозволил на ази?атите да се населат во устието на Нил за да обезбеди доволно голема работна сила за неговите особено активни рударски де?ности и градежни кампа?и. Амбициозните рударски и градежни активности, комбинирани со несоодветните поплави на Нил кои се случувале во подоцнежниот период од неговото владее?е ?а ослабеле економи?ата и биле една од причините за малото опа?а?е на напредокот во Вториот Преоден Период за време на подоцнежното владее?е на 13-та и 14-та династи?а. За време на ова опа?а?е ази?атските доселеници почнале да ?а преземаат контролата врз ?устието на Нил за на кра?от,познати како Хикси, да до?дат на власт во Египет.

Втор преоден период и Хиксите [ уреди | уреди извор ]

Главен напис: Втор преоден период [ уреди | уреди извор ]

Околу 1650 година п.н.е., како што слабеела мо?та на фараоните од Средното Кралство, ази?атските имигранти кои живееле во источниот дел од устието на Нил, градот Аварис, ?а презеле контролата врз регионот и ?а присилиле централната управа да се врати во Теба каде што фараоните биле третирани како вазали кои требало да оддаваат почит. Хиксите( “странски владетели”) го имитирале египетскиот модел на владее?е и се опишувале како фараони и со тоа египетските елементи и ги припишувале на нивната култура од бронзеното доба.

По нивното повлекува?е, тебанските кралеви биле заробени поме?у Хиксите на север и нубиските со?узници на Хиксите, Хушитите, на ?уг. По близу 100 години неактивност, околу 1555 година п.н.е., тебанските сили собрале доволно сили да стапат во конфликт со Хиксите ко? траел пове?е од 30 години. Фараоните Секвенере Тао II и Камосе на кра?от биле доволно силни да ги победат Нуби?ците, наследникот на Камосе, Амосе I, успеал успешно да изведе неколку борби кои перманентно ги искорениле Хиксите од Египет. Во Новото Кралство кое следело, во?ската станала основен приоритет за фараоните кои сакале да го прошират Египет и да ?а обезбедат неговата целосна доминаци?а на блискиот Исток.

Ново Кралство [ уреди | уреди извор ]

Главен напис: Ново Кралство [ уреди | уреди извор ]

Фараоните од новото Кралство донеле период на непречен напредок со тоа што ги обезбедиле границите и ги за?акнале дипломатските врски со нивните соседи.воените походи кои биле изведувани во времето на фараонот Тутмос I и неговиот внук Тутмос III го прошириле египетското вли?ание во Сири?а и Нуби?а со што ?а за?акнале ло?алноста и отвориле пристап до занча?ните зделки за увоз на бронза и дрво. Фараноните од Новото Кралство започнале големи градежни активности за да го пропагираат богот Амон за ко? почнал да расте нов култ ко? се основал во Карнак. Тие исто така изградиле споменици за да ги слават своите замислени и остварени достигнува?а. Жената-фараон Хаштепсут ?а користела оваа пропаганда за да го легитимизира своето стапува?е на власт. Не?зиното успешно владее?е било обележано со успешната тргови?а со Пунт, со изградбата на елегантниот посмртен храм, со огромните Обелисци и капелата во Карнак. И покра? не?зините достиднува?а, Тутмос III, не?зиниот внук-посинок, на кра?от на своето владее?е, се обидувал да го уништи она што таа го создала со цел да го узурпира сво?от престол.

Околу 1350 година п.н.е, стабилноста на Новото Кралство била под закан кога АменотепI го наследил престолот и спровел неколку хаотични реформи. Со тоа што го сменил своето име во Ехнатон, то? го возвишил ве?е избледениот бог Атен и го претворил во врховно божество, со што го задушил славе?ето на други божества и ?а напднал мо?та на свештенството. Со пренесува?ето на престолнината ви новиот град Амарна то? ?а занемарил надворешната политика и сосема им се предал на сво?ата нова религи?а и уметност. По неговата смрт култот кон Атен бил брзо заборавен, а наредните фараони Тутанкамон, А? и Хорус ги избришале сите се?ава?а за Перидот Амарна.

Околу 1279 година п.н.е., Рамзес II, познат и како Рамзес Велики, го наследил престолот, и започнал со изградба на уште пове?е храмови, подигнал нови статуи и Обелисци и бил татко на пове?е деца отколку ко? било фарaон во истори?ата. Рамзес II бил храбар во?сководец и ?а предводел сво?ата во?ска во Битката ка? Кадис и откако се нашол во ?орсокак, то? конечно се согласил на првиот пишан мировен договор околу 1258 година п.н.е. Египетското богатство направиоло од Египет цел за осво?ува?е, особено за Либи?ците и прекуморските народи. На почетокот, во?ската имала сили да ги спречува овие инвазии, но на кра?от Египет ?а изгубил контролата врз Сири?а и Палестина. Вли?анието од надворешните договори се зголемило и влошило поради внатрешните проблеми како што биле корупци?ата, ограбува?ето на гробови и гра?анската непослушност. Врховните свештеници во храмот посветен на Амон во Теба се здобиле со огромно предели зем?а и богатство, а нивната растечка мо? ?а расцепила државата за време на Третиот преоден период. Околу 730 година п.н.е. Либи?ците од западот ?а уништиле политичката обединетост на зем?ата.

Трет преоден оериод [ уреди | уреди извор ]

Главен напис: Трет преоден период [ уреди | уреди извор ]

По смртта на Рамзес XI во 1078 година п.н.е. Смесенс ?а презел власта во северниот дел на Египет, и владеел со седиште во градот Танис. ?угот успешно го контролирале, од Теба, Високите свештеници на Амон кои го призналвале само името на Смеденс. За ова време, Либи?ците се населувале во западното устие, а главатарите на овие доселеници почнале да ?а зголемуваат сво?та автономи?а. Либи?ската принцеза, во времето на Шошенг I во 945 година п.н.е. ?а презела контролата врз устието на Нил и со со тоа била основана таканаречената либи?ска или Бубаститска династи?а ко?а владеела наредните 200 години. Шошенг исто така ?а презел контролата и врз ?ужен Египет со тоа што ги поставил членовите на неговото семе?ство на многу важни позиции. Со по?авува?ето на соперничката династи?а во устието на Нил ко?а настанала во Леонтополис и Хушитите кои се заканувале од ?уг , либи?ската контрола започнала да се намалува. Околу 727 година п.н.е. кралот на Хушитите, Пи?е, нападнал од север со што ?а презел контролата во Теба и на кра?от во устието на Нил.

Египетската доминаци?а значително се намалила кон кра?от на Третиот Преоден период. Неговите странски со?узници потпаднале под вли?ание на асирците и до 700 година п.н.е. во?ната поме?у двете зем?и станала неизбежна. Поме?у 671 и 667 година п.н.е. асирците го започнале сво?от напад врз Египет. Кралот на Хушитите, Тахарква, и неговиот наследник , Танутамон, за време на своето владее?е посто?ано биле во конфликт со асирците кои неколкупати биле поразени од страна на нуби?ците. На кра?от, асирците ги избркале Хушитите назад во Нуби?а , го окупирале Мемфис и ги заплениле храмовите во Теба.

Доцен период [ уреди | уреди извор ]

Главен напис: Доцен период [ уреди | уреди извор ]

Асирците, кои немале посто?ани планови за понатамошно осво?у?е, поставиле вазали да го контролираат Египет, а тие вазали подоцна станале познати како Саите кралеви на Дваесет и шестата династи?а. До 653 година п.н.е. Саите кралот Псамтик I успеал да ги отстрани асирците со помош на грчките платеници кои биле на?мени да ?а формираат првата египетска морнарица. Грчкото вли?ание се проширило во Египет, особено откако градот Наукратис станал дом на грците во устието на Нил. Саите кралевите кои бле сместени во новиот главен град Саис биле сведоци на краткото живнува?е на економи?ата и културата, но во 525 година п.н.е. мо?ните перси?ци, предводени од Камбис II, го започнале своето осво?ува?е на Египет кое завршило со заробува?ето на кралот Псамтик III во Битката ка? Пелусиум( град во источен Египет). Камбис III тогаш офици?ално ?а презел ттитулата фараон, но владеел од неговиот дом во Суза, а Египет го оставил под контрола на сатрапи?а. Петтиот век п.н.е. го обележале неколку успешни востани?а против перси?ците, но Египет сепак не бил во можност перманентно да се ослободи од власта на перси?ците.

По припо?ува?ето кон Перси?а, Египет бил здружен со Кипар и Феники?а во шестата сатрапи?а на Персиската Импери?а. Ово? прв период на персиското владее?е со Египет е познато како Дваесет и седмата династи?а ко?а завршила во 402 година п.н.е. и од 380 г. до 343 година п.н.е. Триесеттата династи?а владеела како последно домородно кралско семе?ство во династички Египет, ко?а завршла со владее?ето на кралот Нектанеб II. Во 343 година п.н.е. започнало кратко вра?е?е на персиската власт кое понекогаш се нарекува Триесет и првата династи?а, но за кратко време, во 332 година п.н.е. персискот владетел Мазакец без борба му го предал Египет на Александар Велики .

Птоломе?ска династи?а [ уреди | уреди извор ]

Главен напис : Истори?ата на птолме?ски Египет и Птоломе?ска династи?а [ уреди | уреди извор ]

Во 332 госина п.н.е. Александар Велики го освоил Египет со многу мал отпор од страна на перси?ците и бил добредо?ден ка? егип?аните кои го сметале за ослободител. Администраци?ата ко?а ?а поставиле наследниците на Александар, птоломе?ците, се засновала врз египетскиот модел и се нао?ала во новиот главен град Александри?а . Градот бил излог на мо?та и престижот на грчкото владее?е и станал седиште на уче?ето и културата кои биле сконцентрирани во славната библиотека во Александри?а. Светилникот во Александри?а го осветлувал патот за многу бродови со кои градот тргувал откако птоломе?ците ги поставиле за приоритет тргови?ата и претпри?ати?ата за производство на папирус.

Грчката култура не ?а потиснала египетската култура, биде??и птоломе?ците ги поддржувале долготра?ните традиции со це? да стекнат ло?алност и популарност. Тие граделе нови храмови во египетски стил ги поддржувале традиционалните култови и самите се портретирале како фараони. Некои традиции дури и се споиле биде??и грчките и египетските богови се обединиле во заеднички божества како што е Серапис и класичните грчки форми на скулптури украсени со египетски мотиви. Птоломе?ците се соочиле со народни востани?а и покра? нивните напори а ги стивнат егип?аните. Востани?ата ги иницирале семе?ни соперници и мо?ната народна маса во Александри?а ко?а се создала по смртта на Птолеме? IV. Во продолжение, биде??и Рим сe пове?е се потпирал на увозот на жито од Египет, рим?аните почнали мноу да се интересираат за политиката во Египет. Посто?аните египетски востани?а, амбициозните политичари и мо?ните сири?ски противници ?а дестабилизирале зем?ата, и како резултат на тоа Рим испратил сили да ?а спасат зем?ата као провинци?а на Римското Царство .

Римска власт [ уреди | уреди извор ]

Главен напис: Истори?ата на римски Египет [ уреди | уреди извор ]

Портретите на муми?ата Фа?ум го претставуваат преплетува?ето на римската и египетската култура

Египет станал провинци?а на Римското Царство во 30 година п.н.е. по поразот на Марко Антони? и Птоломе?ската кралица Клеопатра VII од страна на Октави?ан (подоцна Императорот Август) во Битката ка? Акциум. Рим?аните се потпирале на испораките со жито од Египет, и римската арми?а под контрола на префект назначен од императорот ,задушувала востани?а, строго го зголемила собира?ето на даноци и ги спречувала нападите од бандити , што во тоа време претставувало озлогласен проблем. Александри?а станал многу важен центар на тргови?ата со ориентот биде??и егзотичните луксузни предмети имале висока побарувачка во Рим.

Иако рим?аните биле понепри?ателски настроени кон егип?аните отколку грците, некои традиции како што се мумификаци?ата и славе?ето на традиционалните продолжиле. Напреднала уметноста на украсува?ето на мумиите и некои од римските цареви биле насликани како фараони но не до степенот до ко? тоа го правеле Птоломе?ците. Рим?аните живееле надвор од Египет и не ?а вршеле церемони?алната кралска функци?а. Локалната администраци?а станала во римски стил и се приближила до домородните егип?ани.

Од средината на првиот век , христи?анството се по?авило и во Александри?а и на него се гледало како на уште еден култ ко? може да се прифати. Како и да е, тоа всушност била бескомпромисна религи?а чи?а цел била да ги преобрати лу?ето од паганство и претставувала закана за популарните религиски традиции. Како резултат на ова било масовното преобратува?е во христи?анство , кое кулминирало со големото “чисте?е” на Диоклеци?ан кое започнало во 303 година, и на кра?от победило христи?анството. Во 391 година императорот Теодоси? го вовел законодавството со кое биле забранети приватните пагански обреди и ги затворил храмовите. Александриа станала центар на големи анти- пагански беснее?а, а со тоа се уништиле и приватните религиски погледи. Како последица на ова гипетската паганска култура посто?ано опа?ала. Додека домородното население продолжувало да го зборува сво?от ?азик, способноста за чита?е на хиероглифското писмо полека исчезнувала поради исчезнува?ето на улогата на египетските свештеници и свештенички. Храмовите сами по себе понекогаш биле преобратувани во цркви или биле напуштани.

Управа и стопанство [ уреди | уреди извор ]

Администраци?а и тргови?а [ уреди | уреди извор ]

Фараонот бил апсолутен владетел на зем?ата и, барем во теори?а, имал целосна контрола врз зем?ата и не?зините ресурси. Кралот бил врховен воен командант и глава на владата, то? во врше?ето на сво?ата работа се потпирал на бирократи?ата ко?а ?а спроведуведувале службеници. На чело на администраци?ата бил везирот ко? се однесувал како претставник на кралот и ?а коррдинирал контролата врз зем?ата, богатството, градежните проекти, правниот систем и архивите. На регионално ниво зем?ата била поделена на 42 административни региони кои се нарекувале номи и секо?а од нив ила водена од страна на номарх, ко? бил одговорен пред везирот за своето владее?е. Храмовите биле ’рбетот на економи?ата. Не само што билеместа за славе?е на боговите, туку во нив се складирало богатството на наци?ата во систем од амбари и сефови со кои управувал надгледувач ко? дистрибуирал жито и стоки.

Голем дел од економи?ата бил централно организиран и строго контролиран. Иако старите Егип?ани не користеле ковани пари до Доцниот период, тие користеле систем за пари-трампа, со тоа што стандардни вре?и со жито и парички вределе исто колку отприлика 91 грам бакар или сребро. На работниците им се пла?ало со жито. Еден работник можел да заработи пет и половина вре?и или 200 килограми жито месечно, додека надзорниците можеле да заработат 7 и половина вре?и или 250 килограми. Цените биле исти низ целата зем?а и биле напишани на листи за да ?а олеснат тргови?ата. На пример, кошула чинела пет бакарни парички, една крава чинела 140 парички. Житото можело да се менува за други стоки во согласност со фиксната список на цени. За време на 5 век п.н.е. ,од странство, кованите пари се вовеле во Египет.Прво монетите пове?е се користеле како стандардизирани парчи?а од драгоцен метал отколку како вистински пари, но во идните векови ме?ународните трговци целосно се потпирале на кованите пари.

Општествен статус [ уреди | уреди извор ]

Египетското општество било многу стратифицирано и соци?алниот статус експлицитно се покажувал. На?големиот дел од населението го претставувале зем?оделците, но зем?оделските производи директно ги поседувала државата, храмовите или благородните семе?ства кои ?а поседувале зем?ата ко?а зем?оделците ?а обработувале. Зем?оделците исто така пла?але и данок за труд и од нив се барало да работат на проекти за наводнува?е и градежништво во корве систем. Уметниците и занаетчиите имале повисок статус од зем?оделците, но и тие биле под државна контрола инработеле во продавници кои билеприлепени до храмовите и им се пла?ало директно од државното богатство. Писарите и службените лица ?а претставувале погорната класа во стар Египет, тн. класа на белите килтови што се однесувало на избелените парчи?а облека ко?а служела као показател за нивниот ранг. Погорната класа експлицитно го покажувала сво?от соци?ален статус во поглед на уметноста и литературата. Под благородништвото биле свештениците, лекарите и инжениерите со специ?ална обука во тоа поле.Исто така во Египет имало и робови но нивниот бро? како и колку биле кристени не е познато.

Старите Егип?ани ги гледале мите и жените како и сите лу?е од сите соци?али класи, освен робовите, како еднакви пред законот и дури и на?сиромашните селани имале право на жалба ка? везирот и неговиот суд добивале оштета. Мажите како и жените имале право да поседуваат и продаваат имот, да склучуваат договори, да стапуват во брак и да се разведуваат, да примаат наследство и да водат спорови на суд. Венчаните дво?ки можеле да поседуваат имот заеднички и да го заштитат сво?от имот во случа? на разво? со склучува?е на брачни договори со кои се одредувале финансиските обврски на мажот кон жената и децата при разведува?ето на бракот. Во споредба со жените во Грци?а, Рим и други помодерни зем?и, египетските жени имале пове?е избор и можности за да остваруваат достигнува?а. Жените како Хаштепсут и Клеопатра дури станале и фараони, додека другите имеле мо? во сво?ство на божествените сопруги на Амон. Жените во Стар Египет, и покра? сите права и слободи, ретко се вклучувале во офици?алните работи и администраци?ата, тие имале второстепени улоги во храмовите и не биле токлу образовани колку мажите. Исто така погледнете го историскиот напис на BBC за пове?е информации за родовата еднаквост во Стар Египет.

Правен систем [ уреди | уреди извор ]

Офици?ално, на чело на правниот систем бил фараонот ко? бил одговорен за спроведува?ето на законите и остварува?ето на правдата и за одржува?ето на редот и мирот, тоа бил концепт ко? егип?аните го нарекувале Ма’ат . Иако нема пишани закони од стар Египет, некои документи покажуваат дека египетското право се засновало на здарв разум и поглед на тоа што е правилно, а што погрешно ко? претпочита доа?а?е до спогодби и решава?е на конфликти наместо строго држе?е до коплицирана постава на правила. Локалните совети на старешини познати како Кнебет во Новото кралство биле одговорни за воде?е на судските случаи кои вклучувале и мали тужби и спорови. Посериозните случаи кои вклучувале убиства, големи зем?ишни трансакции и грабежи биле пренесувани ка? Великиот Кенбет, над кого биле везирот и фараонот. Тужителите и тужените требало сами да се претставуваат и при тоа да се заколнат дека ?е ?а кажуваат вистината. Во некои случаи, државата ?а преземала улогата на обвинител и суди?а, и смеела да го измачува тужениот со тепа?е со цел да добие признание и да и ги добие ими?ата на соучесниците. Без разлика на тоа дали обвинени?ата биле сериозни или не, судските писари ги документирале жалбите, признани?ата и пресудите за понатамошна употреба.

Казаната за помалите прекршок можела да биде или пари, тепа?е, сакате?е на лицето или протерува?е во зависност од тежината на прекршокот. Сериозните кривични дела како убиство и вооружен грабеж се казнувале со погубува?е кое подразбирало обезглавува?е, даве?е или набива?е на криминалецот на колец. Казните исто така можеле да се спроведат и врз членовите на семе?ството на сторителот. Со почеток во Новото Кралство, пророштвата играле важна улога во правниот систем на Египет, со помош на пророштвата се решавале и гра?анските и крвичните случаи. Постапката била да се праша богот праша?е на кое се одговара со да или не кое што е во врка со случа?от ко? се разгледува. Богот, кого го претставувале голем бро? свештеници ?а кажувал сво?ата пресуда со одбира?е на едното или другото што го покажувал преку движе?е на свештениците напред или назад или со покажува?е кон еден од одговорите напишани на папирус.

Зем?оделство [ уреди | уреди извор ]

Комбинаци?ата од поволни географски услови придонела кон успехот на страите египетска култура. На?важниот од овие услови била богатата и плодна почва ко?а била резултат на годишните излива на реката Нил. Така Старите Егип?ани можеле да произведуваат огромни количини на храна, со што на населените му останувало пове?е време и средства за да се посвети на културата, технологи?ата и уметноста. Управува?ето со зем?ата било од суштинско значе?е, биде??и даноците биле одредувани врз основа на зем?ата ко?а личноста ?а поседувала.

Животни [ уреди | уреди извор ]

Егип?аните верувале дека урамнотежената врска поме?у лу?ето и животните е суштински елемент за вселенскиот ред. Така лу?ето, животните и растени?ата се сметале за членови на една целина. Животните, и домашните и дивите, исто така биле важен исзвор на духовност, придружба и стабилност за Старите Егип?ани добитокот бил на?ценетата стока. Администраци?ата собирала данок за стока со врше?е на редовни пописи , а големината на стадото ги покажувала престижот и важноста на имотот или храмот ко? го поседувал. Освен добитокот старите Егип?ани чувале овци, кози и сви?и. Чувале и живина како што се шатки, гуски и гулаби кои биле заробени во мрежи на фарми каде биле хранети со сила со цел да ги здебелат. Нил обезбедувал гилемо количество на риба. Пчелите исто така биле припитомени од времето на Старото кралство и од нив се добивало мед и восок.

Старите Егип?ани користеле магари?а и говеда за носе?е на товарот, со нив исто така ги работеле поли?ата и ги саделе семи?ата во почвата. Коле?ето на дебелите говеда бил исто така значаен ритуал. Ко?ите ги донеле Хиксите во Вториот Преоден период, а камилите, иако биле познати во Новото кралство, сe уште не се користеле за носе?е на товар сe до Доцниот период. Исто така посто?ат докази според кои слоновите биле припитомени во Доцниот период, но голем дел ?а напуштиле територи?ата поради недостатокот на тревно зем?иште. Кучи?ата, мачките и ма?муните биле чести домашни миленичи?а, додека поегзотичните миленичи?а биле донесени од Африка, на пример лавовите кои биле резервирани за кралските семе?ства. Херодот заклучил дека егип?аните се единствените лу?е кои ги чувале своите животни дома. За време на Преддинастичкиот период и Доцниот период , славе?ето на боговите во нивната животинска форма било многу популарно, вакви богови биле божицата ?мачка Бастет и богот-Ибис Тот. Поради оваа причина овие животни биле одгледувани на многу фарми за ритуално жртвува?е.

Природни ресурси [ уреди | уреди извор ]

Египет бил богат со градежен и декоративен камен, бакар , руда, злато и полудраги каме?а. Овие природни ресурси им овозможувале на егип?аните да градат споменици, скулптури, да прават алати и модерен накит. Балсамерите користеле сол од Вади Натурн (што занчи “Долината”) за мумификаци?а, ко?а исто така се користела и за добива?е гипс од ко? се правело малтер. Минералните карпи се нао?але во далечните и тешкопристапните суводолици во источната пустина и Сина? и нивното нао?а?е биле потрбни експедиции контролирани од државата со цел да се доби?ат природните ресурси кои биле сместени таму. Ова биле големи златни рудници во Нуби?а и една од првите мапи за кои се знае е за златниот рудник во ово? регион. Вади Хамамат ( што значи “Долина на многу ба?и”) бил значаен извор на гранит greywacke и злато. Кременот бил првиот минерал ко? почнал да себира и се користел за праве?е алати, а кременски секири се првите докази за населеност во Долината по течението на Нил. Чепчи?ата на минералите биле внимателно обработувани за праве?е на сечилата на стрелите со умерена цврстина и тра?ност дури и откако бакарот се вовел за оваа цел.

Егип?аните правеле залихи од водечката руда галенит ка? Гебел росас(локаци?а на ко?а имало галенит) за праве?е на риболовни оловца, висулци ко? се употребувале во градежништвото и мали фигури. Бакарот бил на?важниот метал за праве?е на алати во стар Египет и бил топен во печки направени од малахит изваден од рудник во Сина?. Работниците го собирале слатото со тоа што ги миеле грутките од седиментите на алуви?алните талози или со поинтензивна работа односно со брусе?е и мие?е на кварцит ко? содржел злато. Резервите од железо кои се прона?дени во горен Египет се користеле во доцниот период. Висококвалитетните градежни каме?а во Египет ги имало во изобилство. Старите Егип?ани ископувале варовник по низ целата долина на Нил, гранит од Асуан и базалт и песок од деловите на источната пустина. Резервите од декоративни каме?а како порфир, сив камен, алабастер и црвени кристали се собирале од источната пустина дури и пред Првата династи?а. Во птолеме?скиот и Романскиот период рударите собирале резерви на смарагди во Вади Сикаит(што значи “Камена Долина”) и аметист во Вади Ел Нуди.

?азик [ уреди | уреди извор ]

Египетскиот ?азик е северен афроазиски ?азик ко? е тесно поврзан со берберскиот и семитскиот ?азик. То? е втор ?азик со на?долга истори?а( по сумерскиот), се пишувал од 3200 година п.н.е. до средниот век , а бил зборуван уште подолго. Фазите на страиот египетски ?азик се стар египетски, среден египетски (класичен египетски), доцен египетски , демотски и коптски. Египетските записи не покажуваат разлики во ди?алектот пред коптскиот ?азик но на?веро?атно то? се зборувал во регионалните ди?алекти околу Мемфис, а подоцна и Теба.

Страиот египетски ?азик бил синтетички ?азик, но подоцна станал поаналитички.Доцниот Египет развил и претставки и определени и неоределени членови кои ги замениле дргугите инфлексни наставки. Ова било промена од постарата формула *глагол суб?ект об?ект* во "суб?ект глагол об?ект". Египетските хиероглифи, хиератски и демотски записи, на кра?от биле заменети со коптската азбука ко?а била пове?е фонетска. Коптскиот сe уште се користи за време на литургиите во египетските православни цркви, а негови траги се на?дени и во модерниот египетско-арапски ?азик.

Звуци и граматика [ уреди | уреди извор ]

Старите Егип?ани имале 25 согласки слични на оние во другите афроазиски ?азици. Тие вклучувале грлени и нагласени согласки, гласни и неми паузи, неми фрикативи и нагласени и неми африкати. Има три долги и три кратки самогласки чи? бро? во доцниот египетски ?азик бил девет.Основната ?азична конструкци?а во египетскиот ?азик, слично како и во семитскиот и берберскиот, е составена од три букви или корен од две букви составен од согласки или полусогласки. Наставките се додавале за да се оформат глаголи. Глаголските сложенки одговарале на лицето. На промер, конструкци?ата составена од три самогласки S- ? -M е семантичкото ?адро на зборот“ слуша“, неговата основна слиженка е ?то? слуша“. Ако суб?ектот е именка, не му се додаваат наставки на глаголот: s?m ?mt ? жената слуша“.

Придавките се изведувале од именки преку процес ко? египтолозите го нарекуваа нисбаци?а поради неговата сличност со арапскиот ?азик. Збороредот е следниот, ПРЕДИКАТ-СУБ?ЕКТ во глаголски и придавни реченици и СУБ?ЕКТ-ПРЕДИКАТ во номинални и прилошки реченици. Суб?ектот може да се помести од почетокот на реченицата, доколку таа е долга и по неа следи продолжен изговор. Именките и глаголите се негирале о партикулата ?n“, но ?nn“ се користи прилошки и придавни реченици. Акцентот па?а на последниот и претпоследниот слог кои можат да бидат отворени( cv) или затворени (cvc).

Култура [ уреди | уреди извор ]

Секо?дневен живот [ уреди | уреди извор ]

Старите Егип?ани одржувале богато културно наследство заедно со фестивали и веселби надополнети со музика и танц.

Пове?ето од старите Егип?ани биле зем?оделци посветени на поли?ата. Во нивните живеалишта живееле на?блиските членови од нивните семе?ства, и биле изградени од цигли направени до кал и изработени на начин ко? ги оджрувал студени дури и во на?жешките период од денот. Секо? дом имал ку?на со отворен покрив, и таа содржела мелнички камен за меле?е брашно и мала рерна за пече?е леб. ?идовите биле обоени со бела бо?а, и можело да се покриваат со обоени таписерии. Подовите биле покриени со црвени простирки, а мебелот го сочинувале дрвени столови и кревети кои излегувале од подот како и поединечни маси.

Старите Егип?ани им посветувале големо внимание на хигиената и изгледот. Пове?ето од нив се капеле во Нил и користеле сапун како паста направен од животинско сало и креда. Мажите го бричеле цело тело за да бидат почисти користеле парфеми и помади за да ги покри?ат лошите миризби и да ?а релаксираат кожата. Облеката била направено од едноставна ткаенина ко?а била избелувана а, мажите како и жените кои биле од погорните класи носеле перики, накит и користеле козметика. Децата до периодот на зрелост, ко? бил околу 12-тата година, не носеле облека, а на оваа возраст машките биле обрежувани и им ги бричеле главите. Ма?ките биле одговорни за грижа околу децата, а татковците обезбедувале приход за семе?ствата.

Музиката и танцот биле популарни начини за забавува?е за оние кои моеле да си ги дозволат. Првите инструменти биле харфа и фле?та, ансструментите како труба, обоа и га?да се развиле подоцна и станале доста популарни. Во Новото Кралство, егип?аните свиреле на ?вончи?а, чинели, да?ри?а и тапани и лири и мандолини увезени од Ази?а . Систрумот бил ?вечковиден инструмент ко? бил особено битен во религиските церемонии.

Старите Егип?ани уживале и во многу релаксирачки активности како игри и музика. Сенетот , игра ко?а се играла на табла каде што фигурите се мрдале во согласност со случа?на шанса, бил особено популарен уште од на?стари времи?а. Друга слична игра била мехен, со ко?а се игала на кружна табла. Жонглира?ето и и игрите со топка биле популарни ка? дцта, а боре?ето е исто така забележано во гробница ка? Бени Хасан. Богатите членови на египетскиото општество уживале во ловот како и во едре?ето.

Ископува?ата во селото во кое живееле работници, Деир ел Мадина, покажале еден од на?темелно документираните докази за животот во древниот свет ко? трале скоро четири ил?ади години. Нема друго место на кое може подобро да се проучуваат организаци?ата, општествената комуникаци?а и условите за живот и работа.

Религиски верува?а [ уреди | уреди извор ]

Главен напис: Религи?ата во Стар Египет [ уреди | уреди извор ]

Верува?ата во божествата и во задгробниот живот биле искоренети од египетската цивилизаци?а. Владее?ето на фараонот се засновало врз божественото право на кралот. Египетскиот Пантенон бил популаризиран од богови кои имале натприродни мо?и и биле барани за помош или заштита. Како и да е боговите не секогаш биле доживувани како ?убезни, а егип?аните дека едниствениот начин да на?дат мир бил да се молат и да им нудат жтрви на нивните богови. Структурата на Пантенонот постапно се сменила со воведува?ето на новите божества во хиерархи?ата, но свештениците не направиле никакви напори да ги организираат разликите и понекогаш митовите и приказните доа?але во конфликт. Овие различни концепти на божества не се сметале како контрадикторни туку како словеи во на многуте аспекти на реалноста.

Статуата на Ка обезбедила место каде можела истата да се слави. Боговите биле славени во култни храмови кои ги воделе свештеници кои делувале во име на кралот. Во центарот на храмот била култната статуа поставена на специ?ална основа. Храмовите не биле место за ?авно славе?е или собири, и само на одбрани денови за слава специ?алната основа на ко?а била поставена статуата на богот се изнесувала надвор за ?авно славе?е. Вообичаено, чуварот на богот не е по?авувал во надворешниот свет и им бил достапен само на овластените службеници. Обичните гра?ани можеле да ги слават нивните статуи во нивните домови, а им се нуделе и ам?лии кои требало да ги шитат од силите на хаосот. По Новото Кралство, улогата на фараонот да биде духовен посредник била променета откако религиските обичаи преминале во директно славе?е на боговите. Како последица од тоа свештениците развиле систем од пророштва со помош на кои на гра?аните директно им ?а кажувале вол?ата на боговите.

Егип?аните верувале дека секо? човек е составен од физички и психички делови или аспекти. Освен тело секо? човек имал и ?wt - сенка, ba-душа или личност, ka-животна сила и име. Срцето, пове?е отколку мозокот, се сметало за седиште на мислите и чувствата. По смртта духовните аспекти излегувале од телото и можеле да се движат, но барале тело или статута како посто?ан дом. Кра?ната цел на починатите била повторно да се соединат со нивното ka и ba и да станат благословени и да продожат да живеат како akh или ?делотворниот“. За да се случи ова на починатите требало да им се суди при што нивното срце го мерел ?таткото на правдата“. Ако заслужил, починатиот можел да продолжи со своето постое?е во духовна форма.

Во гробовите на фараоните имало огромно количество на богатство, како златни маски од муми?ата на Тутанкамон

Обичаи на закопува?е [ уреди | уреди извор ]

Главен напис: погребни обичаи во Стар Египет [ уреди | уреди извор ]

Старите Егип?ани одржувале една целост од погребни обичаи за кои сметале дека се неопходни за да се обезбеди бесмртност по смртта. Овие обичаи вклучувале и зачувува?е на телото преку мумификаци?а, изведува?е на погребни церемонии и закопува?е на разни предмети, заедно со телото, за кои се сметало дека ?е му бидат потребни на поко?никот во неговиот задгробен живот. Пред Старото Кралство телата закопувани во пустината биле природно зачувувани преку дехидратаци?а. Сувите пустински услови, низ истори?ата биле од голема корист при погребува?ето на сиромашните кои не можеле да си дозволат церемони?ални погреби како богатите. Побогатите егип?ани започнале да ги закопуваат нивните поко?ни во камени гробови и како последица од тоа тие ?а искористиле вештачката мумификаци?а ко?а подразбирала ваде?е на внатрешните органи, замотува?е на телото во платно и закопува?е на истото во правоаголен дрвен сандак. Со почетокот на Четвртата Династи?а, некои делови се зачувувале одделно во балдахински тегли.

До почетокот на Старото Кралство егип?аните ве?е ?а имале усовршено техниката на мумифицира?ето. На?добрата техника траела 70 дена и подразбирала отстранува?е на внатрешните органи, ваде?е на мозокот преку носот и става?е на телото во смеса од соли наречена натрон. Телото тогаш се обвиткувало во платно со ама?лии за заштита кои се ставале поме?у слоевите во украсен антропоиден сандак. Мумиите во доцниот период исто така биле ставани во нацртани сандаци за мумии. Практиката а зачувува?е опаднала за време на птолеме?скиот и романскиот период, кога поголемо значе?е му се посветувало на надворешниот изглед на муми?ата ко?а што се декорирала.

Богатите егип?ани погребувани големи количини на лукзузни предмети, но сите погреби без разлика на соци?алниот статус вклучувале богатство за поко?ниците. Почнува??и од Новото Кралство, книгите за мртвите се ставале во гробовите заедно со статуата Шабди за ко?а се верувало дека врши рачни работи за поко?никот во задгробниот живот. Ритуалите во кои поко?ните биле магично реанимирани, биле придружни елементи на погребите. По закопот, живите роднини требало од време на време да носат храна на гробот и да кажуваат молитви во име на починатиот.

Во?ска [ уреди | уреди извор ]

Главен напис: воена истори?а на стар Египет [ уреди | уреди извор ]

Во?ската во стар Египет била одговорна за подготвува?е на Египет за инвазиски напади и за одржува?е на египетската доминаци?а во Средниот Исток. Во?ската ги заштитувала рударските експедиции во Сина? за време на Старото Кралство и се борела во гра?анските во?ни во Првиот и Вториот ме?увремен период. Во?ската исто така била задолена и за одржува?е на тврдините за време на важните трговски размени како оние кои се случувале во градот Бухен на патот кон Нуби?а. Тврдините биле изградени за да служат како воени бази како што е тврдината ка? Силе( значи пазар), ко?а била база за операции за експедиции во Левант. Во Новото Кралство, неколку фараони ?а користеле египетската арми?а за да го нападнат и осво?ат Куш и делови од Левант.

Типичната воена опрема вклучувала лакови и стрели, коп?а и кружни штитови направени од животинска кожа истегната на дрвена рамка. Во Новото Кралство, во?ската започнала да користи воени коли кои биле претходно воведени од страна на хикоските напа?ачи. Оруж?ето и оклопите продолиле да се подобруваат откако бронзата почнала да се употребува. Штитовите тогаш се правеле од тврдо дрво помешано со бронза, коп?ата имале бронзен врв, а зилотот бил воведен од страна на азиските во?ници. Фараонот, во уметноста и литературата обично го претставувале како ?ава на чело на арми?ата, а има има докази дека на?малку наколку фараони како СеквенереII Тао и неговите синови навистина и го правеле тоа. О?ниците ги регрутирале од општото население, но за време и особено по Новото Кралство платеници од Нуби?а, Куш и Либи?а биле на?мени да се борат за Египет.

Наводи [ уреди | уреди извор ]

Нормативна контрола VIAF : 106146462599127770328 GND : 4068430-1 NDL : 00562072 NKC : ge146585