한국   대만   중국   일본 
Лима ? Википеди?а Пре?ди на содржината

Лима

Уреди врски
Координати : 12°03′S 77°02′W  /  12.050° ?ГШ; 77.033° ЗГД  / -12.050; -77.033
Од Википеди?а ? слободната енциклопеди?а
Лима
Lima
главен град
Горе кон долу, лево кон десно:
Поглед кон округот Сан Исидро , Катедралата во Лима , Парк на Резервистите , Плаза Ма?ор , Светилник Ла Марина , Коста Верде ( Мирафлорес )
Знаме на Лима
Знаме
Грб на Лима
Грб
Прекар(и): ?Град на кралеви“( Ciudad de los Reyes )
?Трипати крунисуваната вила“ ( La Tres Veces Coronada Villa )
?Бисерот на Тихиот Океан“ ( La Perla del Pacifico )
Местоположба во Перу
Местоположба во Перу
Држава Перу
Регион Лима
Покраина Лима
Основан 18 ?ануари 1535
Основач Франсиско Писаро
Управа
 ? Градаоначалник Хорхе Му?ос Велс
Површина
 ? Град 2.672,3 км 2 (10,318 ми 2 )
 ? Градска 800 км 2 (300 ми 2 )
 ? Метро 2.819,3 км 2 (10,885 ми 2 )
Надм. вис. [1] {{Пб/ Грешка во изразот: Непрепознаен интерпункциски знак ??“ 
 |1=
Грешка во изразот: Непрепознаен интерпункциски знак ??“
}} 0?1.550 м
Население (2020) [3]
 ? Градскo 8,838,102
 ? Градска 0,011/км 2 (0,029/ми 2 )
 ?  Метро 10,072,000 [2]
Час. по?ас PET ( UTC?5 )
UBIGEO 15000
Пов. бро? 1
Мреж. место munlima.gob.pe
Светско наследство на УНЕСКО
Критериум Cultural: iv
Навод 500
Запис 1988 (XII заседание )

Лима ( шпански : Lima , кечуански : Limaq , а?марски : Lima ) е главниот и на?големиот град во Перу . Градот се нао?а во долината на реките Чил?он , Римак и Лурин . Лима е кра?брежен град и се нао?а во централниот дел на перуанското тихоокеанско кра?бреж?е. Заедно со кра?брежното пристаниште Кал?ао Лима ?а формира Метрополитенската област Лима . Со над 9 милиони жители, [4] Лима е на?населениот главен град во ?ужна Америка , и втор на?голем град во Америка, веднаш зад Саун Пауло .

Староседелската населба била зем?оделско место и познато поме?у староседелците како Лимак . Во колони?алниот период населбата прераснала во голем урбан центар и седиште на Вицекралството Перу . Како последица на Перуанската во?на за независност Лима потпаднала под управа на новосоздадената Република Перу и градот бил назначен за главен град на перуанската држава. Денес градот прераснал во еден од на?големите центри на Америка , каде скоро една третина од населението на Перу живее во Лима.

Лима е дом на едни од на?старите високообразовни институции во Новиот Свет. Националниот универзитет Сан Маркос бил основан на 12 ма? 1551 година. То? е на?стариот универзитет во Америка и на?долготра?ниот, биде??и постои и денес.

Лима е административен, културен, економски, трговски и финансиски центар на Перу. Ме?ународно, то? е третата на?населена агломераци?а (населена област) во светот, а биде??и има поволна и знача?на географска положба, Лима се одликува како ?бета“ град.

Топоним [ уреди | уреди извор ]

Франсиско Писаро , основачот на современа Лима

Според раните шпански записи, областа околу Лима наводно се именувала како Ичима ( Itchyma ), во чест на локалното староседелско население. Сепак, дури и пред осво?ува?ето на територи?ата од страна на Инките во 15 век, во областа на денешна Лима, поточно во долината на реката Римак, имало пророчиште и областа ме?у посетителите станала позната како Лимак, што пак значи ?зборувач“ на кечуански. Проричиштето подоцна било уништено и на неговото место била изградена црква. Иако физичката состо?ба на местото се променила, името останало. [5]

Современите ?азичари теоретизираат дека зборот ?Лима“ е всушност шпански изговор на староседелското име Лимак. ?азичните докази ?а поддржуваат оваа теори?а биде??и Шпанците посто?ани ги отфрлаат експлозивните согласки на кра?на позици?а.

Градот бил основан во 1535 година под името ?Град на Кралевите “ ( шпански : Ciudad de los Reyes ) биде??и одлуката да се основа градот била донесена на 6 ?ануари - Бого?авление (според Католичката црква). Ова име брзо се заборавило и не се користело, на сметка на стариот топоним Лима.

Многу лу?е погрешно сметаат дека името на реката Римак е од кечуанско потекло и значи ?река што зборува“. [6] Но, првичото население не било кечуанско или Инки. Инките пробувале да ?а протнат нивната теори?а за потеклото на името ?Римак“ поради колонизаторски цели. Со текот на времето овие теории не преживеале и денес месното население не нао?а поврзаност поме?у името на реката и името на градот, ниту пак името на долината и името на реката. [5]

Истори?а [ уреди | уреди извор ]

План на Лима од 1750.

Во предколумбиската ера, на локаци?ата на она што денес е град Лима , била населен од страна на неколку групи Инди?анци кои биле дел од Импери?ата на Инките во 15 век . Во 1532 , група на шпански конквистадори предводена од Франциско Писаро го поразил владетелот на Инките , Атахуалпа и го презел неговото царство. Писаро бил именуван за гувернер на териториите што ги освоил, и то? ?а избирал долината Римак да биде локаци?а за сво?от главен град на 18 ?ануари 1535 . То абил Сиудад де лос Ре?ес (Град на крал). Во август 1536 година, новиот град бил опколент од во?ниците на Инка Манко, сепак, Шпанците и нивните со?узници ги поразиле Инките бунтовници.

Во текот на следните неколку години, Лима стекнал углед и бил назначено како главен град на Поткралство Перу во 1543 . Во текот на идниот век Лима цветал како центар на обемна трговска мрежа на поткарлството со Америка , Европа и на Далечниот Исток . Сепак, градот не бил слободен од опасности; силните зем?отреси уништиле поголем дел од градот во 1687 година. Втората закана била присуството на пирати и приватници во Тихиот Океан , што довело до обиколува?ето на Лима со градските ?идови ме?у 1684 и 1687. Во 1687 година зем?отресот означил пресвртна точка во истори?ата на Лима како што се поклопува со рецеси?а на тргови?ата и економската конкуренци?а од други градови како Буенос Аирес . Во 1746 , силен зем?отрес сериозно го оштетил и уништил Лима Калао, принудува??и голема обнова на напорите под поткралот Хосе Антонио Мансо де Веласко . Во ово? период, Лима била под негативно вли?ание на Бурбонските реформи како што то? ги изгубил своите монопол на прекуморската тргови?а и контролата над важно рударски регион на Горен Перу .

Географи?а [ уреди | уреди извор ]

Сателитска снимка на Лима.

Урбаните површини на Лима се околу 800 км2. Се нао?аат на претежно рамен терен во Перу , во рамките на долините на реките Чилон , Римак и Лурин . Во градот посто?ат изолирани ридови, кои не се поврзани со околниот планински син?ири, како Ел Агустино , Сан Косме , Ел Пино , Ла Мила , Мулери?а и Про ридовите.

Митрополитенската област Лима е на површина од 2.672.28 км 2, од кои 825.88 км2 (31%) е вистинскиот град и 1.846.40 km2 (69%) е перифери?ата на градот. Градското подрач?е се протега на околу 60 км од север кон ?уг, и околу 30 км од запад кон исток. Центарот на градот се нао?а на 15 км (9.3 mi) на брегот на реката Римак, витален ресурс за градот, биде??и таа е главен регулатор на вода за пие?е. Иако нема офици?ална административна дефиници?а за градот, тоа е обично се смета за составен од централните 30 од 43 окрузи на покраината Лима, што одговараат на урбаното подрач?е ориентирани околу историскиот округ Серкадо де Лима. Лима е вториот на?голем град во светот се нао?а во пустина, по Каиро , Египет .

Клима [ уреди | уреди извор ]

Просечна температура на Лима.

Климата на Лиме е мошне блага, покра? тоа што е сместена во тропските предели. Лима има суптропска и пустинска клима . Температурата се движи од блага на топло (на пример, ни ладно, ни многу топло). Просечните дневни температури во зима се од 12 до 20 °C. Зимските денови обично доа?аат придружени со посто?ано облачно небо и магла . Во лето, дневната максимална температурата е околу 29 °C со дневен минимална температура околу 19 °C. Во текот на настаните од типот Ел Ни?о, климата на Лима е сериозно нарушена, температурите на водата долж брегот, што обично се околу 17-19 °C стануваат многу потопли, што предизвикува високите и ниските температури да се зголемат за неколку степени.

Релативната влажност е секогаш многу висока, особено наутро и произведува кратка утринската магла од ?уни до декември , како и посто?аните ниски облаци од ма? до ноември . Лима има само 1.284 часа сонце во една година, 28,6 часа во ?ули и 179,1 часа во ?ануари , исклучително ниски вредности за географската ширина.

Врнежите од дожд се многу мали. Внатрешните локации добиваат врнежи некаде поме?у 1?6 cm, што главно се акумулира во текот на зимските месеци.

Климатски податоци за Лима
Месец ?ан Фев Мар Апр Ма? ?ун ?ул Авг Сеп Окт Ное Дек Годишно
Прос. висока °C (°F) 25.8
(78.4) 		26.5
(79.7) 		26.0
(78.8) 		24.3
(75.7) 		21.7
(71.1) 		19.7
(67.5) 		18.7
(65.7) 		18.4
(65.1) 		18.7
(65.7) 		19.9
(67.8) 		21.9
(71.4) 		23.9
(75) 		22.1
(71.8)
Сред. дневна °C (°F) 22.5
(72.5) 		23
(73) 		22.6
(72.7) 		21
(70) 		18.9
(66) 		17.5
(63.5) 		16.9
(62.4) 		16.5
(61.7) 		16.7
(62.1) 		17.6
(63.7) 		19.2
(66.6) 		20.8
(69.4) 		19.4
(66.9)
Прос. ниска °C (°F) 19.1
(66.4) 		19.4
(66.9) 		19.2
(66.6) 		17.6
(63.7) 		16.1
(61) 		15.3
(59.5) 		15.0
(59) 		14.6
(58.3) 		14.6
(58.3) 		15.2
(59.4) 		16.4
(61.5) 		17.7
(63.9) 		16.7
(62.1)
Прос. врнежи мм (ин) 0.9
(0.035) 		0.3
(0.012) 		4.9
(0.193) 		0.0
(0) 		0.1
(0.004) 		0.3
(0.012) 		0.3
(0.012) 		0.3
(0.012) 		5.4
(0.213) 		0.2
(0.008) 		0.0
(0) 		0.3
(0.012) 		13.0
(0.512)
Прос. релативна влажност (%) 81.6 82.1 82.7 85.0 85.1 85.1 84.8 84.8 85.5 83.5 82.1 81.5 82.8
Сред. бр. сончеви часови месечно 179.1 169.0 139.2 184.0 116.4 50.6 28.6 32.3 37.3 65.3 89.0 139.2 1.230
Извор бр. 1: Светска метеоролошка организаци?а ( ООН ) [7]
Извор бр. 2: сончевост и влажност

Демографи?а [ уреди | уреди извор ]

Со население од 7.605.743 општинското и 8.472.935 за градското подрач?е и густина на населеност од 3.008.8 жители на квадратен километар, Лима е рангирана на 27 место на на?населенте градови во светот. Неговото население има многу комплексна мешавина на расните и етничките групи. Традиционално, местиците на мешани инди?анци и европско (на?често шпанско) потекло се на?голем дел. Втората група се инди?анците (на?често а?мари и кечуанци ) и белците, главно, Шпанци и Итали?анци од Европа . Исто така, има голем бро? на Евреи . Ази?ците сочинуваат голем бро? на градското подрач?е на населението, особено од кинеско (кантонско) и ?апонско потекло. Лима е дом на на?големата кинеска заедница во Латинска Америка .

Транспорт [ уреди | уреди извор ]

Ме?ународен аеродром Хорхе Чавес
Лиманското метро.
avenue
Интегрираниот транспортен систем, авобуст на авени?ата Арекипа.

Воздушен сообра?а? [ уреди | уреди извор ]

Во Лима се нао?а Ме?ународниот аеродром Хорхе Чавес . Поточно, аеродромот се нао?а во Кал?ао . Ово? е на?големиот аеродром по домашни и ме?ународни патници. Воедно, аеродромот е четврт на?голем во ?ужноамериканската воздушна мрежа. Покра? ово?, во Лима и уште пет други аеродроми: Воена база Лас Палмас , Аеродром Колике и писти во Санта Мари?а дел Мар , Сан Бартоло и Чилка . [8]

Копнен сообра?а? [ уреди | уреди извор ]

Лима е една од главните точки на Панамериканскиот автопат. Поради неговата локаци?а во средишниот кра?брежен дел, Лима е важна точка на перуанскиот автопатен систем. Од Лима излегуваат три главни автопати:

  • Северниот панамерикански автопат , се протега на пове?е од 1300 километри, сe до границата со Еквадор со што Лима е поврзан со северните окрузи и северните градови покра? брегот.
  • Централниот автопат , ги поврзува источните окрузи и градови во Перу со Лима. Автопатот се протега на 860 километри и завршува во Пукалпа во близина на границата со Бразил.
  • ?ужниот панамерикански автопат , ги поврзува ?ужните окрузи и градови покра? ?ужниот брег на Перу. Автопатот се протега на 1450 километри сe до границата со Чиле.

Во Лима има голема автобуска станица, главната, ко?а се нао?а во близина на трговскиот центар Плаза Норте . Од тука тргнуваат автобусите до сите национални и ме?ународни одредишта. Покра? оваа, во градот има и други автобуски станици кои опслужуваат приватни автобуски линии.

Поморски сообра?а? [ уреди | уреди извор ]

Пристаништето во Кал?ао

Лима се нао?а непосредно до пристаништето во Кал?ао и тоа всушност е главното метрополитенско пристаниште во Лима. Ова воедно е едно од на?големите пристаништа во Латинска Америка. Скоро сиот поморски сообра?а? насочен кон Лима поминува низ Кал?ао. Има и помало пристаниште во Лурин, го користат танкерите за нафта биде??и до пристаништето се нао?а и рафинери?ата за нафта.

Железнички сообра?а? [ уреди | уреди извор ]

Лима е поврзан со централноандскиот регион со Централноандската железница. Оваа поминува низ Лима преку регионите Хунин, Уанкавелика, Паско и Уануко. [9] Главни градови по оваа железничка лини?а се Уанка?о , Ла Оро?а , Уанкавелика и Серо де Паско . Има и неактивна лини?а ко?а води кон Уанчо . [10]

Градски сообра?а? [ уреди | уреди извор ]

Патната мрежа на Лима се заснова на големи поделени авении , а не на автопатен систем. Во Лима има мрежа од девет автопати: Пасео де ла Република, Хавиер Прадо, Грау, Панамерикана Норте, Панамерикана Сур, Каретера Сентрал, Кал?ао, Чилоп Трапиче и Рамиро Приале . [11] [11]

Според истражува?е за употребата на ?авниот превоз во Лима од 2012 година, огромен дел од населението на Лима (75,6%) користи ?авен сообра?а?, додека 12,3% од населението користи автомобили, такси служби и мотоцикли. [12] Урбаниот транспортен систем е составен од над 300 транзитни рути [13] кои се опслужуваат од авотбуси, минибуси и комби?а.

Таксистите во Лима се грото неформални и немаат таксиметари или пак не ги користат. Тие се евтини, но важат за возе?е со слабо почитува?е на правилата. Пред да се влезе во таксито се договорува цената за рутата. Има различни такси, по форма и бо?а и заземаат голем дел од автомобилниот капацитет на градот. Во голем дел од случаите тие се приватни автомобили на лу?ето. Секако, во Лима има и авторизирани такси служби кои оперираат во градот.. [14]

Автобуски сообра?а? [ уреди | уреди извор ]

?Интегрираниот транспортен систем“ е автобусен систем ко? бил развиен од локалната самоуправа за реогранизира?е на рутите кои биле доста хаотични. Една од главните цели на ово? систем ко? бил воведен бил да се намали бро?от на урбани рути, да се обноват автобусите во градот кои ги раководат голем бро? приватни претпри?ати?а и да се намали бро?от, а со тежнее?е да се замени сосема, на комби?а кои оперираат во Лима.

Според состо?бата во ?ули 2020 година, во градот има 16 рути: Сан Мартин де Порес - Сант?аго де Сурко (107), Ате - Сан Мигел (201, 202,204,206 и 209), Римак - Сант?аго де Сурко (301,302,303 и 306), Сан Хуан де Луриганчо - Магдалена дел Мар (404,405,409,412) и Центар - Сан Мигел (508) [15]

Метро [ уреди | уреди извор ]

Метрото во Лима има 26 станици, кои се во просек оддалечени на 1,2 километри. Метрото започнува во ?Индустрискиот парк Вила Ел Салвадор“, ?ужно од градот. Потоа тоа продолжува кон авени?ата Пачакутек во Вила Мари?а дел Триунфо и потоа кон авени?а Лос Ероес во Сан Хуан де Мирафлорес. Понатака, метрото продолжува преку авени?ата Тлкас Марсано во Сурко, се упатува кон Лос Кабитос и авени?ата Ави?асион. Метрото ?а преминува реката Римак и завршува источно од градот во Сан Хуан де Луриганчо. Метрото има 24 воза, секо? со по шест вагони. Секо? вагон има капацитет од 233 лу?е. Метрото било отворено во декември 2012 година и дневно во просек пренесува околу 78.224 лу?е. [12]

Збратимени градови [ уреди | уреди извор ]

Лима е збратимен со следните градови во светот: [16]

Поврзано [ уреди | уреди извор ]

Наводи [ уреди | уреди извор ]

  1. ↑ ?Peru Altitude“ . Архивирано од изворникот на 2020-10-29 . Посетено на 28 July 2014 .
  2. ↑ ?The World's Cities in 2016“ (PDF) . United Nations . Посетено на 1 April 2019 .
  3. ↑ ?INEI: Lima cuenta con 9 millones 752 mil habitantes“ . larepublica.pe (шпански). La Republica. 17 January 2020. Архивирано од изворникот на 25 March 2020 . Посетено на 1 April 2020 .
  4. ↑ ?Lima alberga 9 millones 320 mil habitantes al 2018“ . inei.gob.pe (шпански). INEI. Архивирано од изворникот на 2020-08-04 . Посетено на 23 August 2018 .
  5. ↑ 5,0 5,1 ?Limaq“ (PDF) (шпански) . Посетено на 10 October 2009 .
  6. ↑ ?El origen del nombre de nuestra capital“ [The origin of the name of our capital] (шпански). Pontifical Catholic University of Peru. 22 April 2012 . Посетено на 18 June 2020 .
  7. ↑ ?Светска метеоролошка информативна служба ? Лима“ . Светска метеоролошка организаци?а. Архивирано од изворникот на 2018-12-26 . Посетено на 15 May 2012 .
  8. ↑ ?Great Circle Mapper“ . Gc.kls2.com . Посетено на 8 July 2009 .
  9. ↑ ?Ferrocarril Central Andino S.A.“ . Ferrocarrilcentral.com.pe. Архивирано од изворникот на 2009-07-02 . Посетено на 8 July 2009 .
  10. ↑ ?Bandurria ? El sitio ? Ferrocarril Lima Huacho“ . Huacho.info . Посетено на 8 July 2009 .
  11. ↑ 11,0 11,1 ?Periodo 1945?1965 ? Galeria de Fotos y Planos“ . Arqandina.com . Посетено на 8 July 2009 .
  12. ↑ 12,0 12,1 Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref> ; нема зададено текст за наводите по име limacomovamos.org .
  13. ↑ Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref> ; нема зададено текст за наводите по име proinversion.gob.pe .
  14. ↑ ?Lima : Planning a Trip: Getting Around“ . Frommers.com. 28 July 2008 . Посетено на 8 July 2009 .
  15. ↑ ?Transport in Lima“ , Wikipedia (англиски), 2020-08-31 , Посетено на 2020-09-25
  16. ↑ Sister Cities International, Online Directory: Peru, Americas . Retrieved 14 July 2007. Архивирано на 29 август 2008 г.
  17. ↑ ?Sister Cities“ . Beijing Municipal Government. Архивирано од изворникот на 2010-01-17 . Посетено на 23 June 2009 .
  18. ↑ ?Sister Cities International (SCI)“ . Sister-cities.org. Архивирано од изворникот на 2015-06-13 . Посетено на 21 April 2013 .
  19. ↑ ?Bordeaux ? Rayonnement europeen et mondial“ . Mairie de Bordeaux . Архивирано од изворникот на 7 February 2013 . Посетено на 29 July 2013 .
  20. ↑ ?Bordeaux-Atlas francais de la cooperation decentralisee et des autres actions exterieures“ . Delegation pour l’Action Exterieure des Collectivites Territoriales (Ministere des Affaires etrangeres) . Архивирано од изворникот на 7 February 2013 . Посетено на 29 July 2013 .
  21. ↑ ?Sister Cities of Manila“ . City Government of Manila. 2008?2009. Архивирано од изворникот на 6 August 2009 . Посетено на 2 July 2009 .
  22. ↑ ?Mapa Mundi de las ciudades hermanadas“ . Ayuntamiento de Madrid. Архивирано од изворникот на 26 May 2012 . Посетено на 10 October 2009 .
  23. ↑ Prefeitura.Sp ? Descentralized Cooperation Архивирано на 24 декември 2008 г.
  24. ↑ ?International Relations ? Sao Paulo City Hall ? Official Sister Cities“ . Prefeitura.sp.gov.br. Архивирано од изворникот на 21 May 2010 . Посетено на 17 April 2010 .
  25. ↑ Lei Municipal de Sao Paulo 14471 de 2007 WikiSource (португалски)
  26. ↑ ?Sister Cities, Public Relations“ . Guadalajara municipal government. Архивирано од изворникот на 2 March 2012 . Посетено на 12 March 2013 .

Надворешни врски [ уреди | уреди извор ]

Државно знаме на Перу
Нормативна контрола
Преземено од ? https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Лима&oldid=5216107 “