Втора Чехословачка Република
(
чешки
:
Druha ?esko-Slovenska republika
,
словачки
:
Druha ?esko-Slovenska republika
) ? република ко?а постоела точно 169 денови, поме?у
30 септември
1938
до
15 март
1939
година. Таа се состоела од
Бохеми?а
,
Морави?а
,
Шлеска
и автономните региони на
Словачка
и Подкарпатска Руси?а, а последната била преименувана во Карпатска Украина на
30 декември
1938
година.
Втората република била резултат на настаните по
Минхенскиот договор
, каде што
Чехословачка
била принудена да и го отстапи
Судетската област
ко? бил претежно населен со
Германци
на
Нацистичка Германи?а
на
1 октомври
1938
година. Откако Минхенскиот договор и германската влада ?асно им ставиле до знае?е на странските дипломати дека Чехословачка ве?е станала германска клиентска држава, чехословачката влада се обидела да ?а придобие Германи?а со забрана на
Комунистичката парти?а
во зем?ата, суспендира??и ги сите евре?ски учители во германските образовни институти во Чехословачка по кое донела закон со ко? се дозволило државата да ги преземе евре?ските компании.
[2]
Покра? тоа, владата им дозволила на банките во зем?ата ефективно да бидат под германско-чехословачка контрола.
[2]
На 2 ноември, со
Првата виенска награда
, ?ужните делови на Словачка и Супкарпатска Рутени?а и биле отстапени на Унгари?а.
Втората република била распуштена кога Германи?а ?а нападнала на 15 март 1939 година и го припоила чешкиот регион во
Протекторатот на Бохеми?а и Морави?а
. На истиот ден со германската окупаци?а, претседателот на Чехословачка,
Емил Хаха
бил назначен од германската влада за државен претседател на протекторатот на Бохеми?а и Морави?а, функци?а ко?а ?а имал во текот на целата во?на.
Чехословачка била многу ослабена држава. Договорот од Минхен резултирал со тоа што Бохеми?а и Морави?а изгубиле околу 38 проценти од нивната комбинирана површина до Германи?а, со околу 3,2 милиони германски и 750.000 чешки жители. Нема??и ?а сво?ата природна граница и со губе?ето на скапиот систем на гранично утврдува?е, новата држава била воено неодбранлива.
Унгари?а добила 11,882 км
2
во ?ужна
Словачка
и ?ужна Рутени?а; според пописот од 1941 година, околу 86,5 проценти од населението на оваа територи?а било Унгарско. Полска го добила градот Тешин со околината ? околу 906 км
2
, со околу 250.000 жители, главно Пол?аци - и две помали погранични области во северна Словачка, поточно во регионите Спиш и Орава ? 226 км
2
, со 4.280 жители, и со само 0,3 проценти Пол?аци. Чехословачката влада имала проблеми да се грижи за 115.000 чешки и 30.000 германски бегалци, кои побегнале во преостанатиот дел на Чехословачка.
Во хаос бил и политичкиот систем на зем?ата. По оставката на
Едвард Бенеш
на 5 октомври, премиерот ?ан Сирови ги презел пове?ето претседателски должности - според Уставот - додека Емил Хаха не бил избран за претседател на 30 ноември 1938 година. Хаха бил избран поради неговиот католицизам и конзервативизам и поради тоа што не бил вклучен во ниедна влада што довела до поделба на зем?ата. То? го назначил Рудолф Беран, водач на Аграрната парти?а од 1933 година, за премиер на 1 декември 1938 година.
За разлика од пове?ето аграри, Беран бил скептичен кон либерализмот и демократи?ата. Комунистичката парти?а била распуштена, иако на не?зините членови им било дозволено да останат во парламентот. Била воведена тешка цензура, а исто така бил воведен и Овозможувачки Акт, ко? и овозможил на владата да владее без парламент. Пове?ето од несоци?алистичките партии во Чешка се споиле во Парти?ата за национално единство, со Беран како лидер.
Многу ослабената Чехословачка била принудена да даде големи отстапки на нечесите. По Минхенскиот договор, чехословачката арми?а префрлила делови од своите единици, првично во Чешка, во Словачка, со цел да се спротивстави на очигледните унгарски обиди да ги ревидира словачките граници.
Чехословачката влада го прифатила Договорот од
Жилина
со ко? се предвидувало формира?е на автономна словачка влада со сите словачки партии освен соци?алдемократите на 6 октомври 1938 година. За не?зин шеф бил номиниран ?озеф Тисо. Единствените заеднички министерства што останале биле оние за национална одбрана, за надворешни работи и за финансии. Како дел од договорот, зем?ата офици?ално го усвоила краткото име Чехословачка.
Слично на тоа, двете големи фракции во Субкарпатска Рутени?а, Русофилите и Украинофилите, се согласиле за формира?е на автономна влада, ко?а била конституирана на 8 октомври 1938 година. Како одраз на шире?ето на современата украинска национална свест, проукраинската фракци?а, предводена од Авхустин Волошин, ?а добила контролата врз локалната власт и Субкарпатска Рутени?а била преименувана во Карпато-Украина .
?Мала, но наша“ ? современа карта на Втората република
На 17 октомври, Фердинанд Чурчански, Франц Кармасин и Александар Мах биле примени од
Адолф Хитлер
. На 1 ?ануари 1939 година, било отворено Словачкото државно собрание. На 18 ?ануари, се одржале првите избори на словачкото собрание, каде што Парти?ата за словачко национално единство ? спо? на сите несоци?алистички словачки партии ? добила 98 проценти од гласовите.
На 12 февруари, Во?тех Тука и Кармазин се сретнале со
Адолф Хитлер
, а на 22 февруари, Тисо предложил формира?е на автономна словачка држава за време на неговото претставува?е на словачката влада пред собранието. На 27 февруари, словачката влада побарала од централната влада да ги словацизира чехословачката арми?а стационирани во Словачка и словачките амбасадори и конзули да бидат именувани како претставници на автономната словачка држава.
Споровите продолжиле и на 1 март 1939 година се состанал Министерскиот комитет на чехословачката влада, каде во фокусот било праша?ето за заминува?ето на Словачка од заедничката држава. Постоеле одредени несогласува?а ме?у Тисо и другите словачки политичари, а Карол Сидор (ко? ?а претставувал словачката влада на состанокот) се вратил во
Братислава
за да разговара за ова праша?е со Тисо. На 6март, словачката влада ?а об?авила сво?ата ло?алност кон Чехословачката Република и не?зината желба да остане дел од државата.
На состанокот со
Херман Геринг
на 7 март, Чурчански и Тука биле притиснати да ?а прогласат сво?ата автономи?а од чехословачката држава. По нивното вра?а?е два дена подоцна, гардата на Хлинка била мобилизирана, што пак го принудило чехословачкиот претседател, Емил Хаха, да реагира жестоко и да прогласи воена состо?ба во Словачка.
Во ?ануари 1939 година, преговорите ме?у Германи?а и Полска биле прекинати. Хитлер закажал инвази?а на
Бохеми?а
и
Морави?а
за утрото на 15 март. Во ме?увреме, то? преговарал со Словачката народна парти?а и со
Кралството Унгари?а
и не?зините претставници за унгарското малцинство во Словачка за да го подготви распарчува?ето на Втората Чехословачка Република пред инвази?ата. На 13 март, то? го поканил ?озеф Тисо во
Берлин
, каде што му понудил опци?а за прогласува?е на словачката држава и отцепува?е од Чехословачка.
Во таков случа?, Германи?а би била заштитник на Словачка и немала да дозволи Унгарците да вршат притисок врз Словачка и да имаат какви било дополнителни територи?ални бара?а. Доколку Словаците одбиеле, Германи?а би ги окупирала
Бохеми?а
и
Морави?а
и и нема да била заинтересирана за судбината на Словачка - всушност, остава??и ги Словаците на милост и немилост на Унгарците и Пол?аците (Полска имала право на територи?ата на Словачка Шпиш уште од Полско-чехословачката во?на). За време на состанокот,
?оаким фон Рибентроп
пренел (лажен) извешта? во ко? се велело дека унгарските трупи се приближуваат до границите на Словачка. Тисо одбил сам да донесе таква одлука, по што Хитлер му дозволил да организира состанок на словачкиот парламент (?Парламент на словачката зем?а“), ко? би ?а одобрил независноста на Словачка.
На 14 март, словачкиот парламент се состанал и го слушнал извешта?от на Тисо за неговата дискуси?а со Хитлер, како и за деклараци?ата за независност. Некои од пратениците биле скептични да направат таков потег, но дебатата бргу била прекината кога Кармашин об?авил дека секое одложува?е на прогласува?ето независност ?е резултира со поделба на Словачка поме?у Унгари?а и Германи?а. Под овие околности, Парламентот едногласно прогласил независност на Словачка, а Тисо бил назначен за прв премиер на новата република. Следниот ден, Тисо испратил телеграма (ко?а всушност била составена претходниот ден во Берлин) бара??и од
Третиот Ра?х
да ?а преземе заштитата на новосоздадената држава. Бара?ето било лесно прифатено.
[3]
Во ме?увреме, чехословачкиот претседател Емил Хаха бил повикан на состанок со
Адолф Хитлер
и
Херман Геринг
во раните утрински часови на 15 март, каде го известиле на Хаха за претсто?ниот нацистички план за инвази?а. Овде, на Хаха му се заканувало воздушно бомбардира?е на
Прага
[4]
доколку не потпише документ со ко? се прифа?а капитулаци?ата на чехословачката арми?а и основа?ето на протекторат на Бохеми?а и Морави?а под заштита и превласт на германскиот Ра?х. По неколку заканувачки пораки, то? бил принуден да го потпише документот иако претходно не го консултирал парламентот.
Утрото на 15 март, германските трупи влегле во Бохеми?а и Морави?а и не наишле на отпор. Унгарската окупаци?а на Карпато-Украина навистина наишла на отпор, но унгарската арми?а бргу го скршила отпорот. На 16 март, Хитлер заминал во Чехословачка и од
Прашкиот замок
го прогласил новиот протекторат на Бохеми?а и Морави?а. Независна Чехословачка пропаднала како последица на странската агреси?а, етничките поделби и внатрешните тензии. Последователно, ме?увоената Чехословачка била идеализирана од не?зините поборници како единствен бастион на демократи?ата опкружен со авторитарни и фашистички режими. Таа, исто така, била осудена од не?зините клеветници како вештачка, доминирана од Чешка и неостварлива креаци?а на интелектуалци поддржани од големите победнички сили од
Првата светска во?на
, особено
Француската Трета Република
и
Британското Царство
.
Ме?увоената Чехословачка опфа?ала зем?и и народи кои биле далеку од интегрирани во современа национална држава. Осбен тоа, доминантните Чеси, кои претрпеле политичка дискриминаци?а за време на Хабсбурговците, не биле во можност да се справат со бара?ата на другите националности. По
Втората светска во?на
, Чехословачка била повторно воспоставена и ?а вратила речиси целата сво?а територи?а, со исклучок на Субкарпатска Рутени?а, ко?а била припоена од
Советскиот Со?уз
, и малите делови од територи?ата на
Словачка
припоени од
Полска
.
- ↑
2,0
2,1
Crowhurst, Patrick. Hitler and Czechoslovakia in World War II: Domination and Retaliation. pp. 83?84.
- ↑
William Shirer,
The Rise and Fall of the Third Reich
(Touchstone Edition) (New York: Simon & Schuster, 1990)
- ↑
Dokumenty z historie ?eskoslovenske politiky, 1939?1945. II., Prague 1966, pp. 420?422.