Ба?азит I
бил четвртиот султан на
Отоманското Царство
од 28 ?уни
1389
до 28 ?ули
1402
. Власта ?а презел по
Битката на Косово поле
и смртта на татко му
Мурат I
. Во негово време бил изграден
Анадолски Хисар
, на?старата отоманска тврдина во денешен
Истанбул
.
Ба?азит е роден во 1354 година и бил третиот владетел од
Османлиската династи?а
. То? бил син на
Мурат I
и
?улчичек Хатун
, за ко?а се смета дека имала грчко потекло. Според некои извори, на?првин неговата ма?ка била сопруга на владетелот на Ка?сери, но кога таткото на Мурат,
Орхан I
во
1344
година го зазел Ка?сери, таа била испратена во османлискиот харем, а подоцна и омажена за Мурат I. По прима?ето на исламот, таа го демонстрирала сво?ата посветеност кон новата вера кога во османлиската престолнина Бурса изградила ?ами?а.
Според османлиските обичаи, синовите на султаните биле испра?ани да управуваат со провинциските градови. Во 1381 година Ба?азит бил испратен во
?утахи?а
. Во Анадоли?а, Османлиите како главни противници ги имале емиратите Ертене во Сивас и Карамани?а со центар во Кони?а. Неговиот татко не сакал да покрене поход против овие две зем?и, Во 1375 година Ба?азит бил оженет со ?ерката на управителот на Герми?ана. Кога Османлиите го зазеле емиратот Хамидили?а, Карамани?а об?авила во?на. Во 1387 година Мурат ги поразил а по таа битка идниот султан Ба?азит бил наречен ?илдрим односно му?а.
По зацврстува?ето на своите позиции во Анадоли?а, Мурат направил инвази?а на Балканот, каде биле заземани Едрене (1369), Сер (1383), Софи?а (1385), Ниш (1386) и Солун (1387), а по ова се одвила и Косовската битка.
Косовска битка и смртта на Мурат
[
уреди
|
уреди извор
]
Во истори?ата денеска е познато дека во Косовската битка бил убиен султанот Мурат I. Според османлиската традици?а, Ба?азит го погубил сво?от брат ?акуб. Еден од везирите на Мехмед II запишал дека Ба?азит го погубил биде??и тоа било неопходно и целта била да се спречи поголемо зло, односно гра?анска во?на во зем?ата. Во почетокот во Западна Европа не знаеле ко? од муратовите синови бил избран за нов султан. Во Венеци?а во ?ули припремиле делегаци?а ко?а ?е изрази на новиот султан сочувство. Венеци?анскиот амбасадор со себе понел две писма, едно за Ба?азит а другото за ?акуб.
Се очекувало дека по доа?а?ето на власт, новиот султан треба да се повлече кон источниот дел заедно со сво?ата во?ска.
Историски денеска не се познати директните извори за во?ната поме?у синовите на Мурат, Ба?азит и ?акуб. Познато е дека по смртта на Мурат, неговиот постар син ?акуб се нао?ал во Анадоли?а, но неприсуството на смртта на неговиот татко му дала голема можност на помалиот Ба?азит веднаш да го зазеде престолот. Биде??и првите познати сребрени монети од Ба?азит започнале да се издаваат шест месеци поп
Косовската битка
. Сите негови монети ?а носат датата 792 година според муслиманскиот каленар, или
20 декември
1389
година
[1]
. Се смета дека во текот на овие месеци бил убиен ?акуб а Ба?азит се зацврстил на султанскиот престол.
Во првите години од своето владее?е Ба?азит лично го предводел походот против малите емирати во Анадоли?а. Во времето на Косовската битка, владетелот на Герми?ан си ги вратил териториите кои претходно морал да ги предаде на Мурат. Така во 1389 и 1390 година Ба?азит ги зазел Сарухан, А?дин и Герми?ан. Единствено Смирна останала надвор од османлиско управува?е. Како нов владетел на Ефес и Милет, Ба?азит започнал да во?ува со еден од своите главни противници Алаудин. То? успеал да навлезе во неговата територи?а и да го опседне главниот град Кони?а. На ова одговориле останатите емирства на чело со Кастамони?а и Сивас, додека Карамани?а останала неутрална. И покра? антиосманлискиот со?уз, Ба?азит ги задржал сите освоени територии а Алаудин ги задржал територииите источно од градот Чаршамбе на брегот од Црно Море.
Според
Азиз бин Ардашир
, кон почетокот на воената кампа?а, кон султанската арми?а се присоединил и Суле?ман Паша, владетел на Кастамону. Суле?ман на?веро?атно бил вазал на Ба?азит, а односите ме?у двете зем?и се за?акнале по склучениот брак ме?у отоманската принцеза и близок роднина на Суле?ман
[2]
. Во текот на ово? воен поход, Ба?азит постигнал успех, притоа биле заземани Сарухан и зем?ите на А?дин, а по ова бил предаден и Бе?шехир, како и ?угозападна Анадоли?а. Точните дати за овие победи не се сигурни. Венеци?а на 6 март 1390 година го испратила сво?от амбасадор ка? султанот за потпишува?е на договори со владетелите на А?дан у Ментеше во ?угозападна Анадоли?а
[3]
. Во целина, се смета дека Ба?азит и неговата кампа?а била соста кратка и усупешна.
Ба?азит во голема мера ?а искористил династичката во?на во Византи?а и направил сe за да се вмеша во не?зината внатрешна политика. Византи?а во негово време била сведена на престолнината Цариград и кра?бреж?ето на Црно Море како и Море?а на Пелопонез. Во Цариград управувал ?ован V Палеолог (1341?1391), додека неговиот внук ?ован VII Палеолог владеел со областите од Месември?а до Цариград. Со поддршка на ?енова и Османлиите, ?ован VII успеал да зазеде неколку градови и да се по?ави пред ?идините на Цариград. На стариот император ?ован како на помош му дошол
Мануил II Палеолог
, но и покра? тоа на 14 април 1390 година во градот влегол ?ован VII. ?ован V со своите приврзаници бил затворен во
Златната порта
, додека неговиот син Мануил успеал да побегне од градот. На Венеци?анската Република и била позната ба?азитовата поддршка на ?ован VII. Мануил II успеал да собере помош од еге?ските острови и во август се нашол пред Цариградските ?идини. Со помош на ?енова, на 17 септември 1390 година ?ован V повторно ?а зазел власта а ?ован VII побегнал ка? Ба?азит како османлиски вазал.
Ба?азит со помош на вазалот ?а зазеле последната христи?анска населба во Анадоли?а,
Филаделфи?а
. Поради стравот од Ба?азит, ?ован V започнал со поправка на ?идините на престолнината на кое Ба?азит му се заканил со опсада на градот. Поради ова византискиот цар го повлекол проектот а како награда го добил Мануил II. Во 1391 година починал ?ован, а на негово место застанал Мануил II, ко? бил вазал на Ба?азит и ко? му порачал дека територи?ата на Византи?а се нао?а единствено зад Цариградските ?идини. Покра? тоа, Мануил морал да се согласи да Ба?азит именува кади?а ко? во Цариград ?е им суди на муслиманското население.
Има??и мо? и голема и добро организирана во?ска, Ба?азит I решил да продолжи со осво?ува?а на татко му на
Балканот
и во
Ази?а
. Кога дознал дека неговиот татко е мртов, то? наредил сите српски затвореници да бидат погубени. Ба?азит се одликувал со тоа што ги проширил своите територии на Балканот поради кое главно бил наречен
?илдирим
или
мол?а
.
По смртта на српскиот кнез Лазар на
Косово поле
во
1389
година, неговите вазали
Вук Бранкови?
и
?орги Страцимирови?
не сакале да го признаат господарството на лазаревата вдовица Милица. Истата година, унгарскиот крал Сигисмунд го наложил своето господарство во
Срби?а
во северниот дел од зем?ата. И покра? тоа што Ба?азит се нао?ал во
Анадоли?а
, турските налети продолжиле. До кра?от на
1392
година, сите зем?и на кнезот Лазар паднале под власта на
Османлиите
.
Според житието на Стефан, синот на кнезот Лазар, по
Косовската битка
во Ба?азит испратил претставници ка? сопругата на Лазар, Милица и посакал од неа да се потчине како и раката на нивната ?ерка Оливера Лазареви?. Во замена то? и ветил дека нема да ги напа?а позициите на не?зиниот син Стефан, а ?е го брани и ?е ?а потврди неговата власт во зем?ата. По прифа?а?ето на овие услови,
Оливера Лазареви?
и
Стефан Лазареви?
отишле ка? Ба?азит за да се склучи бракот и да се формализираат вазалните односи. Во времето кога го склучил со?узот со Милица, султанот Ба?азит I ги потчинал ?орги Страцимирови? и Вук Бранкови?. Според еден протокол издаден од страна на венеци?анскиот сенат на
7 октомври
1392
година, Ба?азит успеал да го зароби самиот ?орги и неговата фамили?а. Цената на нивното ослободува?е била предава?е на областите Шкодра и Улцин. Во еден друг документ пак од
21 октомври
1392
година ко? бил издаден во
Приштина
, Вук об?авува дека склучил договор со османлискиот владетел
[4]
. Според житието на Стефан, и два?цата српски владетели се вазали на султанот и се задолжени да учествуваат во воените походи на Ба?азит. Со потчинува?ето на овие два?ца, Отоманското Царство воспоставила контрола врз сите зем?и на поко?ниот кнез Лазар.
Ба?азит I прв од турските султани почнал да гради силна
морнарица
за да ?а искористи предноста на осво?ува?е од море.
Османлиите
го свртеле своето внимание кон пространствата на
Еге?ско Море
, каде што имало многу густо населени грчки острови. Но, остров?аните биле слободо?убиви, а нивните градови биле заштитени со камени ?идови. Покра? тоа, на
Грците
морепловството им било вродено, и да се победат на море се покажало многу тешко. Милитантниот османлиски султан избрал поинаква тактика, и целосно го оправдал сво?от прекар. Неговата флота со во?ници почнала да врши грабежи по грчките острови во архипелагот. Оваа тактика довела до тоа многу скоро, многу грчки острови да станат сопственост на Турците Османлии, а остров?аните на кра?от се приклучувале на екипажите на бро?ната флота на
Отоманското Царство
.
Споменик на Ба?азит во Анкара
По покорува?ето на српските зем?и, Османлиите се свртиле кон зем?ите на денешна
Бугари?а
. За оваа кампа?а се зазчувани оскудни сведоштва, но ниту еден извор не ги раскрива мотивите за нивниот почеток. Се смета дека по кра?от на Косовската битка, бугарскиот цар Шишман пове?е не сакал да биде вазал на османлискиот султан, исто како и сво?от брат во
Видин
ко? се потчинал на
Кралство Унгари?а
[5]
. Според српските летописи, Трново бил заземан на
17 ?ули
1393
година, но самиот Шишман управувал уште две години. Налага?ето на османлиска власт во
Срби?а
и
Бугари?а
?а ограничила можноста на унгарскиот напад по текот на реката
Дунав
. Поради ова, Ба?азит започнал подготовка за зазима?е на
Цариград
, град ко? одамна ?а имал изгубено сво?ата величествена гордост, главно поради посто?аните династички пресметки поме?у византиските династии. Индиректно, самиот град бил управуван од страна на султанот биде??и то? налагал големи даноци.
Со покорува?ето на Трновска Бугари?а, османлиските територии во Европа се простирале до реката Дунав. Се смета дека во тоа време Ба?азит започнал да размислува за воведува?е на локални влади чии области би биле анкетирани и на то? начин би се создала централизираната држава. Унгарските обиди ка? дунавските предели, како и та?ните преговори ме?у Мануил II и ?ован VII за помирува?е довеле до сомнеж ка? Ба?азит. Поради тоа то? сакал да го потврди сво?от авторитет на Блканот, свикува??и средба со христи?анските вазали во Сер во зимата 1393/94 година. Во Сер биле повикани самиот император Мануил II, синот на ?ован VII
Теодор Драгаш
,
Павле Мамонас
како господар на Монемваси?а, како и српските владетели
Константин Драгаш
и кнез
Стефан Лазареви?
. Се смета дека на то? состанок присуствувале и Вук Вранкови? заедно со
Крале Марко
и неговите бра?а Андре?а и Димитар. Султанот на ово? начин сакал да ги дознае односите ме?у христи?анските владетели. По ово? состанок послушност кон Ба?азит откажале
Теодор Драгаш
и Мануил II како и бра?ата на Марко, кои заминале во Унгари?а. За разлика од нив, Вук Бранкови? останал со своите поседи но подоцна побегнал во Дубровник.
Во
1391
година, нов император станал ?ован V, ко? следната година се оженил за
Елена Драгаш
. Во зимата 1393-1394 година, императорот бил повикан од страна на Ба?азит во
Сер
, заедно со вазалите
Константин Драгаш
,
Теодор Драгаш
и
Стефан Лазареви?
. Мануил одбил да присуствува па затоа во тоа време се случила и опсадата на градот. По ова следувала венеци?анска интервенци?а кои ги испратиле своите галии, а го советувале на императорот да не го напушта градот туку да побара помош од самиот папа во
Рим
и западноевропските кралеви. Во ?ули истата година венеци?анскиот сенат об?авил дека било многу сигурно Ба?азит да се повлече биде??и во Анадоли?а бил застрашен од страна на монголскиот владетел
Тимур
.
По кра?от на состанокот во Сер, Мануил II изразил нело?алност кон султанот. Во 1394 година Ба?азит го повикал Мануил во сво?от двор но то? одбил да се по?ави. По ова Ба?азит го пратил големиот везир Али паша во византиската престолнина со бара?е за предава?е на градот. по одбива?ето, Мануил побарал помош од Венеци?а и од западните сили по кое започнала опсадата на градот во септември 1394 година. Но по првиот обид станало ?асно дека султанот нема да може да ги пробие ?идините на градот кои биле изградени уште од времето на
Теодоси? II
.
Ба?азит I
Во пролетта
1395
година, Ба?азит на?авил експедици?а против
Влашка
. Веро?атно неговата цел била да го попречи со?узот ме?у во?водата
?ован Мирче
и унгарскиот крал. Според то? договор, самиот влашки владетел се задолжил да интервенира доколку унгарските зем?и бидат нападнати од страна на Османлиите
[6]
. Османлиските во?ски постигнале успех до реонот на
Белград
и
Темешвар
. По ова влегле во Влашко и ка? реката Ар?еш се присретнале со влашката во?ска. Според еден документ, Ба?азит водел битка во продолжение на една недела по кое следувало потпишува?е на мир
[7]
. Според една анонимна фирентинска хроника пак Ба?азит во?увал со Сигизмунд и со тешки загуби на двете страни успеал да победи. Во оваа битка загинал и
Крале Марко
, син на
Волкашин
, како и
Константин Драгаш
кои му биле вазали на Ба?азит. По ова,
?ован Мирче
успеал да побегне ка? унгарскиот крал.
По кра?от на битката, Ба?азит ?а преминал реката Дунав и заминал кон Никопол, ко? бил под власта на бугарскиот цар Иван Шишман ко? по зазема?ето бил погубен на 29 октомври 1395 година.
Во текот на следната 1396 година, соперништвото ме?у ингарските и османлиските сили го достигнал сво?от врв. Кралот во продолжение на неколку години барал со?узници на запад, а од друга страна пак истото го прави и византискиот цар за да ?а спаси престолнината Цариград. На 1 март 1396 година, кон т.н. христи?ански со?уз се приклучиле Венеци?анската Република
[8]
, а во следните месеци истото го направиле и Франци?а, Англи?а, Бургунди?а и Бохеми?а/
Битка ка? Никопол
Во
1396
огромната османлиска во?ска под команда на Ба?азит I ?а повторила опсадата на византиската престолнина
Цариград
. Градот бил заштитен со цврсти ?идови, но гарнизонот ко? го заштитувал бил слаб. Веста за опсадата на Цариград од страна на Турците предизвикала реакци?а во
Европа
. Кралот на Унгари?а и на Чешка, Сигизмунд, со помош на
Папа Бонифаци? IX
во
1396
организирал крстоносна во?на против Османлиите.
Во но?та на
25 септември
, кралот Сигизмунд свикал воен совет, на ко? витезите долго и безуспешно се расправале за тоа ко? е достоен прв да започне битка со
Османлиите
. Рано наутро француските витези, предводениа од бестрашниот до оча? Во?вода од Навара, излегле од логорот и без да ги чекаат другите, тргнале кон позициите на Османлиите. Силата на заво?уваните страни не била еднаква. Ба?азит I донел со себе 20-ил?адна арми?а, искалена со военото искуство во претходните осво?ува?а. Кралот на Унгари?а и Чешка, имал под свое водство околу 10 ил?ади во?ници. Француските рицари под команда на Во?водата од Навара лесно се пробиле низ структурата на турските стрелци ко?аници, но почнува??и да ги гонат, па?але под огнот на стрелците ?аничари од околните ридови.
Соочени со добро утврдените
?аничари
во ридиштата, француските витези, изморени од нападот, не можеле да ги проби?ат на нивните позиции. Турците масакрирале ил?адници француски крстоносци, а другите морале да се предадат во надеж дека ?е ?а избегнат со тоа неминовна смрт. Целосниот пораз на кралот на Унгари?а и Чешка во
Битката ка? Никопол
, им овозможило на отоманските Турци, без никакво противде?ство на унгарските во?ници да ?а покорат горна
Босна
. Таа станала еден вид на отскочна штица од ко?а многупати се правеле напади во Европа од турската во?ска.
По кра?от на битката и големата победа на Ба?азит, султанот наредил погубува?е на сите заробени во?ници со исклучок на оние кои се помлади од 18 години.
За настаните околу Епир денеска се зачувани две карти од ?анина на кои е одбележана во?ната ме?у два епирски владетели Есау Буонделмонти и Буа Шпата. На?веро?атно конфликтот се случил во 1388-1399. Според изворите, кон кра?от на 14 век и почетокот на 15 век, одделни османлиски бегови стигнале до бреговите на ?адранско Море. Преку династички бракови, Ба?азит ?а зголемил сво?ата власт во ?ужна Грци?а.
На Пелопонез венеци?аните претходно имале свои колонии и тврдини. Според пишува?ата на венеци?анскиот сенат Османлиите станале многу силни во то? реон главно биде??и со многу мал напор успевале да на?дат свои со?узници. Нападите започнале во пролетта на 1394 година, кога Евренос го нападнал деспотот на Коринт и Мистра.
Од грчките и венеци?анскиоте извори се проценува дека во 1396 година немало напади во Пелопонез. Се смета дека кон кра?от на летниот период османлиските сили ?а напуштиле ?ужна Грци?а за да се вклучат кон Битката ка? Никопол. Во 1397 година нападите биле обновени. Настаните се опишани во Кратката хроника од 1425 година според ко?а ?акуб паша и Тимурташ го зазеле Аргос на 2 ?уни, ко? бил венеци?анска колони?а. Во ?ануари 1399 година Ба?азит испратил голема во?ска во Пелопонез, а флотата истовремено го нападнал островот Негропонте. Во 1400 година кога па?а?ето на Мистра станало пове?е од очигледно, Венеци?а предложила деспотот Теодор и неговиот брат, императорот Мануил II да заминат на не?зините територии.
Ба?азит како затвореник пред Тимур
Ба?азит како затвореник пред Тимур
Во времето на Ба?азит, од исток се по?авиле
монголските осво?увачи
на чело со
Тимур
. Во почетокот од 15 век, импери?ата на Тимур се протегала до Ирак, Азербе??ан и делови од Кавказ. Во времето кога Ба?азит ги освоил Сивас и Малати?а, неговата импери?а се проближила до онаа на Тимур. Честопати вазалите од двете страни барале протекции за своите зем?и, и во голем дел се смета дека ова било причината за нападот на Тимур. По зазима?ето на Сивас, управителот Кара ?улук му дал повод на Тимур да нападне. Во тоа време Ба?азит учествувал во опсадата на Цариград, па во Сивас го пратил сво?от син Суле?ман. Градот паднал пред самиот Суле?ман да престигне, и тоа на 26 август 1400 година.
Така, монголите започнале да им нанесуваат порази на Османлиите во
Анадоли?а
. До поголема во?на дошло на
28 ?ули
1402
година на полето Чибук, блиску денешната престолнина на
Турци?а
,
Анкара
. Во таа битка учествувал и самиот Ба?азит I, заедно со своите синови:
Иса
,
Мехмед
,
Муса
,
Мустафа
и
Суле?ман
. Во таа битка на страната на Османлиите учествувале и вазалите
Стефан Лазареви?
и
?ура? Бранкови?
, кои биле српски деспоти и учестувале со околу 5.000 оклопни ко?аници.
Оваа битка е ме?у на?големите битки во воената истори?а. Според различни проценки, имало присуство на околу 2.000.000 лу?е. Се наведува дека Тимур имал на?малку 800.000 во?ници. Веро?атно е дека овие бро?ки се значително претерани во источните извори, а европските извори даваат многу пониски бро?ки: 250-350 000 во?ници и 32 воени слонови на Тимур и 120-200.000 во?ници на султанот Ба?азит I.Местото на битката, градот Ангора, не бил случа?ност: тука се вкрстувале сите патишта на Анадоли?а.
Во битката победила во?ската на Тимур а Ба?азит I ,со еден од неговите синови, бил заробен, а неговиот друг син бил убиен во битката. Тимур невообичаено нежно се однесувал со поразениот турски султан, па дури и го приврзал кон себе. Но, кога то? се вмешал во заговор против него, станал построг и Ба?азит станал вистински затвореник, чи? живот зависел од вол?ата на победникот. Во
текот на битката
, турските бегови од областите
А?дин
,
Сарухан
,
Ментеш
и
Карамани?а
преминале на страната на
Тимур
и со тоа битката била решена. Со околу 10.000
?аничари
,
султанот
во но?та се обидел да побегне но во тоа не успеал па бил заробен од страна на монголската во?ска. Заедно со него бил заробен и сун му Муса. Другите негови синови се спасиле со бегство, освен Мустафа ко? мистериозно исчезнал на бо?ното поле.
За да го спречи можното бегство на Ба?азит, Тимур наредил да биде пренесен на носилка во решетки односно во кафез. Според некои покасни извори, Тимур на Ба?азит го дочекал при?ателски. Кога го прашал што би направил кога би бил на негово место, тогаш Ба?азит му одговорил дека ?е го внесе во кафез по кое следувала наредбата за граде?е на кафезот. Колку и да било точно ово? извор, сепак се знае дека Тимур не бил многу почитуван во заробеништво. Тимур решил да го понижи султанот доведува??и ?а ба?азитовата на?мила жена, спрската кнеги?а Оливера. То? ?а носел посто?ано во сво?от логор и наредувал да му служи. Султанот Ба?азит му порачал на Тимур дека како човек од скромно потекло не треба да се однесува на таков начин со еден цар исме?ува??и ги неговите жени и деца. Ба?азит исто така бил носен во кафезот низ целиот воен логор на Тимур каде неговите во?ници го исме?увале.
Според византиските кратки хроники е познато дека Ба?азит починал на 9 март 1403 година во
Акшехир
[9]
, северозападно од Кони?а. Денеска не е познато како точно починал султанот. Византиските извори од 15 век имаат две верзии. Според првата то? бил отровен а според втората починал од тага.
И покра? сe, Тимур се потрудил Ба?азит да биде погребан во престолнината Бурса.
- ↑
Anton С. SCHAEDLINGER, Osmanische Numismatik, Brunswick (1973), 87
- ↑
Ya?ar YUCEL, ?Kastamonu'nun ilk fethine kadar Osmanlı-Candar Munasebetleri", Tarih Arastirmalari Dergisi, 1/1 (1963).
- ↑
4Elizabeth A. ZACHARIADOU, Trade and Crusade: Venetian Crete and the Emirates of Menteshe and Aydin, Venice (1983), 77.
- ↑
Elizabeth A. ZACHARIADOU, ?Manuel II Palaeologus".
- ↑
BOGDAN, ?Eine bulgarische Urkunde des caren Joan Stracimir", Archiv fur Slavische Philologie, XVII (1895).
- ↑
S. STANOJEVIC, ?Die Biographie Stefan Lazarevits", 422.
- ↑
Halil ?NALCIK, ?An Ottoman document on Bayezid I's expedition into Hungary and Wallachia", Actes du X-e Congres international d'Etudes Byzantines, Istanbul (1957).
- ↑
Tuchman, 548
- ↑
Ismail Hakki Uzuncarsili. Osmanli tarihi, cild, 3 baaski, Ankara 1972, 310-320
Ба?азит I
Роден(а):
1354
Починал(а):
8 март 1403
[47?48 години]
|
| Владе?ачки титули
|
Претходник
Мурат I
|
Отомански султан
1389 ? 8 март 1403
|
Наследник
Мехмед I
|