Мостот се протега по реката Неретва во стариот град Мостар, градот на ко? му го дал името. Градот е петти по големина во зем?ата, то? е центар на Херцеговско-неретвански кантон во Федераци?ата на Босна и Херцеговина и неофици?ален главен град на Херцеговина . Стариот Мост е поткрепен со грпка, 4 метри широка и 30 метри долга, и доминира над реката на висина од 24 метри. Две утврдени кули го штитат: кулата Халеби?а на североисток и кулата Тара на ?угозапад, наречени ?чувари на мостот“ ( мостари ).

Наместо темели, мостот има потпори од варовник поврзан со ?идовите на крил?ата покра? карпите кра?бреж?ето. Мере?е??и од летниот водосто? од 40 метри, потпорите се подигнуваат на висина од 6,5 метри, од каде што лакот извира до сво?ата висока точка. Почетокот на лакот е нагласен со обликува?е 30 сантиметри во висина. Подемот на лакот е 12 метри.

Оригиналниот мост го заменил стариот дрвен висечки мост со сомнителна стабилност. Изградбата започнала во 1557 година и траела девет години: според натписот, мостот бил завршен во 974 година АХ, што одговара на периодот поме?у 19 ?ули 1566 година и 7 ?ули 1567 година. За изградбата на мостот малку се знае, се сметало дека е направено од малтер направен со белки од ?а?ца ^[1] а сe што е зачувано во пишува?ето се се?ава?а и легенди и името на градителот, Мимар Ха?рудин. Обвинет под болка од смрт за да изгради мост со такви невидени димензии, Ха?рудин, наводно, се подготвувал за сво? погреб на денот кога скелето конечно било извадено од завршената конструкци?а. По неговото завршува?е то? беше на?широкиот вештачки лак на светот.

Османлискиот истражувач од 17 век, Евли?а Челеби?а , напишал дека мостот ?е како лак од виножито, ко? се издигнува до небото, се протега од едната до другата карпа... ?ас, сиромашен и мизерен роб на Алах, поминав низ 16 зем?и, но никогаш не сум видел толку висок мост. Се фрла од карпа на карпа високо како небото.“ ^[2]

Како што растело економското и административно значе?е на Мостар со растечкото присуство на османлиското владее?е, несигурниот дрвен висечки мост над клисурата Неретва барал замена. Стариот мост на реката ?... бил направен од дрво и закачен на син?ири“, напишал османлискиот географ ?атип Челеби?а и то? ?... се нишал толку многу што лу?ето што го преминувале тоа го правеле од смртен страв“. ^{[ се бара извор ]} Во 1566 година, Мимар Ха?рудин го диза?нирал мостот, за ко? се рекол дека чинел 300.000 Драми (сребрени монети). Двегодишниот градежен проект го надгледуваше Карагоз Мехмет бег, зет на султан Суле?ман и покровител на на?важниот ?амиски комплекс во Мостар, ?ами?ата Ха?и Мехмед Кара?озбег. ^{[ се бара извор ]}

Уништува?е уреди

Стариот мост бил уништен на 9 ноември 1993 година во во?ната во Босна и Херцеговина , во престрелка што траела околу 24 часа. ^[3] Првиот привремен мост на трагите на Стариот мост бил отворен на 30 декември 1993 година; изграден за само три дена од шпанските воени инженери од миси?ата на УНПРОФОР на Обединетите нации. ^{[4] [5] [6]} Привремената структура последователно била надградувана трипати, за на кра?от да ги поврзе бреговите со побезбеден мост со кабелски престо? до соодветната реконструкци?а на Стариот мост. ^[7]

Весниците со седиште во Сараево об?авиле дека пове?е од 60 гранати го погодиле мостот пред да се сруши. ^[8] Хрватскиот генерал и осуден воен злосторник, Слободан Праjак , во обид да се ослободи себеси и неговите воени единици од одговорност и гоне?е за уништува?е на мостот и други злосторства извршени за време на во?ната, об?авил документ ?Како беше уништен стариот мост“, каде што то? тврди дека наводно имало експлозивно полне?е или мина поставена во центарот на мостот под него и активирана од далечина, покра? гранатира?ето, што предизвикало колапс. Пове?ето историчари ги отфрлаат овие тврде?а и не се согласуваат со неговите заклучоци. ^[9]

По уништува?ето на ?Стари мост“, портпаролот на Хрватите из?ави дека тие намерно го уништиле, биде??и тоа било од стратешко значе?е. ^[10] Академиците тврдат дека мостот има мала стратешка вредност и дека неговото гранатира?е е пример за намерно уништува?е на културниот имот. Со оглед на тоа што ?амиите, синагогите и црквите во Мостар се во непосредна близина, Стариот мост бил мета на симболичното значе?е што го служеше при поврзува?е на различни заедници. ^[3] Андрас Ридлма?ер смета дека уништува?ето е дело на ?убиство на мемори?а“, во кое доказите за заедничко културно наследство и мирното соживот биле намерно уништени. ^[8]

Реконструкци?а уреди

По завршува?ето на во?ната, биле започнати планови за реконструкци?а на мостот. Светската банка , УЕСКО , Фондот за култура Ага Кан и Фондот за светски споменици формирале коалици?а за надгледува?е на реконструкци?ата на Стариот мост и историскиот центар на градот Мостар. ^[11] Дополнително финансира?е било обезбедено од Итали?а, Холанди?а, Турци?а , Хрватска и Банката за разво? на Советот на Европа, како и од босанската влада. Во октомври 1998 година, УНЕСКО формирал ме?ународен комитет на експерти за да ги надгледува работите за диза?нира?е и реконструкци?а. Било одлучено да се изгради мост што е можно сличен на оригиналот, со користе?е на истата технологи?а и матери?али.

Мостот бил повторно изграден во две фази: првата ?а водеа инженери од унгарската арми?а , што се состоел во подигнува?е на потопен матери?ал за негово пренаменува?е; а второто е отстранува?е на привремениот мост - задача доделена на инженери од шпанската арми?а - и реконструкци?а на Стариот мост со османлиски градежни техники од партнерство на градежни компании предводени од турскиот Ер-Бу. ^{[12] [13] [14]} Била искористена Тенели?а, ситно-грануларен варовник, добиен од локалните каменоломи, а нуркачите на унгарската арми?а извлекле каме?а од оригиналниот мост од реката подолу, иако пове?ето биле премногу оштетени за повторно да се користат. ^{[11] [3]}

Реконструкци?ата започнала на 7 ?уни 2001 година. Реконструираниот мост бил отворен на 23 ?ули 2004 година, а цената се проценува на 15,5 милиони американски долари. ^[11]

Скока?ето од Стариот мост е традиционален годишен натпревар во скок во вода ко? се организира секо?а година во средината на летото (кра?от на ?ули). Традиционално е младите момчи?а од градот да скокаат од мостот во Неретва. Биде??и Неретва е многу студена, ова е ризичен подвиг и бара вештина и обука. ^[15] Во 1968 година бил отворен и офици?ален натпревар во скок што се одржува секое лето. Првиот што скокнал од мостот по повторно отворен бил Ене? Келеци?а. ^[16]

Од 2015 година, Староти Мост е станица од турне?а во Светската сери?а Red Bull Cliff Diving. ^[17]

• Песната ??ашама?а Мекбурсун“ (?Треба да живееш“) од 1996 година на турската рок група Булутсузулк Озлеми напишана за тагата по уништува?ето на Стариот Мост. ^[18]

• Список на светско наследство во Босна и Херцеговина